Các bộ ba mã di truyền Codon của RNA .
Mã di truyền là phần mật mã quy định thông tin về trình tự các amino acid đã được mã hoá dưới dạng trình tự các nucleotide trên gen. Hình thức mã hoá này thống nhất ở hầu hết các loài sinh vật, trong đó, ba nucleotide liên tiếp trên mạch mã gốc DNA của gene, sẽ quy định một loại amino acid nhất định. Do đó, mã di truyền còn được gọi là mã bộ ba, và tổ hợp ba nucleotide được gọi là một bộ ba mã hoá. Trong DNA có bốn loại nucleotide khác nhau bởi các gốc nucleobase là Adenine (viết tắt là A), Thymine (viết tắt là T), Cytosine (tiếng Việt còn gọi là Xytosine, viết tắt là X hoặc C), và Guanine (viết tắt là G). Các bộ ba nucleotide trong mỗi mạch đơn của chuỗi xoắn kép DNA khi giảm phân, là một tổ hợp của 3 trong bốn loại nucleotide này, gọi là Triplet. Từ các mạch đơn DNA này được các RNA thông tin nhân bản lên thành các mã sao. Quá trình này các Triplet được sao thành các codon của RNA. Nhưng các codon khác với triplet, (đây là bản sao âm bản của triplet thay vì sao nguyên bản), codon là bộ ba các ribo-nucleotide có gốc là nucleobase đối ứng với các nucleobase của nucleotide trong triplet đối ứng gốc (Nguyên tắc bổ sung). Nhưng A không đối ứng thành T (như trong 2 mạch của chuỗi xoắn kép DNA) mà thành Uracil (U) của RNA thông tin. Còn T vẫn đối ứng thành A, và X (C) và G thì vẫn đối ứng với nhau (X (C) thành G, và G thành X (C)).
Đặc điểm của mã di truyền[sửa|sửa mã nguồn]
- Mã di truyền được đọc liên tục từ mã khởi đầu (AUG với codon) theo từng bộ ba nucleotide mà không gối lên nhau.
- Mã di truyền có tính đặc hiệu: Một codon chỉ mã hoá cho 1 amino acid.
- Mã di truyền có tính phổ biến: amino acid giống nhau của các sinh vật khác đều được mã hoá bởi cùng codon.
- Mã di truyền có tính thoái hoá: 1 amino acid được mã hoá bởi nhiều codon khác nhau, trừ AUG và UGG. Tính suy thoái của mã di truyền có ý nghĩa tích cực với sự sống còn của tế bào.
Phân loại mã di truyền[sửa|sửa mã nguồn]
Theo vị trí của mã di truyền, thì mã di truyền được chia làm ba loại
- Triplet hay bộ ba mã gốc là mã di truyền trên gen.
- Codon hay bộ ba phiên mã là mã di truyền trên RNA thông tin.
- Anticodon hay bộ ba đối mã là mã di truyền trên RNA vận chuyển.
Mã di truyền và amino acid[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1966, tất cả 64 codon đã được giải hoàn toàn bằng thực nghiệm. Sau đây là bảng các codon và amino acid tương ứng [1]
- ^ SGK Sinh học 12, trang 8
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Phương tiện liên quan tới Genetic code tại Wikimedia Commons
