” Mục đích tối thượng của giáo dục là phẩm chất, kỹ năng và kiến thức, là năng lượng, chứ đâu phải là môn học “, thầy Nguyễn Văn Khánh ( Đại học Sư phạm TP. Hà Nội ) san sẻ quan điểm trước việc nhiều người muốn giữ những môn học độc lập, lo lắng tích hợp .Những ngày qua, có rất nhiều quan điểm về dạy học tích hợp trong dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và toàn diện ( gọi tắt là dự thảo ). GS Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục đào tạo Thanh thiếu niên cho rằng, mục tiêu của giáo dục không phải là giữ những môn học. Không có môn học nào là “ bắt buộc phải sống sót cả ” .
“ Chúng ta cần phẩm chất, năng lượng ; để có phẩm chất, kỹ năng và kiến thức phải có kiến thức và kỹ năng và phương pháp vận dụng kiến thức và kỹ năng đó. Chúng ta hoàn toàn có thể dùng nhiều chiêu thức khác nhau như tích hợp, liên môn … Cái nào đạt được mục tiêu giáo dục thì tất cả chúng ta làm. Nếu dạy độc lập không đạt hiệu suất cao thì môn học sống sót độc lập không để làm gì .
Vậy dạy học tích hợp là gì? Vì sao phải dạy học tích hợp? Sau đây là một số trao đổi về các vấn đề này.
Dạy học tích hợp là gì?
Về từ nguyên, tích hợp ( Integration ) có nguồn gốc từ tiếng La tinh với nghĩa là xác lập cái chung, cái toàn thể, cái thống nhất trên cơ sở những bộ phận riêng không liên quan gì đến nhau, tức là tích hợp những phần, những bộ phận với nhau trong một toàn diện và tổng thể. Trong nghành nghề dịch vụ khoa học giáo dục, khái niệm tích hợp dùng để chỉ tư tưởng giáo dục tổng lực, làm cho con người tăng trưởng hòa giải, cân đối .
Trong dạy học ở bậc đại trà phổ thông, tích hợp được hiểu là sự tổng hợp theo một phương pháp nào đấy 1 số ít nội dung thiết yếu cho việc hình thành, tăng trưởng năng lượng người học thành một môn học mới ; hoặc tạo môn học mới từ một số ít nội dung của những môn học khác ; hay hoàn toàn có thể lồng ghép thêm những nội dung thiết yếu vào nội dung vốn có của môn học … Dạy học tích hợp được hiểu là xu thế dạy học trong đó giáo viên tổ chức triển khai, hướng dẫn sao cho học viên biết kêu gọi tổng hợp kiến thức và kỹ năng, kiến thức và kỹ năng đã có thuộc những nghành nghề dịch vụ để xử lý được trách nhiệm học tập và qua đó mà hình thành kiến thức và kỹ năng, kỹ năng và kiến thức mới .
Vì sao phải dạy học tích hợp?
Cội nguồn của tư tưởng dạy học tích hợp xuất phát từ tính chỉnh thể của khoa học. Dù được phân thành nhiều nghành khác nhau để tương thích với năng lượng nhận thức của con người, tuy nhiên về thực chất, khoa học vốn dĩ là một chỉnh thể và chỉnh thể đó sống sót độc lập với sự phân loại của con người .
Sự thực là, mỗi sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quốc tế quanh ta đều có mối liên hệ mật thiết với 1 số ít sự vật, hiện tượng kỳ lạ khác theo những mức độ khác nhau. Mỗi trường hợp mà tất cả chúng ta gặp phải hàng ngày đều là những trường hợp tích hợp của 1 số ít trường hợp khác. Ví dụ, nếu chỉ thông tin rằng, ngày 24/11/2015, Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ chiếc máy bay Su 24 của Nga thì đơn thuần đó chỉ là một sự kiện lịch sử vẻ vang. Nhưng nếu đi sâu vào thực chất thì sẽ thấy rằng sự kiện lịch sử dân tộc đó nằm trong toàn cảnh quan hệ kinh tế tài chính, địa chính trị cực kỳ phức tạp .
Chính cho nên vì thế, để nhận ra được một sự vật hiện tượng kỳ lạ, cần phải có kiến thức và kỹ năng được hình thành bởi kiến thức và kỹ năng và kinh nghiệm tay nghề tổng hợp từ nhiều nghành nghề dịch vụ ; để xử lý một trách nhiệm thực tiễn cần phải sử dụng phối hợp những kiến thức và kỹ năng và những kỹ năng và kiến thức khác nhau .
Dạy học tích hợp ở bậc học phổ thông là một trong những cách thức giúp học sinh nhận thức sự vật, hiện tượng khoa học theo đúng bản chất quan hệ của nó với các sự vật, hiện tượng khác. Trong sự kiện lịch sử bắn hạ máy bay ở trên, nếu vận dụng được kiến thức địa lý về Trung Đông, về nhu cầu cảng biển giúp vươn tầm ra thế giới của Nga…, nếu phân tích được quan hệ kinh tế, chính trị của Thổ Nhỹ Kỳ với các nước trong khu vực và với các cường quốc trên thế giới, tức là xem xét sự kiện lịch trong mối quan hệ hữu cơ của nó với các kiến thức khác, thì sẽ rút ra được nhiều điều thú vị.
Chúng ta đều biết rằng, tiềm năng tối thượng của giáo dục nói chung và giáo dục phổ thông nói riêng là tăng trưởng năng lượng của con người. Biểu hiện của năng lượng là kiến thức và kỹ năng xử lý một trường hợp có ý nghĩa, chứ không phải ở việc tiếp thụ một lượng tri thức rời rạc. Chính vì có năng lực làm cho con người nhận thức được những sự vật, hiện tượng kỳ lạ theo đúng mối quan hệ vốn có của chúng với quốc tế xung quanh, nên dạy học tích hợp là một phương pháp rất hữu hiệu để học viên tăng trưởng năng lượng .
Lợi ích của dạy học tích hợp là gì?
Giáo dục phổ thông là giáo dục con người từ khi còn thơ ấu cho đến hết cấp THPT. Trong giáo dục phổ thông, luôn phải xử lý sự xích míc giữa nhu yếu khối lượng kiến thức và kỹ năng giúp người học tăng trưởng tổng lực và quỹ thời hạn cũng như tâm, sinh lý của người học .
Ngoài quyền lợi từ việc làm cho người học hiểu đúng thực chất của sự vật hiện tượng kỳ lạ trong chỉnh thể của nó, dạy học tích hợp còn là một phương pháp hữu hiệu trong việc tích hợp được nhiều kỹ năng và kiến thức và lại không có quá nhiều đầu môn học, tương thích với xu thế tinh lọc kiến thức và kỹ năng trong giáo dục phổ thông văn minh. Một số kỹ năng và kiến thức gần nhau, tương quan với nhau sẽ được tích hợp vào cùng một môn học .
Sự tích hợp này sẽ làm rõ được sự kết nối giữa những kiến thức và kỹ năng ấy, đồng thời tránh được sự trùng lặp không thiết yếu về nội dung của những môn học. Nói cách khác, dạy học tích hợp giúp giảm được kiến thức và kỹ năng không thực sự tương thích với mục tiêu giáo dục, để có điều kiện kèm theo tăng kỹ năng và kiến thức tương thích. Tức là dạy học tích hợp góp phầp đắc lực vào giáo dục tổng lực. Hơn nữa, khi mỗi sự vật, hiện tượng kỳ lạ được nhìn nhận trong mối quan hệ hữu cơ với những sự vật, hiện tượng kỳ lạ khác thì sẽ khơi dậy được cảm hứng tìm tòi, tò mò của người học .
Dạy học theo các môn học (như hiện nay) có khó khăn gì?
Chỉ cần chú ý rằng, lúc bấy giờ mỗi ngày trên toàn quốc tế có tới vài nghìn cuốn sách được xuất bản thì thấy ngay rằng, không hề thực thi giáo dục phổ thông theo chương trình và sách giáo khoa gồm quá nhiều môn học riêng rẽ, khác biệt với nhau .
Trong nhà trường phổ thông, nếu mỗi môn học đều phải là một bộ môn khoa học chính thống, nhận thức về mỗi môn học đều phải như nhận thức về một bộ môn khoa học, phải bảo đảm tính hệ thống bộ môn… thì có lẽ không thời gian nào cho đủ, không nền giáo dục (phổ thông) nào làm được! Vả chăng, để giúp con người phát triển toàn diện và hài hòa đức, trí, thể, mỹ thì điều quyết định không phải là khối lượng kiến thức mà là cách cấu trúc kiến thức như thế nào.
Rất nhiều chưa ổn lúc bấy giờ ở nền giáo dục phân khoa học thành những môn học có một phần nguyên do bắt nguồn từ việc mỗi môn học đều chú trọng về tính hàn lâm, ít gắn với thực tiễn và thiếu sự kết nối hữu cơ với nhau, như tự thân vốn có của khoa học và thực tiễn .
Chương trình giáo dục phổ thông được cấu trúc thế nào?
Nguyễn Văn Khánh
Đại học Sư phạm Hà Nội
