Endorphin là chất hóa học được sản xuất tự nhiên bởi hệ thần kinh để đối phó với cơn đau hoặc căng thẳng. Nó còn được gọi là chất “tạo cảm giác dễ chịu”.Vì nó có thể hoạt động như một loại thuốc giảm đau và mang đến cảm giác hạnh phúc cho chúng ta.
Endorphin đa phần được tạo ra ở vùng dưới đồi và tuyến yên ở trong não. Tuy nhiên, nó cũng hoàn toàn có thể được tạo ra từ những vùng khác trong khung hình .
Mức độ endorphin khác nhau ở mỗi người. Những người có mức endorphin thấp hoàn toàn có thể dễ bị trầm cảm hoặc bị đau xơ cơ .
1. Endorphin là gì?
Endorphins là hóa chất được cơ thể sản xuất để giảm căng thẳng và đau đớn. Chúng hoạt động tương tự như một nhóm thuốc được gọi là opioid (thuốc phiện)
Thuốc phiện làm giảm đau và hoàn toàn có thể tạo ra cảm xúc hưng phấn. Nó đôi lúc được kê đơn sử dụng trong thời hạn ngắn sau khi phẫu thuật hoặc để giảm đau mức độ nặng .
Vào những năm 1980, những nhà khoa học đang điều tra và nghiên cứu phương pháp và nguyên do opioid hoạt động giải trí. Họ phát hiện ra rằng khung hình có những thụ thể đặc biệt quan trọng link với opioid để ngăn ngừa tín hiệu đau .
Sau đó, những nhà khoa học nhận ra rằng một số ít chất hóa học trong khung hình hoạt động giải trí tựa như như những loại thuốc opioid tự nhiên. Những hóa chất này là endorphin .
Tên endorphin bắt nguồn từ những từ “ nội sinh ”, có nghĩa là “ từ khung hình ” và “ morphin ” ( một loại thuốc giảm đau nhóm opioid )
Một số loại thuốc opioid phổ cập hơn gồm có :
- oxycodone
- hydrocodone
- codeine
- morphin
- fentanyl
Một số loại thuốc phạm pháp, ví dụ điển hình như heroin, cũng là opioid. Thuốc opioid hợp pháp và phạm pháp đều có rủi ro tiềm ẩn cao gây nghiện, nếu quá liều sẽ gây tử trận .
Endorphin tự nhiên hoạt động giải trí tựa như như thuốc giảm đau opioid. Nhưng về chất lượng giảm đau không hề so sánh bằng opioid. Tuy nhiên, những điều tra và nghiên cứu thấy rằng endorphin duy trì ở mức độ cao vừa tốt cho sức khỏe thể chất lại vừa bảo đảm an toàn .
2. Làm sao để tăng cường endorphin tự nhiên trong cơ thể?
Các hoạt động giải trí sau đây sẽ là những cách hiệu suất cao làm tăng endorphin tự nhiên. Tuy nhiên, mức endorphin được tạo ra khác nhau giữa những cá thể, thế cho nên sự mong đợi về hiệu quả cũng sẽ khác nhau .
2.1 Tập thể dục thường xuyên giúp tăng endorphin:
Trong nhiều năm, những nhà nghiên cứu đã giả thiết rằng endorphin gây ra cảm xúc “ runner’s high ”. Một cảm xúc hưng phấn xảy ra khi hoạt động giải trí sức khỏe thể chất cường độ mạnh và lâu bền hơn .
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng chụp cắt lớp phát xạ positron ( PET ) để xem não của vận động viên cả trước và sau khi tập luyện. Họ phát hiện ra có sự ngày càng tăng giải phóng endorphin sau khi tập thể dục .
Khi tập thể dục sẽ nâng cao tâm trạng và tăng endorphin. Một số chuyên viên còn chỉ định tập thể dục liên tục như một chiêu thức điều trị trầm cảm từ nhẹ đến trung bình .
Tập thể dục hoàn toàn có thể được tích hợp một cách bảo đảm an toàn cùng với những chiêu thức điều trị khác như thuốc, những liệu pháp hoặc chỉ cần tập thể dục đơn thuần. Một nghiên cứu và điều tra khác báo cáo giải trình rằng tập thể dục hoàn toàn có thể có tính năng tương tự như như thuốc chống trầm cảm .
2.2 Làm tình nguyện:
Tình nguyện, quyên góp và trợ giúp người khác cũng hoàn toàn có thể tạo ra cảm xúc dễ chịu và thoải mái. Các nhà nghiên cứu tại Viện Y Quốc gia cho thấy rằng những người quyên góp tiền cho tổ chức triển khai từ thiện sẽ kích hoạt những TT khoái cảm trong não của họ. Điều này góp thêm phần cải tổ mức endorphin trong khung hình .
2.3 Thiền và Yoga:
Thiền và yoga được biết đến với công dụng giảm stress và thư giãn giải trí. Điều này một phần là do sự giải phóng của endorphin .
2.4 Thức ăn cay:
Một số nghiên cứu và điều tra cho thấy rằng những thành phần cay trong ớt cay và những loại thực phẩm tựa như hoàn toàn có thể gây ra cảm xúc đau trong miệng sẽ làm tăng endorphin .
2.5 Ăn socola đen:
Nghiên cứu từ năm 2013 cho thấy rằng ăn socola đen có thể tăng mức endorphin. Bột ca cao và sô cô la có chứa các chất hóa học gọi là flavonoid có lợi cho não.
Một nhìn nhận năm 2017 cho thấy ăn socola hoàn toàn có thể giúp tăng cường endorphin. Tuy nhiên, nhiều mẫu sản phẩm socola thương mại chỉ chứa một lượng nhỏ ca cao thực và thường chứa một lượng lớn đường và chất béo .
Những người muốn sử dụng socola để cải tổ mức endorphin và tâm trạng nên tìm kiếm những mẫu sản phẩm có chứa tối thiểu 70 % ca cao. Ngoài ra nên ăn socola ở mức độ vừa phải. Do hàm lượng calo và chất béo cao trong socola nếu nạp nhiều sẽ gây ra những thực trạng sức khỏe thể chất khác .
2.6 Tiếng cười:
Rất nhiều điều tra và nghiên cứu đã nói về quyền lợi sức khỏe thể chất từ tiếng cười. Và những nhà nghiên cứu cho rằng cười làm tăng endorphin .
Một nghiên cứu và điều tra năm 2017 cho thấy tiếng cười với mọi người xung quanh giúp giải phóng endorphin trong não .
3. Endorphin thấp và tình trạng sức khỏe:
Khi mức endorphin quá thấp, sức khỏe thể chất hoàn toàn có thể bị tác động ảnh hưởng một cách xấu đi. Nghiên cứu về mối liên hệ giữa endorphin và thực trạng sức khỏe thể chất đang lúc bấy giờ vẫn đang được bàn luận .
Một số điều tra và nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ có giữa mức endorphin thấp và những yếu tố sức khỏe thể chất sau đây :
3.1 Trầm cảm, phiền muộn:
Nếu không có đủ endorphin, một người hoàn toàn có thể dễ bị trầm cảm, phiền muộn .
Một bài báo trên Tạp chí Tâm thần học Hoa Kỳ đã đàm đạo về sử dụng opioid cho bệnh trầm cảm. Đặc biệt là trong những trường hợp những giải pháp điều trị khác không hiệu suất cao .
3.2 Đau xơ cơ:
Đây là thực trạng gây đau khắp khung hình, khó ngủ, căng thẳng mệt mỏi và suy giảm về cảm hứng và niềm tin. Những người bị đau xơ cơ nhạy cảm với cơn đau hơn những người thông thường. Đây là do quy trình nhận diện đau bị không bình thường .
Các triệu chứng phổ cập của đau xơ cơ gồm có :
- Đau khắp người, liên tục, mặc dầu đôi lúc hoàn toàn có thể thuyên giảm. Cảm giác đau nóng rát, đau nhói. Những người đau xơ cơ thường rất nhạy cảm đau – thực trạng đau hơn mức thông thường. Hoặc dị cảm đau – khi không có kích thích nhưng vẫn đau. Ví dụ như cảm xúc tê tê, cảm xúc kiến bò ở tay chân .
- Có những điểm đau nhói khi chạm vào
- Cứng cơ, phải mất một khoảng chừng thời hạn dài để biến hóa tư thế của bàn tay, ngón tay hay chân. Sự cử động khiến cơ bị co thắt .
- Cảm giác căng thẳng mệt mỏi kiệt sức
- Rối loạn giấc ngủ
Một nghiên cứu và điều tra cho thấy những người bị đau cơ xơ có mức endorphin thấp hơn những người không mắc bệnh này .
Một nghiên cứu và điều tra khác cho thấy sự ngày càng tăng endorphin trong khung hình hoàn toàn có thể giảm đau ở những người bị đau xơ cơ .
Những người bị đau xơ cơ được khuyên triển khai một số ít hoạt động giải trí nhất định để tăng cường endorphin như tập thể dục, giao lưu với những người khác và những hoạt động giải trí giảm căng thẳng mệt mỏi như yoga. Họ cũng hoàn toàn có thể được kê đơn thuốc để giúp giảm những triệu chứng .
Để biết thêm về bệnh đau cơ xơ, mời bạn tìm hiểu thêm thêm : Bạn đã biết gì về đau xơ cơ ?
3.3 Đau đầu mãn tính:
Một nguyên nhân có thể gây ra đau đầu liên tục là mức endorphin bất thường. Một số nghiên cứu cho thấy rằng sự mất cân bằng endorphin góp phần gây ra trầm cảm cũng có ở những người bị đau đầu mãn tính.
Hiện nay các chuyên gia vẫn đang tiếp tục nghiên cứu endorphin và cách nó ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Mặc dù endorphin không phải là thuốc chữa khỏi tất cả bệnh tật hay đảm bảo có sức khỏe tốt. Tuy nhiên tăng cường endorphin là một cách hiệu quả để tăng cường sức khỏe tổng thể. Tập thể dục thường xuyên, giảm căng thẳng và cống hiến là những hoạt động tạo cảm giác tốt giúp chúng ta sống vui vẻ, khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.
Bác sĩ Nguyễn Trung Nghĩa
