Theo phong tục của người Việt, vào lúc 28, 29 tháng Chạp, sau khi lau dọn bàn thờ cúng gia tiên, các mái ấm gia đình khởi đầu bày mâm ngũ quả, trang trí thích mắt để đặt lên bàn thờ cúng .
Cách bày mâm ngũ quả
Trong mâm ngũ quả miền Bắc, nải chuối xanh khi nào cũng được đặt ở dưới cùng, sẽ thấy giống bàn tay đang nâng đỡ, bảo phủ. Tiếp đến sẽ là quả bưởi hoặc quả phật thủ đặt ở giữa nải chuối .
Sau đó, tùy vào cách lựa chọn trái cây của từng nhà, từng người mà bày trí các loại quả khác xung quanh sao cho nhìn vào đẹp mắt, cân đối, hài hòa là được. Có thể là các loại quả như cam, quýt, táo,… Hiện nay, các gia đình ở Bắc Bộ, đặc biệt vùng nông thôn vẫn bày biện mâm ngũ qua theo cách này.
Chuối để bày lên ban thờ ngày Tết thường là chuối tiêu già quả nhưng vẫn còn xanh. Mỗi nải chuối thường trên 20 quả, cong đều nhau. Các gia đình cần chú ý không nên chọn chuối sắp chín, hoặc đã sắp đổi sang vàng vì khi thờ, sức nóng của hương nhang sẽ làm chuối chín rất nhanh và dễ bị rụng quả. Đồng thời, lựa chọn những nải chuối xanh bóng, không bị trầy xước.
Mâm ngũ quả ngày tết. Ảnh: LĐO.Nếu người miền Bắc chuộng chuối, thì người miền Nam lại kỵ loại quả này. Thông thường người miền Nam chọn đu đủ, xoài, mãng cầu, sung, dừa … cho mâm ngũ quả. Dừa, đu đủ và xoài sẽ được đặt lên trước, sau đó mới bày thêm các loại khác lên trên để tạo thành hình ngọn tháp .Còn cách bày biện trang trí mâm ngũ quả miền Trung khá đơn thuần : Dứa đặt cao nhất, bao quanh là xoài, thanh long và táo, nho đặt dải ngang và quýt bày xung quanh .Ngày nay, nhiều mái ấm gia đình chọn cách bày mâm ngũ quả theo tử vi & phong thủy với ý niệm đón thêm tài lộc trong năm mới. Một số mái ấm gia đình còn cầu kỳ chọn chọn số lẻ trong mâm ngũ quả. Nguyên tắc bày biện mâm ngũ quả theo tử vi & phong thủy được bộc lộ bằng cách chọn 5 loại quả tương ứng với 5 sắc tố của các hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc : ” Giàu có, sang trọng và quý phái, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên ” .
Sở dĩ chọn số 5 là vì từ xưa ông cha ta đã quan niệm Phú – Quý – Thọ – Khang – Ninh là những điều quý giá và luôn mong mỏi đạt được 5 điều này trong năm mới.
Màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa, thường là các loại quả : Hồng, táo tây, thanh long …Màu trắng tượng trưng cho hành Kim, người Việt hay chọn mận hoặc lê, …Những loại quả như chuối xanh, đu đủ xanh, mãng cầu, quả na, sung, dừa, dưa hấu … tượng trưng cho hành Mộc .Với hành Thổ hoàn toàn có thể chọn những loại quả có màu nâu, nâu đất hay vàng như xoài chín, bưởi, quýt vàng, cam vàng …
Màu đen tượng trưng cho hành Thủy, có thể chọn những loại quả như nho đen hoặc các quả có màu tối, sậm.
Những sai lầm cần tránh khi bày mâm ngũ quả ngày Tết
– Bày quả ướt sẽ khiến hoa quả nhanh thối, hỏng. Vì thế, sau khi rửa hoa quả bạn cần thấm khô trọn vẹn rồi mới bày biện. Hoặc bạn chỉ cần dùng khăn giấy mềm lau nhẹ nhàng hết lớp bụi bẩn bên ngoài là được .- Chọn quả chín dễ khiến hoa quả bị chín quá, lá héo, nhũn phần vỏ. Vậy nên, bạn nên lựa những quả già nhưng chưa chín hẳn hoặc quả ương để về bày không bị nhanh thối .
