2012-11-25 12:38 PM
U là khối mô tân tạo. Các thuật ngữ lành tính và ác tính đối sánh tương quan với quy trình tân sinh. U lành tính tăng trưởng khu trú, tại chỗ ; u ác tính xâm nhập mô, và hoàn toàn có thể di căn đến cơ quan xa .
Tổng quan
U là khối mô tân tạo. Các thuật ngữ lành tính và ác tính đối sánh tương quan với quy trình tân sinh. U lành tính tăng trưởng khu trú, tại chỗ ; u ác tính xâm nhập mô, và hoàn toàn có thể di căn đến cơ quan xa .
Để trở thành một khối u, một tế bào bình thường phải phát triển đột biến và nó không còn tuân theo sự điều khiển của các tế bào kế cận, sự tăng trưởng không kiểm soát được; các khối u có thể chế tiết và đưa các sản phẫm này vào máu. Nếu khối u ác tính, các tế bào có khả năng xâm nhập màng đáy và mô xung quanh, theo dòng máu, mạch bạch huyết đến các cơ quan xa, gieo rắc và phát triển ở đó.
Trong bài này tất cả chúng ta sẽ bàn luận những thuật ngữ cơ bản, những hình ảnh về đại thể và vi thể của khối u ; Sự phân biệt giữa khối u lành tính và ác tính ; Dịch tễ học và nguyên do gây bệnh, và tác động ảnh hưởng của khối u lên khung hình ; Cơ chế sinh bệnh học của ung thư, chẩn đoán mô bệnh học ; xếp quá trình và phân độ mô học .
Các thuật ngữ của u
Các thuật ngữ khối u : nốt, và khối là những thuật ngữ không đặc hiệu. U có nghĩa là tân sinh và u hoàn toàn có thể tăng trưởng lành tính hoặc ác tính .
Có sự độc lạ giữa u trên lâm sàng và u trong giải phẫu bệnh học .
Danh pháp chung các loại u
Adenoma : khối u lành tính có nguồn gốc từ những tế bào thượng mô tuyến .
Carcinoma : khối u ác tính có nguồn gốc từ tế bào thượng mô .
Sarcoma : khối u ác tính có nguồn gốc từ tế bào trung mô .
Lymphoma : khối u ác tính xuất phát từ lymphô bào .
Melanoma : khối u ác tính xuất phát từ hắc tố bào .
Germ cell tumors : khối u ác tính xuất phát từ những tế bào mầm .
Danh pháp quốc tế u lành và ung thư
U lành tính
Nguyên tắc chung : tên của một khối u lành tính, khởi đầu từ loại tế bào u, và thường kết thúc bằng tiếp vị ngữ : – OMA .
Các ví dụ :
adenoma : u của biểu mô tuyến lành tính .
fibroadenoma : u sợi tuyến vú lành tính
leiomyoma : u cơ trơn lành tính .
Một số trường hợp ngoại lệ :
melanoma là khối u ác tính của hắc tố bào .
mesothelioma là u tế bào trung mạc ( có cả lành tính và ác tính ) .
seminoma u ác tính tế bào mầm của tinh hoàn .
U ác tính
U ác tính thường là : carcinoma hay sarcoma .
Carcinoma : u ác tính có nguồn gốc thượng mô .
Sarcoma : U ác tính có nguồn gốc từ trung mô .
Ví dụ :
adenocarcinoma : khối u ác tính của thượng mô tuyến .
leiomyosarcoma là u ác tính của cơ trơn .
Thuật ngữ dịch sang tiếng việt
Bảng : thuật ngữ u ác tính dùng trong tiếng Việt
Danh pháp quốc tế
Danh pháp Nước Ta *
Carcinoma
Carcinôm
Sarcoma
Sarcôm
Lymphoma
Lymphôm
Melanoma
Melanôm
Bảng : một số ít ví dụ về u lành tính và ung thư tương ứng với mô gốc
Loại mô học
Lành tính
Ác tính
Thượng mô
Tế bào gai
U nhú gai
Carcinôm tế bào gai
Tế bào chuyển tiếp
U nhú bàng quang
Carcinôm tế bào chuyển tiếp
Tế bào đáy
U tuyến tế bào đáy
Carcinôm tế bào đáy
Tế bào tuyến
U tuyến
Carcinôm tuyến
U trung mô
Cơ trơn
U cơ trơn
Sarcôm cơ trơn
Cơ vân
U cơ vân
Sarcôm cơ vân
Mỡ
U mỡ
Sarcôm mỡ
Mạch máu
U mạch máu
Sarcôm mạch máu
Xương
U xương
Sarcôm xương
Sụn
U sụn
Sarcôm sụn
U trung mạc
U trung mạc
U trung mạc ác
Các thuật ngữ liên quan đến hình ảnh vi thể của u
Sự biệt hóa : là đặc tính của tế bào và mô đã tăng trưởng tới mức trưởng thành và có công dụng rõ ràng .
Thoái sản : là hiện tượng kỳ lạ tế bào thoái triển trở thành không nổi bật, đôi lúc có hình thái, đặc thù của tế bào chưa biệt hóa, tế bào phôi thai .
Nghịch sản : rối loạn tăng trưởng của biểu mô. Dị dạng, mất phân cực, kèm phân bào không bình thường. Nghịch sản không nhất thiết tiến triển thành ung thư, nhưng nghịch sản là một tổn thương tiền ung thư .
Ung thư biểu mô tại chỗ : nghịch sản hàng loạt bề dầy của lớp thượng mô, chưa xâm nhập màng đáy .
* Các thuật ngữ khác tương quan đến tổn thương dạng u :
Hamartoma : không phải là tân sinh .
Choristoma : Một khối gồm mô lạc chỗ .
Polip : u giả, là một khối phủ niêm mạc nhầy, polip cũng hoàn toàn có thể là u thật .
U lành tính và ung thư
Các đặc điểm chính dùng để phân biệt u lành tính và ung thư
Đặc điểm mô học đặc trưng bộc lộ cho ung thư rất đáng đáng tin cậy ở nhiều cơ quan, mặc dầu vậy, những điểm đặc trưng của mô học không phải khi nào cũng được cho phép phân biệt u lành tính và ung thư .
Bảng : Phân biệt u lành tính và ung thư
Đặc điểm chính
U lành
U ác
Tiến triển tại chỗ
Phát triển
Chậm
nhanh
Lan rộng
Không xâm nhập
Xâm nhập mô kế cận
Giới hạn
Rõ, có vỏ bao
Không có vỏ bao
Tiến triển chung
Lan xa
Không
Nhiều nơi
Tác hại
Ít, hiếm gây tử trận
Gây chết do biến chứng
Cấu trúc mô
Giống mô thông thường
Khác biệt mô thông thường
Các đặc điểm mô học của bệnh ung thư
Tế bào đa, dạng dị dạng .
Tỷ lệ nhân / bào tương tăng .
Hình ảnh phân bào không bình thường và chỉ số phân bào không bình thường tăng .
Nhân tăng sắc : nhân tế bào tăng bắt màu kiềm .
Sự mất phân cực : những tế bào không sắp xếp theo trật tự thông thường, và theo lớp .
Hoại tử mô đệm .
Tốc độ tăng trưởng
U lành tính có khuynh hướng tăng trưởng chậm, thường có tỷ suất tương ứng với mức độ thoái sản ; khối ung thư có khuynh hướng tăng trưởng nhanh hơn, sự xâm nhập và di căn .
Đặc điểm mô học và tốc độ tăng trưởng không phải luôn luôn phân biệt được giữa các u lành tính và ung thư.
Hai đặc thù đáng an toàn và đáng tin cậy để phân biệt lành tính và ung thư là : ( 1 ) xâm lấn, hoặc xâm nhập của những tế bào khối u vào mô xung quanh của những cơ quan, và ( 2 ) di căn, hoặc sự gieo rắc của những tế bào khối u đến những cơ quan xa ( qua đường máu, là đặc trưng của sarcôm, hoặc qua những mạch bạch huyết, là đặc trưng của carcinôm ) .
Một số khối u ác tính hiếm khi di căn ( u thần kinh đệm và carcinôm tế bào đáy của da ), nhưng chúng xâm nhập tại chỗ và mô xung quanh .
Nhìn chung, có khoảng chừng 30 % những khối u ác tính đã di căn tại thời gian chúng được phát hiện trên lâm sàng .
