Bài viết được viết bởi bác sĩ Huyết học – Truyền máu – Khoa Xét nghiệm – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.
Nhóm máu hệ Rh là một trong hai hệ nhóm máu quan trọng nhất liên quan đến truyền máu. Nhóm máu hệ Rh bao gồm Rh(+) và Rh(-) trong đó Rh(+) chiếm đa số.
1. Nhóm máu Rh là gì?
Đây là hệ nhóm máu quan trọng thứ hai sau hệ nhóm máu ABO liên quan đến truyền máu. Nhóm máu hệ Rh độc lập với nhóm máu hệ ABO.
Được tìm ra vào năm 1940 bởi Lansteiner và những tập sự ( Alex Wiener, Philip Levine và R. E. Stetson ). Hầu hết những kháng nguyên Rh ( được ký hiệu bằng những chữ C, D, E, c, d, e ) là kháng nguyên yếu, trừ kháng nguyên D. Người có kháng nguyên D trên hồng cầu được gọi là người có Rh dương thế ( Rh + ), người không có kháng nguyên D trên hồng cầu được gọi là Rh âm tính ( Rh – ). Kháng thể D ( anti D ) thông thường không có trong huyết tương của cả người Rh ( + ) và Rh ( – ) .Người nhóm máu Rh D ( – ) thì truyền máu cho người có nhóm máu Rh D ( + ) nhưng chỉ được nhận máu từ người có cùng nhóm máu có Rh D ( – ) .Khi truyền máu Rh ( + ) cho người Rh ( – ) thì người Rh ( – ) sẽ sản xuất ra kháng thể chống kháng nguyên D, sự tạo thành kháng thể này xảy ra chậm và thường chỉ đạt nồng độ tối đa sau 2-4 tháng. Nếu những người Rh ( – ) này lần sau lại liên tục nhận máu Rh ( + ) thì những kháng thể chống D có sẵn trong khung hình họ sẽ làm ngưng kết hồng cầu, rủi ro tiềm ẩn rình rập đe dọa tính mạng con người người bệnh .Theo lao lý của Thương Hội Truyền máu Quốc tế, nhóm máu có tỷ suất
2. Xét nghiệm nhóm máu Rh được sử dụng như thế nào?
Xét nghiệm để biết nhóm máu của mình, phòng trường hợp cần đến .
- Xét nghiệm khi người bệnh cần truyền máu nhằm lựa chọn đơn vị máu truyền phù hợp.
- Xét nghiệm cho người muốn đăng ký hiến máu, nội tạng, mô và tủy xương để xác định và đánh giá độ tương thích của người cho và người nhận.
- Ngoài ra với phụ nữ có thai thì xét nghiệm còn có mục đích là để kiểm soát các nguy cơ có thể xảy đến do bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con.
3. Khi nào cần xét nghiệm nhóm máu Rh?
Việc bệnh nhân biết nhóm máu đúng mực là rất quan trọng khi cần truyền máu. Nếu máu được truyền cho bệnh nhân có nhóm máu không thích hợp với nhóm máu mà bệnh nhân nhận được, thể gây ra những tai biến truyền máu, nếu nặng hoàn toàn có thể dẫn tới tử trận. Cơ thể của bệnh nhân hoàn toàn có thể khởi đầu tạo ra những kháng thể tiến công những kháng nguyên trên những tế bào máu trong máu được truyền cho bệnh nhân, gây ra phản ứng và thải ghép .Với sự tăng trưởng của Y tế lúc bấy giờ, trước khi triển khai truyền máu, nhóm máu của bệnh nhân sẽ được kiểm tra và xét nghiệm phản ứng hòa hợp với máu của người hiến, giúp giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn phản ứng truyền máu .
Đối với phụ nữ mang thai thì xét nghiệm nhóm máu Rh rất quan trọng. Nếu phụ nữ có Rh(+), lấy chồng có Rh(+), các con có thể có Rh(+) hoặc Rh(-). Khi mẹ bầu có kết quả xét nghiệm Rh(-) thì sẽ có 3 vấn đề có thể xảy ra đối với thai kỳ:
– Mẹ bầu hoàn toàn có thể bị bệnh lý tan máu ở thai kỳ sau .- Mẹ bầu hoàn toàn có thể bị băng huyết sau sinh và bắt buộc phải tìm được đúng nhóm máu Rh ( – ) để truyền .- Trẻ sinh ra hoàn toàn có thể bị tan máu do sự không tương đồng nhóm máu mẹ con ( hoàn toàn có thể xảy ra ngay trong kỳ bào thai ) .Một trong những nguyên do quý giá nhất để biết về nhóm máu của mỗi người là trợ giúp người khác. Bởi trong đời sống không thiếu những trường hợp giật mình không mong ước xảy ra, và ngân hàng nhà nước dự trữ máu khan hiếm nhóm máu mà bệnh nhân đang cần, thì những người có cùng nhóm máu với bệnh nhân hoàn toàn có thể giúp sức để bệnh nhân được truyền máu kịp thời .
Các giải pháp cho người có nhóm máu hiếm Rh D(-): Quan tâm đến sức khỏe bản thân và động viên người thân trong gia đình xét nghiệm để biết chính xác nhóm máu của mình.
4. Kết quả xét nghiệm có nghĩa là gì?
Khác với hệ ABO, người có Rh ( – ) trong máu không có sẵn kháng thể, chỉ khi nào có hồng cầu Rh ( + ) xâm nhập vào, khung hình mới phản ứng sản xuất ra kháng thể chống lại yếu tố Rh. Khi lấy máu người có Rh ( + ) truyền cho người có Rh ( – ) lần thứ nhất không có phản ứng, nhưng sau khi truyền thì khung hình người có Rh ( – ) nhận diện được protein lạ nên sản xuất ra kháng thể chống yếu tố Rh. Khi truyền máu có Rh ( + ) lần thứ hai sẽ gây ra phản ứng, những hồng cầu truyền vào bị ngưng kết gây ra tai biến truyền máu. Những lần truyền máu có Rh ( + ) càng về sau càng gây phản ứng mạnh .Biết nhóm máu Rh cũng rất quan trọng so với phụ nữ mang thai. Nếu phụ nữ có Rh ( + ), lấy chồng có Rh ( + ), những con hoàn toàn có thể có Rh dương hoặc âm. Nếu mẹ Rh ( – ) mang thai Rh ( + ), trong quy trình mang thai, trong cuộc đẻ, một lượng nhỏ hồng cầu của thai hoàn toàn có thể qua rau thai mà vào khung hình mẹ. Cơ thể mẹ sẽ sản xuất ra kháng thể chống lại yếu tố Rh, kháng thể này từ máu mẹ xâm nhập vào thai, công dụng lên hồng cầu của thai, tàn phá một số ít hồng cầu của thai nhi .Thai bị thiếu máu tan máu, thai sẽ suy yếu đi và hoàn toàn có thể bị sảy thai hoặc đẻ non. Những lần có thai sau, nếu thai có Rh ( + ) càng bị mối đe dọa hơn. Tùy theo kiểu gen của người chồng Rh ( + ) là đồng hợp tử hay dị hợp tử mà sự sẩy thai ở vợ Rh ( – ) là liên tục hay ngắt quãng .
Mẹ bầu có nhóm máu Rh (-) cần quan tâm điều gì?
Thông thường, nếu mẹ bầu có nhóm máu Rh ( + ) thì sẽ không có yếu tố gì cần lolắng. Tuy nhiên, nếu tác dụng xét nghiệm mẹ bầu mang nhóm máu Rh ( – ) thì bác sĩ sẽ phải tiến tư vấn xét nghiệm nhóm máu Rh cho người chồng sản phụ. Nếu chồng có Rh ( – ) thì bác sĩ sẽ không cần can thiệp, chỉ theo dõi cho thai kỳ. Nếu người chồng có Rh ( + ) thì sản phụ sẽ phải làm xét nghiệm kháng thể D hay còn gọi là xét nghiệm anti-D. Xét nghiệm này sẽ được thực thi vào từ tuần thai thứ 20 cho đến tuần thai thứ 28 của thai kỳ. Xét nghiệm anti-D sẽ có hiệu quả :
- Nếu mẹ bầu Rh(-), nhưng khi xét nghiệm kháng thể D (+) thì chỉ theo dõi sát sao thai kỳ và theo dõi bé sau sinh, đặc biệt là theo dõi bé ở giai đoạn nhũ nhi.
- Nếu mẹ Rh(-) kết quả xét nghiệm anti-D cũng (-) thì thai phụ bắt buộc phải tiêm dự phòng anti – D Immunoglobulin. Tiêm dự phòng anti – D Immunoglobulin sẽ thực hiện vào 3 thời điểm thai 28 tuần, thai 34 tuần và 72 giờ sau sinh.
Tính chất di truyền của yếu tố Rh
Hiểu một cách đơn thuần là yếu tố này di truyền theo tính trội, cho rằng nhóm máu Rh bị chi phối bởi hai alen R và r. Người mang Rh ( + ) có kiểu gen RR hoặc Rr. Người mang Rh âm chỉ có kiểu gen rr. Thật ra, sau khi nghiên cứu và điều tra cụ thể huyết thanh đặc hiệu của người mẹ miễn dịch do đã được truyền máu cho thấy rằng có nhiều kháng thể Rh khác nhau với những phản ứng khác nhau của kháng nguyên Rh. Vì vậy, người ta hoàn toàn có thể phân huyết thanh kháng Rh ra những loại kháng C, kháng E và kháng D ; trong số đó huyết thanh kháng D quan trọng nhất. Tương ứng với những kháng thể, những kháng nguyên Rh cũng gồm có những yếu tố C, D, E trong đó kháng nguyên D quan trọng nhất, tổng thể những hồng cầu có kháng nguyên D đều là Rh dương. Để biết mình thuộc nhóm máu gì, bạn nên đến những cơ sở y tế uy tín để xét nghiệm. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ sở y tế chất lượng cao tại Nước Ta với đội ngũ y bác sĩ có trình độ trình độ cao, được huấn luyện và đào tạo chuyên nghiệp, nâng cao trong nước và quốc tế, giàu kinh nghiệm tay nghề. Hệ thống thiết bị y tế tân tiến, tối tân, chiếm hữu nhiều máy móc tốt nhất trên quốc tế giúp phát hiện ra nhiều căn bệnh khó, nguy hại trong thời hạn ngắn, tương hỗ việc chẩn đoán, điều trị của bác sĩ hiệu suất cao nhất. Không gian bệnh viện được phong cách thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn 5 sao, mang đến cho người bệnh sự tự do, thân thiện, yên tâm .
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bộ Y tế (2013). Thông tư 26/ 2013/TT- BYT ngày 16/09/2013 “Hướng dẫn hoạt động truyền máu”.
- Bộ môn Huyết học-Truyền máu, đại học Y Hà nội (2014). Bài giảng Huyết học-Truyền máu (Sau đại học). Nhà xuất bản Y học.
- Trang web của Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương: .nihbt.org.vn
- Trang web của Bệnh viện Truyền máu, Huyết học Thành phố Hồ Chí Minh: bthh.org.vn
- Nguồn tin:
– THE HISTORY OF BLOOD TRANSFUSION AND BLOOD TRANSFUSION MEDICINE. bloodbook.com/trans-history.html.
– The History of Blood Banking.
