Rối loạn lưỡng cực: Nguyên nhân triệu chứng chẩn đoán và điều trị

30/07/2021

Rối loạn lưỡng cực vốn là một căn bệnh rối loạn tinh thần với nhiều triệu chứng phức tạp. Người mắc bệnh thường sẽ có những biến hóa về trạng thái tâm ý, ngoài những ảnh hưởng tác động bệnh xấu đi lên sức khỏe thể chất người bệnh, tác động ảnh hưởng đến hoạt động và sinh hoạt và đời sống.

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực là một bệnh rối loạn tâm thần được đánh dấu bằng những thay đổi thất thường trong tâm trạng. Người bệnh có thể rơi vào tình trạng quá kích thích, tăng động, nhưng sau đó lại rơi vào trạng thái trầm cảm. Rối loạn lưỡng cực còn được gọi là rối loạn hưng – trầm cảm. Tâm lý bất ổn, tâm trạng lên – xuống bất thường có thể xuất hiện vài lần trong năm, hoặc vài lần trong tuần. Người mắc bệnh sẽ gặp khó khăn làm việc, duy trì mối quan hệ.

Rối loạn lưỡng cực có đặc thù là những cơn hay những quy trình tiến độ bệnh lần lượt sửa chữa thay thế nhau theo chu kỳ luân hồi dưới hình thức cơn hưng cảm hoặc trầm cảm. Rối loạn gây ra những đổi khác không bình thường về tâm trạng, nguồn năng lượng, mức độ hoạt động giải trí và năng lực triển khai những việc làm hàng ngày.

Triệu chứng rối loạn lưỡng cực

Dấu hiệu phân biệt của bệnh rối loạn lưỡng cực được những chuyên viên nhìn nhận có phần tương đương với nhiều căn bệnh tâm ý khác. Do đó, săn lùng triệu chứng để phân biệt rối loạn lưỡng cực và trầm cảm, đặc biệt quan trọng là trầm cảm của rối loạn lưỡng cực là rất thiết yếu. Bệnh rối loạn lưỡng cực sẽ có 2 quy trình tiến độ khác nhau đó là quá trình hưng cảm và quá trình trầm cảm. ( 1 )

1. Triệu chứng giai đoạn hưng cảm

Họ hoàn toàn có thể cảm thấy phấn khích, bốc đồng, hưng phấn và tràn trề nguồn năng lượng. Khi đó người bệnh sẽ có biến hóa như :

• • Tăng động, dư thừa năng lượng, không cần ngủ, ngủ ít
  • Hứng khởi nói chuyện, nói nhanh, nói nhiều
  • Suy nghĩ lạc quan, đơn giản, quyết định liều lĩnh không tính toán về tiền bạc, công việc

Người bệnh cảm thấy vui tươi, tràn trề sinh lực, rất tự do, sức khỏe thể chất tuyệt đối vô cùng, không cảm thấy căng thẳng mệt mỏi, có vẻ như mọi sự đều tốt đẹp, vui tươi. Người bệnh thường nhìn nhận cao, cảm thấy như mình có kĩ năng, hoàn toàn có thể vượt mọi khó khăn vất vả, đưa ra nhiều chương trình, kế hoạch và tin cậy vào thành công xuất sắc của mình. Về mặt xúc cảm, có sự ngày càng tăng cảm hứng, trêu chọc những người xung quanh mà không chú ý thực trạng xung quanh, cảm hứng dễ bị tác động ảnh hưởng, đang vui tươi họ hoàn toàn có thể trở nên khó chịu, kích động nhất thời do nguyên do bên ngoài không đáng kể ( thường thì, những nguyên do như vậy không làm họ kích động đến vậy ). Nhịp độ tư duy tăng bộc lộ qua sự Open liên tục và nhanh gọn những ý tưởng sáng tạo. Người bệnh nói nhiều, nói liên tục, nói đến khàn tiếng. Các câu nói thường không hoàn hảo vì thiếu sự tập trung chuyên sâu, đôi lúc nói không thành câu bộc lộ sự Open nhanh gọn của những ý tưởng sáng tạo đến nỗi họ không bắt kịp. Chiều hướng ngày càng tăng hoạt động giải trí, phối hợp với tự nhìn nhận cao và năng lực phê phán giảm khiến người bệnh tham gia vào những việc làm với nhiều rủi ro tiềm ẩn hậu quả nghiêm trọng như góp vốn đầu tư vào nghành mình không biết, tiêu xài tiền tài vào những vật không thiết yếu. Người bệnh hoàn toàn có thể ngày càng tăng tình dục, tăng khẩu vị, ăn nhiều, không cảm thấy buồn ngủ.

2. Triệu chứng giai đoạn trầm cảm

trái lại với quá trình hưng cảm, ở quy trình tiến độ trầm cảm, người mắc rối loạn lưỡng cực sẽ có tâm lý, cảm hứng xấu đi.

• • Người bệnh cảm thấy buồn vô cớ, không điều gì làm cho họ khuây khỏa hoặc vui lên được
  • Người bệnh thường đánh giá thấp bản thân, cảm giác có lỗi
  • Cách nhìn về quá khứ, hiện tại, tương lai mang màu sắc ảm đạm
  • Buồn rầu, không tin vào khả năng lành bệnh
  • Cảm giác đau khổ vì tội lỗi, nỗi buồn không giải quyết được, cảm giác bế tắc không lối thoát thường làm người bệnh có ý tưởng tự sát.
  • Mất năng lượng, mất nhiệt huyết trong công việc, cơ thể suy nhược
  • Thay đổi chế độ ăn uống, chán ăn, khẩu vị giảm, có lúc bỏ ăn
  • Thay đổi giấc ngủ, khó vào giấc ngủ, ngủ hay bị thức giấc
  • Quá trình liên tưởng chậm chạp, người bệnh suy nghĩ lâu, trả lời chậm chạp, giảm khả năng tập trung chú ý
  • Hoạt động tình dục giảm, ở nữ có thể đi kèm kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh.

Đàn ông và phụ nữ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn lưỡng cực với số lượng ngang nhau. Tuy nhiên, những triệu chứng chính của rối loạn hoàn toàn có thể khác nhau giữa hai giới tính. Nam hoàn toàn có thể có nhiều cơn hưng cảm trong khi nữ hoàn toàn có thể có nhiều cơn trầm cảm. Nam giới bị rối loạn lưỡng cực trong quy trình tiến độ hưng cảm hoàn toàn có thể tăng lạm dụng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, ma túy … Nam giới bị rối loạn lưỡng cực ít khi tự mình đi khám bệnh hơn phụ nữ. Do đó, tỷ suất nam chết bằng tự tử cao hơn phụ nữ.

Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực là một rối loạn sức khỏe tâm thần phổ biến, nhưng đến nay căn bệnh còn là một bí ẩn đối với các bác sĩ và nhà nghiên cứu. Giới nghiên cứu y học vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân khiến một số người rơi vào rối loạn lưỡng cực.

Các nguyên nhân có thể gây ra rối loạn lưỡng cực bao gồm:

1. Di truyền học và sinh lý học

• • Nguy cơ thường cao nhất đối với người thân của những cá nhân mắc phải Rối loạn lưỡng cực loại II.

• • Có thể có các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến độ tuổi khởi phát của các Rối loạn lưỡng cực.

• • Có một số nghiên cứu cho thấy rằng sự mất cân bằng trong chất dẫn truyền thần kinh hoặc hormone ảnh hưởng đến não có thể đóng một vai trò nào đó trong việc gây rối loạn.

2. Yếu tố môi trường

Yếu tố biến cố đời sống và thiên nhiên và môi trường thường khởi đầu cho cơn rối loạn khí sắc tiên phong. Người ta cho rằng stress đi kèm với cơn rối loạn tiên phong đã gây ra những biến hóa lâu bền hơn hoạt động giải trí não bộ, ảnh hưởng tác động đến chất dẫn truyền thần kinh, cũng như giảm tế bào thần kinh.

Các loại rối loạn lưỡng cực

1. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực I

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực I được xác định khi có đặc điểm những cơn hưng cảm hoặc xen kẽ cơn trầm cảm.

2. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực II

Những người bị rối loạn xúc cảm lưỡng cực II có đặc thù những cơn trầm cảm xen kẽ hưng cảm nhẹ

3. Rối loạn lưỡng cực III

Có đặc thù những cơn trầm cảm tái diễn chuyển sang cơn hưng cảm khi sử dụng thuốc. Ngoài ra tiền sử mái ấm gia đình có rối loạn lưỡng cực. Rối loạn lưỡng cực chu kỳ luân hồi nhanh có đặc thù xảy ra tối thiểu 4 cơn trong vòng một năm. Rối loạn lưỡng cực có nét loạn thần : có kèm theo những triệu chứng của loạn thần ( ào thanh, ảo thị … Rối loạn lưỡng cực với bộc lộ không nổi bật ( Atypical features ) với những triệu chứng ăn nhiều ngủ nhiều, khởi phát bệnh sớm, tuổi trẻ, chậm tinh thần hoạt động, kèm theo rối loạn tâm ý khác. ( 2 )

Nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực

Không có nguyên nhân rõ ràng gây rối loạn lưỡng cực, mà chỉ có thể xem xét các yếu tố nguy cơ có thể góp phần dẫn đến rối loạn, có thể cùng một tình huống xã hội, nhưng cá nhân này có thể mắc rối loạn lưỡng cực sau đó, và người khác thì không. Thế nên, ta chỉ là đúng với cá nhân này nhưng không xảy ra với cá nhân khác. Một hoàn cảnh hoặc tình huống căng thẳng thường gia tăng nguy cơ gây ra các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực.

Ví dụ :

• • Sự đổ vỡ của một mối quan hệ
  • Lạm dụng thể chất, tình dục hoặc tình cảm
  • Cái chết của một thành viên gia đình thân thiết hoặc một người thân yêu
  • Những loại sự kiện thay đổi cuộc sống này có thể gây ra các đợt trầm cảm bất cứ lúc nào trong cuộc đời của một người.

Rối loạn lưỡng cực cũng hoàn toàn có thể được kích hoạt bởi :

• • Bệnh lý về mặt thực thể
  • Rối loạn giấc ngủ
  • Những vấn đề lấn át trong cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như vấn đề tiền bạc, công việc hoặc các mối quan hệ

Làm sao chẩn đoán hội chứng rối loạn lưỡng cực?

Chẩn đoán rối loạn lưỡng cực được dựa trên việc xác lập những triệu chứng của chứng hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ như được diễn đạt ở trên. Tuy nhiên, đây là bệnh dễ nhầm lẫn với những bệnh tâm ý khác nên người bệnh cần đến những cơ sở y tế có chuyên khoa trầm cảm để được thăm khám. Để chẩn đoán đúng chuẩn, bác sĩ sẽ triển khai kiểm tra triệu chứng bệnh trải qua trò chuyện lâm sàng, những bài trắc nghiệm, tích hợp khai thác bệnh sử hoặc thông tin từ chính bệnh nhân hoặc người nhà. Ngoài ra, bác sĩ sẽ loại trừ rối loạn do việc sử dụng những chất kích thần kinh.

• • Tiền sử bệnh: Người bệnh được bác sĩ hỏi để kiểm tra xem có sự xuất hiện của các triệu chứng mệt mỏi, cảm giác buồn ngủ hoặc rối loạn vận động hay không. Xác định chính xác triệu chứng của bệnh trầm cảm kèm theo hưng cảm.

• • Khám lâm sàng
    
    Đánh giá trạng thái tâm thần: người bệnh trò chuyện với bác sĩ tâm thần về suy nghĩ, cảm xúc và thói quen. Nếu được người bệnh cho phép, bác sĩ sẽ hỏi người thân trong gia đình và những bạn bè thân thiết với người bệnh về những triệu chứng của người bệnh để cung cấp thêm thông tin cho việc chẩn đoán.

• • Biểu đồ tâm trạng: Bác sĩ cho bệnh nhân ghi lại tâm trạng mỗi ngày với các tình tiết như tâm trạng, giấc ngủ, phản ứng cảm xúc cơ thể để giúp chẩn đoán, điều trị kịp thời bệnh rối loạn lưỡng cực.

• • Chẩn đoán đối với trẻ em:
    
    Rối loạn lưỡng cực ở trẻ em là có thể, dù hiếm khi xảy ra. Rối loạn thường được chẩn đoán ở trẻ lớn hơn và thanh thiếu niên, nhưng rối loạn lưỡng cực có thể xảy ra ở trẻ em ở mọi lứa tuổi. Cũng giống như ở người lớn, rối loạn lưỡng cực ở trẻ em có thể gây ra sự thay đổi tâm trạng từ mức độ tăng động hoặc hưng phấn (hưng cảm) đến mức thấp của trầm cảm nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực

Hiện nay bác sĩ vận dụng nhiều chiêu thức để điều trị rối loạn xúc cảm lưỡng cực. Trong đó thông dụng nhất là không thay đổi khí sắc, dùng thuốc chống trầm cảm và tâm ý trị liệu. Có nhiều thuốc được dùng để điều trị rối loạn lưỡng cực nhưng nhìn chung được xếp vào 2 nhóm chính

1. Thuốc ổn định khí sắc

• • Thuốc ổn định khí sắc
  • Thuốc chống loạn thần
  • Thuốc chống trầm cảm

2. Tâm lý trị liệu

Phương pháp được thực thi theo cá thể hóa người bệnh. Bác sĩ hoàn toàn có thể chọn đơn trị liệu hay đa trị liệu dựa trên đặc tính của từng bệnh nhân đơn cử. Từ đó giúp phát huy tối đa hiệu suất cao chữa bệnh, nâng cao chất lượng đời sống cho bệnh nhân. Tâm lý trị liệu phối hợp với điều trị thuốc men và duy trì trong suốt quy trình điều trị, nhằm mục đích giúp bệnh nhân hiểu thêm về bệnh và bản thân mình, kiểm soát và điều chỉnh hành vi và cảm hứng, qua đó quản trị bệnh và giảm những ảnh hưởng tác động do bệnh mang lại. ( 3 )

Phòng ngừa

Khó hoàn toàn có thể phòng ngừa rối loạn tâm ý, nhưng bạn hoàn toàn có thể tự giúp mình ngày càng tăng nguồn sức mạnh bản thân khi đối lập với thử thách đời sống.

• Có chế độ ăn uống khoa học, đủ chất dinh dưỡng
• Tập thể dục đều đặn để cải thiện tâm trạng và sức khỏe
• Có các mối quan hệ lành mạnh
• Tăng cường tiếp xúc, trò chuyện với mọi người, tham gia hoạt động xã hội hoạt động tập thể, đi du lịch
• Ngủ đủ giấc và không lạm dụng chất kích thích

Các câu hỏi liên quan

1. Rối loạn lưỡng cực có di truyền không?

Theo thống kê tỷ suất người mắc rối loạn cảm hứng lưỡng cực chiếm 1 % dân số toàn quốc tế. Bệnh xảy ra ở cả 2 giới và tỷ suất mắc bệnh không có sự độc lạ giữa 2 giới tính. Đặc biệt, rối loạn lưỡng cực có yếu tố di truyền. Cá nhân có rủi ro tiềm ẩn cao mắc rối loạn khi cha / mẹ ruột của họ bị rối loạn lưỡng cực.

2. Rối loạn lưỡng cực có nguy hiểm không?

Người mắc rối loạn lưỡng cực sẽ có nhiều triệu chứng phức tạp, và việc tâm trạng dao động lên xuống ảnh hưởng nhiều đến cảm xúc cũng như động lực điều trị của bệnh nhân. Đây là rối loạn khiến tâm lý người bệnh thay đổi, ảnh hưởng đến sức khỏe, các sinh hoạt thường ngày trong đời sống, các mối quan hệ cũng như hiệu suất học tập, công việc. Đối với một số cá nhân có thể xuất hiện kèm ảo giác, dễ gây nguy hiểm cho cá nhân người bệnh và những người xung quanh, thế nên việc điều trị là cần thiết và cần được hỗ trợ kịp thời.

Quý khách có nhu cầu tìm hiểu dịch vụ khám chữa bệnh tâm lý, tâm thần tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh vui lòng liên hệ:

– Hà Nội

• 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP. Hà Nội
• Hotline: 1800 6858

– TP.HCM

• 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh
• Hotline: 028 7102 6789

Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh