LTS: Mới đây trên mạng xã hội xảy ra một cuộc tranh luận nảy lửa, trong đó cách hiểu thế nào là “dàn nhạc” xem chừng còn rất hạn chế. Ban biên tập michael-shanks.com xin trân trọng giới thiệu bài viết của Thạc sĩ Nguyễn Bách về vấn đề này.Bạn đang xem : Orchestra là gì
Th.S. Nguyễn Bách
Những kiểu tích hợp khác nhau của những nhạc công được gọi bằng những thuật ngữ khác nhau, đa phần dựa trên những yếu tố : tổ chức triển khai nhân sự, thành phần nhạc cụ và thể loại nhạc màn biểu diễn. Chúng ta thường gặp những từ : orchestra ( dàn nhạc ), band ( ban nhạc ), ensemble ( nhóm nhạc ) và combo ( nhóm nhạc nhỏ ). Trong tiếng Việt không có những từ tương ứng với từng thuật ngữ này và tên gọi tiếng Việt mà chúng tôi dùng chỉ là một cách tạm dịch .
DÀN NHẠC LÀ GÌ?
Tiếng La tinh: “orchestra” để chỉ khoảng trống từ trước sân khấu đến hàng ghế danh dự (dãy ghế đầu tiên trong nhà hát)Tiếng La tinh : “ orchestra ” để chỉ khoảng chừng trống từ trước sân khấu đến hàng ghế danh dự ( dãy ghế tiên phong trong nhà hát )Như vậy, thuật ngữ orchestra gắn liền với khái niệm “ trình diễn, sân khấu ”. Nếu tất cả chúng ta có một tập thể nhạc công lớn cỡ nào đi nữa mà không bao hàm hai khái niệm này thì cũng không hề gọi tập thể ấy là dàn nhạc được. Ví dụ, không ai gọi một câu lạc bộ guitar gồm nhiều thành viên là “ dàn nhạc guitar ” cả ; hoặc vào năm 2011, người ta đã quy tụ 1.000 người thổi kèn saxophone cùng trình diễn để ghi vào sách Guiness Úc nhưng không gọi đó là “ dàn nhạc saxophone ”, mà chỉ gọi đơn thuần là “ 1.000 cây saxophone ” .
Sự kiện gần 1.000 người cùng chơi saxophone tại Úc năm 2011 để ghi kỷ lục cũng chỉ gọi đơn thuần là “1.000 cây saxophone” chứ không gọi là dàn nhạc.
Xét về cấu trúc, theo truyền thống, dàn nhạc thường gồm các thành phần (gọi là bộ) sau: gỗ (woodwind), đồng (brass), gõ (percussion) và dây (strings). Trong âm nhạc đương đại, người ta còn dùng thuật ngữ orchestra một cách không chính thức như trường hợp Dàn nhạc Pop Boston (Boston Pops Orchestra) chuyên chơi loại nhạc pop đương đại hay nhạc kinh điển nhẹ (light classical music).
Xét về quy mô, một dàn nhạc thường có quân số từ 75 đến 100 nhạc công. Với số lượng ít hơn 50 tất cả chúng ta có dàn nhạc thính phòng. Tuy nhiên, trong trường hợp chung người ta vẫn hoàn toàn có thể gọi ngắn gọn là “ dàn nhạc ” ( orchestra ) thay vì “ dàn nhạc thính phòng ” ( chamber orchestra ) .Xem thêm : Chá » ‰ Sá » ‘ Bpd Là Gì – Borderline Personality DisorderỞ TP HCM từ trước 1975 đến nay, ngoài những dàn nhạc thuộc mạng lưới hệ thống quân đội, nhà nước thì chỉ có 1 số ít rất ít những dàn nhạc tư nhân mà hầu hết mang sắc tố tôn giáo ( Thánh nhạc Ngày nay ) có dàn nhạc còn sống sót, có dàn nhạc đang tạm ngừng hoạt động giải trí, cũng có dàn nhạc đang được hồi sinh như : dàn nhạc CTM, dàn nhạc Suối Việt … Hơn một năm trở lại đây có sự sinh ra của Dàn nhạc Harmonica Nước Ta ( Viet Nam Harmonica Orchestra – VNHO ) do ý tưởng sáng tạo của nhà báo kiêm harmonica player Hoàng Mạnh Hà xây dựng và quản lý, dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Nguyễn Bách. Đây là một tổ chức triển khai nằm trong hoạt động giải trí của Trường Âm nhạc B.A.C.H. Xét về ý nghĩa thuật ngữ, cấu trúc, quy mô như đã nói ở trên đây, VNHO là một dàn nhạc chuyên trình diễn nhiều loại nhạc khác nhau được phối khí cho những thành phần : 30 – 50 kèn harmonica được chia thành hai bè ; 1 bass harmonica, 1 chord harmonica, 1 guitar, 2 – 6 violins, 1 piano và 1 double bass. Biên chế dàn nhạc này thuộc loại mở để hoàn toàn có thể tích hợp với nhiều nhạc cụ khác tùy theo nhu yếu của tổng phổ .
Dàn nhạc Harmonica Việt Nam (VNHO) trình diễn tại Đại học Hoa Sen nhân kỷ niệm sinh nhật vua hề Charlot.
CÓ NHỮNG LOẠI DÀN NHẠC NÀO?
Chúng ta thường thấy những nhóm nhạc (ensemble) thính phòng kinh điển với 4 (quartet), 5 (quintet), 6 (sextet), 7 (septet), hay 8 (octet) nhạc cụ. Nếu có nhiều hơn, chúng ta đã có thể dùng từ orchestra (dàn nhạc). Thường thì một dàn nhạc nhỏ có từ 15 đến 30 thành viên (gồm các nhạc cụ dây, gỗ, đồng) được gọi là dàn nhạc thính phòng (chamber orchestra).
Một sinfonietta ( tạm dịch : dàn nhạc giao hưởng nhỏ ) là một dàn nhạc có lớn hơn chamber orchestra một chút ít, nhưng nhỏ hơn một dàn nhạc giao hưởng ( symphony orchestra hay philharmonic orchestra ). Một dàn nhạc giao hưởng không chỉ lớn mà còn vừa đủ những thành phần nhạc cụ ( full-size ). Nó thường gồm tối thiểu là 30 đến cả trăm nhạc công thuộc bốn bộ ( dây, gõ, đồng và gỗ ) .Ngoài những nhạc cụ thuộc 4 bộ trên đây, tùy theo loại nhạc được màn biểu diễn mà người ta hoàn toàn có thể thêm vào một số ít nhạc cụ khác. Chẳng hạn, khi diễn những tác phẩm thuộc thời kỳ baroque ( thế kỷ 17, và nửa đầu thế kỷ 18 ), người ta thường dùng thêm đàn clavecinhay đại phong cầmđể chơi phần bè đệm hay trì tục ( continuo ). Khi dàn nhạc diễn những tác phẩm Lãng mạn ( từ thế kỷ 19 ), người ta hoàn toàn có thể dùng thêm đàn harp hay 1 số ít nhạc cụ không bình thường khác. Trong âm nhạc thế kỷ 20, 21, những nhạc cụ đặc biệt quan trọng như guitar điện, saxophone, thậm chí còn mõ, trống chầu Nước Ta được dùng vào dàn nhạc ( trường hợp dàn nhạc CTM ) hay harmonica ( trường hợp của VNHO ), thậm chí còn người ta còn dùng cả những bộ phận phát âm thanh tổng hợp điện tử ( electronic synthesizer ) như trường hợp dàn nhạc của Yanni với người sử dụng keyboard và synthesizer là Ming Freeman ( người Đài Loan ) .Dàn nhạc ngày càng được tăng trưởng, lan rộng ra hoặc thu hẹp, tùy theo loại âm nhạc mà người ta muốn màn biểu diễn. Chúng ta không có một định chế chính thức và cố định và thắt chặt nào cho khái niệm dàn nhạc cả. Tuy nhiên cần phân biệt rõ để không lẫn lộn giữa những khái niệm dàn nhạc ( orchestra ), ban nhạc ( band ), nhóm nhạc ( ensemble ), và nhóm nhạc nhỏ ( combo ) .
