Think tank hay Viện chính sách, Viện nghiên cứu (tiếng Anh: think tank) là một tổ chức hoặc nhóm các cá nhân hoạt động nghiên cứu đưa ra các tư vấn về chính sách, chiến lược trong các lĩnh vực, ban đầu là quân sự, sau đó mở rộng sang các lĩnh vực khác như chính trị, kinh tế, giáo dục, khoa học – kĩ thuật, văn hóa và xã hội.
Đa số các think tank là các tổ chức phi lợi nhuận, mà được miễn thuế ở nhiều nước như ở Hoa Kỳ và Canada. Các think tank khác được thành lập hoặc tài trợ bởi các chính phủ hoặc các nhóm lợi ích, doanh nghiệp hay thu nhập từ việc cố vấn hay nghiên cứu liên quan đến các công trình của họ.[1]
Think tank có thể là các tổ chức gắn liền với các đảng phái chính trị, các cơ quan thuộc chính phủ, các nhóm lợi ích, hoặc các tập đoàn kinh tế khác. Think tank có thể tồn tại như một tổ chức phi chính phủ (NGOs). Các tổ chức think tank hoạt động như một cầu nối giữa giới hàn lâm – khoa học và giới hoạch định chính sách (ví dụ như chính phủ hoặc ban giám đốc tập đoàn nào đó).[2]
Think tank(s), có nghĩa là (những) chiếc thùng của tư duy. Từ think tank theo nghĩa hiện tại được đề cập đến khoảng những năm 1950. Đến nay vẫn còn sự tranh luận về think tank đầu tiên. Một trong số các think tank đầu tiên là the Institute for Defence and Security Studies (RUSI), thành lập vào năm 1831 theo sáng kiến của Arthur Wellesley ở Luân Đôn và hội Fabian cũng ở Vương quốc Anh đã có từ 1884.
Sau năm 1930, số lượng think tank bùng nổ mạnh, nhiều think tank mới được xây dựng để phân phối cho những nghành khác nhau. Đến những năm 1940, phần nhiều những think tank được biết đến như thể những Viện Chính sách. Trong Thế Chiến thứ Hai, think tank được đề cập cùng với giải pháp ” não công ” .
Tuy nhiên thuật ngữ think tank, được sử dụng ban đầu khi đề cập đến tổ chức RAND Corporation, được thành lập năm 1946, có nhiệm vụ đưa ra các tư vấn quân sự.
Các mô hình think tank[sửa|sửa mã nguồn]
Think tank đại diện cho rất nhiều quan điểm và ý thức hệ khác nhau. Một vài think tank, như Heritage Foundation, có xu hướng bảo thủ. Trong khi số khác, nhất là các think tank hoạt động trong lĩnh vực cải thiện môi trường và xã hội như Tellus Institute, thường có tư tưởng khá thoáng. Số khác nữa, chẳng hạn think tank Cato Institute, hoạt động với tôn chỉ thúc đẩy cải cách xã hội và kinh tế theo hướng tự do.
Hiện nay, do hệ quả của toàn thế giới hóa mở màn Open hình thức hợp tác của nhiều think tank ở những nước khác nhau .
Các think tank của Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]
Theo bảng xếp hạng Global go to Think Tank Index năm 2019 của Đại học Pennsylvania (Hoa Kỳ), Việt Nam có 7 tổ chức think tank được công nhận và xếp hạng.[2]
Theo chuyên viên kinh tế tài chính Lê Đăng Doanh, vai trò của những Think Tank của Nước Ta còn rất hạn chế, chưa cung ứng được nhu yếu nghiên cứu và điều tra trong thực tiễn trong tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của Nước Ta. Theo chuyên viên kinh tế tài chính Phạm Chi Lan, hiện đang có 5 hạn chế lớn khiến những Think Tank của Nước Ta khó phát huy được vai trò của mình, đó là sự hạn chế về khung pháp lý, hạn chế về tự do điều tra và nghiên cứu, kêu gọi nguồn lực, không được tiếp thu hiệu quả điều tra và nghiên cứu, và không có sự tham gia – trao đổi với bên ngoài. Bà Phạm Chi Lan nói : ” Có một số ít Think Tank được những tổ chức triển khai quốc tế chấp thuận đồng ý hỗ trợ vốn nghiên cứu và điều tra, nhưng không được cơ quan nhà nước được cho phép đảm nhiệm. Chính vì thế mới xảy ra hiện tượng kỳ lạ ” bên ngoài sẵn sàng chuẩn bị trả, nhưng mình không chuẩn bị sẵn sàng đảm nhiệm “. Đó là điều đáng tiếc ! ” [ 3 ]
