Hà thủ ô được mọc hoang ở rừng, đặc biệt ở các tỉnh miền núi. Từ xa xưa ông cha ta đã biết dùng hà thủ ô để tăng cường sức khỏe, điều trị bệnh. Có nhiều phương pháp chế biến hà thủ ô để dùng hiệu quả nhất trong đó có cách chế biến thuốc hà thủ ô dạng viên rất tiện dụng. Dưới đây là những cách chế biến vị thuốc hà thủ ô dạng viên đúng chuẩn, tiện dụng và đảm bảo chất lượng.
Cách chế biến vị thuốc hà thủ ô dạng viên
Mô tả hà thủ ô
- Hà thủ ô tên còn được gọi là cây địa tính, thủ ô, địa tính, dạ hợp, mần ăng ón ( Thổ)
- Thuộc giống họ rau răm Polygonaceae. Hà thủ ô đỏ ( Radix Polygoni multiflori) là rễ củ đã được phơi khô.
- Có hai loại là hà thủ ô đỏ và hà thủ trắng. Hà thủ ô đỏ tính năng ưu việt hơn hà thủ ô trắng. Hà thủ ô đỏ có củ lõi bên trong màu hồng hơi đỏ, còn hà thủ ô trắng ruột màu trắng.
- Phân bổ hà thủ ô:
- Hà thủ ô có nguồn gốc từ châu Á, cây thường mọc hoang ở các vùng núi đồi.
- Ở Việt Nam hà thủ ô mọc hoang ở các vùng rừng núi: Sơn La, Lai Châu, Lào Cai, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Tây Nguyên, Hòa Bình, Lạng Sơn…Hiện nay, Hà thủ ô được trồng ở nhiều nơi vùng ở phía Bắc (Vĩnh Phú) và cả ở phía Nam, cây mọc tốt ở Lâm Đồng, Đắc Lắc, Phú Yên, Bình Định.
Xem thêm: Hình ảnh nhận dạng cây hà thủ ô
Tác dụng của hà thủ ô
Làm đen râu tóc : Theo ý niệm của y học truyền thống, râu tóc có quan hệ mật thiết với tạng thận, thận tàng chứa tinh, tinh sinh huyết. Tóc là phần thừa của huyết do đó nếu thận hư yếu thì tóc không được nuôi dưỡng rất đầy đủ nên sớm bạc và dễ rụng. Ngược lại nếu thận tinh sung túc thì râu tóc dày khỏe và đen bóng. Hà thủ ô có tác dụng bồi bổ can thận, dưỡng huyết tư âm thế cho nên năng lực làm đen râu tóc của vị thuốc này là điều dễ hiểu .
Bảo vệ gan : Các anthraquinone và polysacarit có trong hà thủ ô giúp bảo vệ gan bằng cách giảm viêm, ngăn ngừa quy trình oxy hóa chất béo và tăng công dụng chống oxy hóa. Nhiều người vẫn sử dụng chế phẩm trà hà thủ ô giúp làm mát gan, thanh nhiệt và giải độc .
Có lợi cho việc sinh con : Lý luận của y học truyền thống cho rằng thận tàng tinh, chủ về việc sinh con đẻ cái. Nếu thận tinh sung túc thì sự sinh trưởng phát dục của khung hình diễn ra thuận tiện, năng lượng tính dục được Phục hồi và nâng cao nên rất dễ sinh con. Trong sách “ Bản thảo cương mục ”, nhà bác học Lý Thời Trân đã ghi lại chuyện Minh Thế Tông Hoàng Đế chữa khỏi được chứng bất dục bằng phương thuốc Thất bảo mỹ nhiêm đan trứ danh với chủ dược là hà thủ ô .
Kéo dài tuổi thọ : Y học truyền thống cho rằng sự già yếu của con người cũng do quy trình suy giảm của thận tinh quyết định hành động, thế cho nên việc sử dụng hà thủ ô lâu bền hơn để có ích thận tinh cũng có tính năng lê dài tuổi thọ .
Nâng cao hệ miễn dịch : Các loại đường ( rhamnose, arabinose, xyloza và glucose ) và anthraquinone glycoside có trong hà thủ ô giúp cải tổ phản ứng miễn dịch và công dụng mạng lưới hệ thống miễn dịch tổng thể và toàn diện ( tính năng điều hòa miễn dịch ). Ngoài ra hà thủ ô còn giúp tăng cường mạng lưới hệ thống miễn dịch bằng cách tăng sản xuất tế bào T và B, cải tổ các hoạt động giải trí của các tế bào miễn dịch cũng như tăng sự bài tiết của yếu tố hoại tử khối u viêm .
Kết quả điều tra và nghiên cứu dược lý văn minh đã chứng tỏ hà thủ ô có tính năng kiểm soát và điều chỉnh rối loạn lipid máu giúp ngăn ngừa thực trạng vữa xơ động mạch, bảo vệ tế bào gan, thôi thúc quy trình sản sinh hồng cầu, nâng cao năng lực miễn dịch, cải tổ hoạt động giải trí của mạng lưới hệ thống các tuyến nội tiết, đặc biệt quan trọng là tuyến thượng thận và giáp trạng. Ngoài ra, hà thủ ô còn có công dụng kháng khuẩn, nâng cao năng lực chống rét của khung hình, nhuận tràng và giải độc .
Xem đầy đủ: Cây hà thủ ô chữa bệnh gì
Mục đích của việc bào chế hà thủ ô
- Làm giảm độc tính, tác dụng phụ gây nên từ vị thuốc.
- Tăng cường khả năng hòa tan, chuyển hóa, hấp thu các hoạt chất từ vị thuốc vào cơ thể
- Đảm bảo chất lượng thuốc “an toàn khi sử dụng và hiệu quả trong điều trị”.
- Giảm tính táo, sáp (do tanin) nếu ngâm với nước vo gạo;
- Tăng tác dụng nhuận tràng (ngâm);
- Tăng tác dụng dẫn thuốc vào kinh thận (chế với Đậu đen).
- Giải độc và bổ can thận, bổ huyết
- Bỏ các tạp chất lộn trong dược liệu: mốc, sâu mọt.
- Bỏ bớt vài bộ phận không cần thiết của dược liệu và làm cho vị đó tinh khiết thêm lên (Bỏ lõi hà thủ ô vì không có lợi cho sức khỏe).
- Thay đổi tính năng của vị thuốc bằng cách tẩm sao cho dễ tan vào nước, để dễ đồng hoá, dễ thấm hút
Cách chế biến vị thuốc hà thủ ô dạng viên đúng chuẩn
Chế biến vị thuốc hà thủ ô-đậu đen dạng viên
Nguyên liệu:
- Hà thủ ô đỏ: 1kg loại tươi hoặc khô
- Đậu đen: 2 kg
Chế biến:
- Cho đậu đen vào khoảng 1,5l nước ninh lên
- Củ hà thủ ô đỏ rửa sạch, cho vào ninh với nước đậu đen
- Ninh nhỏ lửa khoảng 1 ngày, cạn nước chế thêm nước
- Bỏ hà thủ ô ra phơi khô rồi nghiền nhỏ cất hộp đậy kín để dùng dần.
Cách dùng
- Mỗi ngày ăn khoảng 2,3 thìa cà phê bột hà thủ ô (Hà thủ ô có vị chát vì vậy ta nên cho thêm đường vào quấy với bột hà thủ ô để uống cho ngon).
- Bài thuốc trên vừa tốt cho tóc lại rất bổ máu nữa. Nhưng phải kiên trì vì ăn hà thủ ô trong 1 thời gian dài khoảng 5-6 tháng tóc mới đen được nhé
Chế biến Hà thủ ô hoàn
Nguyên liệu:
- Hà thủ ô đỏ: 1,8kg
- Ngưu tất: 0,6kg
- Đậu đen : 2kg
Chế biến:
- Hà thủ ô thái mỏng
- Ngưu tất thái lát mỏng
- Đậu đen đãi sạch
- Trộn 3 vị thuốc trên vào chõ, lần lượt 1 lượt thuốc, 1 lượt đậu
- Đem đồ chín ở chõ trên
- Khi chín bỏ các vị thuốc trên phơi khô rồi đem tán bột
- Lấy bột thuốc trên trộn cùng mật ong viên thành viên nhỏ 0.5gram
Cách dùng:
Ngày uống 3 lần, mỗi lần 30 viên .
Hà thủ ô dạng viên hoàn
Chế biến vị thuốc hà thủ ô dạng viên
Nguyên liệu
- Hà thủ ô đỏ: 600g
- Hà thủ ô trắng:600g
- Đỗ đen: 200g
Chế biến
- Đem 2 loại hà thủ ô trên ngâm nước vo gạo 4 ngày đêm
- Mang hà thủ ô cạo sạch bỏ vỏ
- Đỗ đen đãi sạch
- Cho hà thủ ô và đỗ đen xếp từng lượt hà thủ ô- đậu đen- hà thủ ô đồ chín đỗ đen
- Bỏ đỗ đen đi rồi lấy hà thủ ô phơi khô rồi lại làm lại 9 lần
- Cuối cùng lấy hà thủ ô phơi khô đó đem tán bột
- Bài thuốc hà thủ ô dạng viên này có tác dụng làm cho khỏe gân xương, sống lâu, bền tinh ký, tóc râu hóa đen
Xem thêm: Hà thủ ô công dụng và cách dùng
Sự tiện lợi khi sử dụng vị thuốc hà thủ ô dạng viên
- Vị thuốc hà thủ ô dạng viên nén sử dụng vô cùng tiện lợi, trong viên đã có đủ thành phần, vị thuốc kết hợp không cần pha chế nhiều
- Chỉ cần chế biến 1 lần, dùng được nhiều ngày
- Tiện lợi khi dùng vị thuốc hà thủ ô mang đi xa
- Thuốc tan chậm do đó thuốc ngấm dần làm cho thuốc có tác dụng trị bệnh mãn tính (hoàn có nghĩa là hoãn sự thẩm hút).
- Làm dễ uống đối với các vị thuốc có mùi vị khó chịu (A nguỳ, Hắc phàn…)
- Mỗi viên thuốc đã hoàn đúng liều lượng, nên rất dễ khi sử dụng đúng liều.
- Có thể đưa thuốc xuống tận ruột, tránh tác dụng phá huỷ của dịch vị.
- Thuốc ít bị ảnh hưởng của không khí và hơi nước nên dễ bảo quản hơn thuốc tán.
Xem thêm: Tác dụng chữa bệnh của hà thủ ô đỏ lưu truyền dân gian
Những lưu ý khi dùng vị thuốc hà thủ ô dạng viên
Bảo quản viên hoàn hà thủ ô
- Vị thuốc hà thủ ô dạng viên bảo quản sẽ không được lâu như hà thủ ô dạng bột, không nên để quá lâu tránh ẩm mốc…
- Để sản phẩm luôn đạt chất lượng tốt nhất, quý khách cần bảo quản nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp, tránh ẩm, đóng kín nắp sau khi sử dụng.
- Khi hà thủ ô có hiện tượng mốc, không dùng sản phẩm
- Hạn sử dụng: 2 năm kể từ ngày sản xuất.
Ngoài ra, khi sử dụng hà thủ ô cần chú ý
- Không nên sử dụng viên hoàn hà thủ ô khi chưa ăn, hoặc khi đói
- Khi dùng viên hà thủ ô không nên dùng thực phẩm sống, thực phẩm tanh bởi rất dễ gây tiêu chảy.
- Kiêng huyết động vật (tiết canh, tiết gà, vịt luộc…), củ cải, cá không có vẩy, không nên sử dụng gừng, tỏi, hành hay chế phẩm từ các sản phẩm này…
- Không nên sử dụngthực phẩm, gia vị cay nóng: gừng, tỏi, hành hay chế phẩm từ các sản phẩm này khi dang sử dụng vị thuốc hà thủ ô dạng viên nói riêng và hà thủ ô nói chung.
- Khi uống hà thủ ô gặp tác dụng phụ như là tiêu chảy, lúc này bạn nên tạm ngưng sử dụng viên viên hà thủ ô và sử dụng thuốc chống tiêu chảy. Khi cơ địa đã thực sự ổn định bạn có thể sử dụng lại hà thủ ô.
- Hiệu quả viên hoàn hà thủ ô có thể cao hơn hoặc thấp hơn là khác nhau, tùy cơ địa mỗi người.
