1. Thế giới quan và phương pháp luận
a. Khái niệm, vai trò của triết học
Triết học là mạng lưới hệ thống những quan điểm lý luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới đó .
Đối tượng điều tra và nghiên cứu của Triết học : Là những quy luật chung nhất, phổ cập nhất về sự hoạt động và tăng trưởng của giới tự nhiên, đời sống xã hội và tư duy .
Ví dụ : Hóa học nghiên cứu và điều tra sự cấu trúc, đặc thù, sự đổi khác của những chất .
Vai trò của Triết học: Là thế giới quan và phương pháp luận chung nhất, phổ biến nhất cho mọi hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức của con người.
b. Thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm
– Thế giới quan là hàng loạt những quan điểm và niềm tin xu thế cho hoạt động giải trí của con người trong đời sống .
– Vấn đề cơ bản của Triết học gồm 2 mặt:
Mặt thứ nhất: Giữa vật chất (tồn tại, tự nhiên) và ý thức (tư duy, tinh thần), cái nào có trước cái nào có sau,cái nào quyết định cái nào?
Mặt thứ hai: con người có thể nhận thức được thế giới khách quan hay không?
– Thế giới quan duy vật cho rằng: vật chất là cái có trước, cái quyết định ý thức. Thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức con người, không ai sáng tạo ra và không ai có thể tiêu diệt được.
→ Thế giới quan duy vật có vai trò tích cực trong việc phát triển khoa học
– Thế giới quan duy tâm cho rằng: ý thức là cái có trước và là cái sản sinh ra giới tự nhiên.
→ Thế giới quan duy tâm là chỗ dựa về lý luận cho các lực lượng xã hội lỗi thời, kìm hãm sự phát triển của lịch sử.
c. Phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu hình
– Phương pháp : Là phương pháp đạt tới mục tiêu đặt ra .
– Phương pháp luận là gì ?
+ Phương pháp luận là khoa học về phương pháp, về những phương pháp nghiên cứu.
+ Mỗi người sẽ có cách thức khác nhau để đạt được mục đích mà mình đặt ra. Cách thức để đạt được mục đích đặt ra đó gọi là phương pháp. Tuy nhiên, loài người không chỉ dừng lại ở những cách thức cụ thể. Mà từ những cách thức cụ thể đó, người ta xây dựng, khái quát thành hệ thống lý luận chặt chẽ để chỉ đạo trở lại các phương pháp cụ thể, đó là phương pháp luận.
+ Phương pháp luận là học thuyết về phương pháp nhận thức khoa học và cải tạo thế giới, bao gồm một hệ thống các quan điểm chỉ đạo việc tìm kiếm, xây dựng, lựa chọn và vận dụng các phương pháp cụ thể.
+ Mỗi môn khoa học đều có phương pháp luận riêng thích hợp (Phương pháp luận Toán học, Phương pháp luận Sử học…). Nhưng cũng có phương pháp luận chung nhất, bao quát các lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duy – đó là phương pháp luận Triết học.
– Phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu hình
– Trong lịch sử vẻ vang Triết học có hai phương pháp luận trái chiều nhau đó là phương pháp luận biện chứng ( Phương pháp luận biện chứng ) và phương pháp luận siêu hình ( Phương pháp luận siêu hình ) .
– Phương pháp luận biện chứng là chiêu thức xem xét sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong sự ràng buộc lẫn nhau, trong sự hoạt động và tăng trưởng không ngừng .
– Phương pháp luận siêu hình là giải pháp xem xét sự vật hiện tượng kỳ lạ một cách phiến diện, chỉ thấy chúng sống sót trong trạng thái cô lập, không hoạt động, không tăng trưởng, vận dụng một cách máy móc đặc tính của sự vật này vào sự vật khác .
2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng – sự thống nhất hữu cơ giữa thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng
Thế giới quan
Phương pháp luân
Ví dụ
Các nhà Duy vật trước Chủ nghĩa Mác
Duy vật
Siêu hình
Thế giới tự nhiên có trước nhưng con người lại phụ thuộc vào số trời
Các nhà Biện chứng trước Chủ nghĩa Mác
Duy tâm
Biện chứng
Ý thức có trước vật chất và quyết định vật chất
Triết học Mác – Lênin
Duy vật
Biện chứng
Thế giới quan tồn tại độc lập với ý thức, luôn vận động và phát triển
Triết học Mác-Lênin là sự thống nhất giữa thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng tức là:
– Thế giới quan: phải đứng trên quan điểm duy vật biện chứng
– Phương pháp luận: phải đứng trên quan điểm biện chứng duy vật
So sánh thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm
