Máy bay không người lái góc nhìn người thứ nhất là gì?
Một chiếc máy bay “góc nhìn người thứ nhất” (FPV) được trang bị một chiếc camera và truyền video theo thời gian thực về cho phi công dưới mặt đất. Phi vọng sẽ nhìn vào hình ảnh đang hiển thị trên màn hình giống như những gì mà anh/cô ấy có thể thấy nếu đang ngồi trong buồng lái. Dựa vào đó, họ sẽ điều khiển máy bay bay theo hướng mong muốn.
Như vậy, máy bay FPV thực chất là một nhóm nhỏ thuộc UAV chứ không phải là một loại máy bay khác hoàn toàn. Nó đối lập với những chiếc UAV chỉ bay bằng tín hiệu dẫn đường GPS hay tự bay bằng cách phân tích hình ảnh trực tiếp trên phương tiện.
Một video mô phỏng hình ảnh được truyền trực tiếp từ camera của UAV về mặt đấtMột video mô phỏng hình ảnh được truyền trực tiếp từ camera của UAV về mặt đất
Cho đến thời điểm hiện tại, hầu hết các máy bay FPV đều được vận hành bởi quân đội các nước. Còn với mục đích phi quân sự, FAA yêu cầu người sử dụng phải đăng kí và được chấp thuận thì mới có quyền vận hành UAV. Tất nhiên, nếu chơi máy bay mô hình hay những chiếc drone nhỏ để quay phim, chụp không ảnh thì không cần xin phép, nhưng quy định bắt buộc đó là máy bay phải bay trong tầm nhìn của người điều khiển, và chúng cũng phải giữ khoảng cách an toàn với khu vực có người ở, bao gồm luôn cả sân vận động hay các triển lãm hàng không. Khi cần ghi hình ở các sự kiện đông người, FAA sẽ cấp phép tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Thêm một đoạn video về chiếc Predator của Mỹ, mời các bạn xem
Vậy những chiếc “drone” đang được bán rộng rãi trên thị trường hiện nay có phải là UAV?
Chúng ta cũng có thể xem chúng như là những chiếc UAV, mặc dù việc điều khiển chúng cũng buộc phải tuân theo những quy định của máy bay mô hình. Và các bạn lưu ý, ICAO xem drone như là một loại MÁY BAY, KHÔNG PHẢI ĐỒ CHƠI.
Nếu chiếc drone của bạn nhẹ hơn 20kg và bạn không dùng nó cho mục đích thương mại, bạn không được lái nó “trong vòng 150m tính từ khu vực đông người, hoặc trong vòng 50m nếu chỉ có một người, phương tiện hoặc công trình”. Vượt qua mốc 20kg, bạn sẽ phải xin phép (ở Mỹ, ở Việt Nam thì mình không tìm được tài liệu nào nói về điều đó) mới được lái drone, và bạn cũng sẽ phải chứng minh cho FAA rằng bạn “có đủ năng lực” để điều khiển nó. Những chiếc drone kiểu này cũng chỉ được bay xa tối đa 500m và bay cao tối đa 122m mà thôi, nếu muốn vượt những cột mốc này thì bạn lại phải xin phép.
UAV của Phantom, một dòng máy bay không người lái đang thịnh hành trong thời gian gần đâyUAV của Phantom, một dòng máy bay không người lái đang phổ cập trong thời hạn gần đây
Bạn cũng không được phép chụp ảnh, quay phim hay theo dõi trái phép người khác bằng drone. Nói cách khác, bạn không được lạm dụng drone để xâm phạm các bộ luật về quyền riêng tư đã ban hành. Cũng giống như việc bạn không được phép leo lên cái cây trong sân nhà mình để chụp hình hai vợ chồng nhà hàng xóm vậy.
Hiện tại, ở Mỹ có khoảng 300 công ty và tổ chức công cộng có quyền lái drone. Phần nhiều trong số đó là các hãng phim, các công ty nhiếp ảnh và những nhà đài như BBC hay ITV. Mới đây Amazon cũng được FAA cho phép bay thử drone với mục đích “nghiên cứu và phát triển dịch vụ Prime Air”.
Paul Cremin, trưởng bộ phận an toàn hàng không của Cục giao thông vận tải Mỹ, chia sẻ: “Người ta ngày càng có điều kiện hơn, cũng giống như việc Internet dần trở nên phổ biến và người ta đang tìm nhiều cách khách nhau để sử dụng công nghệ này… Chúng tôi đã nghe nhiều câu chuyện về việc Amazon giao hàng đến cửa nhà bạn bằng drone và tôi chắc chắn rằng sẽ còn nhiều ứng dụng khác tương tự như thế ra đời”.
Giá một chiếc drone giờ cỡ bao nhiêu?
Những chiếc drone cỡ nhỏ bay trong nhà, trong vườn có giá chỉ từ vài trăm đến vài triệu đồng, nhưng nếu bạn muốn có những thứ phức tạp hơn, gắn thiết bị hình ảnh hiện đại hơn thì vài chục hay vài trăm nghìn đô cũng có hết. Và tất nhiên là bạn không thể mua một chiếc Predator hay Global Hawk của quân đội Mỹ rồi, trừ khi bạn hack và chiếm lấy nó như trong những bộ phim hành động.
Ứng dụng của UAV hiện nay?
Khá nhiều, có thể kể ra một vài thứ như sau:
Quân sự:
- Bay giám sát, hỗ trợ lực lượng mặt đất (Mỹ và nhiều quốc gia khá đang sử dụng)
- Theo dõi mục tiêu trên không, truyền hình ảnh video trực tiếp về căn cứ
- Tiêu diệt mục tiêu (với các chiếc UAV được gắn vũ khí)
- Huấn luyện bay
- Rà soát, phát hiện, hỗ trợ tháo gỡ bom mìn (Lào đang áp dụng)
Phi quân sự:
- Giao hàng tận nơi (như Amazon hay Pizza Inn chẳng hạn)
- Dự báo thời tiết, thu thập thông tin khí tượng (NASA và cơ quan thời tiết Hoa Kỳ đã sử dụng)
- Quay phim, chụp ảnh từ trên không
- Xây dựng bản đồ, nhất là bản đồ 3D (dùng các hệ thống quét laser như LIDAR)
- Bảo vệ động vật hoang dã (một vài khu bảo tồn tại Mỹ và Sumatra, Indonesia đã bắt đầu áp dụng)
- Dùng trong nông nghiệp (rải phân bón, thuốc trừ sâu…)
- Tìm kiếm, cứu nạn (một người bị tai nạn xe hơi tại Canada đã được phát hiện và cứu sống nhờ drone vào năm 2013, có thể gắn thêm cảm biến nhiệt để phát hiện người dễ hơn)
DHL thử nghiệm dùng drone để giao thuốc khẩn cấp hồi năm 2013DHL thử nghiệm dùng drone để giao thuốc khẩn cấp hồi năm 2013
Rủi ro của drone?
Máy bay không người lái có thể trở nên cực kì nguy hiểm khi rơi vào không đúng người, theo thời Eric Schmidt, chủ tịch Google. Ví dụ như trong một số bộ phim, khủng bố có thể chiếm drone để tấn công người vô tội. Những người lái drone thiếu kinh nghiệm cũng có thể vi phạm an toàn bay và khiến drone va chạm với người, phương tiện hay công trình và gây ra hậu quả nghiêm trọng. Cách đây không lâu một chiếc máy bay thương mại cũng suýt đụng trúng drone tại sân bay Heathrow khiến các nhà điều tra phải vào cuộc.
Hay như người hàng xóm của bạn lái drone để lén chụp hình bạn thì bạn có cảm thấy thoải mái không? Hẳn là không rồi. Nghiêm trọng hơn, drone có thể được xài bởi các doanh nghiệp để họ lén theo dõi đối thủ của mình và đưa ra những biện pháp cạnh tranh không lành mạnh. Mới đây một chiếc drone cũng bay vào vùng trời bên trên Nhà Trắng khiến các mật vụ phải bắn hạ nó.
Rồi nếu như đang điều khiển mà kết nối giữa drone và người lái bị mất thì như thế nào? Liệu drone có đủ thông minh để tự bay trở lại vị trí ban đầu hay nó cứ bay mãi đến khi hết nhiên liệu thì rớt lên đầu người khác? Kết nối này có an toàn và nó có đụng gì đến các loại sóng không dây khác hay không? Nếu có thì mức độ nghiêm trọng ra sao? Việc drone bị lỗi và tự rớt của drone sẽ được xử lý ra sao (trong bối cảnh có khá nhiều UAV quân sự bị rớt mỗi năm trên thế giới vì lý do kĩ thuật)?
Vẫn còn rất nhiều những tranh cãi về UAV. Hiện tại những dự luật về drone vẫn đang được nhiều nước trên thế giới tiến hành nghiên cứu để cân bằng giữa những lợi ích mà UAV có thể mang lại song vẫn đảm bảo an ninh quốc gia cũng như an toàn cho người dân của họ. FAA, ICAO hay CAA cũng là những đơn vị tích cực tham gia vào quá trình ban hành luật về UAV.
