02/10/2020
Xơ phổi vô căn không chỉ khiến các mô trong phổi bị cứng, xơ hóa mà còn ảnh hưởng đến đường hô hấp và hệ thống mạch máu phổi. Bệnh gây biến đổi cơ học phổi và quá trình trao đổi khí, sinh lý học phế quản, khiến người bệnh gặp khó khăn khi hít thở.
Thực trạng ô nhiễm môi trường, không khí bụi bẩn khiến tỷ lệ mắc bệnh xơ phổi và tử vong do xơ phổi ngày càng gia tăng đến mức báo động trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, hầu hết người bệnh xơ phổi vô căn thường gặp ở độ tuổi 50 – 70 tuổi do hệ miễn dịch suy giảm, ít gặp ở độ tuổi dưới 50 tuổi. Bệnh xuất hiện ở nam nhiều hơn nữ, đôi khi xuất hiện ở các thành viên trong một gia đình. Nhiều chuyên gia tin rằng một số gen có thể là nguyên nhân của bệnh xơ phổi. (1)
Xơ phổi vô căn là gì?
Xơ phổi vô căn (tiếng Anh là Idiopathic Pulmonary Fibrosis) là một bệnh lý mạn tính ở phổi, không xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Một số giả thuyết cho rằng bệnh hình thành do tình trạng viêm của phế nang, dẫn đến hình thành các mô sẹo (xơ hóa) ở phổi. Chính vì thế, bệnh còn có tên gọi khác là viêm xơ phế nang vô căn (Cryptogenic Fibrosing Alveolitis). (2)
Giáo sư Ngô Quý Châu cho biết, tính đến thời gian hiện tại, những nghiên cứu và điều tra đều cho rằng xơ phổi khiến những tế bào lót trong phế nang tổn thương bằng một cách nào đó. Mặc dù những tế bào này nỗ lực thay thế sửa chữa, khắc phục tổn thương nhưng quy trình khắc phục vượt quá sự trấn áp khiến những phế nang trở nên dày hơn. Phế nang, mô kẽ phổi bị xơ hóa làm giảm lượng oxy đi qua thành phế nang vào mạch máu, lâu ngày gây thiếu oxy trầm trọng, người bệnh ho, căng thẳng mệt mỏi và khó thở nặng dần.
Nguyên nhân gây bệnh
Xơ hóa phổi vô căn còn được gọi là xơ phổi nguyên phát hay xơ phổi tự phát để phân biệt với xơ phổi thứ phát Open do những tổn thương phổi đã có từ trước như lao phổi, nhồi máu phổi, viêm phổi, … Bệnh là thực trạng không xác lập được nguyên do gây xơ phổi, tuy nhiên, GS.TS.BS Ngô Quý Châu san sẻ, những nghiên cứu và điều tra cho thấy một vài yếu tố rủi ro tiềm ẩn hoàn toàn có thể kích hoạt tổn thương những tế bào lót trong phế nang phổi gồm :
- Hút thuốc lá: Bệnh thường gặp ở những người thường xuyên hút hoặc đã từng hút thuốc lá;
- Nhiễm virus: Một số chủng virus như Epstein-Barr, viêm gan siêu vi C là tác nhân gây bệnh;
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: Nếu không được điều trị sớm và đúng cách, dịch dạ dày có thể trào ngược lên thực quản và bị hít vào phổi một cách vô thức gây xơ phổi;
- Ô nhiễm môi trường: Môi trường sống và làm việc bị ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc hoặc phơi nhiễm với bụi gỗ, bụi kim loại hoặc các hóa chất làm tăng nguy cơ mắc bệnh;
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc như Methotrexate, Cyclophosphamide, Azathioprine… có thể gây các tác dụng ảnh hưởng đến phổi;
- Yếu tố di truyền: Một số trường hợp có thể do di truyền.
Triệu chứng thường gặp của xơ phổi nguyên phát
Xơ phổi nguyên phát gây sẹo và xơ cứng ở phổi. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, những vết sẹo ở phổi bị ảnh hưởng tác động nghiêm trọng hơn. GS.TS.BS Ngô Quý Châu san sẻ, thường thì người bệnh xơ phổi sẽ gặp những triệu chứng như :
- Khó thở: Tình trạng này xảy ra do lượng oxy vào máu giảm dần theo quá trình phát triển bệnh. Nhiều người bệnh lầm tưởng đó là biểu hiện khi đã lớn tuổi, lơ là không thăm khám dẫn đến bệnh phát triển nguy hiểm, người bệnh ngày càng khó thở hơn.
- Ho khan, hoặc ho có đờm.
- Cơ thể mệt mỏi, cân nặng sụt giảm không rõ nguyên nhân.
- Ngón tay hoặc ngón chân có hình dùi trống: Thống kê triệu chứng này xuất hiện ở 50% ca bệnh. Ngón tay hoặc ngón chân dùi trống là hiện tượng sưng ở gốc móng tay, móng chân nhưng không đau. Hiện tượng này cũng thường gặp ở những người bệnh tim, phổi và một số bệnh khác.
Tùy từng tiến trình tiến triển bệnh mà những triệu chứng bệnh hoàn toàn có thể khác nhau. Có thể những triệu chứng bệnh đi nhanh gọn trong đợt bùng phát, sau đó thuyên giảm trong quy trình tiến độ không thay đổi. Hoặc hoàn toàn có thể bệnh trở nặng hơn, không phục sinh và dẫn đến những biến chứng nguy hại. 
Biến chứng nguy hiểm
Bệnh tiến triển khiến sức khỏe thể chất bệnh nhân trở nên tồi tệ, những chiêu thức can thiệp lúc này không hề ngăn ngừa được sẹo và những tổn thương ở phổi, gây ra những biến chứng nguy khốn như suy tim, thuyên tắc phổi, tăng huyết áp động mạch phổi, …
Phương pháp chẩn đoán bệnh xơ phổi vô căn nguyên phát
Trong trường hợp người bệnh có triệu chứng ho khan hoặc khó thở nhưng không xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể nghi ngờ người bệnh mắc chứng xơ phổi tự phát. Thông qua tiếng thở bất thường khi người bệnh hít sâu vào, hoặc đầu ngón tay, ngón chân bị biến dạng thất thường, các bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang phổi, đo chức năng hô hấp và nồng độ oxy trong máu để xác định chính xác tình trạng bệnh. (3)
“ Một số trường hợp phức tạp hơn, người bệnh hoàn toàn có thể được chỉ định làm thêm một số ít kiểm tra cận lâm sàng như xét nghiệm máu, chụp CT ngực độ phân giải cao, siêu âm tim và sinh thiết phổi để tương hỗ cho quy trình chẩn đoán bệnh xơ phổi được đúng chuẩn nhất ”, GS.TS.BS Ngô Quý Châu san sẻ thêm. 
Phương pháp điều trị bệnh xơ phổi tự phát
Giáo sư Ngô Quý Châu cho biết, hiện chưa có chiêu thức điều trị bệnh triệt để, những giải pháp can thiệp hầu hết là trấn áp và giảm thiểu những triệu chứng bệnh, giúp người bệnh tự do hơn, chất lượng đời sống được nâng cao hơn. ( 4 )
- Bỏ thuốc lá: Nếu người bệnh có thói quen hút thuốc lá, cần bỏ ngay lập tức.
- Sử dụng thuốc:Trong xơ phổi, phế nang bị viêm dẫn đến xơ hóa. Việc sử dụng các loại thuốc giảm viêm như steroid hoặc corticoid kết hợp với thuốc ức chế miễn dịch được dùng trong điều trị bệnh. Tuy nhiên, cần lưu ý đến tác dụng phụ của steroid như làm tăng huyết áp, đái tháo đường, gây khó ngủ.
- Tập vật lý trị liệu: Liệu pháp này gồm giáo dục và hướng dẫn người bệnh một số bài tập thể dục, hỗ trợ phục hồi chức năng hô hấp.
- Tiêm vắc xin phòng các bệnh truyền nhiễm: Mục đích của liệu pháp này nhằm giúp bảo vệ người bệnh tránh khỏi nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng hơn nếu đã mắc bệnh xơ phổi.
- Ghép phổi: Đây là một cuộc đại phẫu lớn, đòi hỏi phải điều trị suốt đời với các thuốc ức chế miễn dịch nhằm ngăn chặn việc thải loại phổi ghép. Tuy nhiên, không phải tất cả người bệnh xơ phổi đều có thể thực hiện phương pháp này. Người bệnh cần tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị cao nhất.
- Không điều trị: Việc điều trị bằng thuốc hoặc các liệu pháp khác có thể gây ra một số tác dụng phụ cho người bệnh, do đó có thể cân nhắc không điều trị đối với những người bệnh lớn tuổi có triệu chứng bệnh nhẹ. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cần được thăm khám, theo dõi thường xuyên để tránh bệnh tiến triển nặng và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.
Biện pháp phòng ngừa bệnh xơ phổi vô căn
GS.TS.BS Ngô Quý Châu khuyến nghị, để phòng tránh những triệu chứng không dễ chịu và biến chứng nguy hại của hiện tượng kỳ lạ viêm xơ phế nang vô căn, người bệnh hoàn toàn có thể vận dụng những giải pháp sau : ( 5 )
- Từ bỏ thói quen hút thuốc lá.
- Thực hiện chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể khỏe mạnh.
- Tập thể dục, chơi thể thao nâng cao sức khỏe.
- Tiêm vắc xin đầy đủ phòng ngừa các bệnh lý về phổi, và tránh các bệnh lý trở nên nghiêm trọng khi mắc bệnh phổi.
- Thực hiện tái khám định kỳ theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
Hội chứng xơ phổi vô căn có thể được kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Khi có các triệu chứng bệnh kể trên, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa có hệ thống máy móc hiện đại, hỗ trợ phát hiện và chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, từ đó có hướng điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.
Khoa Nội hô hấp BVĐK Tâm Anh góp vốn đầu tư mạng lưới hệ thống trang thiết bị công nghệ tiên tiến tân tiến như mạng lưới hệ thống nội soi màng phổi, mạng lưới hệ thống nội soi phế quản ống mềm tân tiến dải tần hẹp NBI, máy chụp X-quang công nghệ cao, máy chụp CT 128 dãy phát hiện sớm ung thư phổi, màng phổi, những bệnh phế quản, phổi ; mạng lưới hệ thống đo đa ký giấc ngủ giúp chẩn đoán nguyên do ngủ ngáy, mất ngủ và chỉnh sửa điều trị hội chứng ngưng thở ùn tắc khi ngủ, máy thở không xâm nhập điều trị suy hô hấp …
Bên cạnh đó, khoa Nội hô hấp BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành, đặc biệt là GS.TS.BS Ngô Quý Châu – “cây đại thụ” trong ngành hô hấp Việt Nam. Từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội Hô hấp Hà Nội, thành viên Hội Hô hấp châu Âu, Hội Lồng ngực Hoa Kỳ, Hội Phổi các nước nói tiếng Pháp và thường xuyên trao đổi chuyên môn với các chuyên gia đầu ngành thế giới, GS.TS.BS Ngô Quý Châu không chỉ được biết đến trong lĩnh vực nội hô hấp tại Việt Nam, mà còn có sức ảnh hưởng ở các quốc gia châu Âu.
Để được tư vấn và đặt lịch khám những bệnh lý hô hấp – phổi mạn tính tại khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, hành khách vui mắt liên hệ :
- Hotline: 1800 6858
- Website: https://blogchiase247.net/danh-cho-khach-hang/dat-lich-kham/
- Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh
-
Địa chỉ: 108 phố Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP.Hà Nội
Bài viết này là tổng hợp tất cả các kiến thức bạn cần biết về bệnh xơ phổi vô căn. Để tham khảo thêm nhiều kiến thức bổ ích về các bệnh đường hô hấp từ các chuyên gia đầu ngành của Bệnh viện Tâm Anh hãy xem chuyên mục kiến thức y khoa nội hô hấp.
