Khái quát về kiến trúc sinh thái
Kiến trúc sinh thái xanh là kiến trúc hướng tới xử lý mối quan hệ giữa con người, kiến trúc và vạn vật thiên nhiên, nó phải vừa vì con người mà phát minh sáng tạo ra một thiên nhiên và môi trường khoảng trống nhỏ dễ chịu và thoải mái vừa phải bảo vệ thiên nhiên và môi trường lớn chung quanh. Mục đích cao nhất của kiến trúc sinh thái xanh là giảm chất thải so với môi trường tự nhiên trong cả quy trình từ kiến thiết, sử dụng đến vô hiệu nhằm mục đích bảo vệ tài nguyên vạn vật thiên nhiên và không gây ô nhiễm so với môi trường tự nhiên .
Nhà ở cổ truyền Việt – một sản phẩm sinh thái – lịch sử
Tổ chức không gian điển hình nhà ở Việt truyền thống: ngôi nhà + sân + vườn + ao, một cấu trúc sinh thái đặc trưng. Ngôi nhà chính bao gồm ba hoặc năm gian, nhiều khi thêm hai chái. Nhà là một không gian thống nhất, tạo điều kiện tối ưu cho không khí lưu thông, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm. Hàng hiên và sân gạch là những nhân tố chuyển tiếp mềm, từ thiên nhiên vào nhà và ngược lại. Vườn không chỉ cung cấp rau quả, củi và vật liệu xây dựng; nó là phương tiện điều tiết khí hậu trong khuôn viên nhà. Ao là một phát minh kỳ lạ về mặt sinh thái của văn minh cư trú Việt: Đào ao lấy đất đắp nền, lấy nơi thả bèo và thả cá; tắm giặt, thoát nước mưa, làm mát không khí. Cấu tạo nhà ở Bắc Bộ và Nam Bộ có sự khác biệt: Nhà ở phía bắc có kết cấu bao che lưỡng tính, bởi nó phải vừa mở tối đa vào mùa hạ và lại vừa khép kín ở chừng mực có thể vào mùa đông. Trong khi đó, kết cấu bao che của nhà ở phía Nam lại mỏng manh, bổn phận của nó chỉ thuần túy che mưa chắn nắng và cản trở mắt nhìn của đồng loại. Như vậy, không gian nhà Việt cổ truyền được triển khai theo sơ đồ khép. Cuộc sống cũng diễn ra theo sơ đồ khép. Đầu vào và đầu ra cùng một nơi. Mọi chất thải đều tiêu tan tại chỗ hoặc ngay trên cánh đồng làng.
Nhà ở hôm nay
Căn nhà ở tân tiến, tiện lợi tưởng như bội phần, lại đang đương đầu chính diện với những yếu tố sinh thái xanh, những lo âu và đo lường và thống kê sinh tử. Thiên nhiên trong vòng một thế kỷ qua đổi khác một cách cơ bản. Tài nguyên hết sạch nhanh. Đất đai bị chiếm hữu và cảnh sắc vạn vật thiên nhiên biến dạng. Các thông số kỹ thuật cơ bản của khí hậu đã đổi khác. Sự cân đối sinh thái xanh đang bị phá vỡ. Cơ chế những đô thị to nhỏ và những đô thị khổng lồ sở hữu vị trí từng có của khoảng trống ở truyền thống, tạo ra hững mạng lưới hệ thống quan hệ khoảng trống mới, những khái niệm tỷ suất xích mới .
Căn nhà ở – tổ ấm đánh mất vị trí, trở thành hạt nhân nhỏ bé, lọt thỏm trong những cơ thể đô thị siêu nhân – những cỗ máy mà bản thân con người không dễ bề chế ngự. Ở đô thị, dù là chung cư hay nhà chia lô, nhà ở đang trở thành những cái hộp khép kín, nhờ cậy chủ yếu vào các phương tiện máy móc hao tốn điện năng để
tạo nên độ dễ chịu. Các kiến trúc sư và những người làm nhà nói chung đang lãng quên dần hoặc không đoái hoài đến những ưu việt của thiên nhiên, những giải pháp và thủ pháp thông thường nhằm kéo thiên nhiên xích lại gần để tận hưởng nó. Họ thiết kế nhà ở mà quên mất địa chỉ của nó..
Nhà ở sinh thái – những ý tưởng
Xây dựng nhà ở sinh thái xanh không chỉ nhờ vào bởi những giải pháp kiến trúc và giải pháp kỹ thuật cho bản thân ngôi nhà, mà còn nhờ vào nhiều hơn bởi những cục diện mang tính vĩ mô. Trước hết, nhà tại sinh thái xanh phụ thuộc vào vào thái độ của tất cả chúng ta so với vạn vật thiên nhiên bộc lộ ở những quan điểm mang tính kế hoạch sau đây :
– Kiến trúc cộng sinh với vạn vật thiên nhiên : Cần coi kiến trúc, hiểu theo nghĩa rộng, là tài nguyên thứ hai sau vạn vật thiên nhiên ; kiến trúc phải hòa đồng với vạn vật thiên nhiên, lấy sự thích ứng và ứng phó mềm làm mục tiêu trong ứng xử với vạn vật thiên nhiên ; đặt những hoạt động giải trí kiến trúc vào trách nhiệm trọng đại là chữa trị và ở mức độ hoàn toàn có thể ; phục sinh vạn vật thiên nhiên .
– Kiến trúc giảm thiểu phí tổn năng lượng: Hạn chế tối đa việc sử dụng các phương tiện và thiết bị kỹ thuật tiêu tốn năng lượng điện, tận dụng tối đa các giải pháp và thủ pháp truyền thống tạo lập tiện nghỉ khí hậu; khai thác tối đa các nguồn năng lượng tự nhiên; hướng cuộc sống con người trở lại đần với các điều kiện tự nhiên.
– Bảo tồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên : Sử dụng tài nguyên đất đai và sinh thái xanh một cách dè xẻn, dành cho những thế hệ tương lai ; hạn chế khai thác và cạn kiện hóa những vật tư và nguyên vật liệu tự nhiên ; tăng cường năng lực tái sử dụng vật tư ; hạn chế tối đa việc “ khai tử hóa ” những vùng đất bởi sự biến chung thành những bãi thải chất rắn, giết chết mọi sự sống .
Đồng thời, nhà tại sinh thái xanh chỉ hoàn toàn có thể mang tính khả thi khi những đô thị, những khu dân cư được tái tạo, được quy hoạch thiết kế xây dựng theo những quan điểm và chuyên nghiệp và bài bản của kiến trúc sinh thái xanh. Các hạt nhân nhà ở không thể nào cải tổ đáng kể những điều kiện kèm theo tiện lợi khí hậu vì tiện lợi sống trong một đô thị bị ô nhiễm, bị suy thoái và khủng hoảng về phương diện thiên nhiên và môi trường. Chúng ta thiết kế xây dựng những kế hoạch và quy hoạch tái tạo, hiện đại hóa những đô thị, tuy nhiên trong những nội dung ấy ít thấy đề cập tới việc hồi sinh quỹ vạn vật thiên nhiên cảnh sắc. Đã đến lúc con người cần chăm sóc đến yếu tố ” Về với và sống cùng vạn vật thiên nhiên ” .
– Lê Trần Xuân Trang –
