Giấc ngủ chiếm 1/4 đến 1/3 trong toàn bộ tuổi thọ của con người. Nhưng chính xác thì giấc ngủ là gì và nó từ đâu đến? Điều gì sẽ xảy ra khi bạn ngủ? Dưới đây là những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn về giấc ngủ
1. Giấc ngủ là gì, nó từ đâu đến và tại sao nó lại quan trọng?
Hầu hết mọi người đều cho rằng giấc ngủ là một hoạt động thụ động mà khi đó cơ thể và não bộ không hoạt động. “Nhưng thực chất cho thấy não bộ đang tham gia vào một số hoạt động cần thiết của chính cuộc sống của con người trong suốt một chu trình giấc ngủ- có liên quan rất chặt chẽ đến chất lượng cuộc sống của con người chúng ta”. Ngủ là một trạng thái mà nhận thức đối với các kích thích của môi trường bị giảm sút. Giấc ngủ khác với trạng thái hôn mê, ngủ đông và chết bởi thực tế là nó có thể được đảo ngược nhanh chóng.
Ngủ là một hành vi sinh lý phổ cập ở tổng thể những loài động vật hoang dã. Nó hình thành khoảng chừng một phần ba cuộc sống con người. Người ta không biết rõ ràng những tính năng đúng chuẩn của giấc ngủ nhưng nó có vẻ như là điều thiết yếu để sống sót vì thiếu ngủ lê dài dẫn đến suy giảm sức khỏe thể chất nghiêm trọng, sau đó là mất nhận thức và sau cuối là tử trận .
Các hóa chất truyền tín hiệu thần kinh được gọi là chất dẫn truyền thần kinh kiểm soát việc chúng ta đang ngủ hay đang thức bằng cách tác động lên các nhóm tế bào thần kinh hoặc tế bào thần kinh khác nhau trong não bộ con người. Các tế bào thần kinh trong thân não, kết nối não với tủy sống, sản xuất chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và norepinephrine giúp giữ cho một số bộ phận của não hoạt động trong khi chúng ta thức. Các tế bào thần kinh khác ở đáy não bắt đầu phát tín hiệu khi chúng ta chìm vào giấc ngủ. Những tế bào thần kinh này dường như “tắt” các tín hiệu giúp chúng ta tỉnh táo. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng một chất hóa học có tên là adenosine tích tụ trong máu khi chúng ta thức và gây buồn ngủ. Hóa chất này dần dần bị phá vỡ trong khi chúng ta ngủ.
Giấc ngủ quan trọng đối với sức khoẻ của chúng ta, vì sao?
Giấc ngủ và các vấn đề liên quan đến giấc ngủ đóng một vai trò trong một số lượng lớn các rối loạn của con người và ảnh hưởng đến hầu hết các lĩnh vực y học. Ví dụ, các vấn đề như đột quỵ và cơn hen suyễn có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn vào ban đêm và sáng sớm, có lẽ do sự thay đổi của hormone, nhịp tim và các đặc điểm khác liên quan đến giấc ngủ. Một số loại động kinh có thể liên quan đến giấc ngủ theo những cách phức tạp. Giấc ngủ REM dường như giúp ngăn chặn các cơn động kinh bắt đầu từ một phần não lan sang các vùng não khác, trong khi giấc ngủ sâu có thể thúc đẩy sự lây lan của các cơn động kinh này. Thiếu ngủ cũng gây ra các cơn co giật ở những người mắc một số loại động kinh.
Tác động của giấc ngủ đến hệ thống miễn dịch
Các tế bào thần kinh kiểm soát giấc ngủ cũng là các tế bào thần kinh tương tác chặt chẽ với hệ thống miễn dịch. Như bất kỳ ai bị cúm đều biết, các bệnh truyền nhiễm có xu hướng khiến chúng ta cảm thấy buồn ngủ. Điều này có thể xảy ra bởi vì cytokine, hóa chất mà hệ thống miễn dịch của chúng ta tạo ra trong khi chống lại nhiễm trùng, là những hóa chất gây ngủ mạnh. Giấc ngủ có thể giúp cơ thể bảo tồn năng lượng và các nguồn lực khác mà hệ thống miễn dịch cần để tấn công.
Một số vấn đề về giấc ngủ và rối loạn tâm thần
Các vấn đề về giấc ngủ xảy ra ở hầu hết những người bị rối loạn tâm thần, bao gồm cả những người bị trầm cảm và tâm thần phân liệt. Ví dụ, những người bị trầm cảm thường thức dậy vào đầu giờ sáng và thấy mình không thể ngủ lại được. Thời lượng ngủ của một người cũng ảnh hưởng mạnh mẽ đến các triệu chứng của rối loạn tâm thần. Trong khi thiếu ngủ có thể gây ra trầm cảm ở người bình thường thì nó lại là một liệu pháp khá hiệu quả cho những người mắc một số loại trầm cảm. Cực đoan thiếu ngủ có thể dẫn đến tình trạng dường như tâm thần hoang tưởng và ảo giác ở những người khỏe mạnh khác, và giấc ngủ gián đoạn có thể kích hoạt cơn hưng (kích động và hiếu động thái quá) ở những người bị trầm cảm hưng.
Các vấn đề về giấc ngủ thường gặp ở nhiều chứng rối loạn khác, bao gồm bệnh Alzheimer, bệnh đột quỵ, bệnh ung thư và chấn thương đầu. Những vấn đề về giấc ngủ này có thể phát sinh do những thay đổi trong vùng não và chất dẫn truyền thần kinh kiểm soát giấc ngủ, hoặc có thể đến từ các loại thuốc sử dụng để kiểm soát các triệu chứng của các rối loạn hoặc bệnh khác. Ở những bệnh nhân đang nằm viện hoặc được chăm sóc 24/24, lịch trình điều trị hoặc thói quen của bệnh viện cũng có thể làm rối loạn giấc ngủ. Câu chuyện cổ tích về một bệnh nhân bị y tá đánh thức để anh ta uống thuốc ngủ chứa một hạt của sự thật. Một khi các vấn đề về giấc ngủ phát triển, chúng có thể thêm vào sự suy yếu của một người và gây ra sự nhầm lẫn, thất vọng hoặc trầm cảm. Bệnh nhân không ngủ được cũng thấy đau nhiều hơn và có thể tăng yêu cầu dùng thuốc giảm đau. Quản lý tốt hơn các vấn đề về giấc ngủ ở những người mắc các chứng rối loạn khác có thể cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của những bệnh nhân này.
2. Điều gì xảy ra khi bạn ngủ?
Trong chu kỳ của một giấc ngủ, chúng ta thường trải qua 5 giai đoạn: giai đoạn 1, 2, 3, 4 và giấc ngủ REM (chuyển động mắt nhanh). Các giai đoạn này của giấc ngủ tiến triển theo chu kỳ từ giai đoạn 1 đến giai đoạn REM, sau đó chu kỳ bắt đầu lại với giai đoạn 1. Trẻ em và người lớn dành gần 50% tổng thời gian ngủ của họ ở giai đoạn 2, khoảng 20% trong giai đoạn REM, và 30 phần trăm còn lại trong các giai đoạn khác. Ngược lại, trẻ sơ sinh dành khoảng một nửa thời gian ngủ trong giấc ngủ REM.
Giai đoạn 1 Ngủ
Trong quá trình 1, tức là ngủ nhẹ, tất cả chúng ta chìm vào giấc ngủ và hoàn toàn có thể thuận tiện bị thức tỉnh. Đôi mắt của tất cả chúng ta vận động và di chuyển rất chậm và hoạt động giải trí của cơ cũng chậm lại. Những người bị thức tỉnh từ giấc ngủ quy trình tiến độ 1 thường ghi nhớ những hình ảnh trực quan bị phân mảnh. Nhiều người cũng trải qua những cơn co thắt cơ bất thần được gọi là giảm trương lực cơ hoặc giật cơ giảm trương lực, thường xảy ra trước cảm xúc khởi đầu ngã. Những hoạt động bất thần này tựa như như ” bước nhảy ” mà tất cả chúng ta thực thi khi bị giật mình. Một số người gặp phải chứng rối loạn giấc ngủ được gọi là Chuyển động chân tay định kỳ của giấc ngủ ( PLMS ), nơi họ trải qua những hoạt động chân lặp đi lặp lại .
Giai đoạn 2 Ngủ
Khi tất cả chúng ta bước vào quy trình tiến độ 2 của giấc ngủ, hoạt động mắt của tất cả chúng ta dừng lại và sóng não ( giao động của hoạt động điện hoàn toàn có thể được đo bằng điện cực ) trở nên chậm hơn, với những đợt bùng phát sóng nhanh không tiếp tục được gọi là trục quay khi ngủ .
Giai đoạn 3 và Giai đoạn 4 Ngủ
Trong tiến trình 3, những sóng não cực kỳ chậm được gọi là sóng delta khởi đầu Open, xen kẽ với những sóng nhỏ hơn, nhanh hơn. Đến quá trình 4, não phần nhiều chỉ tạo ra sóng delta. Rất khó thức tỉnh ai đó trong tiến trình 3 và 4, gọi chung là giấc ngủ sâu. Trong tiến trình này, không có hoạt động giải trí cơ bắp hoặc không có cử động mắt. Những người bị thức tỉnh trong giấc ngủ sâu không kiểm soát và điều chỉnh ngay lập tức và thường cảm thấy chệnh choạng và mất phương hướng trong vài phút sau khi thức dậy. Một số trẻ nhỏ bị đái dầm, kinh hãi đêm hôm hoặc mộng du khi ngủ sâu .
Giấc ngủ REM
Khi tất cả chúng ta chuyển sang giấc ngủ REM, hơi thở của tất cả chúng ta trở nên nhanh hơn, không đều và nông hơn, mắt tất cả chúng ta giật nhanh theo nhiều hướng khác nhau và những cơ tay chân của tất cả chúng ta trong thời điểm tạm thời bị tê liệt trong khi ngủ. Nhịp tim của tất cả chúng ta tăng lên, huyết áp của tất cả chúng ta tăng lên và phái mạnh sẽ cương cứng dương vật. Có một khoảng chừng trong giấc ngủ REM, vài người thường miêu tả những câu truyện kỳ quái và phi logic còn được gọi là những giấc mơ .
Giai đoạn giấc ngủ REM đầu tiên thường xảy ra khoảng 70 đến 90 phút sau khi chúng ta chìm vào giấc ngủ. 90 đến 110 phút là khoảng thời gian trung bình cho một chu kỳ ngủ hoàn chỉnh của con người. Các chu kỳ ngủ đầu tiên mỗi đêm chứa các giai đoạn REM tương đối ngắn và thời gian ngủ sâu kéo dài. Càng về đêm, thời gian ngủ REM càng dài ra tương ứng là giấc ngủ sâu giảm đi. Vào buổi sáng, mọi người dành gần như tất cả thời gian để ngủ trong các giai đoạn 1, 2 và REM.
3. Điều gì ảnh hưởng đến chất lượng và thời gian ngủ ?
Vì giấc ngủ và sự tỉnh táo bị ảnh hưởng bởi các tín hiệu dẫn truyền thần kinh khác nhau trong não, các loại thực phẩm và thuốc làm thay đổi sự cân bằng của các tín hiệu này sẽ ảnh hưởng đến việc chúng ta cảm thấy tỉnh táo hay buồn ngủ và chúng ta ngủ ngon như thế nào. Đồ uống chứa cafein như cà phê, và các loại thuốc như thuốc chế độ ăn uống và thuốc thông mũi kích thích một số bộ phận của não và có thể gây mất ngủ , hoặc không có khả năng ngủ. Nhiều loại thuốc chống trầm cảm ngăn chặn giấc ngủ REM. Những người nghiện thuốc lá nặng thường ngủ rất nhẹ và giảm số lượng giấc ngủ REM. Họ cũng có xu hướng thức dậy sau 3 hoặc 4 giờ ngủ do cai nicotine. Nhiều người bị mất ngủ cố gắng giải quyết vấn đề bằng rượu – cái được gọi là mũ ban đêm. Trong khi rượu giúp con người chìm vào giấc ngủ nhẹ, nó cũng cướp đi giấc ngủ say của họ và giấc ngủ sâu hơn, phục hồi hơn các giai đoạn của giấc ngủ. Thay vào đó, nó giữ họ ở giai đoạn nhẹ hơn của giấc ngủ, từ đó họ có thể dễ dàng bị đánh thức.
Chúng ta mất một số ít năng lực kiểm soát và điều chỉnh nhiệt độ khung hình trong quá trình REM, thế cho nên nhiệt độ nóng hoặc lạnh không bình thường trong thiên nhiên và môi trường hoàn toàn có thể làm gián đoạn tiến trình này của giấc ngủ. Nếu giấc ngủ REM của tất cả chúng ta bị gián đoạn vào một đêm, khung hình tất cả chúng ta sẽ không tuân theo tiến trình chu kỳ luân hồi giấc ngủ thông thường vào lần ngủ gật tiếp theo. Thay vào đó, tất cả chúng ta thường trực tiếp đi vào giấc ngủ REM và trải qua tiến trình REM lê dài cho đến khi tất cả chúng ta “ bắt kịp ” quy trình tiến độ này của giấc ngủ .Nếu tất cả chúng ta bị thức tỉnh sau khi ngủ hơn vài phút, tất cả chúng ta thường không hề nhớ lại vài phút sau cuối trước khi chìm vào giấc ngủ. Dạng mất trí nhớ tương quan đến giấc ngủ này là nguyên do khiến mọi người thường quên những cuộc điện thoại cảm ứng hoặc cuộc trò chuyện mà họ đã có vào lúc nửa đêm. Nó cũng lý giải tại sao tất cả chúng ta thường không nhớ chuông báo thức của mình đổ chuông vào buổi sáng nếu tất cả chúng ta đi ngủ ngay sau khi tắt chúng đi .Những người đang được gây mê hoặc hôn mê thường được cho là đang ngủ. Tuy nhiên, những người trong thực trạng này không hề bị thức tỉnh và không tạo ra những quy mô sóng não hoạt động giải trí, phức tạp được thấy trong giấc ngủ thông thường. Thay vào đó, sóng não của họ rất chậm và yếu, đôi khi không hề phát hiện được .
MẸO: Có một phòng ngủ thoải mái và nệm cũng rất quan trọng để tạo điều kiện cho giấc ngủ ngon. Nệm và giường phải thoải mái cho bạn và đối tác trên giường của bạn. Bạn cũng nên đảm bảo phòng ngủ của mình yên tĩnh. Có rất nhiều thay đổi bạn có thể thực hiện để giúp bạn có giấc ngủ ngon hơn.
Tại sao chúng ta cần ngủ?
Để tồn tại
Trong khi những nhà khoa học vẫn đang cố gắng nỗ lực để khám phá nguyên do con người cần phải ngủ, những điều tra và nghiên cứu trên động vật hoang dã đ cho thấy giấc ngủ là thiết yếu cho sự sống còn. Nghiên cứu trên chuột so sánh thời hạn sống của chuột thông thường, mất ngủ REM và không ngủ cho thấy những con chuột thông thường sống từ 2-4 năm, mất ngủ REM trung bình 5 tuần và không ngủ thì trung bình 3 tuần. Trong cùng điều kiện kèm theo nuôi dưỡng thì những con chuột thiếu ngủ tăng trưởng nhiệt độ khung hình thấp không bình thường và lở loét trên đuôi và bàn chân. Các vết loét Open hoàn toàn có thể do mạng lưới hệ thống miễn dịch của chuột bị suy giảm. Một số nghiên cứu và điều tra cho rằng thiếu ngủ tác động ảnh hưởng không tốt đến mạng lưới hệ thống miễn dịch .
Để giữ cho hệ thần kinh hoạt động
Giấc ngủ là thiết yếu để có một mạng lưới hệ thống thần kinh hoạt động giải trí thông thường. Do đó, nếu tất cả chúng ta ngủ quá ít thì khung hình sẽ uể oải và khó để tập trung chuyên sâu vào ngày hôm sau. Ngoài ra, nó cũng dẫn đến suy giảm trí nhớ và hoạt động giải trí sức khỏe thể chất, đồng thời giảm năng lực thực thi những phép tính toán học. Ảo giác và đổi khác tâm trạng hoàn toàn có thể tăng trưởng nếu thực trạng thiếu ngủ lê dài. Thậm chí, những tế bào thần kinh hoàn toàn có thể trở nên hết sạch nguồn năng lượng hoặc bị ô nhiễm bởi những loại sản phẩm phụ của hoạt động giải trí của những tế bào thông thường nếu tất cả chúng ta không ngủ. Ngoài ra, giấc ngủ cũng tạo thời cơ để liên kết tế bào thần kinh quan trọng vốn hoàn toàn có thể xấu đi do thiếu hoạt động giải trí .
Để chúng ta phát triển
Ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên, sự tăng trưởng thường xảy ra trong khi ngủ do giấc ngủ sâu đồng thời với việc tiết ra hormone tăng trưởng. Trong quá trình ngủ sâu, nhiều tế bào của khung hình cũng cho thấy sự ngày càng tăng sản xuất và giảm sự phân hủy protein. Vì protein là những khối kiến thiết xây dựng thiết yếu cho sự tăng trưởng của tế bào và để sửa chữa thay thế những tổn thương do những yếu tố như căng thẳng mệt mỏi và phơi nhiễm tia cực tím, nên giấc ngủ sâu hoàn toàn có thể thực sự là “ giấc ngủ đẹp ” .
Một nghiên cứu thực hiện trên chuột chỉ ra rằng một số mô hình tín hiệu thần kinh mà chuột tạo ra trong ngày được lặp lại khi ngủ sâu. Sự lặp lại này có thể giúp mã hóa ký ức và cải thiện việc học.
Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website (vinmec.com) để được phục vụ.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Nguồn tham khảo: sleepassociation.org, news-medical.net, tudu.com.vn
