1. Nghề dạy học
a. Nghề là gì?
Nghề đó là một lĩnh vực hoạt động chuyên môn hóa của con người được hình thành trong quá trình phân công lao động xã hội, nhằm tạo ra giá trị vật chất và giá trị tinh thần để đáp ứng nhu cầu của con người và thúc đẩy xã hội phát triển.
b. Một số quan niệm về nghề dạy học
Xung quanh nghề dạy học và người giáo viên, từ trước đến nay có rất nhiều quan điểm, có bao lời hay ý đẹp :
- “Nghề thầy giáo là nghề mẹ đẻ ra các nghề”.
- “ Là nghề kỹ sư của tâm hồn”.
- “Dưới mặt trời chỉ có một nghề tốt đẹp nhất là nghề thầy giáo” (Cômenxki).
- “Nghề thầy giáo là một nghề có sớm và nhân đạo nhất”.
- “Trong xã hội nghề nào cũng quý, nhưng nghề dạy học là nghề đáng yêu nhất”.
Nhưng cũng có người cho rằng :
- Nghề thầy giáo chẳng khác gì một người lái đò đưa khách sang sông;
- Nghề thầy giáo là nghề bán cháo phổi;
- hoặc Nhất Y, nhì Dược, tạm được Bách khoa, Sư phạm cho qua, Nông Lâm bỏ xó.
- Chuột chạy cùng sào mới vào sư phạm.
* Đối với người thầy giáo Việt Nam:
– Trong lịch sử dân tộc dân tộc bản địa ta, người thầy giáo có một vị thế đặc biệt quan trọng trong xã hội. Địa vị ấy không phải là chức tước do nhà nước pháp luật mà trước hết là do sự thừa nhận của nhân dân .
– Vốn trọng đạo lý và có truyền thống cuội nguồn hiếu học nên dân tộc bản địa ta rất thương mến, kính trọng người thầy giáo :
+ “ Cha sinh không bằng thầy dạy ” .
+ “ Không thầy đố mày tạo ra sự ” .
+ “ Trăm sự nhờ thầy ” .
+ “ Kiếm dăm ba chữ để làm người ” .
+ “ Nhất tự vi sư, bán tự vi sư ”
+ “Quân – Sư – Phụ” à “Vua – Thầy – Cha”
hoặc là câu ca dao :
“ Muốn sang thì bắc cầu kiều, Muốn con hay chữ thì yêu quý thầy ” .
Những thành ngữ, những câu nói trên không biết Open từ khi nào nhưng đã phản ánh được thái độ yêu dấu kính trọng của nhân dân ta so với người thầy giáo và xác nhận vị thế của người thầy giáo trong xã hội Nước Ta .
– Có những thầy giáo mà tên tuổi đã đi vào lịch sử dân tộc cùng với niềm tự hào của dân tộc bản địa như : Đường Chu Văn An, Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Chiểu, Võ Trường Toản …
– Trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc bản địa dưới sự chỉ huy của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhiều thầy giáo đã gắn bó ngặt nghèo với đời sống của nhân dân và trực tiếp tham gia sự nghiệp cách mạng. Trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc bản địa, nổi lên nét rực rỡ trong mối liên hệ giữa người thầy giáo và người cộng sản Nước Ta như : Châu Văn Liêm, Trần Phú, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Lê Chí Hiếu, Lê Quang Vinh, Nguyễn Thị Bình và toàn bộ như được kết tinh ở thầy giáo Nguyễn Tất Thành – quản trị Hồ Chí Minh .
2. Vai trò, trách nhiệm của Nhà giáo Nước Ta
Luật giáo dục Việt Nam thống nhất cách gọi người làm công tác giảng dạy và giáo dục học sinh trong các cơ sở giáo dục là NHÀ GIÁO. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học và trường cao đẳng nghề gọi là giảng viên.
a. Vai trò của nhà giáo.
Nhà giáo là “ những chiến sỹ cách mạng trên mặt trận tư tưởng và văn hóa truyền thống ” .
Nhà giáo là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp giáo dục, là lực lượng TT trong nhà trường trong sự nghiệp giảng dạy thế hệ trẻ trở thành con người tăng trưởng tổng lực bằng lao động phát minh sáng tạo của mình .
Levtolstôi đã khẳng định chắc chắn :
“ Nhà giáo cũng như nhà văn đều có một mục tiêu giáo dục thế hệ trẻ, chỉ có khác là nhà văn dùng tác phẩm tác động ảnh hưởng đến người trẻ tuổi, nhà giáo thì lấy phẩm chất của mình thuyết phục con người ” .
Đặc biệt trong cuộc sống mỗi người, người thầy giáo đã gây ấn tượng thâm thúy dù ít hay nhiều. Ấn tượng về cái đẹp trong đời sống, cái đẹp tâm hồn con người và biết bao kỷ niệm buồn vui …
b. Nhiệm vụ và quyền của nhà giáo.
Nhà giáo có những trách nhiệm sau đây :
- Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiện đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục;
- Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và điều lệ nhà trường;
- Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo; tôn trọng nhân cách của người học, bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng của người học;
- Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nêu gương tốt cho người học;
- Các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
Nhà giáo có những quyền sau đây :
- Được giảng dạy theo chuyên ngành đào tạo;
- Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ;
- Được hợp đồng thỉnh giảng và nghiên cứu khoa học tại các trường, cơ sở giáo dục và cơ sở nghiên cứu khoa học với điều kiện bảo đảm thực hiện đầy đủ nhiệm vụ nơi mình công tác;
- Được bảo vệ nhân phẩm, danh dự;
- Được nghỉ hè, nghỉ Tết âm lịch, nghỉ học kỳ theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo và các ngày nghỉ khác theo quy định của Bộ luật lao động.
Như vậy, xã hội đã thừa nhận vai trò, vị trí vô cùng quan trọng của người giáo viên, ấn tượng người thầy giáo trong nhân dân vô cùng xinh xắn, đồng thời cũng đặt lên vai tất cả chúng ta sự nghiệp giáo dục vô cùng nặng nề, vô cùng quan trọng, là những kỹ sư tâm hồn, tất cả chúng ta phải làm thế nào cho xứng danh với sự thừa nhận, kính trọng của nhân dân, với nghĩa vụ và trách nhiệm Đảng và Nhà nước phó thác .
3. Đặc điểm lao động sư phạm của nhà giáo
a. Về mục đích lao động.
– Cũng như bất cứ một lao động nào khác, lao động sư phạm có mục đích nhất định.
– Mục đích của lao động sư phạm là góp thêm phần “ phát minh sáng tạo ra con người ”, góp thêm phần tái sản xuất sức lao động xã hội, góp thêm phần huấn luyện và đào tạo và tu dưỡng liên tục những thế hệ cách mạng cho đời sau … Lời di chúc thiêng liêng của quản trị Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở tất cả chúng ta : “ Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất thiết yếu ” .
– Mục đích lao động có ba dạng :
+ dạng tìm tòi ( khai mỏ, quặng … ) .
+ dạng nhận thức ( tìm tòi tri thức mới ) .
+ dạng biến đổi (biến từ dạng này sang dạng khác). Mục đích của lao động sư phạm là biến đổi.
b. Về đối tượng của lao động sư phạm.
Mục đích của lao động sư phạm như đã nói ở trên là góp thêm phần “ phát minh sáng tạo ra con người ”, lao động sư phạm có đối tượng người dùng tác động ảnh hưởng không phải là vật vô tri vô giác, mà là con người, là thế hệ trẻ đang trưởng thành .
Đây là đối tượng người tiêu dùng nằm trong lứa tuổi : dễ thương và đáng yêu nhất về hình thức, trong trẻo nhất về tâm hồn và đẹp tươi nhất về tham vọng, lý tưởng .
Trong mối quan hệ lao động của lao động sư phạm tổng hợp được những tình cảm đẹp tươi nhất giữa người với người, bao hàm cả tình mẫu tử, tình huynh đệ, chiến sỹ, đồng nghiệp, nhưng cao đẹp nhất, thiêng liêng nhất là tình cảm thầy trò .
Vấn đề được đặt ra là, muốn giáo dục đổi khác con người về mọi phương diện thì trước hết phải hiểu con người về mọi phương diện .
Học sinh tồn tại, tăng trưởng như thể một thực thể có ý thức, là một chủ thể hoạt động giải trí ( học ). Học sinh tồn tại vừa được huấn luyện và đào tạo, vừa tự giảng dạy. Đối tượng này vừa chịu những ảnh hưởng tác động sư phạm, đồng thời vừa tăng trưởng theo quy luật của sự hình thành, tăng trưởng con người, của tâm ý, của nhận thức. Cho nên trong thực tiễn giáo dục có những trường hợp, trong đó, học viên có thái độ phản ứng so với ảnh hưởng tác động sư phạm ( giáo viên ), hoặc tiếp đón ảnh hưởng tác động sư phạm nhưng hiệu suất cao mang lại không phải khi nào, trường hợp nào cũng như
Do đó, tác dụng của lao động sư phạm vừa phụ thuộc vào vào năng lượng, kĩ năng sư phạm của giáo viên, thái độ của giáo viên so với học viên, vừa phụ thuộc vào vào thái độ của học viên so với giáo viên. Từ đó, yên cầu giáo viên phải vừa nắm vững vai trò chủ yếu của mình, vừa nắm được quy luật của tình cảm, tư tưởng con người ( học viên ) .
c. Về công cụ lao động sư phạm.
Đối tượng của lao động sư phạm là đặc biệt quan trọng nên giáo viên cần có những công cụ đặc biệt quan trọng để ảnh hưởng tác động vào đối tượng người dùng .
Trước hết, đó là tri thức : “ Thầy giáo phải biết 10 dạy 1 ” tức là phải hiểu biết thâm thúy về một khoa học / trình độ mình tiếp đón và khoa học lân cận, đồng thời luôn rèn luyện trí mưu trí của mình .
Thứ hai, những dạng hoạt động giải trí mà giáo viên lôi cuốn học ( mọi hoạt động giải trí của giáo viên )
Thứ ba, bản thân nhân cách giáo viên, phẩm chất tâm hồn giáo viên trở thành công cụ lao động, ảnh hưởng tác động thâm thúy đến thế hệ trẻ. “ Thầy giáo không chỉ dạy bằng công thức, bằng những câu, những chữ có sẵn, mà phải dạy bằng cả tâm hồn mình ”. ( Lê Duẩn )
– Cái biện chứng giữa mục tiêu, đối tượng người dùng và công cụ của lao động sư phạm được Platon vui nhộn :
“ Nếu một người thợ giày là một người thợ tồi thì vương quốc sẽ không quá lo ngại về điều đó, dân chúng sẽ phải xỏ những đôi giày kém hơn một chút ít, tuy nhiên nếu như giáo viên là những kẻ dốt nát vô luân, thì trên quốc gia sẽ Open cả một thế hệ kém cỏi, những con người xấu xa ” .
– Vấn đề đặt ra, trong điều kiện kèm theo cách mạng khoa học – kỹ thuật tăng trưởng như vũ bão lúc bấy giờ, nhiều phương tiện kỹ thuật dạy học mới được đưa vào nhà trường ( máy dạy học ) góp thêm phần nâng cao hiệu suất cao dạy học. Vậy, vai trò của người thầy có bị hạ thấp hay không, thậm chí còn hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế hay không ? Điều này tất cả chúng ta khẳng định chắc chắn rằng : không có một loại phương tiện đi lại nào hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế được người giáo viên ; mà trái lại vai trò chủ yếu vẫn thuộc về giáo viên, những phương tiện đi lại đó chỉ góp thêm phần giải phóng giáo viên khỏi những việc làm không có tính phát minh sáng tạo, giảm nhẹ cường độ lao động cho giáo viên .
Tóm lại, tất cả chúng ta thuận tiện nhận thấy rằng, nếu trong nghành sản xuất vật chất, công cụ lao động là những vật mà người lao động dùng để ảnh hưởng tác động lên đối tượng người dùng lao động của mình thì trong lao động sư phạm công cụ lao động của giáo viên là một bộ phận hữu cơ của chính bản thân mình, là nhân cách của mình. Do đó, Khổng Tử có câu : “ Nhà giáo là thân giáo ” .
d. Về sản phẩm của lao động sư phạm.
Mục đích của lao động sư phạm là đổi khác, đối tượng người dùng là con người, công cụ là nhân cách của người thầy, nên mẫu sản phẩm lao động của người thầy chính là nhân cách của học viên. Sản phẩm đó được vật chất hóa trong phong thái ý thức của người học viên, trong tri thức, kiến thức và kỹ năng, kỹ xảo, trong ý chí, tính cách của học viên và mẫu sản phẩm đó không được phép có phế phẩm như mẫu sản phẩm những lao động khác .
Trải qua quy trình giáo dục đào tạo và giảng dạy và tự huấn luyện và đào tạo, học viên trở thành con người tăng trưởng thâm thúy về chất trong nhân cách. Họ được trang bị một cách tổng lực cả về kỹ năng và kiến thức khoa học, kiến thức và kỹ năng, chiêu thức hoạt động giải trí, ý thức và thái độ để vững vàng đi vào đời sống, trở thành một bộ phận lực lượng sản xuất quan trọng của xã hội, góp thêm phần làm ra những sản phẩm vật chất và ý thức cung ứng nhu yếu của xã hội .
e. Về thời gian và không gian lao động sư phạm.
Về thời gian thực hiện, lao động sư phạm được chia thành hai bộ phận: bộ phận theo quy chế và bộ phận ngoài quy chế.
Thời gian theo quy định là thời hạn để thực thi giảng dạy, giáo dục theo tiềm năng, nguyên tắc, chương trình giáo dục được cụ thể hóa bằng thời khóa biểu, kế hoạch công tác làm việc ở lớp, ở trường hàng ngày, hàng tuần …Thời gian ngoài quy định ( thời hạn ngoài giờ hành chính ), giáo viên soạn bài ( giáo án ), chấm bài, đi thăm mái ấm gia đình học viên, hoạt động giải trí với đoàn thể địa phương, thời hạn tự học, tự rèn luyện để nâng cao trình độ trình độ, trình độ nhiệm vụ .
Như vậy, nội dung việc làm rất là đa dạng và phong phú, thời hạn hạn chế, do đó yên cầu người giáo viên phải biết lập kế hoạch, thực thi kế hoạch một cách khoa học để hoàn thành xong trách nhiệm của mình một cách xuất sắc ( kế hoạch năm học, học kỳ, tháng, tuần ) .
Về không gian lao động sư phạm: Lao động sư phạm tiến hành trong ba phạm vi không gian cơ bản: ở trường (thời gian theo quy chế), ở nhà và ngoài thiên nhiên, ở môi trường xã hội, cơ quan, nhà máy…
- Thời gian → Không gian → Nội dung công việc.
- quy chế → giảng dạy ở lớp, trường → giảng dạy, chủ nhiệm, họp.
- ngoài quy chế → ở nhà → soạn bài, chấm bài, tự học.
- ngoài quy chế → thiên nhiên, xã hội… → tham quan, thăm gia đình học sinh lao động công ích, hoạt động xã hội …
Tóm lại, với 5 đặc điểm lao động sư phạm của người thầy giáo, lao động của người thầy giáo gắn bó với lao động của tập thể sư phạm, lao động (học tập, rèn luyện) của học sinh, của tập thể xã hội. Lao động sư phạm mang tính phức tạp, khoa học và nghệ thuật, nổi bật là tính người – là VẤN ĐỀ CON NGƯỜI. Do đó, nhà giáo phải am hiểu con người, năm bắt được quy luật tình cảm, tư tưởng của con người để phát huy được vai trò của mình trong việc hướng đạo con người.
