Rubella (hay sởi Đức) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây nên, khả năng lây lan cao nên có thể bùng phát thành dịch. Tất cả những người chưa có miễn dịch với Rubella đều có nguy cơ mắc bệnh, trong đó, trẻ em và thanh thiếu niên là những nhóm đối tượng có nguy cơ cao.
Bài viết dưới đây về bệnh Rubella (sởi Đức) được sự tư vấn của ThS.BS Bùi Ngọc An Pha, Cố vấn chuyên môn Hệ thống Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC.
ThS. BS Bùi Ngọc An Pha Nguyên Giám đốc Y khoa VNVC Trình độ trình độ
- Thạc sỹ chuyên ngành Nội Nhi Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
Xem đầy đủ >
Bệnh Rubella là gì?
Rubella còn được gọi là sởi Đức hoặc Sởi 3 ngày, là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra. Mặc dù Rubella và Sởi có chung một số đặc điểm như là phát ban đỏ, nhưng Rubella được gây ra bởi một loại virus hoàn toàn khác với bệnh Sởi thông thường.
Rubella nằm trong nhóm bệnh có chỉ số lây nhiễm cao nhất – lên đến 80 % ở những người chưa từng có miễn dịch. Dịch bệnh Rubella có tính chu kỳ luân hồi, trung bình khoảng chừng 7 đến 8 năm, có khi dài hơn. Tại khu vực miền Bắc nước ta, bệnh thường tăng trưởng mạnh ở những tháng mùa Đông – Xuân, còn tại miền Nam bệnh hoàn toàn có thể gặp quanh năm.
Mặc dù nhiễm virus Rubella thường gây sốt nhẹ và phát ban ở trẻ nhỏ và người lớn, tuy nhiên, điều đáng lo lắng là nếu phụ nữ mang thai nhiễm virus Rubella trong thai kỳ, đặc biệt quan trọng là trong 3 tháng đầu, hoàn toàn có thể dẫn đến sẩy thai, thai chết lưu, sinh non hoặc trẻ sơ sinh bị dị tật bẩm sinh, được gọi là hội chứng Rubella bẩm sinh ( CRS ).
Nguyên nhân gây bệnh Rubella
Nguyên nhân gây bệnh Rubella là do Rubella virus, thuộc họ Togaviridae. Cho đến nay chỉ có 1 týp huyết thanh của virus Rubella được phát hiện và người là ổ chứa duy nhất của chủng virus này. Vì vậy, người đang mắc bệnh Rubella là nguồn truyền nhiễm duy nhất. Virus Rubella có đường kính từ 45 – 75 nm, bao ngoài bằng lipid và trên mặt phẳng có gai glycoprotein.
Virus Rubella bất hoạt bởi nhiệt độ cao và những loại dung dịch sát khuẩn thường thì. Tùy thuộc vào nhiệt độ và nhiệt độ không khí, virus hoàn toàn có thể sống sót trong trại thái gây bệnh ngoài môi trường tự nhiên từ một đến vài giờ. Những khu vực đông người như trường học, bệnh viện, xí nghiệp sản xuất, … là thiên nhiên và môi trường lây bệnh thường gặp nhất. Sau khi xâm nhập vào khung hình, virus Rubella nhân lên trong những tế bào đường hô hấp, lan đến những hạt lympho rồi vào đường máu. Sau khi nhiễm hoặc tiêm vắc xin phòng bệnh Rubella, khung hình sẽ có miễn dịch vững chắc và bảo vệ trọn đời.
Đường lây truyền bệnh Rubella?
Giống như Sởi hay những bệnh lây truyền qua đường hô hấp, bệnh Rubella lây truyền khi người lành hít phải những giọt nước bọt của người mang mầm bệnh phát tán vào không khí khi hắt hơi, ho, hay chuyện trò. Ngoài ra, Rubella cũng có năng lực lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi hoặc cổ họng của người bị nhiễm bệnh. Virus Rubella có năng lực lây truyền cao nhất vào tiến trình phát ban. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể lây nhiễm từ 1 tuần trước khi phát ban và 1 tuần sau khi phát ban. Phụ nữ mang thai hoàn toàn có thể lây truyền virus Rubella cho con trải qua nhau thai. Tùy thuộc vào nhiễm virus trong quá trình nào của thai kỳ sẽ có những tác động ảnh hưởng khác nhau lên thai nhi.
Ở trẻ bị hội chứng Rubella bẩm sinh hoàn toàn có thể lây truyền virus trong khoảng chừng thời hạn 1 năm hoặc lâu hơn. Dịch tiết từ đường hô hấp và nước tiểu trẻ sơ sinh mắc bệnh Rubella bẩm sinh chứa lượng lớn virus trong nhiều tháng. Vì vậy bệnh Rubella bẩm sinh hoàn toàn có thể lây truyền từ trẻ cho những người xung quanh chăm nom trẻ.
Thời gian ủ bệnh và các giai đoạn phát triển của bệnh Rubella
Có 3 quá trình tăng trưởng của bệnh Rubella : tiến trình ủ bệnh, quy trình tiến độ phát bệnh và quá trình lui bệnh.
Giai đoạn ủ bệnh
Sau khi xâm nhập vào khung hình, virus Rubella thường có thời hạn ủ bệnh từ 12 – 23 ngày ( trung bình từ 16 – 18 ngày ). Ở tiến trình này, người bệnh đã nhiễm virus Rubella nhưng chưa có biểu lộ bệnh.
Giai đoạn phát bệnh
Ở quá trình phát bệnh, người bệnh Rubella thường có 3 triệu chứng nổi bật là sốt và phát ban. Bệnh nhân Rubella thường sốt nhẹ khoảng chừng 38 độ C đi kèm những triệu chứng nhức đầu, đau họng, chảy mũi trong, 1 số ít trường hợp bị đỏ mắt, Open từ 1 tới 4 ngày. Sau khi người bệnh phát ban thì triệu chứng sốt thuyên giảm. Phát ban là tín hiệu đặc trưng nhất ở bệnh nhân Rubella. Ban đầu, ban thường mọc trên đầu, mặt rồi từ từ lan khắp body toàn thân không theo quy luật trong vòng 24 giờ. Nốt ban Rubella có hình tròn trụ hoặc bầu dục, ban nhỏ giống ban sởi nổi thành từng mảng hoặc riêng không liên quan gì đến nhau, có đường kính từ 1 – 2 mm. Trong 1 số ít trường hợp, hạch hoàn toàn có thể nổi ở vùng bẹn, cổ, xương chẩm. Hạch thường nổi trước khi phát ban và sống sót vài ngày sau khi ban lặn hết. Ngoài ra, so với người lớn ( phổ cập hơn ở phụ nữ ) khi bị nhiễm bệnh, hoàn toàn có thể bị viêm khớp và những cơn đau khớp thường lê dài từ 3 đến 10 ngày. Một khi bị nhiễm bệnh, virus lây lan khắp khung hình bệnh nhân trong khoảng chừng 5 – 7 ngày. Các triệu chứng thường Open 2 đến 3 tuần sau khi bệnh nhân tiếp xúc với mầm bệnh.
Giai đoạn lui bệnh
Khi lui bệnh, người bệnh hết sốt, ban lặn nhanh không theo quy luật và không để lại dấu vết trên da, thường sau 1 tuần hạch sẽ quay trở lại thông thường. Bệnh thường có diễn biến lành tính và nhẹ hơn Sởi, ít khi xảy ra thực trạng bội nhiễm. Bệnh Rubella phần nhiều ít có rủi ro tiềm ẩn tử trận nhưng vẫn hoàn toàn có thể dẫn đến những biến chứng không hề xem thường như viêm não – màng não, viêm rễ thần kinh, sưng khớp và đặc biệt quan trọng nguy hại ở phụ nữ mang thai.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh Rubella
Người lớn hoặc trẻ nhỏ đều có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh Rubella. Nhưng ở 1 số ít đối tượng người dùng, rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh Rubella cao hơn những người khác như :
- Những người chưa từng tiêm vắc xin phòng bệnh Rubella .
- Những người chưa từng mắc bệnh Rubella .
- Người đi đến những vương quốc khác, đặc biệt quan trọng là những nơi đang thịnh hành dịch Rubella .
Dấu hiệu và triệu chứng nhận biết bệnh Rubella
Rubella theo tiếng Latin có nghĩa là “ chấm đỏ ”, nên hoàn toàn có thể thấy tín hiệu đặc trưng nhất hoàn toàn có thể nhận thấy ở người bệnh Rubella là những ban đỏ Open từ 14 đến 21 ngày sau khi virus Rubella đi vào khung hình. Ở thể Rubella nổi bật, những tín hiệu bệnh thường nhẹ và lành tính, tỷ suất tử trận và biến chứng thấp. Bệnh nhân thể Rubella nổi bật thường sốt nhẹ, biểu lộ ban đỏ, có những tín hiệu ở cơ quan bạch huyết. Ngoài tín hiệu nổi bật là ban đỏ Open tiên phong ở mặt, cổ và lan khắp body toàn thân, người bệnh Rubella còn thường gặp tổn thương bạch huyết ở vùng sau tai, vùng chẩm, cổ sau. Ở người lớn mắc bệnh Rubella thường sốt và phát ban nhiều hơn, kèm theo những bộc lộ nổi bật là căng thẳng mệt mỏi, biếng ăn, đau khớp.
Ở thể Rubella bẩm sinh, phụ nữ khi mang thai mắc bệnh Rubella rất dễ bị sảy thai, đẻ non, gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi. Ba biến chứng thường gặp nhất ở trẻ mắc Rubella bẩm sinh là đục thủy tinh thể, thiểu năng tim và điếc bẩm sinh. Các biểu hiện của biến chứng có thể đơn thuần hay phối hợp, tổn thương có thể mang tính tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Thông thường, bệnh Rubella rất dễ bị nhầm lẫn với Sởi do có nhiều triệu chứng giống nhau. Để có thể phân biệt được hai căn bệnh này, bạn có thể dựa vào một số điểm đặc trưng sau.
| Bệnh Sởi | Bệnh Rubella |
Triệu chứng của bệnh có thể kéo dài lên đến 10 ngày.
|
Triệu chứng bệnh có thể kéo dài khoảng 5 ngày.
|
Phương pháp chẩn đoán, xét nghiệm bệnh Rubella
Để chẩn đoán đúng mực bệnh Rubella, ngoài dựa vào những triệu chứng lâm sàng, dịch tễ, những bác sĩ còn thực thi một số ít giải pháp chẩn đoán như : ELISA tìm kháng thể chuyên biệt, HI ( Hemagglutination inhibition ) – ức chế ngưng kết hồng cầu, IHA ( Indirect Hemagglutination ) – ngưng kết hồng cầu thụ động, LA ( Latex Agglutination ) – ngưng kết Latex, xét nghiệm miễn dịch định lượng IgM và IgG. Trong những phương những xét nghiệm trên, việc chẩn đoán bệnh Rubella đa phần dựa trên xét nghiệm miễn dịch định lượng IgM và IgG. IgM và IgG là hai loại kháng thể trong máu được sản xuất bởi mạng lưới hệ thống miễn dịch để cung ứng virus Rubella. Kháng thể này Open trong máu khi người bệnh tiếp xúc với virus Rubella, tăng lên và đạt đỉnh điểm trong khoảng chừng 7 – 10 ngày sau nhiễm trùng. Kháng thể IgG Open muộn hơn IgM nhưng sống sót suốt đời trong khung hình để đề phòng sự tái nhiễm virus Rubella.
Video đề xuất:
Biến chứng của bệnh Rubella
Biến chứng của bệnh Rubella thường gặp ở người lớn nhiều hơn ở trẻ nhỏ. Khoảng 70 % phụ nữ bị nhiễm trùng hoàn toàn có thể đau hoặc viêm khớp, viêm não hoàn toàn có thể xảy ra ở 1/5000 trường hợp thường gặp nhất là ở phụ nữ, xuất huyết hoàn toàn có thể xảy ra ở trẻ nhỏ với tỷ suất 1/3000 trường hợp. Rubella còn đặc biệt quan trọng nguy hại với phụ nữ có thai. Nhiễm Rubella trong 3 tháng đầu thai kỳ hoàn toàn có thể gây ra sảy thai, thai chết lưu hoặc đẻ non. Trẻ sinh ra từ những bà mẹ này có rủi ro tiềm ẩn cao mắc hội chứng Rubella bẩm sinh với nhiều dị tật nghiêm trọng như dị tật tim, điếc, đục thủy tinh thể, chậm tăng trưởng … Một số trường hợp trẻ tử trận do hậu quả của hội chứng Rubella bẩm sinh.
Nếu mẹ bị nhiễm Rubella trong ba tháng đầu thai kỳ, thì có đến 70 % – 100 % trẻ đẻ ra bị hội chứng Rubella bẩm sinh và 25 % trẻ bị dị tật bẩm sinh ở những cơ quan tim, mắt, não. Thai có rủi ro tiềm ẩn bị sẩy, hoặc thai chết lưu trong tử cung ; nếu đẻ được thì thai thiếu cân, chậm lớn, chậm mọc răng và kèm theo những dị tật bẩm sinh như hẹp eo động mạch phổi ; trẻ còn hoàn toàn có thể bị câm, điếc, chậm tăng trưởng trí tuệ. Nếu mẹ bị nhiễm Rubella từ tuần 13 đến tuần 27 thai kỳ :
- Khi thai được 13-16 tuần, thì trẻ bị Rubella bẩm sinh với tỷ suất 17 % .
- Khi thai được 17 – 20 tuần, thì tỷ suất giảm xuống còn 5 % .
- Khi thai hơn 20 tuần, tỷ suất đó bằng 0 % .
Phương pháp điều trị
Hiện nay vẫn chưa có chiêu thức điều trị đặc hiệu bệnh Rubella. Bệnh thường có diễn biến nhẹ nên không cần sự chăm nom và điều trị đặc biệt quan trọng, mà hoàn toàn có thể điều trị tại nhà hoặc những cơ sở y tế. Nếu trẻ sốt cao, những bác sĩ hạ sốt cho trẻ bằng những giải pháp như uống nhiều nước, chỉ sử dụng thuốc hạ nhiệt khi thực sự thiết yếu và tốt nhất không nên dùng aspirin. Không dùng kháng sinh khi không có bội nhiễm. Bệnh nhân Rubella cần phối hợp nghỉ ngơi và nhà hàng siêu thị rất đầy đủ dinh dưỡng. Giữ gìn vệ sinh cá thể thật sạch, chú ý quan tâm chăm nom và vệ sinh răng miệng, bàn tay và thân thể. Khi có tín hiệu bệnh, bệnh nhân nên sớm đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị, cách ly khi thiết yếu để hạn chế việc lây lan cho những người thân trong gia đình xung quanh.
Phương pháp phòng ngừa
Hai biện pháp chính của phòng bệnh Rubella là cách ly và tiêm phòng bằng vắc xin. Tuy nhiên cách ly là giải pháp mang tính trong thời điểm tạm thời và thụ động vì khung hình nếu không có miễn dịch trước virus Rubella thì trọn vẹn hoàn toàn có thể nhiễm bệnh. Tiêm phòng vắc xin là giải pháp được nhìn nhận cao về độ bảo đảm an toàn hiệu suất cao và tính sinh miễn dịch của khung hình với bệnh Rubella. Vắc xin MMR II ( Mỹ ) và vắc xin MMR ( Ấn Độ ) lúc bấy giờ được lưu hành ở nước ta, đây là loại vắc xin sống, giảm độc lực giúp phòng 3 bệnh : Sởi, Quai bị và Rubella. Trẻ em và người lớn đều nên dữ thế chủ động tiêm phòng vắc xin để ngừa Sởi, Quai bị, Rubella. Vì là vắc xin sống giảm độc lực nên vắc xin MMR II và MMR không được tiêm cho phụ nữ đã mang thai. Trong trường hợp đã lỡ tiêm mới biết mình mang thai, mẹ bầu cần thông tin với bác sĩ sản khoa để được tư vấn giải pháp chăm nom và theo dõi thai kỳ tương thích. Việc tiêm vắc xin MMR II và MMR không phải là yếu tố tiên quyết để chỉ định chấm hết thai kỳ.
Mời bạn xem video để được ThS.BS Bùi Ngọc An Pha tư vấn về trường hợp phát hiện có thai sau khi tiêm vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella
Lịch tiêm chủng của vắc xin MMR II phòng bệnh Sởi, Quai bị, Rubella như sau:
- Tiêm chủng mũi tiên phong cho trẻ vào thời gian từ 12 – 15 tháng tuổi hoặc muộn hơn để tránh tương tác với kháng thể của mẹ truyền sang con .
- Mũi tiêm nhắc lại nên được chủng ngừa vào lúc 4 – 6 tuổi, hoặc sớm hơn nếu có dịch xảy ra. Mũi tiêm nhắc lại còn có công dụng tạo ra biến hóa thể dịch cho những trẻ chưa phân phối với mũi tiêm lần trước .
Riêng với phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phải tránh mang thai 3 tháng sau khi tiêm vắc xin. Với thiên chức bảo vệ sức khỏe thể chất cho bé yêu và cả mái ấm gia đình, TT tiêm chủng VNVC có vừa đủ những loại vắc xin thiết yếu cho trẻ nhỏ và người lớn, được nhập khẩu chính hãng từ những hãng uy tín trong và ngoài nước. Trong đó, vắc xin MMR II được nhập khẩu chính hãng từ Mỹ, được lưu trong mạng lưới hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GPS ở VNVC giúp bảo vệ chất lượng tốt nhất cho người sử dụng. Không chỉ chú trọng chất lượng của vắc xin, VNVC còn có đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng có trình độ trình độ và kinh nghiệm tay nghề cao. Với 100 % bác sĩ và điều dưỡng viên tại VNVC có chứng từ bảo đảm an toàn tiêm chủng, được giảng dạy chuyên nghiệp và bài bản về quá trình, kiến thức và kỹ năng xử trí phản ứng sau chích ngừa nhằm mục đích hòn đảo bảo an toàn cho người mua.
Khi đến trung tâm tiêm chủng VNVC, khách hàng sẽ được lựa chọn linh hoạt giữa các dịch vụ chích ngừa như chích lẻ, chích theo yêu cầu, mua đặt giữ vắc xin theo yêu cầu. Đặc biệt, dịch vụ chích ngừa trọn gói với nhiều gói vắc xin cho trẻ em, trẻ tiền học đường, tuổi vị thành niên, người trưởng thành, phụ nữ chuẩn bị mang thai sẽ giúp khách hàng có được sự lựa chọn phù hợp nhất.
Để đặt lịch tiêm vắc xin phòng bệnh Sởi – Quai Bị – Rubella, bạn có thể đăng ký thông tin tại đây, hoặc gọi đến số Hotline 028.7300.6595 để được tư vấn và hỗ trợ.
Trần Phúc
