Tai nạn, còn gọi là chấn thương không chủ ý hoặc có chủ ý, là một sự kiện không mong muốn, ngẫu nhiên và không biết trước, dẫn đến bị thương hoặc chết người.
Một tai nạn lan can tại một trận bóng đá của trường ĐH Texas Longhorns, xảy ra với người hâm mộHầu hết những nhà khoa học điều tra và nghiên cứu phòng tránh chấn thương không chủ ý sử dụng thuật ngữ ” tai nạn ” và tập trung chuyên sâu vào xác lập những yếu tố làm tăng rủi ro tiềm ẩn chấn thương nghiêm trọng và làm giảm tỷ suất chấn thương và mức độ nghiêm trọng ( Robertson, năm ngoái ) [ 1 ] .
Tai nạn có thể được ngăn chặn nếu tránh được hoàn cảnh dẫn đến tai nạn, hoặc hành động ngay trước khi nó xảy ra.
Nguyên nhân phổ cập[sửa|sửa mã nguồn]
Nguyên nhân dẫn đến tai nạn thường rất phong phú, trong đó có cả trường hợp hiếm thấy và không phân loại được. Các sự kiện tai nạn thông dụng nhất so với tổn thương khung hình là tai nạn giao thông vận tải, đuối nước, đổ vỡ khu công trình, nhiễm độc, té ngã, tai nạn điện, bỏng, chấn thương thể thao, chấn thương do vật đâm cắt ( hầu hết là vết dao đâm và cắt ), … Tai nạn xảy ra ở hầu hết những trường hợp là do lỗi của con người hoặc hành vi lỗi của con người .
Các loại tai nạn[sửa|sửa mã nguồn]
Theo những tiêu chuẩn khác nhau thì tai nạn được phân loại ra những nhóm khác nhau .
- Theo dạng thương vong: chấn thương cơ học, ngạt khí, bỏng, nhiễm độc, chiếu xạ.
- Theo hoạt động của con người: tai nạn lao động, giao thông, sinh hoạt, công trình đổ vỡ cháy nổ, trong săn bắn, trong thể thao, trong leo núi, thiên tai,…
- Theo quy mô, số lượng người thương vong: đơn lẻ, nhiều hay thảm họa.
Chấn thương cơ học[sửa|sửa mã nguồn]
Chấn thương cơ học là dạng phổ cập nhất trong những tai nạn, xảy ra ở những vụ động đất, tai nạn giao thông vận tải, đổ vỡ khu công trình hay núi non, do những hoạt động giải trí sản xuất hay hoạt động và sinh hoạt nhưng không cẩn trọng, …
Tai nạn ngạt khí[sửa|sửa mã nguồn]
Tai nạn do ngạt khí thường xảy ra ở những nước chưa tăng trưởng, đa số do người dân thiếu hiểu biết đã để rơi vào thực trạng thiếu oxy dẫn đến tổn thương, hôn mê hoặc chết .
Đuối nước là nguyên do gây chết người nhiều nhất trong dạng tai nạn ngạt khí [ 2 ]. Phần lớn xảy ra ở dạng tai nạn giao thông vận tải đường thủy, hoặc đường đi bộ đường không nhưng rồi rơi xuống nước [ 3 ]. Các vụ đột xuất là do sóng thần, lũ lụt gây ra. Ngoài ra là tai nạn khi hoạt động giải trí sản xuất trên tàu thuyền ở sông biển .Các hoạt động giải trí của cá thể, đặc biệt quan trọng là trẻ nhỏ [ 4 ] [ 5 ], trên sông nước hồ ao cũng thường dẫn đến những vụ tai nạn thương tâm .
Vào lò giếng, bồn chứa[sửa|sửa mã nguồn]
Ngạt khí ở lò giếng, hầm, bồn chứa, … ( gọi chung là bồn chứa ) thường được coi là tai nạn lao động, xảy ra khi người lao động bước vào khoảng trống của bồn chứa mà không chú ý đến thông gió. Nguyên nhân của hiện tượng kỳ lạ là do những khí có tỷ trọng nặng hơn không khí sẽ tích tụ vào bồn, đẩy hết oxy ra ngoài .
Những loại khí nặng có:
Trong khoảng trống kín[sửa|sửa mã nguồn]
Tại những nước chưa tăng trưởng thì hiện tượng kỳ lạ ngủ trong khoảng trống hẹp và kín, không lưu thông khí, dẫn đến tiêu tốn dần oxy, và đến khi lượng oxy còn quá thấp thì cái chết lịm dần xảy ra mà nạn nhân không biết mình chết .
Điều này thường xảy ra khi ngủ trong ôtô loại nhỏ, hoặc cabin có kín khít cao [11][12][13]. Lẽ ra họ có thể tránh được nếu tuân theo chỉ dẫn “Nguyên tắc cơ bản để tránh ngạt khí trong xe ô tô” [14].
Tiến trình tai nạn dạng này sẽ nhanh hơn nếu nạn nhân ở trong phòng kín còn đốt ga, đốt than sưởi hay chạy máy điện để làm mát. Khi đó bên cạnh sự tiêu tốn oxy nhanh hơn, thì khí độc CO sinh ra còn làm cho tổn thương khó chữa [ 15 ] [ 16 ] .
Tai nạn bỏng[sửa|sửa mã nguồn]
Bài chi tiết cụ thể : BỏngTai nạn bỏng là tồn thương da hoặc mô do tác động ảnh hưởng của nhiệt, điện, hóa chất, ma sát, hay bức xạ .
Tai nạn nhiễm độc[sửa|sửa mã nguồn]
Tai nạn chiếu xạ[sửa|sửa mã nguồn]
Tai nạn chiếu xạ xảy ra khi liều chiếu xạ lên khung hình cao hơn mức bảo đảm an toàn được cho phép, dẫn đến Hội chứng nhiễm phóng xạ cấp tính [ 17 ]. Ở quy mô lớn là những vụ thử hay ném bom nguyên tử, hoặc sự cố ở nhà máy sản xuất điện hạt nhân, như thảm họa Chernobyl hay sự cố nhà máy sản xuất điện Fukushima I. Tại những cơ sở điều tra và nghiên cứu hay ứng dụng hạt nhân và chiếu xạ, thì xảy ra tai nạn với quy mô nhỏ và thường chỉ một vài người tác động ảnh hưởng .Tai nạn chiếu xạ tiên phong ghi nhận là bà Marie Curie ở Pháp khi làm thí nghiệm với radi đã mắc nhiều bệnh mãn tính, hồi đầu thế kỷ 20 [ 18 ]. Sau đó là trường hợp Harry K. Daghlian, Jr. tử nạn năm 1945 khi thao tác ở Dự án Manhattan thực thi sản xuất bom nguyên tử trong Thế chiến thứ 2 ở Hoa Kỳ [ 19 ] .
Tại Việt Nam ca tai nạn chiếu xạ đầu tiên xảy ra ngày 17/11/1992 trên máy gia tốc Microtron MT-17 (lắp đặt 1984) ở Viện Khoa học, Hà Nội. Do lỗi vận hành mà một nghiên cứu viên đang chỉnh mẫu chiếu thì máy gia tốc đã bật, dẫn đến chiếu xạ hai bàn tay, gây bỏng và hoại tử một phần.
Ngoài ra các khối chứa nguồn phóng xạ thường bị đánh cắp, như vụ mất nguồn phóng xạ của Nhà máy thép Pomina 3 Vũng Tàu. Nguồn phóng xạ dùng trong đo đạc di động như vậy thường nhỏ, cỡ 2 – 100 miliCurie (khác với nguồn rất mạnh dùng trong máy chiếu xạ thực phẩm), chỉ to cỡ cái đầu đũa (gọi là capsule) nặng cỡ vài gram, bên trong chứa bột chất phóng xạ được đóng vỏ kim loại và hàn kín. Tuy nhiên nó phải được đặt trong bình bằng chì nặng cỡ chục kg để chặn các tia phóng xạ, lại thường để xa chỗ ở của người sử dụng, nên là thứ hấp dẫn giới thu gom đồng nát [17][20]. Những nguồn phóng xạ nhỏ này không đủ gây tai nạn chiếu xạ, nếu không để nó trong túi quần áo. Nguy hại xảy ra khi người ta đập vỡ capsule và để chất phóng xạ vung vãi trong khuôn viên nhà, tạo ra nguồn bệnh ung thư tiềm ẩn.
