Cấu thành tội phạm là gì ?
Cấu thành tội phạm (CTTP) là tổng thể các dấu hiệu pháp lý đặc trưng của tội phạm (TP) cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự (BLHS).
Những nội dung tương quan :
CTTP và TP là hai khái niệm không giống hệt. CTTP có ý nghĩa làm rõ đặc thù ( tín hiệu ) pháp lý của TP từ đó xác lập tội danh và đưa ra mức hình phạt tương ứng. Đồng thời, CTTP giúp phân biệt tội phạm này với tội phạm khác .
Các yếu tố cấu thành tội phạm
Có 4 yếu tố cấu thành tội phạm đó là: khách thể, mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể.
4 yếu tố cấu thành tội phạm
1. Khách thể của tội phạm
1.1. Khái niệm:
Khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội được Luật hình sự bảo vệ, bị tội phạm xâm hại, gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại.
Theo BLHS 2015 những quan hệ đó là độc lập, chủ quyền lãnh thổ, thống nhất, toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chính sách chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, bảo mật an ninh, trật tự, bảo đảm an toàn xã hội, quyền, quyền lợi hợp pháp của tổ chức triển khai, xâm phạm tính mạng con người, sức khỏe thể chất, danh dự, nhân phẩm, tự do, gia tài, những quyền, quyền lợi hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những nghành nghề dịch vụ khác của trật tự pháp lý xã hội chủ nghĩa .
1.2. Các loại khách thể của tội phạm
1.2.1. Khách thể chung của tội phạm
Khách thể chung của tội phạm là tổng hợp tất cả các quan hệ xã hội bị tội phạm xâm hại và được Luật hình sự bảo vệ. Theo Luật hình sự Việt Nam, khách thể chung của tội phạm là những quan hệ xã hội được xác định tại khoản 1 Điều 8 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Bất cứ hành vi phạm tội nào cũng đều gây phương hại đến khách thể chung là một trong những quan hệ xã hội được xác lập tại khoản 1 Điều 8. Chính vì thế, trải qua khách thể chung, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy được trách nhiệm của Bộ luật hình sự và thực chất giai cấp của nó. Hay nói đúng hơn là thấy được chủ trương hình sự của một vương quốc .
1.2.2. Khách thể loại của tội phạm
Khách thể loại của tội phạm là nhóm quan hệ xã hội có cùng tính chất được một nhóm các quy phạm pháp luật hình sự bảo vệ và bị một nhóm tội phạm xâm hại. Khách thể loại có vai trò quan trọng về mặt lập pháp. Nó là cơ sở để Bộ luật hình sự xây dựng các chương trong phần các tội phạm.
Tội phạm trên thực tiễn dù rất phong phú về những mặt chủ thể, chủ quan, khách quan nhưng nếu xâm hại đến những quan hệ xã hội có cùng đặc thù sẽ được xếp chung vào một chương. Thông qua việc xem xét những nhóm khách thể nhất định, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nhìn nhận được tính nguy khốn cho xã hội của hành vi phạm tội đơn cử khi trực tiếp xâm hại đến một trong số những khách thể của nhóm .
Việc sắp xếp những chương trong phần những tội phạm dựa theo khách thể loại là rất là hài hòa và hợp lý và khoa học. Nếu tất cả chúng ta sắp xếp theo những cơ sở khác ( chủ quan, chủ thể … ) thì sẽ dẫn đến thực trạng nhiều tội phạm có thực chất rất khác nhau lại nằm cùng một chương. Điều này gây khó khăn vất vả rất lớn trong việc nhìn nhận tính nguy khốn cho xã hội của từng tội phạm và việc giải quyết và xử lý chúng .
Các tội phạm được pháp luật trong cùng một chương phần những tội phạm ( có cùng khách thể loại ) khi nào cũng xâm hại đến khách thể loại của chúng. Tuy nhiên, từng tội phạm trong một chương đó không phải luôn xâm hại cùng khách thể trực tiếp. Điều đó có nghĩa là mỗi tội phạm có khách thể trực tiếp riêng của nó .
1.2.3. Khách thể trực tiếp của tội phạm
Khách thể trực tiếp của tội phạm là một hoặc một số quan hệ xã hội cụ thể bị hành vi phạm tội cụ thể xâm hại. Thông qua việc gây thiệt hại hoặc đe doạ gây thiệt hại (xâm hại) đối với khách thể trực tiếp mà tội phạm đã gây phương hại đến khách thể chung và khách thể loại của tội phạm.
>>> Xem chi tiết: Các loại khách thể của tội phạm
2. Mặt khách quan của tôi phạm
2.1. Khái niệm:
Mặt khách quan của tôi phạm là những biểu hiện của bên ngoài tội phạm. Mặt khách quan của tội phạm có những dấu hiệu: hành vi nguy hiểm cho xã hội, hậu quả tác hại do hành vi đó gây ra, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi nguy hiểm và hậu quả tác hại, thời gian, địa điểm, phương pháp, phương tiện và công cụ thực hiện tội phạm,…
2.2. Dấu hiệu trong mặt khách quan của tội phạm :
2.2.2. Hành vi khách quan :
Trong số những tín hiệu của mặt khách quan, tín hiệu hành vi nguy khốn cho xã hội là tín hiệu bắt buộc phải có ở mọi tội phạm. Nếu không có hành vi nguy khốn cho xã hội thì không có tội phạm, thế cho nên Điều 8 Bộ luật Hình sự năm ngoái pháp luật tội phạm là hành vi nguy hại cho xã hội. Chỉ có hành vi nguy hại cho xã hội mới gây thiệt hại cho những quan hệ xã hội được Luật Hình sự bảo vệ. Hành vi nguy hại cho xã hội là cách xứ sự nguy khốn của chủ thể, xâm phạm những quan hệ xã hội được Luật hình sự bảo vệ. Hành vi ấy bị Luật Hình sự cấm .
Hành vi nguy hiểm cho xã hội được thực hiện bằng phương pháp hành động hoặc bằng phương pháp không hành động.
- Hành vi hành động là trường hợp chủ thể làm một việc mà Luật Hình sự đã có quy định cấm. Phần lớn các tội phạm cụ thể quy định trong Bộ Luật Hình sự được thực hiện bằng hương pháp hành động.
- Hành vi không hành động là trường hợp chủ thể có nghĩa vụ thực hiện một hoạt động nhất định nhưng họ đã không thực hiện nghĩa vụ trong khi có điều kiện thực hiện nghĩa vụ đó. Điển hình là hành vi trốn thuế, trốn tránh nghĩa vụ quân sự, thiếu trách nhiệm gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản nhà nước, thiếu trách nhiệm để người bị giam trốn…v.v Để truy cứu trách nhiệm hình sự với người thực hiện tội phạm bằng phương pháp không hành động phải làm rõ được: Người phạm tội phải là người có trách nhiệm, nghĩa vụ do pháp luật quy định về công việc chuyên môn của mình, người phạm tội có điều kiện thực hiện nghĩa vụ nhưng họ đã không thực hiện nghĩa vụ ấy.
2.2.2. Hậu quả của tội phạm
Hậu quả tác hại của tội phạm là một trong các dấu hiệu khách quan của cấu thành tội phạm, là thiệt hại do hành vi nguy hiểm cho xã hội gây ra cho quan hệ xã hội được Luật Hình sự bảo vệ, gồm thiệt hại vật chất và thiệt hại tinh thần.
- Thiệt hại vật chất là những thiệt hại đo đếm, xác định được mức độ nhất định như chết người, gây thương tích với tỷ lệ % tổn hại sức khỏe, thiệt hại tài sản được quy ra bằng tiền v.v…
- Thiệt hại tinh thần là những thiệt hại khác mà không xác định được lượng mức độ thiệt hại như tội vu khống, tội làm nhục người khác, tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế – xã hội v.v. Hậu quả tác hại có ý nghĩa quan trọng để xác định tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm. Hậu quả tác hại càng lớn thì mức độ nguy hiểm của tội phạm càng cao.
2.2.3. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả của tội phạm
Hậu quả mối đe dọa của tội phạm có ý nghĩa xác lập quá trình hoàn thành xong của tội phạm. Tội có cấu thành vật chất được coi là triển khai xong khi hành vi nguy khốn đã gây ra hậu quả mối đe dọa. Tội có cấu thành hình thức được coi là hoàn thành xong khi người phạm tội triển khai hành vi nguy hại cho xã hội theo lao lý của điều luật đơn cử trong Bộ luật Hình sự .
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả của tội phạm là mối quan hệ giữa những hiện tượngtrong đó một hiện tượng kỳ lạ được gọi là nguyên do ( là hành vi khách quan ) làm phát sinh một hiện tượng kỳ lạ khác là hiệu quả ( là hậu quả của tội phạm ) .
Dựa vào cơ sở lý luận của cặp phạm trù nhân quả trong phép biện chứng có thể xác định được các điều kiện của mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả của tội phạm như sau:
- Hành vi phải xảy ra trước hậu quả về mặt thời gian.
- Trong bản thân hành vi phải chứa đựng khả năng thực tế, mầm mống nội tại, nguyên nhân trực tiếp làm phát sinh hậu quả.
- Nếu hậu quả xảy ra phải là thực hiện hóa khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả của hành vi.
- Một hậu quả của tội phạm có thể do một hoặc nhiều nguyên nhân (một hoặc nhiều hành vi) trực tiếp gây ra. Do đó mối quan hệ giữa hành vi và hậu quả của tội phạm được chia thành 2 dạng:+ Mối quan hệ nhân quả đơn trực tiếp: Là mối quan hệ nhân quả chỉ có một hành vi trái pháp luậtlà nguyên nhân trực tiếp gây ra hậu quả. Ví dụ: A dùng dao đâm B, B bị thương với tỷ lệ thương tật là 20%.+ Mối quan hệ nhân quả kép trực tiếp: Là mối quan hệ có nhiều hành vi trái pháp luật làm nguyên nhân trong đó mỗi hành vi trái pháp luật đều đã chứa đựng khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả. Ví dụ: A dùng gậy gây thương tích cho B dẫn tới tỷ lệ thương tật là 30%.
2.2.4. Dấu hiệu thời hạn, khu vực
Dấu hiệu thời hạn, khu vực trong mặt khách quan của cấu thành tội phạm chỉ ra rằng tội phạm có thật ở thời hạn, khu vực nhất định. Đây là một trong những yếu tố buộc phải chứng tỏ trong vụ án hình sự. Phần lớn những tội phạm trong Bộ luật Hình sự không pháp luật thời hạn, khu vực, nên dù tội phạm xảy ra trong thời hạn nào hoặc khu vực bất kể nào đều không tác động ảnh hưởng đến việc định tội. Trừ những tội phạm đơn cử của Bộ Luật Hình sự có lao lý thời hạn, khu vực, thì thời hạn, khu vực là tín hiệu đặc trưng, bắt buộc phải có để định tội như tội hoạt động giải trí phỉ phải ở rừng núi hoặc vùng hẻo lánh, tội buôn lậu phải có khu vực là qua biên giới, tôi làm chết người trong khi thi hành công vụ phải có thời hạn là đang thi hành công vụ v.v …
2.2.5. Phương pháp, công cụ triển khai tội phạm
Phương pháp, công cụ thực hiện tội phạm là một trong những dấu hiệu khách quan. Phần lớn các tội trong Bộ luật Hình sự không quy định phương pháp, công cụ là dấu hiệu đặc trưng để định tội, nên trường hợp này dấu hiệu phương pháp, công cụ không phải là dấu hiệu bắt buộc. Tuy nhiên trong Bộ luật HÌnh sự có một số tội phạm quy định phương pháp, công cụ của tội phạm là dấu hiệu đặc trưng để định tội như điểm a, khoản 1 Điều 104: dùng hung khí nguy hiểm gây thiệt hại cho nhiều người; điểm a khoản 1 Điều 93 quy định giết người bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người v.v. Như vậy, dấu hiệu phương pháp, công cụ của tội phạm là một trong các dấu hiệu phải được chứng minh trong vụ án hình sự, tuy nhiên, để định tội cần tuân theo quy định của các điều luật.
3. Mặt chủ quan của tôi phạm
3.1. Khái niệm:
Mặt chủ quan của tôi phạm là những biểu hiện bên trong của tội phạm, là thái độ tâm lý của người phạm tội. Mặt chủ quan của tội phạm gồm các dấu hiệu lỗi, động cơ, mục đích của tội phạm.
3.2. Dấu hiệu trong mặt chủ quan của tội phạm
3.2.1. Lỗi
3.2.1.1. Khái niệm
Lỗi là dấu hiệu bắt buộc phải có ở mọi tội phạm vì tội phạm nào cũng được thực hiến do cố ý hoặc vô ý. Lỗi là thái độ tâm lý của một người đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội của mình và hậu quả do hành vi đó gây ra được biểu hiện dưới hình thức cố ý hoặc vô ý.
3.2.1.2. Các hình thức lỗi của tội phạm
– Lỗi cố ý trực tiếp
Lỗi cố ý gián tiếp được pháp luật tại Khoản 2, Điều 10 BLHS năm ngoái theo đó : Lỗi cố ý trực tiếp là lỗi của một người khi thực hiện hành vi phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy khốn cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong ước hậu quả xảy ra .
Với khái niệm trên cho thấy lỗi cố ý trực tiếp được bộc lộ như sau :
- Về lý trí: Người phạm tội nhận thức rõ tính chất nguy hiểm của hành vi và nhận thức rõ hậu quả tất yếu xẩy ra hoặc có thể xảy ra.
- Về ý chí: Người phạm tội mong muốn hậu quả xảy ra.
Trong CTTP của đa phần những tội phạm trong BLHS được pháp luật bởi hình thức lỗi cố ý trực tiếp .
Ví dụ về lỗi cố ý trực tiếp : những tội xâm phạm chiếm hữu, những tội phạm chức vụ .
Đối với những tội phạm có CTTP hình thức mức độ tưởng tượng về hậu quả không cần phải rõ ràng, đơn cử vì hầu hết loại CTTP này hậu quả khó xác lập. Trên trong thực tiễn có một số ít tội hậu quả dễ xác lập yên cầu người phạm tội phải tưởng tượng về hậu quả rõ ràng. Ví dụ Tội cướp gia tài .
– Lỗi cố ý gián tiếp
Lỗi cố ý gián tiếp được pháp luật tại Khoản 2, Điều 10 BLHS năm ngoái theo đó : Lỗi cố ý gián tiếp là lỗi của một người khi thực thi hành vi nguy hại cho xã hội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy khốn cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó hoàn toàn có thể xảy ra, tuy không mong ước nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra .
Với khái niệm trên cho thấy lỗi cố ý gián tiếp được biểu lộ như sau :
- Về lý trí: Người phạm tội nhận thức rõ tính chất nguy hiểm của hành vi và nhận thức rõ hậu quả có thể xảy ra.
- Về ý chí: Người phạm tội không mong muốn hậu quả xảy ra nhưng bỏ mặc không quan tâm đến hậu quả, hậu quả xảy ra như thế nào cũng chấp nhận.
Chỉ có một vài tội được pháp luật trong BLHS với lỗi cố ý gián tiếp .
Ví dụ về lỗi cố ý gián tiếp : Tội bức tử, tội giết người, tội cố ý gây thương tích .
– Lỗi vô ý vì quá tự tin
Lỗi vô ý vì quá tự tin được pháp luật tại Khoản 1, Điều 11 BLHS 2015, theo đó : Lỗi vô ý vì quá tự tin là lỗi của người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình hoàn toàn có thể gây ra hậu quả nguy cơ tiềm ẩn cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc hoàn toàn có thể ngăn ngừa được .
Với khái niệm trên cho thấy lỗi vô ý vì quá tự tin được bộc lộ như sau :
- Về lý trí: Người phạm tội nhận thức rõ tính chất nguy hiểm của hành vi và nhận thức rõ hậu quả có thể xảy ra.
- Về ý chí: Người phạm tội loại trừ khả năng hậu quả xảy ra.
Cơ sở để người phạm tội loại trừ năng lực hậu quả xảy ra trong lỗi vô ý vì quá tự tin là người phạm tội chủ quan tin vào kinh nghiệm tay nghề, thói quen, tin vào năng lực chuyên nghiệp vụ của mình. Nhưng hậu quả thiệt hại vẫn xảy ra trên trong thực tiễn .
Nếu niềm tin của người phạm tội tương thích với trong thực tiễn khách quan nghĩa là hậu quả không xảy ra trên thực tiễn thì họ không phải chịu TNHS. Chính vì thế, hầu hết những tội thực thi với lỗi vô ý là những tội có CTTP vật chất .
– Lỗi vô ý do cẩu thả
Lỗi vô ý do cẩu thả được lao lý tại Khoản 2, Điều 11 BLHS, theo đó : Lỗi vô ý do cẩu thả là trường hợp người phạm tội đã gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội tuy không thấy trước hành vi của mình hoàn toàn có thể gây ra hậu quả nguy khốn cho xã hội mặc dầu phải thấy trước và hoàn toàn có thể thấy trước hậu quả đó .
Với khái niệm trên cho thấy lỗi vô ý do cẩu thả được bộc lộ như sau :
- Về lý trí: Người phạm tội trong lỗi vô ý do cẩu thả do cẩu thả nên không thấy trước hậu quả của hành vi nhưng trong điều kiện phải thấy trước và có thể thấy được hậu quả đó.
Như vậy, việc người phạm tội không thấy trước hậu quả của hành vi là do nguyên nhân chủ quan từ phía người phạm tội. - Về ý chí: Trong lỗi vô ý do cẩu thả người phạm tội không có khả năng điều khiển được hành vi của mình (tức là người phạm tội không có ý chí). Vì về lý trí người phạm tội không nhận thức được tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi và cũng không nhận thức được hậu quả của hành vi đó. Mà giữa lý trí và ý trí trong quan hệ tâm lý của người phạm tội là 2 yếu tố có mối quan hệ biện chứng với nhau. Trong đó, lý trí có trước và làm tiền đề, ý chí phụ thuộc vào ý chí. Nếu khi hành động con người không có lý trí (không có khả năng nhận thức) thì không bao giờ có ý chí (không thể có khả năng điều khiển hành vi và hậu quả được).
Muốn xác định người phạm tội có thể nhận thức được hoặc buộc phải nhận thức được hậu quả đó hay không? phải đặt trong từng hoàn cảnh cụ thể mới có thể đánh giá và kết luận được.
Chúng ta có thể đưa ra một ví dụ thể hiện mối liên quan và sự khác nhau của 4 hình thức lỗi này như sau:
A vứt vật phẩm qua hành lang cửa số từ tầng 5 xuống đất trúng đầu B, làm B chết. Trong trường hợp này sẽ thuộc vào 4 trường hợp sau :
1 / Sẽ là lỗi cố ý trực tiếp, nếu trước khi ném vật phẩm A có quan sát thấy B đang đứng dưới đất, A nhằm mục đích B ném, trúng B .
2 / Sẽ là lỗi cố ý gián tiếp, nếu trước khi ném vật phẩm A có quan sát thấy B đang đứng dưới đất, A vẫn cứ ném, A không nhằm mục đích vào B nhưng không may lại trúng B .
3 / Sẽ là lỗi vô ý vì quá tự tin, nếu trước khi ném vật phẩm A có quan sát không có ai, nhưng khi ném thì có B tới đó nên đã trúng đầu B .
4 / Sẽ là lỗi vô ý do cẩu thả, nếu trước khi ném vật phẩm A không quan sát khi ném đã trúng B .
* Sự kiện bất ngờ
Điều 20 BLHS năm ngoái lao lý : “ Người triển khai hành vi gây hậu quả nguy cơ tiềm ẩn cho xã hội trong trường hợp không hề thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu quả của hành vi đó, thì không phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự. ” .
Ví dụ về sự kiện giật mình : A trèo lên cột điện sửa điện nhưng sử dụng thiết bị bảo đảm an toàn không đúng quy cách đã bị rơi xuống đường. B lái xe bảo vệ đủ những điều kiện kèm theo về bảo đảm an toàn khi quản lý và vận hành, khi A rơi xuống đường B đã cán chết A. Hành vi của B trong trường hợp này là sự kiện giật mình .
Giữa lỗi vô ý vì cẩu thả và sự kiện giật mình giống nhau ở tín hiệu lý trí đó là : người thực thi hành vi trên thực tiễn đã gây hậu quả thiệt hại cho xã hội trong trường hợp không thấy trước hậu quả đó .
Sự khác nhau giữa lỗi vô ý do cẩu thả với sự kiện bất ngờ:
- Đối với lỗi vô ý vì cẩu thả: Người phạm tội do chủ quan nên không thấy trước được hậu quả đó. Người thực hiện hành vi với lỗi vô ý do cẩu thả bị coi là tội phạm và phải chịu TNHS.
- Đối với trường hợp sự kiện bất ngờ: Người thực hiện hành vi gây hậu quả thiệt hại do nguyên nhân khách quan không thể thấy trước được hậu quả đó. Trường hợp này họ không bị coi là tội phạm và họ không phải chịu TNHS.
* Trường hợp hỗn hợp lỗi
Lỗi hỗn hợp là trường hợp trong một CTTP có hai loại lỗi cố ý và vô ý so với những diễn biến khách quan khác nhau .
Về phương diện khoa học cho thấy điều kiện kèm theo của hỗn hợp lỗi là trong một CTTP phải có tối thiểu 2 hậu quả tương ứng với 2 hình thức lỗi cố ý và vô ý .
Trong BLHS năm ngoái, hỗn hợp lỗi hoàn toàn có thể sống sót trong CTTP tăng nặng và sống sót trong rất nhiều CTTP cơ bản .
Ví dụ : CTTP cơ bản của tội trộm cắp gia tài tại Khoản 1, Điều 173 BLHS 2015 là trường hợp hỗn hợp lỗi, nếu gia tài trộm cắp dưới 2.000.000 đồng mà gây hậu quả nghiêm trọng. Trong CTTP cơ bản này, hậu quả gia tài bị chiếm đoạt trị giá dưới 2.000.000 đồng là lỗi cố ý, còn hậu quả nghiêm trọng khác là lỗi vô ý .
3.2.2. Động cơ, mục đích của tội phạm
3.2.2. 1. Động cơ phạm tội
Động cơ phạm tội là động lực bên trong thôi thúc người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội .
Cần phân biệt động cơ xử sự và động cơ phạm tội, chỉ trong 1 số ít trường hợp phạm tội vô ý thì mới có động cơ sự xử còn phần nhiều đều là động cơ phạm tội, động cơ phạm tội cũng hoàn toàn có thể đổi khác mức độ nguy hại của hành vi .
3.2.2. 2. Mục đích phạm tội
Mục đích phạm tội là hiệu quả trong ý thức chủ quan mà người phạm tội đặt ra phải đạt được khi thực hiện hành vi phạm tội .
Người phạm tội khi thực hiện hành vi phạm tội đều hướng đến mục tiêu nhất định, thường là lỗi cố ý trực tiếp vì mong ước gây ra tội phạm và đạt được mục tiêu. Một số trường hợp có mục tiêu nhưng đó chỉ là mục tiêu của hành vi vì người phạm tội trọn vẹn không mong ước thực thi tội phạm hoặc họ không biết hành vi của mình hoàn toàn có thể trở thành tội phạm hoặc biết nhưng không có mong ước trở thành tội phạm .
Cũng cần phân biệt mục tiêu của tội phạm và hậu quả của tội phạm. Hậu quả là tác dụng thực tiễn khi người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội để đạt được mục tiêu. Mục đích phạm tội là đặt ra trước còn hậu quả là tác dụng của hành vi. Tất cả những trường hợp cố ý trực tiếp đều có mục tiêu phạm tội dù hậu quả đó xảy ra hay không .
4. Chủ thể của tội phạm
Bộ luật hình sự năm 2015 quy định về chủ thể của luật hình sự bao gồm 2 loại: chủ thể của luật hình sự là cá nhân và chủ thể của luật hình sự là pháp nhân thương mại.
4.1. Chủ thể của luật hình sự là cá nhân
4.1.1. Năng lực trách nhiệm hình sự của cá nhân:
Một người có thể là chủ thể của tội phạm khi người đó phải có khả năng nhận thức tính nguy hiểm cho xã hội đối với hành vi của mình và khả năng điều khiển hành vi đó theo những yêu cầu chung của xã hội. Năng lực nhận thức có ở mỗi con người từ khi mới sinh ra. Nó phát triển và hoàn thiện theo sự phát triển của cấu tạo sinh học cơ thể con người qua quá trình lao động và giáo dục trong xã hội. Đến một thời điểm nhất định trong đời sống của con người thì năng lực này mới được xem là tương đối đầy đủ.
4.1.2. Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự:
Bộ luật hình sự năm năm ngoái lao lý người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có pháp luật khác. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về những tội lao lý tại khoản 2 điều 12 BLHS năm năm ngoái .
Ngoài việc lao lý về năn lực chủ thể và độ tuôi chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự. Luật hình sự con ghi nhân với những tội phạm đơn cử còn cần phải có thêm những tín hiệu đặc trưng khác mà không có nó thì người triển khai hành vi nguy hại cho xã hội không hề trở thành là chủ thể của tội phạm, ví dụ : Các tín hiệu tương quan đến chức vụ, quyền hạn, những tín hiệu tương quan đến nghề nghiệp, việc làm .
4.2. Chủ thể của luật hình sự là pháp nhân
4.2.1. Năng lực trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại
Một tổ chức triển khai được gọi là pháp nhân thương mại khi pháp nhân đó được xây dựng hợp pháp và tiềm năng chính là tìm kiếm doanh thu và doanh thu được chia cho những thành viên .
Như vậy, năng lượng nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại Open từ thời gian pháp nhân này được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhân tư cách pháp nhân ( ngày giấy ghi nhận ĐK doanh nghiệp có hiệu lực thực thi hiện hành, giấy chứng nhân ĐK kinh doanh thương mại có hiệu lực thực thi hiện hành … )
4.2.2. Phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại
Bộ luật hình sự năm ngoái lao lý điều kiện kèm theo chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự so với pháp nhân thương mại khi :
- Hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân thương mại
- Hành vi phạm tội được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại;
- Hành vi phạm tội được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại;
- Chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 27 của Bộ luật này.
- Việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân.
5. Ví dụ về cấu thành tội phạm
X và P rủ nhau đi săn thú rừng, khi đi X và P mỗi người mang theo khẩu súng săn tự chế. Hai người thoả thuận người nào phát hiện có thú dữ, trước khi bắn sẽ huýt sáo 3 lần, nếu không thấy phản ứng gì sẽ bắn. Sau đó họ chia tay mỗi người một ngả. Khi X đi được khoảng chừng 200 mét, X nghe có tiếng động, cách X khoảng chừng 25 mét. X huýt sao 3 lần nhưng không nghe phản ứng gì của P. X bật đèn soi về phía có tiếng động thấy có ánh mắt con thú phản lại nên nhằm mục đích bắn về phía con thú. Sau đó, X chạy đến thì phát hiện P đã bị trúng đạn nhưng chưa chết hẳn. X vội đưa P đến trạm xá địa phương để cấp cứu, nhưng P đã chết trên đường đi .
Anh chị hãy xác lập tội danh của X ?
Phân tích cấu thành tội phạm
Căn cứ vào tình huống đã cho thì X phạm tội vô ý làm chết người theo khoản 1 Điều 128 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): “Người nào vô ý làm chết người, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm”
Dấu hiệu pháp lý (cấu thành tội vô ý làm chết người)
* Khách thể của tội phạm:
Khách thể của tội vô ý làm chết người là quyền nhân thân, đây là một trong những khách thể quan trọng nhất được luật hình sự bảo vệ. Đó là quyền sống quyền được tôn trọng và bảo vệ tính mạng con người. Đối tượng của tội này là những chủ thể có quyền được tôn trọng và bảo vệ về tính mạng con người. Đó là những người đang sống, những người đang sống sót trong quốc tế khách quan với tư cách là con người – thực thể tự nhiên và xã hội. Như vậy, trong trường hợp trên X tước đoạt tính mạng con người của P, xâm phạm tới quan hệ nhân thân được luật hình sự bảo vệ .
* Mặt khách quan của tội phạm:
– Hành vi khách quan của tội phạm : Người phạm tội có hành vi vi phạm quy tắc bảo đảm an toàn. Đó là những quy tắc nhằm mục đích bảo vệ bảo đảm an toàn về tính mạng con người, sức khỏe thể chất cho con người. Những quy tắc đó thuộc nhiều nghành nghề dịch vụ khác nhau, hoàn toàn có thể đã được quy phạm hóa hoặc hoàn toàn có thể là những quy tắc xử sự xã hội thường thì đã trở thành những tập quán hoạt động và sinh hoạt, mọi người đều biết và thừa nhận. Trong trường hợp trên thì X và P rủ nhau đi săn thú rừng và hai người thỏa thuận hợp tác người nào phát hiện có thú dữ, trước khi bắn sẽ huýt sáo 3 lần nếu không thấy phản ứng gì thì sẽ bắn. Sau đó X lên phía đồi còn P xuống khe cạn. Và khi X nghe thấy có tiếng động, đã X huýt sáo 3 lần nhưng không nghe thấy phản ứng gì của P. X bật đèn soi về phìa có tiếng động thấy có ánh mắt con thú phản lại nên nhằm mục đích bắn về phía con thú. Sau đó, X xách súng chạy đến thì phát hiện là P đã bị trúng đạn nhưng chưa chết hẳn. X vội vã đưa P đi đến trạm xá địa phương nhưng P đã chết trên đường đi cấp cứu. Như vậy, hành vi của X do không cẩn trọng xem xét kỹ lưỡng trong khi đi săn nên đã để đạn lạc vào người P làm cho P chết .
– Hậu quả của tội phạm : Hành vi vi phạm nói trên phải đã gây ra hậu quả chết người. Hậu quả này là tín hiệu bắt buộc của CTTP. Trong trường hợp trên thì hành vi của X đã gây ra hậu quả làm cho P chết .
– Quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả của tội phạm : QHNQ giữa hành vi vi phạm và hậu quả đã xảy ra là tín hiệu bắt buộc của CTTP. Người có hành vi vi phạm chỉ phải chịu TNHS về hậu quả chết người đã xảy ra, nếu hành vi vi phạm của họ đã gây ra hậu quả này hay nói cách khác là giữa hành vi vi phạm của họ và hậu quả chết người có QHNQ với nhau. Trong trường hợp trên thì hậu quả chết người của P là do hành vi của X gây ra. Đó là X nhằm mục đích bắn về phía con thú nhưng đã bắn sang P, hậu quả là làm cho P chết, như vậy nguyên do P chết là do hành vi bắn súng của X vào người P .
* Mặt chủ quan của tội phạm:
Trong trường hợp này, X phạm tội vô ý làm chết người với lỗi vô ý vì quá tự tin. Bởi vì X tuy thấy hành vi của mình hoàn toàn có thể ra hậu quả làm chết người nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra nên vẫn thực thi và đã gây ra hậu quả chết người đó .
– Về lí trí : X nhận thức đặc thù nguy hại cho xã hội của hành vi của mình, biểu lộ ở chỗ thấy trước hậu quả làm chết người do hành vi của mình hoàn toàn có thể gây ra nhưng đồng thời lại cho rằng hậu quả đó không xảy ra. Như vậy, sự thấy trước hậu quả làm chết người ở đây thực ra chỉ là sự xem xét đến năng lực hậu quả đó xảy ra hay không và hiệu quả người phạm tội đã loại trừ năng lực hậu đó quả xảy ra .
– Về ý chí : X không mong ước hành vi của mình sẽ gây ra cái chết cho P, nó bộc lộ ở chỗ, sự không mong ước hậu quả của X gắn liền với việc X đã loại trừ năng lực hậu quả xảy ra. X đã xem xét, đo lường và thống kê trước khi hành vi, biểu lộ ở chỗ X đã huýt sáo như thỏa thuận hợp tác với P và chỉ đến khi không nghe thấy phản ứng gì của P, X mới nhằm mục đích bắn về phía có ánh mắt con thú nhưng hậu quả là đã bắn chết P. Và khi X xách súng chạy đến thì phát hiện P đã bị trúng đạn nhưng chưa chết hẳn, X đã vội đưa P đến trạm xá địa phương để cấp cứu, nhưng P đã chết trên đường đi. Điều này đã chứng tỏ X không mong ước hậu quả chết người xảy ra. Như vậy, hình thức lỗi của X trong trường hợp trên là lỗi vô ý vi quá tự tin .
* Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội vô ý làm chết người là chủ thể thường, là người có năng lượng TNHS và đạt độ tuổi luật định. Trong khuôn khổ của trường hợp đã cho thì là người có đủ năng lượng TNHS và đạt độ tuổi luật định .
=> Từ những nghiên cứu và phân tích về những yếu tố cấu thành tội phạm nêu trên, xét thấy có đủ cơ sở để Tóm lại X phạm tội vô ý làm chết người theo khoản 1 Điều 128 BLHS năm năm ngoái ( sửa đổi, bổ trợ 2017 ) .
Ngoài ra, trong trường hợp này X sẽ bị phạt hành chính vì sử dụng vũ khí cấm tại khoản 3 Điều 10 Nghị định 167/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng chống bạo lực gia đình.
>>> Xem thêm: Phân tích dấu hiệu pháp lý của các tội quy định trong BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
Các tìm kiếm tương quan đến Cấu thành tội phạm là gì ?, khái niệm cấu thành tội phạm, cấu thành tội phạm hình thức, mối quan hệ giữa tội phạm và cấu thành tội phạm, ví dụ về những yếu tố cấu thành tội phạm, tiểu luận tội phạm và cấu thành tội phạm, ý nghĩa của cấu thành tội phạm, mục tiêu phạm tội là gì, 4 tín hiệu của tội phạm, những hình thức lỗi, chủ thể của tội phạm theo bộ luật hình sự năm ngoái, nghiên cứu và phân tích những yếu tố cấu thành tội phạm, nghiên cứu và phân tích cấu thành tội phạm
5/5 – ( 19101 bầu chọn )
