Hướng dẫn chung về tỷ giá hối đoái và chênh lệch tỷ giá đối hoái được hướng dẫn tại điều 69 Tài khoản 413, Thông tư 200 / năm trước / TT-BTC như sau :
1. Quy định chung về tỷ giá hối đoái và chênh lệch tỷ giá hối đoái
1.1. Chênh lệch tỷ giá hối đoái là chênh lệch phát sinh từ việc trao đổi thực tế hoặc quy đổi cùng một số lượng ngoại tệ sang đơn vị tiền tệ kế toán theo tỷ giá hối đoái khác nhau. Chênh lệch tỷ giá hối đoái chủ yếu phát sinh trong các trường hợp:
Thực tế mua bán, trao đổi, thanh toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh bằng ngoại tệ trong kỳ (chênh lệch tỷ giá hối đoái đã thực hiện);
Đánh giá lại những khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ tại thời gian lập Báo cáo kinh tế tài chính ( chênh lệch tỷ giá hối đoái chưa triển khai ) ;
Chuyển đổi Báo cáo kinh tế tài chính được lập bằng ngoại tệ sang Đồng Nước Ta .
1.2. Các loại tỷ giá hối đoái (sau đây gọi tắt là tỷ giá) sử dụng trong kế toán
Các doanh nghiệp có nhiệm vụ kinh tế tài chính phát sinh bằng ngoại tệ phải thực thi ghi sổ kế toán và lập Báo cáo kinh tế tài chính theo một đơn vị chức năng tiền tệ thống nhất là Đồng Việt Nam, hoặc đơn vị chức năng tiền tệ chính thức sử dụng trong kế toán. Việc quy đổi đồng ngoại tệ ra đồng Nước Ta phải địa thế căn cứ vào :
Tỷ giá thanh toán giao dịch thực tiễn ;
Tỷ giá ghi sổ kế toán .
Khi xác lập nghĩa vụ và trách nhiệm thuế ( kê khai, quyết toán và nộp thuế ), doanh nghiệp thực thi theo những pháp luật của pháp lý về thuế .
Tổng hợp điểm mới TT 200 / năm trước / TT-BTC về chính sách kế toán Doanh Nghiệp
1.3. Nguyên tắc xác định tỷ giá giao dịch thực tế:
a) Tỷ giá giao dịch thực tế đối với các giao dịch bằng ngoại tệ phát sinh trong kỳ:
Tỷ giá thanh toán giao dịch thực tiễn khi mua và bán ngoại tệ ( hợp đồng mua và bán ngoại tệ giao ngay, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi ) : Là tỷ giá ký kết trong hợp đồng mua, bán ngoại tệ giữa doanh nghiệp và ngân hàng nhà nước thương mại ;
Trường hợp hợp đồng không pháp luật tỷ giá thanh toán giao dịch thì doanh nghiệp ghi sổ kế toán theo nguyên tắc :
+ Tỷ giá thanh toán giao dịch trong thực tiễn khi góp vốn hoặc nhận vốn góp : Là tỷ giá mua ngoại tệ của ngân hàng nhà nước nơi doanh nghiệp mở thông tin tài khoản để nhận vốn của nhà đầu tư tại ngày góp vốn ;
+ Tỷ giá thanh toán giao dịch thực tiễn khi ghi nhận nợ phải thu : Là tỷ giá mua của ngân hàng nhà nước thương mại nơi doanh nghiệp chỉ định người mua giao dịch thanh toán tại thời gian thanh toán giao dịch phát sinh ;
+ Tỷ giá thanh toán giao dịch trong thực tiễn khi ghi nhận nợ phải trả : Là tỷ giá bán của ngân hàng nhà nước thương mại nơi doanh nghiệp dự kiến thanh toán giao dịch tại thời gian thanh toán giao dịch phát sinh .
+ Đối với những thanh toán giao dịch shopping gia tài hoặc những khoản ngân sách được giao dịch thanh toán ngay bằng ngoại tệ ( không qua những thông tin tài khoản phải trả ), tỷ giá thanh toán giao dịch thực tiễn là tỷ giá mua của ngân hàng nhà nước thương mại nơi doanh nghiệp thực thi thanh toán giao dịch .
b) Tỷ giá giao dịch thực tế khi đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ tại thời điểm lập Báo cáo tài chính: Là tỷ giá công bố của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch (do doanh nghiệp tự lựa chọn) theo nguyên tắc:
Tỷ giá thanh toán giao dịch thực tiễn khi nhìn nhận lại những khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được phân loại là gia tài : Là tỷ giá mua ngoại tệ của ngân hàng nhà nước thương mại nơi doanh nghiệp liên tục có thanh toán giao dịch tại thời gian lập Báo cáo kinh tế tài chính. Đối với những khoản ngoại tệ gửi ngân hàng nhà nước thì tỷ giá thực tiễn khi nhìn nhận lại là tỷ giá mua của chính ngân hàng nhà nước nơi doanh nghiệp mở thông tin tài khoản ngoại tệ .
Tỷ giá thanh toán giao dịch thực tiễn khi nhìn nhận lại những khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được phân loại là nợ phải trả : Là tỷ giá bán ngoại tệ của ngân hàng nhà nước thương mại tại thời gian lập Báo cáo kinh tế tài chính ;
Các đơn vị chức năng trong tập đoàn lớn được vận dụng chung một tỷ giá do Công ty mẹ pháp luật ( phải bảo vệ sát với tỷ giá thanh toán giao dịch thực tiễn ) để nhìn nhận lại những khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ phát sinh từ những thanh toán giao dịch nội bộ .
1.4. Nguyên tắc xác định tỷ giá ghi sổ: Tỷ giá ghi sổ gồm: Tỷ giá ghi sổ thực tế đích danh hoặc tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền di động (tỷ giá bình quân gia quyền sau từng lần nhập).
Tỷ giá ghi sổ thực tiễn đích danh : Là tỷ giá khi tịch thu những khoản nợ phải thu, những khoản ký cược, ký quỹ hoặc thanh toán giao dịch những khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ, được xác lập theo tỷ giá tại thời gian thanh toán giao dịch phát sinh hoặc tại thời gian nhìn nhận lại cuối kỳ của từng đối tượng người tiêu dùng .
Tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền di động là tỷ giá được sử dụng tại bên Có thông tin tài khoản tiền khi thanh toán giao dịch tiền bằng ngoại tệ, được xác lập trên cơ sở lấy tổng giá trị được phản ánh tại bên Nợ thông tin tài khoản tiền chia cho số lượng ngoại tệ thực có tại thời gian giao dịch thanh toán .
Hệ thống báo cáo giải trình kinh tế tài chính theo Thông tư 200 / năm trước / TT-BTC
1.5. Nguyên tắc áp dụng tỷ giá trong kế toán
a) Khi phát sinh các giao dịch bằng ngoại tệ, tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm giao dịch phát sinh được sử dụng để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán đối với:
Các tài khoản phản ánh doanh thu, thu nhập khác. Riêng trường hợp bán hàng hoá, cung cấp dịch vụ hoặc thu nhập có liên quan đến doanh thu nhận trước hoặc giao dịch nhận trước tiền của người mua thì doanh thu, thu nhập tương ứng với số tiền nhận trước được áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận trước của người mua (không áp dụng theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ghi nhận doanh thu, thu nhập).
Các thông tin tài khoản phản ánh chi phí sản xuất, kinh doanh thương mại, ngân sách khác. Riêng trường hợp phân chia khoản ngân sách trả trước vào chi phí sản xuất, kinh doanh thương mại trong kỳ thì ngân sách được ghi nhận theo tỷ giá thanh toán giao dịch trong thực tiễn tại thời gian trả trước ( không vận dụng theo tỷ giá thanh toán giao dịch trong thực tiễn tại thời gian ghi nhận ngân sách ) .
Các thông tin tài khoản phản ánh gia tài. Riêng trường hợp gia tài được mua có tương quan đến thanh toán giao dịch trả trước cho người bán thì giá trị gia tài tương ứng với số tiền trả trước được vận dụng tỷ giá thanh toán giao dịch trong thực tiễn tại thời gian trả trước cho người bán ( không vận dụng theo tỷ giá thanh toán giao dịch trong thực tiễn tại thời gian ghi nhận gia tài ) .
Tài khoản loại vốn chủ sở hữu ;
Bên Nợ những TK phải thu ; Bên Nợ những TK vốn bằng tiền ; Bên Nợ những TK phải trả khi phát sinh thanh toán giao dịch trả trước tiền cho người bán .
Bên Có những TK phải trả ; Bên Có những TK phải thu khi phát sinh thanh toán giao dịch nhận trước tiền của người mua ;
b) Khi phát sinh các giao dịch bằng ngoại tệ, tỷ giá ghi sổ thực tế đích danh được sử dụng để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán đối với các loại tài khoản sau:
Bên Có những TK phải thu ( ngoại trừ thanh toán giao dịch nhận trước tiền của người mua ) ; Bên Nợ TK phải thu khi tất toán khoản tiền nhận trước của người mua do đã chuyển giao loại sản phẩm, sản phẩm & hàng hóa, TSCĐ, phân phối dịch vụ, khối lượng được nghiệm thu sát hoạch ; Bên Có những TK khoản ký cược, ký quỹ, ngân sách trả trước ;
Bên Nợ những TK phải trả ( ngoại trừ thanh toán giao dịch trả trước tiền cho người bán ) ; Bên Có TK phải trả khi tất toán khoản tiền ứng trước cho người bán do đã nhận được loại sản phẩm, sản phẩm & hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ, nghiệm thu sát hoạch khối lượng .
Trường hợp trong kỳ phát sinh nhiều khoản phải thu hoặc phải trả bằng ngoại tệ với cùng một đối tượng người dùng thì tỷ giá ghi sổ trong thực tiễn đích danh cho từng đối tượng người tiêu dùng được xác lập trên cơ sở bình quân gia quyền di động của những thanh toán giao dịch với đối tượng người dùng đó .
c) Khi thực hiện thanh toán bằng ngoại tệ, tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền di động được sử dụng để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán ở bên Có các TK tiền.
Dịch vụ Kế toánQuảng Cáo
- Dịch vụ kế toán thuế trọn gói
- Lập báo cáo tài chính nhanh theo yêu cầu
- Dịch vụ hoàn thiện sổ sách, chứng từ kế toán
1.6. Nguyên tắc xác định các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ: Là các tài sản được thu hồi bằng ngoại tệ hoặc các khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ. Các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ có thể bao gồm:
a) Tiền mặt, các khoản tương đương tiền, tiền gửi có kỳ hạn bằng ngoại tệ;
b) Các khoản nợ phải thu, nợ phải trả có gốc ngoại tệ, ngoại trừ:
Các khoản trả trước cho người bán và những khoản ngân sách trả trước bằng ngoại tệ. Trường hợp tại thời gian lập báo cáo giải trình có dẫn chứng chắc như đinh về việc người bán không hề phân phối hàng hoá, dịch vụ và doanh nghiệp sẽ phải nhận lại những khoản trả trước bằng ngoại tệ thì những khoản này được coi là những khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ .
Các khoản người mua trả tiền trước và những khoản doanh thu nhận trước bằng ngoại tệ. Trường hợp tại thời gian lập báo cáo giải trình có dẫn chứng chắc như đinh về việc doanh nghiệp không hề phân phối hàng hoá, dịch vụ và sẽ phải trả lại những khoản nhận trước bằng ngoại tệ cho người mua thì những khoản này được coi là những khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ .
c) Các khoản đi vay, cho vay dưới mọi hình thức được quyền thu hồi hoặc có nghĩa vụ hoàn trả bằng ngoại tệ.
d) Các khoản đặt cọc, ký cược, ký quỹ được quyền nhận lại bằng ngoại tệ; Các khoản nhận ký cược, ký quỹ phải hoàn trả bằng ngoại tệ.
2. Nguyên tắc kế toán chênh lệch tỷ giá
a) Doanh nghiệp đồng thời phải theo dõi nguyên tệ trên sổ kế toán chi tiết các tài khoản: Tiền mặt, tiền gửi Ngân hàng, tiền đang chuyển, các khoản phải thu, các khoản phải trả.
b) Tất cả các khoản chênh lệch tỷ giá đều được phản ánh ngay vào doanh thu hoạt động tài chính (nếu lãi) hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ) tại thời điểm phát sinh.
Riêng khoản chênh lệch tỷ giá trong giai đoạn trước hoạt động của các doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ có thực hiện dự án, công trình trọng điểm quốc gia gắn với nhiệm vụ ổn định kinh tế vĩ mô, an ninh, quốc phòng được tập hợp, phản ánh trên TK 413 và được phân bổ dần vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính khi doanh nghiệp đi vào hoạt động theo nguyên tắc:
Khoản lỗ tỷ giá lũy kế trong quá trình trước hoạt động giải trí được phân chia trực tiếp từ TK 413 vào ngân sách kinh tế tài chính, không thực thi kết chuyển trải qua TK 242 ngân sách trả trước ;
Khoản lãi tỷ giá lũy kế trong quá trình trước hoạt động giải trí được phân chia trực tiếp từ TK 413 vào lệch giá hoạt động giải trí kinh tế tài chính, không thực thi kết chuyển trải qua TK 3387 Doanh thu chưa triển khai ;
Thời gian phân bổ thực hiện theo quy định của pháp luật đối với loại hình doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Riêng số phân bổ khoản lỗ tỷ giá tối thiểu trong từng kỳ phải đảm bảo không nhỏ hơn mức lợi nhuận trước thuế trước khi phân bổ khoản lỗ tỷ giá (sau khi phân bổ lỗ tỷ giá, lợi nhuận trước thuế của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh bằng không).
c) Doanh nghiệp phải đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ theo tỷ giá giao dịch thực tế tại tất cả các thời điểm lập Báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật. Đối với các doanh nghiệp đã sử dụng công cụ tài chính để dự phòng rủi ro hối đoái thì không được đánh giá lại các khoản vay, nợ phải trả có gốc ngoại tệ đã sử dụng công cụ tài chính để dự phòng rủi ro hối đoái.
d) Doanh nghiệp không được vốn hóa các khoản chênh lệch tỷ giá vào giá trị tài sản dở dang.
