Tượng của El Cid ở Burgos, thủ phủ thuộc Vương quốc của vua Sancho II và nơi Cid Giao hàng trong những năm đầu .
Rodrigo Díaz de Vivar (1043 – 10 tháng 7 năm 1099), hay còn gọi là El Cid Campeador (phát âm tiếng Tây Ban Nha: [el θið kampeaˈðor], “Lãnh chúa-bậc thầy của nghệ thuật quân sự”), là một nhà quý tộc, lãnh đạo quân sự và nhà ngoại giao người Castilia. Bị trục xuất bởi vua Alfonso VI của León và Castile, El Cid đã chỉ huy một lực lượng người Moor bao gồm người Muladi, Berber, người Ả Rập và Malian, dưới quyền của Yusuf al-Mu’taman ibn Hud, vua của người Hồi giáo Moor của thành phố Zaragoza phía đông bắc Al-Andalus, và người kế nhiệm, Al-Mustain II.
Sau khi người Thiên chúa giáo bị vượt mặt tại trận Sagrajas, El Cid đã được gọi về Giao hàng lại cho Alfonso VI, và chỉ huy một quân đội Kitô giáo và Moor, mà ông sử dụng để tạo ra thái ấp riêng của mình trong thành phố Valencia của người Moors ven biển Địa Trung Hải .
El Cid sau đó hy sinh trong một trận đánh chống lại sự xâm lược của vương triều Hồi giáo Almoravid vào năm 1099 nhưng người vợ của ông đã để xác El Cid lên yên ngựa và cho chạy ra trận để cổ vũ tinh thần quân sĩ (vốn tưởng ông còn sống) và làm hoảng sợ tinh thần của đối thủ, nhờ vậy quân của ông đã đánh đuổi được kẻ thù ra biển.
El Cid là biệt hiệu, tên không thiếu của ông là Rodrigo ( hoặc Ruy ) Díaz de Vivar trong đó Rodrigo Díaz là tên, Vivar là khu vực nơi ông sinh ra tại vùng Burgos, cái tên de Vivar cho thấy ông là một bá tước. Rodrigo Díaz de Vivar được hiểu là Rodrigo Díaz bá tước xứ Vivar .
Cái tên “El Cid” (tiếng Tây Ban Nha: [el ‘θid]) xuất phát từ chữ el (có nghĩa là “the”) trong thổ ngữ Arập hoặc Tây Ban Nha và từ tiếng Ả Rập سيد sîdi hoặc sayyid, có nghĩa là “Lãnh chúa” hay “Ngài”. Biệt hiệu Campeador có nghĩa là “Người chiến thắng” hay “quán quân” (theo âm tiếng Anh là Champion) do người Tây Ban Nha đặt vì khâm phục sức mạnh và tài nghệ chiến đấu của ông.[1][2]
Cuộc đời và sự nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]
Ego Ruderico, “I, Rodrigo”.Chữ ký của El Cid :, ” I, Rodrigo ” .
ElCid và thủ cấp của đối thủ cạnh tranhEl Cid sinh ra vào năm 1043 tại vùng Vivar hoặc Castillona de Bivar, một thị xã nhỏ khoảng chừng 6 dặm về phía bắc Burgos, thủ phủ của Castile. Cha của ông, Diego Laínez, là một cận thần và là kỵ sĩ xuất sắc ưu tú của lãnh chúa vùng này, người đã tham gia nhiều trận đánh, mẹ của El Cid là một người xuất thân từ dòng dõi quý tộc. Ông được đặt tên là Rodrigo Diaz. [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ]
Phục vụ vua Sancho II[sửa|sửa mã nguồn]
Carmen Campidoctoris, tác phẩm văn học đầu tiên về cuộc sống của El Cid, được viết bởi một đảng phái Catalan để ăn mừng Cid đánh bại Berenguer Ramón.Đoạn tiên phong của, tác phẩm văn học tiên phong về đời sống của El Cid, được viết bởi một đảng phái Catalan để ăn mừng Cid vượt mặt Berenguer Ramón .Là một người trẻ tuổi vào năm 1057, Rodrigo Diaz đã tham gia chiến đấu chống lại thành trì của người Hồi giáo Moors ở Zaragoza buộc emir al-Muqtadir của nó thành một chư hầu của vua Sancho. Vào mùa xuân năm 1063, ông chiến đấu trong trận Graus, nơi anh trai cùng cha khác mẹ của Ferdinand, Ramiro I của Aragon, vây hãm thành phố Moors của Cinca thuộc Zaragozan. Al-Muqtadir, cùng với quân đội Castilian gồm có Cid, chiến đấu chống lại vương triều Aragon. Một thần thoại cổ xưa nói rằng trong cuộc cuộc xung đột, El Cid giết một hiệp sĩ của vương triều Aragon trong một trận quyết đấu, do đó nhận được thương hiệu Campeador .Khi Ferdinand chết, Sancho liên tục lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ của mình, chinh phục cả Castile và những thành phố của người Moors ở Zamora và Badajoz. [ 1 ] [ 2 ] Khi Sancho biết được rằng người em trai Alfonso đang lên hoạch lật đổ mình để chiếm chủ quyền lãnh thổ, Sancho phái Cid mang Alfonso trở lại để Sancho hoàn toàn có thể trò chuyện .
Phục vụ vua Alfonso VI[sửa|sửa mã nguồn]
Sancho bị ám sát năm 1072 và theo một hiệp ước giữa em trai của Sancho là Alfonso và chị là Urraca thì trong bất kỳ trường hợp nào, nếu Sancho chết mà chưa lập gia đình và có con thì tất cả quyền lực sẽ được truyền lại cho Alfonso
Gần như ngay lập tức, Alfonso, người đang lưu vong ở Toledo liền trở lại và mở màn ngồi vào vị trí của anh mình là vua của Castile và El Cid liên tục Giao hàng dưới trướng của vua Alfonso VI. [ 1 ] [ 2 ] Theo sử thi của El Cid, giới quý tộc Castilian đứng vị trí số 1 bởi Cid và một tá ” người trợ giúp lời thề ” đã buộc Alfonso phải thề công khai minh bạch ở trước thánh tích của Nhà thờ Santa Gadea ( Saint Agatha ) tại Burgos nhiều lần rằng ông không tham gia vào thủ đoạn giết chết anh trai .
Trong trận Cabra ( 1079 ), El Cid đã tập hợp quân đội của mình và biến đại chiến thành một thất bại thảm hại cho Emir Abdulallh của Granada và liên minh García Ordóñez. Tuy nhiên, cuộc viễn chinh trái phép của El Cid vào Granada làm Alfonso tức giận và ngày 8 tháng 5 năm 1080, El Cid bị trục xuất. Những nguyên do thường được đưa ra cho sự lưu vong của El Cid là : một nhóm quý tộc khiến Alfonso chống lại El Cid, sự thù địch của Alfonso so với ông và vu cáo tham ô công quỹ khi Cid được cử đến Sevilla để thu thuế. Ông buộc phải sống lưu vong như một người tha hương trên những nẻo đường của quốc gia Tây Ban Nha. [ 1 ] [ 2 ] [ 4 ]Lúc đầu ông đến Barcelona, nơi Ramón Berenguer II ( 1076 – 1082 ) và Berenguer Ramón II ( 1076 – 1097 ) đã phủ nhận sự Giao hàng của Cid. Sau đó ông đi đến Taifa của Zaragoza, nơi ông đã nhận được một sự nghênh đón nồng nhiệt của dân cư nơi dây .
Tuy nhiên, lưu vong không phải là sự kết thúc của El Cid. Năm 1081, El Cid trở thành một người lính đánh thuê cho thủ lĩnh người Moors ở thành phố Al-Andalus phía đông bắc của Zaragoza là Yusuf al-Mu’taman ibn Hud và phục vụ luôn cho người kế nhiệm ông này là Al-Mustain II.[1][2][5] Ông đã được trao danh hiệu El Cid (The Master) và phục vụ như là một nhân vật hàng đầu trong một lực lượng người Moors bao gồm Muladis, người Berber, người Ả Rập và Malian.
El Cid đã chiến đấu nhiệt huyết trong những trận chiến của al-Mutamin xứ Zaragoza và bảo vệ thành công xuất sắc xứ này trước những cuộc tiến công của al-Mundhir, Sancho I của Aragón, và Ramón Berenguer II. [ 2 ]Năm 1084, ông đã vượt mặt Sancho của Aragon trong trận Morella. Trong năm 1086, những cuộc tiến công của người bản xứ vào người Hồi giáo ở bán đảo Tây – Bồ qua eo biển Gibraltar mở màn được tăng cường. Các lãnh chúa người Hồi, người Berber do Tashfin Yusuf ibn chỉ huy nhu yếu giúp bảo vệ người Moors trước cuộc tiến công của vua Alfonso và El Cid đã nhận trách nhiệm này, ông ta tham gia chiến đấu trong màu cờ của người Hồi chống lại những người Tây Ban Nha bản xứ đồng tộc với ông ta. [ 2 ]Trận đánh lớn diễn ra vào ngày 23 tháng 10 năm 1086, gần Badajoz. Các lãnh chúa người Hồi giáo đã vượt mặt một đội quân Tây Ban Nha gồm liên quân của lãnh chúa những xứ León, Aragón và Castile. Ed Cid đã chiến đấu xuất sắc trong trận chiến đó, lập được nhiều chiến công. Sau thất bại thảm hại của mình, Alfonso nhớ lại những gì mình đã đối xử với El Cid. Nhưng rất tiếc là El Cid đã ship hàng cho người khác. [ 2 ]
Chinh phục Valencia[sửa|sửa mã nguồn]
Lập quốc ở Valencia
Khoảng thời gian này, El Cid, với một đội quân liên hợp giữa người Thiên chúa giáo và Moor, bắt đầu khởi sự để tạo ra thái ấp riêng của mình ở thành phố Valencia ven biển Địa Trung Hải.[6] Một số trở ngại nằm trong con đường của ông. Thứ nhất là Berenguer Ramón II, người trị vì gần Barcelona. Tháng 5 năm 1090, El Cid đánh bại và bắt Berenguer trong trận Tébar (ngày nay là Pinar de Tévar, gần Monroyo, Teruel). Berenguer sau đó được tha và cháu trai là Berenguer Ramón III kết hôn với Maria, con gái trẻ nhất của El Cid để chống lại các cuộc xung đột trong tương lai. El Cid cũng nhân cơ hội này liên tiếp chinh phục các thị trấn dọc theo con đường đến Valencia, trong số đó có Castejón và Alucidia.[2]
El Cid dần có tác động ảnh hưởng nhiều hơn về phía Valencia. Tháng 10 năm 1092 nhân một cuộc nổi dậy xảy ra ở Valencia, El Cid mở màn vây hãm thành phố. Tháng 12 năm 1093 cuộc vây hãm đã kết thúc và El Cid chính thức quản lý thành phố này dưới danh nghĩa của Alfonso, trong trong thực tiễn, El Cid trọn vẹn độc lập. Thành phố này đã được cả Công giáo lẫn Hồi giáo ủng hộ và được cả người Moor và Thiên chúa giáo Giao hàng dưới trướng của ông. [ 2 ]
El Cid và vợ của ông là Jimena Díaz sống một cách độc lập ở Valencia trong 3 năm cho đến khi Almoravid vây hãm thành phố vào năm 1099. El Cid sau đó tử trận do trúng tên trong lúc phá vây nhưng quân đội của ông vẫn đẩy lui được cuộc xâm lược này. Jimena quản lý thay ông ở đây trong 3 năm cho đến khi Almoravid lại vây hãm thành phố. Không thể giữ nó, bà phải bỏ rơi thành phố và vua Alfonso đã ra lệnh đốt cháy thành phố để ngăn ngừa nó rơi vào tay Almoravid. Valencia ở đầu cuối bị chiếm bởi Masdali vào ngày 5 tháng 5 năm 1102 và nó đã không trở thành một thành phố Kitô giáo trong hơn 125 năm. Jimena chạy đến Burgos đem theo thi thể của chồng. Thi hài của ông lúc đầu được chôn cất tại tu viện San Pedro de Cardeña ở Castile [ 1 ] [ 2 ] cho đến khi được dời sang TT của thành tháp Burgos .
Cuộc đời của El Cid được tái hiện trong bộ phim Huyền thoại El Cid do Mỹ sản xuất vào năm 1961 với sự tham gia của diễn viên lịch sử một thời Charlton Heston, [ 7 ] Đồng thời, những nét quan trọng và những trận chiến sử thi trong cuộc sống của ông cũng được tái hiện trong một trò chơi giải pháp dàn trận nổi tiếng là Age of Empires II – The Conquerors Expansion .
- Trường ca El Cid (Cantar de mio Cid)
- El Cid, Joseph David Heapy, Trường Đại học Oxford ấn hành, New york, năm 1997, (tái bản năm 2002)
- The Cid and his Spain, Nguyên tác F.Cass, dịch giả: Harold Sunderland, Luân Đôn, năm 1971
- The Making of the Poema de Mio Cid, Colin Smith, Trường Đại học Cambridge ấn hành, Luân Đôn, năm 1983,
- The quest for El Cid, Richard Fletcher, Knopf ấn hành, New York, năm 1990
- The Youthful Deeds of the Cid, Guillen de Castro, Dịch giả Robert R. La Du, Luis Soto-Ruiz, và Giles A. Daeger, Exposition Press, New York, năm 1969,
- The Spanish ballads, and the Chronicle of the Cid, Robert Southey, Warne, Luân Đôn, năm 1873
