Từ đồng nghĩa trong tiếng Việt, khái niệm và cách phân loại

Từ đồng nghĩa trong tiếng Việt là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. Cùng tìm hiểu và khám phá cụ thể về khái niệm, phân loại từ đồng nghĩa, so sánh từ đồng nghĩa với từ trái nghĩa, từ đồng âm qua bài viết dưới đây của Vieclam123. vn nhé .

1. Từ đồng nghĩa là gì ?

Từ đồng nghĩa trong tiếng Việt là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau, trong 1 số ít trường hợp từ đồng nghĩa hoàn toàn có thể thay thế sửa chữa trọn vẹn cho nhau, một số ít khác cần xem xét về sắc thái biểu cảm trong trường hợp đơn cử. Ví dụ về từ đồng nghĩa :

• bố-ba: đều chỉ người sinh thành ra mình

• mẹ-má-mế : chỉ người mẹ, người sinh ra mình
• chết-hy sinh : mất năng lực sống, không còn biểu lộ của sự sống
• siêng năng-chăm chỉ-cần cù
• lười biếng-lười nhác-biếng nhác

2. Phân loại từ đồng nghĩa

Từ đồng nghĩa được chia thành hai loại chính là :

• Từ đồng nghĩa trọn vẹn ( đồng nghĩa tuyệt đối ) : là những từ có nghĩa trọn vẹn giống nhau, hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế cho nhau
• Từ đồng nghĩa không trọn vẹn ( đồng nghĩa tương đối ) : là những từ có nghĩa giống nhau nhưng khác nhau về sắc thái biểu cảm hoặc phương pháp hành vi nên cần xem xét kỹ lưỡng khi lựa chọn thay thế sửa chữa cho nhau.

Ví dụ :

• Từ đồng nghĩa trọn vẹn : đất nước-non sông-non nước-tổ quốc, bố-ba, mẹ-má, xe lửa-tàu hỏa, con lợn-con heo
• Từ đồng nghĩa không trọn vẹn : chết-hy sinh-quyên sinh, cuồn cuộn-lăn tăn-nhấp nhô

Phân tích sắc thái biểu cảm của những từ đồng nghĩa không trọn vẹn : Chết-mất-hy sinh-quyên sinh : “ Chết ” là cách nói thông thường, “ mất ” là cách nói giảm nói tránh nỗi đau, “ quyết tử ” cách nói thiêng liêng, sang chảnh hơn, “ quyên sinh ” là cái chết dữ thế chủ động, có mục tiêu, tự tìm đến cái chết. Cuồn cuộn-lăn tăn-nhấp nhô : đều chỉ trạng thái của sóng biển, nhưng “ cuồn cuộn ” bộc lộ sự dồn dập, can đảm và mạnh mẽ, hết lớp này đến lớp khác, “ lăn tăn ” là những gợn sóng nhỏ, trong khi “ nhấp nhô ” là những đợt sóng nhô lên cao hơn những đợt sóng xung quanh, hết lớp này đến lớp khác. Hiền hòa-hiền lành-hiền từ-hiền hậu : “ hiền hòa ” thường dùng để chỉ đặc thù của sự vật ( ví dụ dòng sông hiền hòa ), “ hiền lành ” chỉ tính cách của con người, hiền và tốt bụng, không có ý gây hại cho bất kể ai, “ hiền lành ” biểu lộ lòng tốt và tính thương người, “ hiền hậu ” là hiền lành và nhân hậu.

3. Phân biệt từ đồng nghĩa, trái nghĩa

Từ trái nghĩa là những từ có ý nghĩa trái ngược nhau trọn vẹn. Ví dụ :

• Cao-thấp
• Béo-gầy
• Giàu-nghèo
• Chăm chỉ-lười biếng
• Mặn-nhạt
• giỏi giang-kém cỏi
• thuận lợi-Khó khăn
• đoàn kết-chia rẽ
• nhanh nhẹn-chậm chạp
• sáng sủa-tối tăm
• hiền lành-dữ tợn
• nhỏ bé-to lớn
• thật thà-dối trá
• nông cạn-thâm sâu
• cao thượng-hèn kém
• vui vẻ-buồn bã

Từ trái nghĩa cũng được phân loại thành từ trái nghĩa trọn vẹn và từ trái nghĩa không trọn vẹn.

• Từ trái nghĩa trọn vẹn là những từ luôn trái ngược với nhau trong mọi thực trạng. Ví dụ : sống-chết, cao-thấp, ..
• Từ trái nghĩa không trọn vẹn là những từ sẽ trái với nhau trong những trường hợp nhất định chứ không phải khi nào cũng có nghĩa trái ngược nhau. Ví dụ : cao chót vót-sâu thăm thẳm ( “ cao ” không hẳn trái nghĩa với “ sâu ” nhưng trong trường hợp này “ cao chót vót ” được coi là trái nghĩa với “ sâu thăm thẳm ” )

4. Phân biệt từ đồng nghĩa, đồng âm

Từ đồng âm là những từ giống nhau về mặt âm thanh nhưng lại có nét nghĩa trọn vẹn khác nhau. Trong khi từ đồng nghĩa là những từ khác nhau về mặt âm thanh nhưng lại có nét nghĩa giống nhau hoặc tương tự nhau. Ví dụ về từ đồng âm : Ví dụ 1 :

• Mua miếng đất này sẽ mang lại nhiều quyền lợi đấy => Lợi trong “ quyền lợi ” là những điều có ích, có lợi cho một đối tượng người tiêu dùng nào đó
• Bạn tôi bị viêm lợi nên phải đi khám bác sĩ. => Lợi trong “ răng lợi ” là phần thịt bao quanh chân răng.

5. Phân biệt từ đồng nghĩa với từ nhiều nghĩa

Từ nhiều nghĩa trong tiếng Việt là từ có một nghĩa gốc và nhiều nghĩa chuyển, có mối liên hệ với nghĩa gốc. Ví dụ : Từ ăn

• Ăn cơm : nghĩa gốc, hành vi đưa thức ăn vào khung hình để duy trì sự sống
• Ăn cưới : đi tham gia lễ cưới và nhà hàng nhân ngày lễ cưới
• Ăn ảnh : vẻ đẹp được tôn lên đẹp hơn trong tấm ảnh
• Ăn khách : “ bộ phim chạy khách ”, bộc lộ sự lôi cuốn, mê hoặc của một tác phẩm nào đó.

6. Bài tập về từ đồng nghĩa

Bài tập 1: Phân biệt sắc thái nghĩa của những từ dưới đây

1. Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao (Nguyễn Khuyến)

2. Trăm năm còn có gì đâu

Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì 

( Cung oán ngâm khúc_Nguyễn Gia Thiều )

3. Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời

Bao cô thôn nữ hát trên đồi ( Mùa xuân chín_Hàn Mặc Tử )

4. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

( Chinh Phụ ngâm_Đặng Trần Côn )

5. Hình như chưa có buổi chiều nào

Xanh như buổi chiều nay, xanh ngút mắt

( Ở giữa cây với nền trời_Thi hoàng )

6. Màu xanh lại càng tươi càng mát

Màu xanh bình yên, màu xanh bát ngát

Ôi ! màu xanh thăm thẳm của hồn ta

Nước Ta ! Nước Ta, màu xanh hát ca … ( Màu tôi yêu_ Tố Hữu )

7. Tháng Tám mùa thu xanh thẳm (Tố Hữu)

8. Nhớ từ sóng Hạ Long xanh biếc (Chế Lan Viên)

9. Suối dài xanh mướt nương ngô (Tố Hữu)

Đáp án : Màu xanh trong những câu thơ trên như : trong xanh, xanh tươi, xanh tươi, xanh xanh, xanh ngút mắt, xanh bát ngát, xanh thẳm, xanh tươi, xanh mướt, là những từ đồng nghĩa không trọn vẹn. Mỗi từ “ xanh ” trong mỗi câu thơ, lại có sắc thái biểu cảm khác nhau, đơn cử :

1. trong xanh : xanh thuần một màu trên diện rộng, màu đậm, dày hơn những màu xanh thường thì
2. xanh tươi : màu xanh đậm và đều màu, thường dùng để miêu tả màu của cỏ cây rậm rạp

3. xanh tươi: màu xanh tươi tốt, tràn đầy sức sống

4. xanh xanh : màu xanh trải dài
5. xanh ngút : màu xanh vươn lên cao
6. xanh bát ngát : màu xanh trải dài và trên diện rộng,
7. xanh thẳm : một màu xanh tươi đằm thắm
8. Xanh biếc : xanh lam đậm và tươi ánh lên
9. xanh mướt : màu xanh tươi mỡ màng

Bài tập 2: Tìm lỗi sai trong những câu sau và tìm từ thay thế phù hợp

1. Mấy cây phượng trên phố nở hoa đỏ ửng
2. Dòng sông quê em chảy rất hiền lành
3. Mùa xuân về, cây cối đều sinh thành nảy nở.

Đáp án :

1. Thay từ đỏ ửng = đỏ chói, đỏ rực. Tù “ đỏ ửng ” gợi sắc thái đỏ hồng lên, trông dịu nhẹ, gây cảm xúc ưa nhìn, thường dùng để miêu tả đôi má hồng. Trong khi từ đỏ rực, đỏ chói, biểu lộ sự rực lên, đỏ rực rỡ đến lóa mắt.
2. Thay từ hiền lành = hiền hòa. Từ hiền lành thường được sử dụng để miêu tả tính cách con người trong khi từ hiền hòa thường dùng để chỉ sự vật, với con sông để miêu tả dòng chảy nhẹ nhàng.
3. sinh thành = sinh sôi. Sinh thành thường dùng cho con người. Sinh sôi nảy nở dùng cho cây cối, sự vật.

Bài tập 3: Chọn đáp án trắc nghiệm đúng

Câu 1. Từ nào sau đây đồng nghĩa với từ niềm hạnh phúc : A. Sung sướng B. Toại nguyện C. Phúc hậu D. Giàu có Câu 2. Từ nào dưới đây không đồng nghĩa với những từ còn lại ? A. Cầm. B. Nắm C. Cõng. D. Xách. Câu 3. Dòng nào có từ mà tiếng nhân không cùng nghĩa với tiếng nhân trong những từ còn lại ? a. Nhân loại, nhân tài, nhân lực. b. Nhân hậu, nhân nghĩa, nhân ái. c. Nhân công, nhân chứng, gia chủ. d. Nhân dân, quân nhân, nhân vật. Câu 4. Từ nào dưới đây không đồng nghĩa với những từ còn lại ? A. phang B. đấm C. đá D. vỗ Câu 5 : Dòng nào chỉ những từ đồng nghĩa : A. Biểu đạt, miêu tả, lựa chọn, đông đúc B. Diễn tả, sinh động, sinh động, bộc lộ. C. Biểu đạt, bày tỏ, trình diễn, giãi bày. D. Chọn lọc, trình diễn, sàng lọc, kén chọn. Câu 6 : Từ nào không đồng nghĩa với từ “ quyền lực tối cao ” ? A. quyền công dân B. quyền hạn C. quyền thế D. quyền hành Câu 7 : Từ nào dưới đây đồng nghĩa với từ ngăn nắp ? A. ngăn nắp B. lộn xộn C. bừa bãi D. cẩu thả Câu 8 : Từ ngữ nào dưới đây đồng nghĩa với từ trẻ nhỏ ? A. Cây bút trẻ B. Trẻ con C. Trẻ măng D. tươi tắn Câu 9 : Nhóm từ nào đồng nghĩa với từ “ hoà bình ” ? A. Thái bình, thanh thản, lặng yên. B. Bình yên, thái bình, hiền hoà. C. Thái bình, bình thản, yên tĩnh. D. Bình yên, thái bình, thanh thản. Câu 10 : Những cặp từ nào dưới đây cùng nghĩa với nhau ? A. Leo – chạy B. Chịu đựng – rèn luyện C. Luyện tập – rèn luyện D. Đứng – ngồi Đáp án :

1. A
2. C
3. C
4. A
5. C
6. A
7. A
8. B

9. D

10. C

Như vậy, trên đây là tổng hợp kỹ năng và kiến thức lí thuyết và bài tập thực hành thực tế về từ đồng nghĩa trong tiếng Việt. Cần nắm vững kiến thức và kỹ năng về từ đồng nghĩa, trái nghĩa, từ đồng âm, từ nhiều nghĩa để hoàn toàn có thể sử dụng tiếng Việt một cách thành thạo và chuẩn xác.

>> Xem thêm ngay: