Mỗi văn bản được tạo nên từ các đoạn văn khá nhau và trong mỗi đoạn thường xuyên được sử dụng liên kết đoạn và liên kết câu trong văn bản để giúp đoạn văn chặt chẽ và có ý nghĩa. Trong đó phải kể đến phép thế. Vậy phép thế là gì? Mời bạn đọc theo dõi bài viết của chúng tôi để có câu trả lời.
Phép thế là gì?
Phép thế là cách thay những từ ngữ nhất định bằng những từ ngữ có ý nghĩa tương tự ( cùng chỉ sự vật khởi đầu, còn gọi là có đặc thù đồng chiếu ) nhằm mục đích tạo tính link giữa những phần văn bản chứa chúng. Hay nói một cách ngắn gọn thì phép thế là cách sử dụng ở câu đứng sau từ có tính năng sửa chữa thay thế câu đứng trước .
Phép thế thay thế sửa chữa những từ ngữ đứng trước bằng đại từ hay từ ngữ có nghĩa tương tự. Ví dụ :
“ Nghe chuyện Phù Đổng Thiên Vương, tôi tưởng tượng đến một trang nam nhi, sức vóc vạm vỡ… Tráng sĩ ấy gặp lúc quốc gia lâm nguy đã xông pha ra trận… Tuy thế người trai làng Phù Đổng chẳng mong nhận bổng lộc gì…”
Trong đoạn văn trên sử dụng nhiều từ sửa chữa thay thế cho Phù Đổng Thiên Vương. Các từ sửa chữa thay thế Phù Đổng Thiên Vương là : Trang đàn ông, tráng sĩ, người trai làng Phù Đổng .
Có mấy loại phép thế?
Có thể thấy có hai loại phép thế được sử dụng thông dụng lúc bấy giờ là thế đại từ và thế đồng nghĩa tương quan .
– Thế đại từ là dùng những đại từ thay thế sửa chữa cho một từ ngữ, một câu hay một ý gồm nhiều câu … nhằm mục đích tạo ra tính link giữa những phần trong văn bản .
+ Cô Mai là cô hàng xóm của tôi. Nhà cô ấy có rất nhiều hoa .
Phép thế trong câu văn đã sử dụng đại từ “ cô ấy ” thay thế sửa chữa cho “ cô Hằng ” ở câu trước .
– Thế đồng nghĩa là phương pháp link triển khai bằng cách sử dụng ở đầu câu thứ hai một vài từ ngữ đồng nghĩa tương quan với một vài từ ngữ khác đã Open ở câu thứ nhất. Đối tượng ngôn từ ở đây là từ đồng nghĩa tương quan hoặc đồng sở chỉ. Đồng sở chỉ là khi nói đến một đối tượng người tiêu dùng nào đó sẽ có nhiều biểu thức khác nhau, tên gọi khác nhau để chỉ cùng một đối tượng người tiêu dùng đó .
+ Ai cũng muốn khung hình khỏe mạnh và có sức đề kháng tốt. Muốn được như vậy bạn phải chịu khó tập luyện .
Trong câu văn đã sử dụng phép thế từ “ như vậy ” thay thế sửa chữa cho câu trước đó, mang nghĩa tương tự .
Tác dụng phép thế
Phép thế được sử dụng thoáng rộng trong văn chương cũng như trong văn nói của tất cả chúng ta. Thông qua phép thế sẽ có tính năng giúp :
Cung cấp thông tin phụ, làm cho nội dung văn bản thêm đa dạng và phong phú .
Tránh lặp từ đơn điệu, tránh việc lặp đi lặp lại một từ nhiều lần trong câu.
Dùng phép thế không chỉ có công dụng tránh lặp đơn điệu, mà còn có công dụng tu từ nếu chọn được những từ ngữ thích hợp cho từng trường hợp dùng .
Tạo sự phong phú, nhiều mẫu mã cao độ. Có năng lực duy trì chủ đề như lặp từ ngữ và thế đại từ .
Ví dụ về phép thế
Nhằm giúp bạn đọc dễ hình dung hơn về phép thế là gì chúng tôi xin đưa ra các ví dụ cụ thể để làm rõ vấn đề.
Ví dụ 1 : “ Đời những vĩ nhân cho ta một lý tưởng, một kiểu mẫu để bắt chước. Nhờ gương sáng của họ mà ta trở nên khá, có can đảm và mạnh mẽ, kiên trì để đi đến mục tiêu ” Trích Hồi Ký Nguyễn Hiến Lê .
Ta thấy trong đoạn văn trên đã sửa chữa thay thế từ vĩ nhân bằng tự họ mà nghĩa trong câu không bị tác động ảnh hưởng .
“ Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế. Choắt nọ có lẽ rằng cũng trạc tuổi tôi. Nhưng vì Choắt bẩm sinh yếu ớt nên tôi coi thường và gã cũng sợ tôi lắm .
Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã người trẻ tuổi rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa sống lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì khi nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ. Đã vậy tính nết lại ăn xổi ở thì ( thật chỉ vì ốm đau luôn, không làm được ), có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất, không biết đào sâu rồi khoét ra nhiều ngách như hang tôi .
Một hôm, tôi sang chơi, thấy trong nhà luộm thuộm, bộn bề, tôi bảo :
– Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá như thế ! Nhà cửa đâu mà tuềnh toàng ” .
Trong câu văn tác phẩm Bài học đường đời tiên phong đã sử dụng phép thế “ Choắt nọ ; gã ; cái chàng ; chú mày ” thay cho Dế Choắt .
“ Cái Cò, cái Vạc, cái Nông
Ba cái cùng béo vặt lông cái nào. ”
Câu ca dao trên đã sử dụng phép thế Ba cái thay thế sửa chữa cho cái Cò, cái Vạc, cái Nông .
Trên đây là phần giải đáp thắc mắc của chúng tôi về vấn đề: phép thế là gì. Nếu trong quá trình nghiên cứu tìm hiểu và giải quyết vấn đề còn điều gì mà bạn đọc thắc mắc hay quan tâm bạn có thể liên hệ chúng tôi qua tổng đài tư vấn pháp luật để được hỗ trợ.
