Giáo là một loại vũ khí cận chiến gồm một trục, thường bằng gỗ, với một đầu nhọn. Phần đầu có thể chỉ đơn giản là một đầu nhọn của trục, ví dụ ngọn giáo cứng, hoặc nó có thể được làm bằng vật liệu bền hơn và được gắn chặt vào trục, như đá lửa, đá vỏ chai, sắt, thép hoặc đồng. Thiết kế phổ biến nhất để săn bắn hoặc chiến đấu với giáo từ thời cổ đại là kết hợp một mũi nhọn kim loại có hình dạng như hình tam giác, hình thoi hoặc hình chiếc lá. Các đầu của loại giáo dùng để đánh cá thường có gai hoặc cạnh răng cưa.
Giáo đã được sử dụng trong suốt lịch sử dân tộc loài người như một công cụ săn bắn và câu cá và làm vũ khí. Cùng với rìu, dao và gậy, nó là một trong những công cụ sớm nhất và quan trọng nhất được tăng trưởng bởi con người. Là một vũ khí, nó hoàn toàn có thể được sử dụng bằng một hoặc hai tay. Nó được sử dụng trong hầu hết mọi cuộc xung đột cho đến thời kỳ tân tiến, ở dưới dạng lưỡi lê, và có lẽ rằng là vũ khí được sử dụng thông dụng nhất trong lịch sử dân tộc. [ 1 ]
Sản xuất và sử dụng giáo là không số lượng giới hạn so với con người. Việc này cũng đã được thực hành thực tế bởi tinh tinh phương tây .
Giáo được sử dụng từ thời cổ đại, đặc biệt cho những người tiền sử dùng trong săn bắt, tự vệ các loài dã thú từ khoảng 400.000 năm trước đây. Ban đầu giáo chỉnh là những mảnh đá được cột vào những khúc cây một cách thô sơ. Người Neanderthal được cho là đã sử dụng giáo đá khoảng 300,000 đến 250.000 năm trước. Ban đầu thông dụng là giáo bằng gỗ sau đó con người bắt đầu làm cho lưỡi dao đá tinh xảo thêm với các cạnh của vỡ mảnh được sử dụng như mũi giáo. Lưỡi giáo đá có thể được cố định vào trục giáo bằng những sợi gân, dải da hoặc các loại dây dợ có nguồn gốc từ thực vật. Trong thời gian này, vẫn chưa có sự phân biệt giữa giáo dùng trong săn bắn và giáo chuyên dụng trong chiến đấu.
Trong chiến đấu[sửa|sửa mã nguồn]
Giáo là một trong những vũ khí cá nhân phổ biến nhất được sử dụng trong thời kỳ đồ đá, và nó vẫn sử dụng như một binh khí quân sự quan trọng và các dụng cụ săn bắn cho đến khi sự ra đời của vũ khí nóng. Giáo có thể được xem như là tổ tiên của vũ khí quân sự như các mâu, Thương, kích, đinh ba, đoản kiếm, thậm chí nó còn ảnh hưởng đến vũ khí quân sự hiện đại ví dụ như súng trường gắn lưỡi lê. Giáo cũng có thể được sử dụng như vũ khí đạn đạo và cận chiến. Giáo được sử dụng chủ yếu để đâm mạnh, người dùng có thể được sử dụng với một hoặc hai tay và nó có xu hướng thiết kế nặng hơn và chắc chắn hơn so với những chiếc lao dùng cho phóng, ném.
Giáo là vũ khí chính của các chiến binh Hy Lạp trong trường ca Iliad của Hómēros. Việc sử dụng cả hai giáo đâm và giáo ném được đề cập. Trong thế kỷ thứ 7 trước Công Nguyên, người Hy Lạp đã phát triển và hình thành một đội hình bộ binh mới, phalanx tức phương trận. Chìa khóa hình thành công đội hình này là bộ binh nặng, được trang bị với một cái khiên lớn tròn, và một cái giáo dài. Đội hình phalanx thống trị chiến tranh giữa các Quốc gia thành bang Hy Lạp trong một thời gian dài. Ở Châu Âu Trung Cổ. giáo cũng được sử dụng thông dụng đặc biệt là giáo được cải tiến để sử dụng trên lưng ngựa chiến. Đó là môn đấu thương.
Ở Việt Nam thời cổ, Giáo là vũ khí cổ phổ biến nhất được tìm thấy tại Việt Nam cùng với chiếc rìu trong thời kỳ văn hóa Đông Sơn với nhiều kích thước, hình dạng mũi giáo khác nhau và sau này, giáo là vũ khí phổ biến trang bị cho quân đội trong nhiều triều đại phong kiến. Danh tướng Phạm Ngũ Lão đã có bài Thuật hoài trong đó mỡ đầu bằng câu: “Hoành sóc giang san cáp kỷ thu/Múa giáo giữ non sông đã mấy thu“. Ở Trung Quốc giáo với nhiều biến thể như mâu, thương, kích, đinh ba rất thông dụng trong các cuộc chiến tranh thời kỳ phong kiến, đến tận triều Thanh. Nó là một nội dung của Thập bát ban binh khí ở Trung Quốc và ở Việt Nam. Nhiều danh tướng nổi danh với tài đánh giáo.
Ở Nhật Bản, giáo cũng là vũ khí thông dụng cho bộ binh với mũi giáo dài hoàn toàn có thể chém được và cán giáo thường làm bằng sắt kẽm kim loại. Một số bộ tộc ở châu Phi cũng sử dụng giáo, như người Zulu có phong cách thiết kế chiếc giáo ngắn vừa tầm tay nhưng mũi giáo rất to, bè và hoàn toàn có thể đâm lẫn chém. Nhiều thổ dân vùng Châu Đại dương cũng có kiểu giáo của họ đó là cây Tao dùng trong cuộc cuộc chiến tranh giữa những bộ lạc. Các bộ lạc địa phương người da đỏ ở châu Mỹ cũng sử dụng giáo như thể một vũ khí thông dụng của mình trong săn bắt, chiến đấu và nghi lễ .
- ^
Weir, William. 50 Weapons That Changed Warfare. The Career Press, 2005, p 12.
- Jill D. Pruetz1 and Paco Bertolani, Savanna Chimpanzees, Pan troglodytes verus, Hunt with Tools”, Current Biology, ngày 6 tháng 3 năm 2007
- Lower Palaeolithic hunting spears from Germany. Hartmut Thieme. Letters to Nature. Nature 385, 807 – 810 (ngày 27 tháng 2 năm 1997); doi:10.1038/385807a0 [1]
- Rick Weiss, “Chimps Observed Making Their Own Weapons”, The Washington Post, ngày 22 tháng 2 năm 2007
- Wymer, John (1982). The Palaeolithic Age. London: Croom Helm. p. 192. ISBN 070992710X.
- Webster, T.B.L. (1977). From Mycenae to Homer. London: Methuen. các trang 166–8. ISBN 0416705707. Truy cập 15 Feb 2010.
- Hanson, Victor Davis (1999). “Chapter 2: The Rise of the City State and the Invention of Western Warfare”. The Wars of the Ancient Greeks. London: Cassell. các trang 42–83. ISBN 0304359823.
- Bishop, M.C.; Coulston J.C. (1989). Roman Military Equipment. Princes Risborough: Shire Publications. ISBN 0747800057.
- Swanton, M.J. (1973). The Spearheads of the Anglo-Saxon Settlement. London: Royal Archaeological Institute.
- Fisher, Andrew (1986). William Wallace. Edinburgh: John Donald. p. 80. ISBN 0859761541.
- Verbruggen, J.F. (1997). The Art of Warfare in Western Europe in the Middle Ages (2nd. ed.). Woodbridge: Boydell Press. các trang 184–5. ISBN 0851156304.
- Morris, Paul (September 2000). “”We have met Devils!”: The Almogavars of James I and Peter III of Catalonia-Aragon”. Anistoriton 004. Truy cập 2009-08-04.
- Heath, Ian (1993). The Irish Wars 1485-1603. Oxford: Osprey. p. 36. ISBN 9781855322806.
- Arnold, Thomas (2001). The Renaissance at War. London: Cassel & Co.. các trang 60–72. ISBN 0304352705.
- Nicholson, Helen (2004). Medieval Warfare. Basingstoke: Palgrave MacMillan. các trang 102–3. ISBN 0333763319.
