Tết Nguyên Đán là ngày lễ có ý nghĩa nhân văn vô cùng sâu sắc, đây là ngày để mọi con người đều đoàn tụ với gia đình, trở về quê hương và nhớ về tổ tiên.
Tết Nguyên Đán là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống của Việt Nam, là điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới, giữa một chu kỳ vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây.
Tết Nguyên Đán Nước Ta có ý nhĩa nhân văn vô cùng thâm thúy, biểu lộ sự vĩnh cửu đời sống, khao khát của con người về sự hài hòa Thiên – Địa – Nhân. Tết Nguyên Đán là sự biểu lộ của mối quan hệ giữa con người với vạn vật thiên nhiên trong niềm tin văn hóa truyền thống nông nghiệp ; với gia tộc và xóm làng trong tính hội đồng dân tộc bản địa ; với niềm tin thiêng liêng, cao quý trong đời sống tâm linh …
Tết Nguyên Đán ( hay còn gọi là Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền, Tết năm mới hay chỉ đơn thuần : Tết ) là dịp lễ quan trọng nhất trong văn hóa truyền thống của người Nước Ta và một số ít những dân tộc bản địa chịu tác động ảnh hưởng văn hóa truyền thống Trung Quốc khác .
Nguyên nghĩa của chữ “ Tết ” chính là “ tiết ”. Hai chữ “ Nguyên Đán ” có gốc chữ Hán ; “ nguyên ” có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và “ đán ” là buổi sáng sớm. Cho nên đọc đúng phiên âm phải là “ Tiết Nguyên Đán ” ( Tết Nguyên Đán được người Trung Quốc thời nay gọi là Xuân tiết, Tân niên hoặc Nông lịch tân niên ) .
Do cách tính của âm lịch Nước Ta có khác với Trung Quốc cho nên vì thế Tết Nguyên Đán của người Nước Ta không trọn vẹn trùng với Tết của người Trung Quốc và những nước chịu ảnh hưởng tác động bởi văn hóa truyền thống Trung Quốc khác .
Vì Âm lịch là lịch theo chu kỳ luân hồi quản lý và vận hành của mặt trăng nên Tết Nguyên Đán muộn hơn Tết Dương lịch. Do quy luật 3 năm nhuận một tháng của âm lịch nên ngày đầu năm của dịp Tết Nguyên Đán không khi nào trước ngày 21 tháng 1 Dương lịch và sau ngày 19 tháng 2 Dương lịch mà thường rơi vào khoảng chừng cuối tháng 1 đến giữa tháng 2 Dương lịch. Toàn bộ dịp Tết Nguyên Đán hàng năm thường lê dài trong khoảng chừng 7 đến 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới ( 23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng ) .
Nguồn gốc Tết Nguyên Đán
Nguồn gốc của tết vẫn còn đang được tranh cãi đó, nhưng hầu hết thông tin đều cho rằng ngày tết Nguyễn Đán có nguồn gốc từ Trung Quốc và được gia nhập về Nước Ta trong 1000 năm bắc thuộc. Nhưng theo sự tích ” Bánh chưng bánh dày ” thì người Việt đã ăn tết từ trước thời vua Hùng, nghĩa là trước 1000 năm bắc thuộc .
Có thể thấy tết ở Nước Ta đã có từ rất lâu, trước thời Tam Hoàng Ngũ Đế. Khổng Tử đã viết trong cuốn Kinh Lễ : ” Ta không biết Tết là gì, nghe đâu đó là tên của một ngày tiệc tùng lớn của bọn nguời Man, họ nhảy múa như điên, uống rượu và ăn chơi vào những ngày đó Sách Giao Chỉ Chí cũng có đoạn viết “ Bọn người Giao Quận thường tập trung chuyên sâu lại từng phường hội nhảy múa hát ca, nhà hàng siêu thị chơi bời trong nhiều ngày để vui mừng một mùa cấy trồng mới, không những chỉ có dân làm nông mà toàn bộ người nhà của Quan lang, Chúa động cũng đều tham gia tiệc tùng này “. Như vậy có hoàn toàn có thể nói Tết Nguyên Đán có nguồn gốc từ Nước Ta .
Tết của hai vương quốc Nước Ta và Trung Quốc có tác động ảnh hưởng lẫn nhau, nhưng vẫn có những đặc trưng riêng của hai vương quốc .
Ý nghĩa sâu sắc của ngày Tết Nguyên Đán đối với người Việt Nam
Tết Nguyên Đán biểu lộ sự giao cảm giữa trời đất và con người với thần linh. Xét ở góc nhìn mối quan hệ giữa con người và vạn vật thiên nhiên. Tết – do tiết ( thời tiết ) thuận theo sự quản lý và vận hành của thiên hà, bộc lộ ở sự chu chuyển lần lượt những mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông – có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng so với một xã hội mà nền kinh tế tài chính vẫn còn dựa vào nông nghiệp làm chính .
Theo tín ngưỡng dân gian bắt nguồn từ ý niệm “ Ơn trời mưa nắng phải thì ”, người nông dân còn cho đây là dịp để tưởng niệm đến những vị thần linh có tương quan đến sự được, mất của mùa màng như thần Đất, thần Mưa, thần Sấm, thần Nước, thần Mặt trời … người nông dân cũng không quên ơn những loài vật, cây cối đã trợ giúp, nuôi sống họ, từ hạt lúa đến trâu bò, gia súc, gia cầm trong những ngày này .
Người Nước Ta có tục hằng năm mỗi khi Tết đến, dù làm bất kỳ nghề gì, ở bất kể nơi đâu đều mong được quay trở lại sum vầy dưới mái ấm mái ấm gia đình trong 3 ngày Tết, được khấn vái trước bàn thờ cúng tổ tiên, thăm lại ngôi nhà thời thánh, ngôi mộ, giếng nước, mảnh sân nhà, … được sống lại với những kỷ niệm đầy ắp yêu thương của tuổi thơ yêu dấu. “ Về quê ăn Tết ”, đó không phải là một khái niệm thường thì đi hay về, mà là một cuộc hành hương về với cội nguồn, nơi chôn rau cắt rốn .
Theo ý niệm của người Nước Ta, ngày Tết đầu xuân là ngày sum vầy, đoàn viên, mối quan hệ họ hàng làng xóm được lan rộng ra ra, ràng buộc lẫn nhau thành đạo lý chung cho cả xã hội : tình cảm mái ấm gia đình, tình cảm thầy trò, bệnh nhân với thầy thuốc, ông mai bà mối đã từng tác thành đôi lứa, bè bạn cố tri …
Tết cũng là ngày đoàn viên với cả những người đã mất. Từ bữa cơm tối đêm 30, trước giao thừa, những mái ấm gia đình đã thắp hương mời hương linh ông bà và tổ tiên và những người thân trong gia đình đã qua đời về ăn cơm, vui Tết với con cháu ( cúng gia tiên ). Trong mỗi mái ấm gia đình Nước Ta, bàn thờ cúng gia tiên có một vị trí rất quan trọng. Bàn thờ gia tiên ngày Tết là sự biểu lộ lòng tưởng niệm, kính trọng của người Việt so với tổ tiên, người thân trong gia đình đã khuất với những mâm ngũ quả được lựa chọn kỹ lưỡng ; mâm cỗ với nhiều món ngon hay những món ăn quen thuộc của người đã mất .
Từ đây cho đến hết Tết, khói hương trên bàn thờ cúng gia tiên quyện với không khí thiêng liêng của sự giao hòa thiên hà làm cho con người trở nên gắn bó với mái ấm gia đình của mình hơn khi nào hết. Để sau Tết Nguyên Đán, đời sống lại mở màn một quy trình mới của một năm. Mọi người quay trở lại với việc làm thường nhật của mình, mang theo những tình cảm mái ấm gia đình đầm ấm có được trong những ngày Tết để hướng đến những niềm vui trong đời sống và những thành công xuất sắc mới trong tương lai .
Tết là ngày tiên phong trong năm mới, mọi người có thời cơ ngồi ôn lại việc cũ và “ làm mới ” mọi việc. Việc làm mới hoàn toàn có thể được mở màn về hình thức như quét dọn, quét vôi, sơn sửa trang trí lại nhà cửa. Sàn nhà được chùi rửa, chân nến và lư hương được đánh bóng. Bàn ghế tủ giường được vệ sinh sạch sẻ. Người lớn cũng như trẻ con đều tắm rửa và mặc quần áo mới. Đây cũng là dịp mọi người làm mới lại về phần tình cảm và ý thức để mối liên hệ với người thân trong gia đình được gắn bó hơn, ý thức tự do, vui tươi hơn … Bao nhiêu mối nợ nần đều được thanh toán giao dịch trước khi bước qua năm mới. Với mỗi người, những buồn chán, cãi cự được dẹp qua một bên. Tối thiểu ba ngày Tết, mọi người cười hòa với nhau, nói năng nhã nhặn, nhã nhặn để mong suốt năm sắp tới mối quan hệ được tốt đẹp .
Người Việt Nam tin rằng những ngày Tết vui vẻ đầu năm báo hiệu một năm mới tốt đẹp sẽ tới. Năm cũ đi qua mang theo những điều không may mắn và năm mới bắt đầu mang đến cho mọi người niềm tin lạc quan vào cuộc sống. Nếu năm cũ khá may mắn, thì sự may mắn sẽ kéo dài qua năm sau.Với ý nghĩa này, Tết còn là ngày của lạc quan và hy vọng.
Tết là sinh nhật của toàn bộ mọi người, ai cũng thêm một tuổi cho nên vì thế câu nói mở miệng khi gặp nhau là mừng nhau thêm một tuổi. Người lớn có tục mừng tuổi cho trẻ nhỏ và những cụ già để chúc những cháu hay ăn chóng lớn và ngoan ngoãn, học giỏi ; còn những cụ thì sống lâu và mạnh khoẻ để con cháu được báo hiếu và hưởng ân phúc .
Người Việt chọn ngày Tết làm thời cơ để tạ ơn. Con cái tạ ơn cha mẹ, cha mẹ tạ ơn ông bà, tổ tiên, nhân viên cấp dưới tạ ơn cấp chỉ huy. Ngược lại, chỉ huy cũng cảm ơn nhân viên cấp dưới qua những buổi tiệc chiêu đãi hoặc quà thưởng để ăn Tết …
Nguồn : Sưu tầm
