Bác sĩ An, chuyên khoa tinh thần kể cho tôi nghe câu truyện vừa bi, vừa hài : ” Lần đó, một cô gái đưa bà mẹ đến phòng mạch của tôi. Theo lời cô thì mẹ cô mắc chứng “ nói liệu ”. Biết được điều này, lũ trẻ hàng xóm luôn tìm cách chọc phá bà cụ, ví dụ điển hình như nhìn thấy bà cụ đứng trước cửa, chúng hàng loạt la lớn lên ” đái, đái “, và thế là bà cụ … tè luôn cả ra quần, hoặc chúng la ” bước, bước ” thì bà cụ tự nhiên chân cao chân thấp ” .Hương, 17 tuổi, quê ở Trà Vinh, lên TP Hồ Chí Minh phụ việc cho một tiệm phở. Một sáng, khi cô đang bưng bát phở ra cho khách – là đôi vợ chồng cùng đứa con trai – thì cũng là lúc ông khách lớn tiếng cảnh báo nhắc nhở đứa con trai khi thấy nó dùng đũa, khều lọ tương ớt : ” Rớt, rớt … ” .
Chỉ có thế mà bát phở trên tay Hương tự nhiên rơi xuống đất đánh choang. Nước dùng, bánh phở tung tóe lên ống quần, lên đôi giày đánh xi bóng loáng của khách, báo hại bà chủ tiệm hết lời xin lỗi : ” Nó bị bệnh “ nói liệu ”. Ngặt nỗi nó là cháu tui nên đuổi nó thì không đành. Kiểu này chắc phải cho nó xuống nhà bếp rửa chén thôi … ” .
Hương chỉ là một trong khá nhiều bệnh nhân mắc chứng “nói liệu” – theo ngôn ngữ dân gian. Và có nơi còn gọi là “nói nhịu”. Thạc sĩ, bác sĩ Đào Trần Thái, Chủ nhiệm Bộ môn Tâm thần, Đại học Y Dược TP HCM, giải thích: “Trong y học, người ta gọi đây là dạng ám thị, một dạng tương tự như bệnh hysteria nhưng nó có một số đặc tính khác với hysteria” bởi lẽ hai chữ “ám thị” được dùng để chỉ sự biến đổi hành vi của một người, gây nên bởi một thông báo gửi đến tâm trí người ấy. Mức độ biến đổi phụ thuộc vào tính chất của thông báo cũng như thể chất của người ấy nên vì vậy, có người bị “nói liệu” rất nặng, và cũng có người chỉ thoáng qua, có người khi nghe nói “té” là lập tức lăn đùng xuống đất nhưng cũng có ngườI khi nghe câu nói ấy, chỉ hơi loạng choạng rồi nhanh chóng trở lại bình thường.
Bác sĩ An, chuyên khoa tinh thần kể cho tôi nghe câu truyện vừa bi, vừa hài : ” Lần đó, một cô gái đưa bà mẹ đến phòng mạch của tôi. Theo lời cô thì mẹ cô mắc chứng “ nói liệu ”. Biết được điều này, lũ trẻ hàng xóm luôn tìm cách chọc phá bà cụ, ví dụ điển hình như nhìn thấy bà cụ đứng trước cửa, chúng hàng loạt la lớn lên ” đái, đái “, và thế là bà cụ … tè luôn cả ra quần, hoặc chúng la ” bước, bước ” thì bà cụ tự nhiên chân cao chân thấp ” .
Vậy thì nguyên do nào dẫn đến một người phải làm theo lời của người khác mặc dầu lời nói ấy rất giản đơn và không hề có tính bắt buộc hay sai khiến ? Theo định nghĩa của ngành tâm thần học, thì ” nói liệu ” là một trạng thái của tâm thức, biểu lộ bằng sự kích động thái quá và không điều khiển và tinh chỉnh được cảm hứng. Những người ” nói liệu ” thường là người “ yếu bóng vía ”, họ hay mất tự chủ do một nỗi sợ hãi gây ra bởi một hay nhiều sự kiện trong quá khứ hoặc sau một chấn thương tâm ý .
Một người lúc còn bé, thường bị cha mẹ phạt quỳ gối ví dụ điển hình khiến việc bị phạt đó in đậm vào tiềm thức họ. Nếu họ chẳng may là người nhân cách yếu thì sau này, khi bất thần nghe ai đó nói lớn ” quỳ, quỳ ” thì rất hoàn toàn có thể họ sẽ quỳ xuống ngay mặc dầu chẳng ai dùng sức mạnh ép họ phải quỳ .
Những khảo sát rất tỉ mỉ của những chuyên gia thần kinh đã cho thấy, khi tâm lý người ” nói liệu ” nhận được thông điệp – ví dụ điển hình như ” đái “, thì lập tức não bộ sẽ tinh chỉnh và điều khiển sự co thắt của bàng quang một cách vô ý thức, dẫn đến hiện tượng kỳ lạ tiểu tiện không trấn áp. Tuy nhiên, điều suôn sẻ là tuyệt đại đa số những trường hợp ” nói liệu ” chỉ rơi vào một số ít hành vi đơn thuần như đi, chạy, té ngã … như chúng tôi vừa trình diễn, còn xách dao chém người, phóng hỏa đốt nhà thì nó lại là một dạng khác của bệnh tâm thần thể kích động .
Thạc sĩ, bác sĩ Đào Trần Thái nói tiếp : ” Ám thị khác với hysteria. Hysteria nhiều lúc gây ra hiệu ứng dây chuyền sản xuất mà vài trường hợp trong một lớp học, nhiều nữ sinh đùng một cái ngất xỉu hàng loạt, còn ” nói liệu ” thì không. Bệnh nhân mắc chứng hysteria hoàn toàn có thể giãy giụa hô hào, đập phá vật phẩm nhưng ý thức vẫn tỉnh táo và vẫn phân biệt được xung quanh, thích được mọi người chú ý quan tâm. Một khảo sát cho thấy tại Nước Ta, cứ 1.000 dân thì có 3 đến 5 người mắc chứng hysteria – đa phần là phái đẹp .
Tuy nhiên, khá nhiều người không – hoặc chưa hiểu rõ về nguyên do và chính sách của bệnh “ nói liệu ”, nhất là những người sống ở nông thôn. Theo họ, ” nói liệu ” là bị ma ám, bị ” bà nhập, cậu nhập ” và thậm chí còn bị bùa ngãi vì họ cho rằng một người mà chỉ cần nghe người ta nói ” té, té ” thì lập tức ngã lăn xuống đất nên nếu người ấy cầm dao, rồi nghe ai đó kêu lên ” chém, chém ” thì biết đâu họ sẽ chém thật ( ? ! ) .
Một chuyện khác: Anh Thành, ở Bình Chánh, có đứa con gái mắc bệnh “nói liệu”. Thay vì đưa con đi bệnh viện thì anh nghe lời vợ, mời thầy về cúng, giải bùa, trục quỷ. Kết quả là con anh bị phỏng cả chục nốt – hậu quả của việc thầy cúng dùng… nhang cháy đỏ dí vào để trừ tà, còn chứng “nói liệu” thì vẫn y nguyên là… “nói liệu”!
Học sinh bị hysteria hàng loạt.
Đi sâu vào nghiên cứu và phân tích chứng ” nói liệu “, những chuyên viên trong nghành nghề dịch vụ tinh thần nhận ra rằng, tín hiệu của bệnh ” nói liệu ” hoàn toàn có thể Open ngay từ lúc còn nhỏ và dễ nhận ra khi trẻ được 2 hay 3 tuổi với những biểu lộ như phản ứng không thông thường so với những kích thích giác quan – ví dụ điển hình như phản ứng thái quá hoặc không có phản ứng gì, xúc giác có vẻ như hay bị đau, khứu giác liên tục bộc lộ sự không dễ chịu, thính giác nhạy cảm với tiếng ồn và nếu là tiếng ồn có cường độ lớn, hoặc ánh sáng mạnh sẽ khiến trẻ khóc dai .
Bác sĩ An cho biết : ” Trẻ có mầm mống ” nói liệu ” thường biểu lộ sự lạ lẫm với xung quanh, thích chơi một mình, không chăm sóc đến đồ chơi, không phản ứng với những việc khác, không nhìn vào một đối tượng người tiêu dùng đơn cử nào ( nhìn vô thức ), chống lại sự âu yếm “. Một đặc thù nữa, đó là trẻ chậm tăng trưởng về mặt ngôn từ. Chúng thường biểu lộ ý muốn bằng cách sử dụng điệu bộ cử chỉ, chúng cười, khóc thất thường không nguyên do, chúng hay lặp đi lặp lại một cách máy móc những từ ngữ của người khác mà chúng nghe được, và điều này là tiền đề cho việc hành vi theo lời nói của người khác về sau này .
Một khu công trình nghiên cứu và điều tra của những nhà khoa học Mỹ, Anh, Pháp, Hà Lan, Italia và Hy Lạp, được công bố trên tạp chí Di truyền con người – xuất bản tại Mỹ, cho thấy nhiễm sắc thể số 2 và số 7 có chứa những gien tương quan đến bệnh ám thị. Họ đã thực thi điều tra và nghiên cứu ADN của 150 cặp anh chị em ruột bị bệnh ám thị và đã phát hiện thấy 1 số ít phần của 2 nhiễm sắc thể số 2 và số 7 có chứa những gien tương quan, trong đó nhiễm sắc thể số 7 đóng một vai trò trong chứng rối loạn ngôn từ. Ngoài ra, một số ít cụ thể của 2 nhiễm sắc thể số 16 và 17 cũng có tương quan đến căn bệnh này, nhưng ít ảnh hưởng tác động hơn .
Để điều trị chứng ” nói liệu “, thoạt đầu người ta vận dụng giải pháp thôi miên – là một quy trình mà trong đó những công dụng tâm lý có ý thức của não bộ bị bỏ lỡ, và một dạng tâm lý cảm nhận có tinh lọc được thiết lập. – bởi lẽ không hề cho bệnh nhân uống những thuốc hướng thần kinh vì cơn ” nói liệu ” chỉ xảy ra khi có điều kiện kèm theo ngoại cảnh ảnh hưởng tác động – khác với 1 số ít bệnh tâm thần khác, là bệnh nhân hoàn toàn có thể ” lên cơn ” bất kể khi nào .
Khi đưa bệnh nhân vào trạng thái thôi miên, bác sĩ điều trị sẽ yêu cầu bệnh nhân lặp lại nhiều lần, chẳng hạn như câu: “Tôi không thể ngã” – nếu bệnh nhân là người chịu tác động của chuyện té ngã, rồi đo cảm xúc của họ. Tuy nhiên sau một thời gian, các nghiên cứu từ việc đo cảm xúc đã chỉ ra rằng với những người nói liệu, do nhân cách yếu nên việc lặp đi lặp lại nhiều lần “tôi không thể ngã” chỉ làm cho tình hình bệnh tật của họ trầm trọng thêm vì rằng thuật thôi miên có người đáp ứng tốt, có người không.
Các chuyên gia tâm lý giải thích : Câu thần chú ” tôi không hề ngã ” chỉ là cách ru ngủ trong thời điểm tạm thời với những người có nhân cách yếu rồi khi qua cơn buồn ngủ, họ sẽ lại càng chịu ràng buộc vào những thông điệp mà tâm lý họ nhận được. Vì thế, vẫn theo những chuyên viên tâm ý thì mái ấm gia đình là nơi chữa trị tốt nhất cho những người mắc phải chứng ” nói liệu “, bằng những bài tập đơn thuần, lặp đi lặp lại nhằm mục đích làm tăng năng lực can đảm và mạnh mẽ về nhân cách, giúp não bộ hoàn toàn có thể trấn áp được những ” mệnh lệnh ” giời ơi !
Nói tóm lại, chứng ” nói liệu ” là một chứng lành, không phải là bệnh và không hề gây nguy khốn cho hội đồng ngoại trừ cho chính bản thân người ” nói liệu “. Người mắc chứng ” nói liệu ” là người thông thường về mọi mặt trong đời sống như toàn bộ những người thông thường khác .
Vì thế, xã hội cũng nên có một cái nhìn cảm thông với những người ” nói liệu “, đừng đem họ ra làm trò vui, trò vui chơi vì rằng điều đó chỉ mang lại cái cười trong chốc lát, nhưng sẽ để lại di chứng lâu dài hơn cho người chẳng may bảo đứng là đứng, bảo quỳ là quỳ …
