Wikipedia tiếng Việt không bảo đảm và không chịu trách nhiệm về tính pháp lý và độ chính xác của các thông tin có liên quan đến y học và sức khỏe. Đề nghị liên hệ và nhận tư vấn từ các bác sĩ hay các chuyên gia. Khuyến cáo cẩn thận khi sử dụng các thông tin này. Xem chi tiết lại Wikipedia:Phủ nhận y khoa và Wikipedia:Phủ nhận về nội dung.về tính pháp lý và độ đúng mực của những thông tin có tương quan đến y học và sức khỏe thể chất. Khuyến cáo cẩn trọng khi sử dụng những thông tin này
| Gây mê | |
|---|---|
| Phương pháp can thiệp | |
 Một đứa trẻ sẵn sàng chuẩn bị được gây mê |
|
| MeSH | E03.155 |
| MedlinePlus | |
| eMedicine | |
Gây mê là các phương pháp làm cho bệnh nhân mất ý thức (có thể phục hồi) và giảm đau, để giúp thực hiện các phương pháp chữa bệnh có thể gây đau đớn như phẫu thuật, thủ thuật trên bệnh nhân.
Trước năm 1846, phẫu thuật thường không nhiều, do hiểu biết về sinh lý bệnh & chỉ định để điều trị bằng phẫu thuật còn sơ đẳng. Kỹ thuật tiệt trùng & ngăn ngừa nhiễm trùng vết mổ còn chưa được biết đến, cộng thêm sự chưa làm mất cảm giác được hoàn toàn đã là một trở ngại chính. Vì tất cả những yếu tố này mà mổ thì ít, mà số tai biến hoặc người bệnh chết trong mổ lại cao. Do đặc điểm đó, phẫu thuật có xu hướng tự nhiên chỉ là mổ cấp cứu, ví dụ, cắt cụt chi khi gãy hở hoặc dẫn lưu ổ áp-xe. Mổ lớn với kỹ thuật cẩn thận không thể tiến hành trên bệnh nhân bởi không làm giảm đau được thích đáng [1].
Một vài phương pháp làm giảm đau cho phẫu thuật đã được dùng ( như cho uống rượu say, dùng lá hasit và dẫn xuất của thuốc phiện ). Thỉnh thoảng giải pháp vật lý cũng được sử dụng để làm giảm đau ( như gói chân tay trong băng hoặc làm thiếu máu với một garô ). Làm mất tri giác thì bằng cách đánh mạnh vào đầu hoặc bóp cổ cho nghẹt mạch máu để làm mê man, đương nhiên phải trả giá khá đắt. Phương pháp phổ cập nhất thường được sử dụng để đạt được yên tĩnh trong khi mổ đơn thuần là dùng sức mạnh để kiềm chế bệnh nhân [ 2 ]W.T. G. Morton, một nha sĩ Boston ( còn đang là một sinh viên y khoa ), đã khám phá những hiệu suất cao gây mê của ete, nhìn nhận nó có nhiều hứa hẹn, đã thực hành thực tế trên động vật hoang dã và sau đó trên người. Cuối cùng, ông thỉnh cầu sự trình diễn để gật đầu được sử dụng thuốc một cách công khai minh bạch như một nhà gây mê phẫu thuật vào ngày 16 tháng 10 năm 1846. Henry J. Bigelow, một nhà phẫu thuật nổi tiếng xuất hiện trong buổi trình diễn đã phản hồi, ” Sự kiện tôi đã thấy ngày hôm nay sẽ lan đi toàn quốc tế “. Morton được công nhận người tiên phong ý tưởng trị liệu gây mê .Giai đoạn sau năm 1846, ete đã là một thuốc mê lý tưởng tiên phong. Nó tương hỗ cả hô hấp và tuần hoàn – là những đặc tính cốt tử ở thời kỳ sinh lý học con người còn chưa được hiểu biết khá đầy đủ. Thuốc mê tiếp theo được sử dụng thoáng rộng là clorofom ; rồi Nitrous Oxyt ( mà thời nay vẫn được sử dụng thoáng rộng ), và Cyclopropane có lẽ rằng là thuốc được sử dụng rộng nhất trong gây mê cho khoảng chừng 30 năm tiếp theo .Tuy nhiên, với thực trạng ngày càng tăng rủi ro tiềm ẩn cháy-nổ trong phòng mổ ; Halothane, một thuốc gây mê không cháy nổ đã được trình làng trong thực hành thực tế lâm sàng vào năm 1956 ; nó đã cách mạng hóa phương pháp gây mê hô hấp. Hầu hết những thuốc mới hơn đều được làm theo mẫu của Halothane .Các thuốc giãn cơ ( neuromuscular blocking agents ) như Curare, với hình thức thô đã được thổ dân Nam Mỹ dùng như một thuốc độc tẩm vào mũi tên của họ. Vào thập kỷ 1940, những nhà gây mê đã sử dụng Curare để làm giãn cơ – điều mà trước đây chỉ đạt được với mê ở mức sâu. Hơn 6 năm sau nhiều thuốc tổng hợp thay thế sửa chữa đã được sử dụng trên lâm sàng .Năm 1935, Lundy chứng tỏ tính năng lâm sàng có ích của Thiopental, một thiobarbiturat công dụng nhanh đã được sử dụng như một thuốc mê đơn độc, nhưng những liều đủ hiệu suất cao mê lại làm suy sụp trầm trọng tuần hoàn, hô hấp và hệ thần kinh … Dĩ nhiên, thiopental đến nay vẫn được gật đầu như thể một thuốc dùng để khởi mê nhanh gọn trong những phương pháp gây mê .Các thuốc được ra mắt trong những năm gần đây khá nhiều như : Etomidate, isoflurane, Ketamine ( Corssen và Domino, 1966 ), propofol ( Key, 1977 ) … Nhưng thuốc mê hơi mới với phương pháp ” Low flow ” ; phương pháp sử dụng những opioids tính năng ngắn truyền hằng định trong tĩnh mạch ( với hoặc không dùng thuốc mê hơi hiệu lực thực thi hiện hành mạnh ) và Sự phối hợp như một phương pháp gây mê trọn vẹn chỉ dùng những thuốc không bốc hơi ( Total intravenous Anesthesia – TIVA / gây mê tĩnh mạch theo nồng độ – AIVOC ), là một xu thế được điều tra và nghiên cứu, ứng dụng ngày một thoáng rộng vì những ưu điểm ( hiệu lực thực thi hiện hành, bảo đảm an toàn, môi trường tự nhiên … ) và nhờ những văn minh khoa học công nghệ tiên tiến vận dụng thoáng rộng trong y tế đang là một tăng trưởng lý thú hiện thời trong thực hành thực tế gây mê .
Trước 1954, ở vùng kháng chiến, đa phần mổ với gây tê tại chỗ bằng novocaine, ở bệnh viện hậu phương có mê ether, cloroform mask hở hoặc mask ombredane, mổ sâu dùng thêm Morphine mua ở vùng tạm chiếm. 1952 Dược sĩ Lê Quang Toàn cục quân y sản xuất được chloroform. 1953 – 1954 do thu được chiến lợi phẩm nên đã sử dụng gây mê tĩnh mạch bằng thiopental ( nesdonal ) đơn thuần, nhưng tai biến khá nhiều ( một phần do dùng nồng độ cao 5 % ). Hồi sức cơ bản với huyết thanh tiêm dưới da, không có cơ sở nào truyền máu .Ở vùng tạm chiếm, có dùng tê, mê mask hở, mask Ombredane và mê ether vòng hở, nửa kín qua mask ; thuốc chính là ether, chloroform, chlorua etyle, hỗn hợp Shleide, nesdonal. Thuốc hồi sức hầu hết Subtosan truyền mạch máu. ( GMHS, 1.1979 ) .Năm 1956, Nguyễn Dương Quang sang Trung Quốc học gây mê hồi sức 3 tháng, và đã về Nước Ta tăng trưởng mê nội khí quản trong phẫu thuật cắt dạ dày, ruột. Nhờ vậy, năm 1957 đã vận dụng gây mê thành công xuất sắc để giáo sư Tôn Thất Tùng mổ lấy được một thai đôi ở bệnh nhân 27 tuổi. Giai đoạn này thuốc dãn cơ còn dùng hãn hữu, nên thường phải mê sâu tiến trình III3 để đặt nội khí quản và bệnh nhân tự thở trong mê là hầu hết. Truyền máu cũng đã khởi đầu phổ cập. Năm 1957 bác sĩ Nguyễn Trinh Cơ phổ cập chiêu thức tê Vichnepski và bác sĩ Nguyễn Văn Thanh báo cáo giải trình luận án tê trong xương ; đã khởi đầu tăng trưởng truyền máu động mạch, lấy máu trong ổ bụng và lồng ngực truyền lại .Từ năm 1957 đến 1959, hờ có nhiều đoàn chuyên viên sang giúp ( bác sĩ Albadjev / Bungarie ở QYV 108 và Bệnh viện Việt Đức ; bác sĩ Tiệp khắc ở Bv TP. Hải Phòng ) đã vận dụng mê nội khí quản + Thiopental + Myorelaxin tiêm từng liều nhỏ và mê hạ huyết áp chỉ huy với arfonad. Đặc biệt đã giúp đào tạo và giảng dạy lớp bác sĩ chuyên ngành gây mê hồi sức tiên phong của Việt nam ( dân y và quân y – Nguyễn Thụ, Trần Quang Dương, Phan Đình Kỷ, Nguyễn Quang Bích, Đoàn Bá Thả ) và một lớp gây mê tầm trung ở Hải phòng. 1958 bệnh viện Việt Đức đã mở màn mổ tim và mê hạ thể nhiệt nông .Năm 1960, bác sĩ Trương Công Trung ( Bv 103 ) triển khai tê ngoài màng cứng Dicaine ; tê tuỷ sống, tê đuôi ngựa khởi đầu được thông dụng ; đông miên tự tạo được bác sĩ Hoàng Đình Cầu vận dụng để mổ phổi. 1961 – 1962 bác sĩ Tôn đức Lang đi học gây mê hồi sức ở Bungarie về phổ cập mê nội khí quản trẻ nhỏ, mê hạ huyết áp chỉ huy, hạ thể nhiệt nông, mê nội khí quản với ống Carlene. 1962 lớp y sĩ gây mê hồi sức tiên phong tốt nghiệp do bác sĩ Nguyễn Thụ và Trần Quang Dương đảm nhiệm ; những bác sĩ gây mê hồi sức cũng đã khởi đầu được huấn luyện và đào tạo có mạng lưới hệ thống. 1965 Bv Việt Đức lập được tuần hoàn ngoài khung hình .Sau 1962, khoa Mổ Ruột – Gây mê hồi sức được xây dựng ở bệnh viện Việt Đức. 1963 – 1965 : Gây mê hạ thể nhiệt, tuần hoàn ngoài khung hình trong mổ tim, thận tự tạo. Năm 1967 Bộ y tế và Cục quân y thông tư tổ chức triển khai xây dựng phòng Hồi sức tập trung chuyên sâu .1967 hô hấp tự tạo lê dài đã được vận dụng trong điều trị mảng sườn di động. Từ 1967 – 1975 nhiều bác sĩ gây mê hồi sức tham gia cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước và quyết tử ở những miền của quốc gia ( kể cả ở mặt trận B. .. ). 1972 – 1974 ( bác sĩ Nguyễn Tài Thu, Y sĩ Nguyễn Thí và bác sĩ Trương Hữu Tố BV103 sang Thượng hải học về châm tê … ) sau đó Châm tê đã khởi đầu vận dụng trong phẫu thuật trong những bệnh viện quân và dân y. 1973 – 1976 có 2 hội nghị gây mê hồi sức toàn miền bắc với sự chủ trì của bác sĩ Hoàng Đình Cầu và bác sĩ Nguyễn Dương Quang .Trong những năm cuộc chiến tranh ( 1967 – 1975 ) miền bắc đã đào tạo và giảng dạy được 150 bác sĩ gây mê hồi sức và tự đảm nhiệm việc làm gây mê hồi sức của toàn bộ những mặt trận, trong cũng khoảng chừng thời hạn này miền nam chỉ có 5 bác sĩ gây mê hồi sức và đã mời tổng thể đến 23 đoàn chuyên viên ngoại bang đến giúp sức. Đến năm 1979 đã có tổng số 190 bác sĩ và trên 300 y sĩ gây mê hồi sức. ( gây mê hồi sức, 1.1979 ) .Nước Ta gia nhập Hội gây mê hồi sức quốc tế năm 1986, khi Giáo sư Tôn Đức Lang tham gia hội nghị tại Cualalampua .Vào những năm 2000, tổng số người làm công tác làm việc gây mê : trong đó GS, PGS : tiến sỹ : 4 ThS : 37 BsCKII : 12 CKI : 170 BsCKSB : 300 KTV và Cử nhân : 324. quản trị hội gây mê hồi sức Nước Ta lúc bấy giờ là GS Nguyễn Thụ. Đa số những bệnh viện từ tuyến huyện trở lên đã có bác sĩ GMHS và Khoa gây mê hồi sức. Các bệnh viện tuyến quân khu, quân đoàn đều đã có bác sĩ GMHS và khoa GMHS .Hội Hồi sức Cấp cứu đã được xây dựng vào cuối năm 2000. GS Nguyễn Văn Đính làm quản trị .
Mê ( vô cảm body toàn thân, gây mê tổng lực ) là sự mất cảm xúc và ý thức tạo bởi những thuốc mê khác nhau, gồm bốn hợp thành là không đau, giãn cơ, mất ý thức và quên .
Giai đoạn và độ mê[sửa|sửa mã nguồn]
Giữa 1847 và 1858, John Snow đã diễn đạt một vài tín hiệu giúp sức ông xác lập chiều sâu gây mê ở những bệnh nhân được gây mê clorofoc hoặc ête. Năm 1920 Guedel A.E ( sinh 1883 ) thêm những tín hiệu khác, đã phác thảo bốn tiến trình gây mê, chia tiến trình ba ( mê phẫu thuật ) thành bốn mức độ .Điểm Guedel : là một mạng lưới hệ thống để miêu tả những tiến trình ( stage ) và những mức độ mê ( plane ) trong mổ. ( Những tiến trình này thấy rõ nhất với hít hơi ête và khó diễn đạt khi gây mê phối hợp như khi khởi mê tĩnh mạch bằng thiopental và sau đó hít thuốc mê hơi halothane … ) .Giai đoạn I : ( quên và giảm đau ) từ lúc mở màn sử dụng thuốc mê tới lúc mất ý thức – hơi thở yên tĩnh, tuy nhiên đôi khi không đều, và những phản xạ vẫn còn hiện hữu .Giai đoạn II : ( mê sảng hoặc kích thích ) từ lúc mất ý thức cho đến lúc mê trọn vẹn – trong quá trình này BN hoàn toàn có thể cử động chân tay, nói huyên thuyên không mạch lạc, nín thở, hoặc trở nên quá khích, nôn mửa rất nguy hại do hít vào chất nôn. Tránh gây kích thích ở tiến trình này ; cần nhanh gọn đưa BN qua quá trình III .Giai đoạn III : ( mê phẫu thuật ) mở màn từ khi thở đều ( một cách cân đối ) và mất trọn vẹn tri giác cho đến khi có tín hiệu tiên phong của suy hô hấp và tuần hoàn – quy trình tiến độ này được chia ra bốn mức độ :Mức độ 1 – mất tổng thể những cử động và hít thở trở nên cân đối ( như máy ). Mất phản xạ mi mắt, nhưng nhãn cầu còn hoạt động giải trí rõ. Phản xạ họng hầu mất, nhưng phản xạ thanh quản và phúc mạc vẫn còn, trương lực cơ bụng hoàn toàn có thể nhìn nhận trải qua trương lực của cơ ngoại nhãn cầu .Mức độ 2 – nhãn cầu cố định và thắt chặt chính giữa, kết mạc mất sáng ( đục ), và cơ liên sườn giảm bớt hoạt động giải trí. Hơi thở vẫn còn cân đối, dung tích lưu thông ( tidal ) giảm bớt, và không đổi khác nhịp hoặc biên độ khi rạch da. Đặt nội khí quản không còn gây ra co thắt thanh quản .Mức độ 3 – Open liệt cơ liên sườn, chỉ còn hô hấp bằng cơ hoành. Đồng tử không phản ứng với ánh sáng nữa, và hàng loạt những cơ giãn trọn vẹn .
Mức độ 4 – mê sâu hoàn toàn, ngừng tự thở & mất cảm giác.
Giai đoạn IV : ( gần chết ) với nhiều tín hiệu nguy khốn. Giai đoạn này được diễn đạt với những đặc thù như đồng tử giãn rộng tối đa và da lạnh với màu xám tro ; huyết áp tụt thường không đo được, mạch quay rất yếu hoặc không bắt được. Ngừng tim sắp xảy ra – cần giảm bớt thuốc mê ngay, thông khí phổi bằng tay với 100 % oxy, và thay khí liên tục trong bóng bóp ( liên tục làm rỗng bóng ) …Mặc dù cổ xưa nhưng những tín hiệu và những quá trình gây mê này vẫn hoàn toàn có thể công nhận đến chừng mực nào đó khi sử dụng nhiều loại thuốc mê thường thì, chúng không còn rõ lắm trong những kỹ thuật sử dụng thuốc mê tân tiến. Hơn nữa, Cullen và tập sự ( 1972 ) đã chứng tỏ rằng không một tín hiệu đơn lẻ nào trong những dấu hiệu chính đã được Guedel miêu tả có quan hệ thoả đáng với nồng độ thuốc đo được trong phế nang khi cuộc mê đang duy trì không thay đổi. Do đó, chỉ thuật ngữ ” quy trình tiến độ hai ” – trạng thái mê sảng khi. Chưa mê trọn vẹn còn hay dùngTuy nhiên có ít trường hợp nổi bật như miêu tả trên. Cách thăm dò trong thực tiễn sử dụng trên lâm sàng để lượng định độ mê. Ví dụ :Nếu mi mắt lười nháy chạm vào lông mi ( chậm nháy mắt ), nếu BN còn nuốt, nếu nhịp thở còn sâu và không đều, và nếu biết rằng chưa sử dụng một lượng lớn thuốc mê – hoàn toàn có thể nhìn nhận : mê phẫu thuật là chưa đạt .Mất phản xạ khi đụng vào lông mi ( eyelash ) và bộc lộ hô hấp đều đăng – chỉ ra rằng đang ở tiến trình mê phẫu thuật. ( Nếu rạch da ngay lúc này, sự biểu lộ của mê ” nhẹ ” hoàn toàn có thể Open : gồm có hiện tượng kỳ lạ tăng hô hấp hoặc tăng huyết áp ; cơ hàm hoàn toàn có thể co chặt, và thậm chí còn nếu mở được mồm để đặt ống vào đường thở hoàn toàn có thể kích thích gây oẹ ” nôn khan “, ho, nôn, hoặc co thắt thanh quản ” laryngospasm ” … là còn mê nông ) .Khi gây mê sâu hơn – thì những phản ứng nêu trên giảm bớt oặc mất hẳn. Với hầu hết những thuốc mê thường thì, độ sâu mê tăng kéo theo dung tích lưu thông giảm bớt ; co hẹp khí quản trở nên rõ ràng do sự tham gia của những cơ hô hấp phụ, hoạt động giải trí của cơ hoành trở nên trục trặc, và phần ngực dưới bị hạ thấp do cơ hoành lôi kéo. Khi sử dụng nhóm thuốc mê halogenated có hiệu lực thực thi hiện hành mạnh, xu thế của huyết áp rất đối sánh tương quan với độ sâu của mê, và hiện tượng kỳ lạ giảm huyết áp hoàn toàn có thể sử dụng như một chỉ số tương đối của liều lượng .Những gợi ý biểu lộ mê đang ” nhẹ ” hơn gồm có những hiện tượng kỳ lạ chảy nước mắt, có đọạn ngừng thở khi kích thích phúc mạc, tăng trở kháng khi bóp bóng làm đầy phổi hoặc biểu lộ trên đồng hồ đeo tay đo áp lực đè nén, và có những tín hiệu của mê ” nhẹ ” đã liệt kê ở phần trên .Suy giảm hô hấp trầm trọng, ngừng thở, giảm huyết áp rõ ràng, hoặc ngừng tim – phải nhìn nhận như thể tín hiệu của mê sâu trừ phi do những nguyên do khác gây nên ( ví dụ – công dụng của dãn cơ, mất máu, thiếu oxy, giảm carbonic, hoặc do tác động ảnh hưởng của phản xạ dây phế vị … ) .Như vậy, từ kinh nghiệm tay nghề phối hợp với sự quan sát liên tục những phản ứng của BN khi cho thuốc mê và khi kích thích, được cho phép nhìn nhận ước đạt độ sâu mê. Phép đo nồng độ thuốc mê cuối thì thở ra ( End-tidal ) hoàn toàn có thể có ích trong việc nhìn nhận độ mê khi sử dụng những loại thuốc mê hơi .
Phân loại về những phương pháp gây mê[sửa|sửa mã nguồn]
Có ba phương pháp chính :
- Mê thể khí (chỉ dùng thuốc mê bốc hơi đủ hiệu lực để khởi mê & duy trì mê).
- Mê cân bằng (phối hợp sử dụng thuốc mê bốc hơi, khí & thuốc mê tĩnh mạch).
- Mê hoàn toàn qua đường tĩnh mạch (chỉ phối hợp các thuốc theo đường tĩnh mạch đủ bảo đảm không đau, dãn cơ, mất ý thức & quên trong suốt cuộc mổ).
Phân loại về những phương pháp gây tê[sửa|sửa mã nguồn]
- Tê vùng: Tê tuỷ sống. Tê ngoài màng cứng. Tê đám rối.
- Phong bế thần kinh trung ương. Phong bế đám rối, hạch giao cảm cạnh sống.
- Tê thân thần kinh.
- Tê thấm ngấm, tê tại chỗ.
- Tê tĩnh mạch.
Các phương pháp đặc biệt quan trọng[sửa|sửa mã nguồn]
- Châm tê là dùng kim châm cứu châm vào huyệt của hệ thống kinh lạc để tạo được cảm giác tê, làm cho BN có thể chịu được phẫu thuật trong trạng thái tỉnh. Đã được phát triển rộng khắp thế giới, Trung Quốc & Việt nam là nơi có nhiều kinh nghiệm nhất.
- Mê điện cao tần – sử dụng dòng điện 10-20 mA với tần số 90–100 GHz qua các điện cực áp lên não để gây trạng thái mê phẫu thuật/do tính an toàn chưa cao nên hiện ít được phát triển & áp dụng.
Phương pháp chung[sửa|sửa mã nguồn]
Nhiệm vụ chung[sửa|sửa mã nguồn]
- Phải kiểm tra trước khi BN được đưa vào phòng mổ, cần đánh giá ước lượng các nguy cơ liên quan vô cảm-phẫu thuật & chọn lựa thuốc dùng tiền mê-mê & hồi sức, cũng như kỹ thuật vô cảm.
- Phải kiểm tra so sánh chính xác lại bằng cách hỏi chính BN là họ yêu cầu mổ gì & nêu tên, tuổi của họ khi nhận hồ sơ & đưa BN vào PM.
- Phải tập hợp, lắp ráp hoàn chỉnh mọi dụng cụ cần thiết & & bắt đầu tiến hành vô cảm trước khi mổ ít nhất là 15 phút.
- Phải theo dõi liên tục BN từ lúc nhận vào phòng mổ cho tới khi đưa về giường bệnh.
- Người gây mê phải ghi nhận đầy đủ, chính xác, hoàn chỉnh phiếu vô cảm trong suốt quá trình tiến hành & lưu ý tất cả vấn đề xảy ra (để tham khảo trong trường hợp về sau có tai biến, để phân tích nguyên nhân, để giúp việc dự báo trước trong khi phẫu thuật, để thống kê, do yêu cầu pháp luật).
Có 5 bước triển khai trong giải pháp gây mê chung :
- Khám xét đánh giá trước mê-mổ. (Nêu tỉ mỉ trong phần khám đánh giá trước mê mổ)
- Nhận và đặt bệnh nhân lên bàn mổ; sắp xếp chuẩn bị & thiết lập các phương tiện theo dõi kiểm soát, cho thuốc tiền mê.
- Khởi mê hoặc tiến hành gây tê. Đây là giai đoạn bắt đầu từ lúc cho các thuốc mê hoặc tiến hành các kỹ thuật để tiêm thuốc tê – đến lúc đạt độ mê (giai đoạn III) hoặc tê đạt hiệu quả (không đau tới mốc yêu cầu) để có thể phẫu thuật được.Tuỳ từng kỹ thuật & thuốc sử dụng mà có cách tiến hành riêng biệt
- Duy trì mê hoặc phối hợp trong khi tê. Đây là giai đoạn phẫu thuật, yêu cầu cơ bản trong giai đoạn này là đảm bảo độ mê hoặc tê phù hợp tối ưu để thực hiện các động tác phẫu thuật & bảo vệ BN trước mọi kích thích do phẫu thuật gây ra. Tuỳ từng kỹ thuật & thuốc sử dụng mà có cách tiến hành riêng biệt
- Kết thúc mê, tê – săn sóc bệnh nhân trong và sau vô cảm. Đây là giai đoạn từ khi kết thúc các thì mổ cơ bản đến khi đưa bệnh nhân ra khỏi phòng mổ về PACU & từ đó chuyển về các nơi; đây là giai đoạn hạ dần độ mê, giảm- giải dãn cơ, phục hồi các phản xạ-tự thở-huyết động (với mê hạ HA)-nhiệt độ (với tuần hoàn NCT, mê hạ nhiệt)… Tuỳ từng kỹ thuật & thuốc sử dụng & quy định, qui chế của từng nơi mà có cách tiến hành riêng biệt.
Kỹ thuật thực hành thực tế[sửa|sửa mã nguồn]
Thủ tục nhận bệnh[sửa|sửa mã nguồn]
Kiểm tra đúng tên – loại mổ – nhu yếu đặc biệt quan trọng của loại mổ – những xét nghiệm chính về tim, phổi và tiết niệu – Giấc ngủ và đau đêm trước – thụt tháo – ngưng ăn và uống .
Sắp xếp chuẩn bị sẵn sàng và thiết lập những phương tiện đi lại[sửa|sửa mã nguồn]
Kiểm tra máy và phương tiện đi lại giúp thở, phương tiện đi lại khai thông đường thở luôn sẵn sàng chuẩn bị hoạt động giải trí được ngay có hiệu suất cao và tương thích BN ; Máy hút ở tư thế sẵn sàng chuẩn bị ; Kiểm tra tháo bỏ răng giả, mắt giả. Lắp đặt những phương tiện đi lại theo dõi ( mạch, huyết áp, ống nghe, ECG, thông khí, nghiên cứu và phân tích khí Oxy, CO2, nhiệt kế … tối thiểu phải có huyết áp và ống nghe ). Các gối chèn, dây buộc đủ chặt mà không gây tổn thương thần kinh và tuần hoàn, ánh sáng vừa phải, không chiếu đèn thẳng vào người và mặt BN cho tới khi đã mê hoặc khởi đầu phẫu thuật
Tư thế trên bàn mổ tương quan đến loại phẫu thuật[sửa|sửa mã nguồn]
Có khoảng chừng 21 tư thế chính :
- nằm ngửa;
- ngửa đầu cao (Fowler’s);
- Ngửa đầu thấp (Trendelenburg);
- Ngửa đầu cao-cổ ưỡn cong (mổ bướu);
- Ngửa thắt lưng nâng (mổ túi mật, bàng quang);
- Nằm sấp;
- Sấp đầu cao;
- Sấp đầu thấp;
- Sấp-khung chậu nâng cao;
- Sấp chân thấp;
- Sấp đầu thấp;
- Ngửa chân cao (mổ lấy sỏi thận);
- Ngửa chân cao đầu thấp (mổ lấy sỏi thận);
- Ngồi;
- Nửa ngồi;
- Sấp nghiêng trái;
- Sấp nghiêng phải;
- Nghiêng lưng ưỡn;
- Nghiêng thắt lưng nâng cao (mổ thận);
- Nghiêng trái đầu cao;
- Nghiêng phải đầu thấp.
Tư thế ít tác động ảnh hưởng nhất tới hô hấp và tuần hoàn là nằm ngửa, tay dọc theo thân và nếu phải dang thì không khi nào quá 90 độ hoặc bị treo hay rơi khỏi bàn làm tổn thương tới dây TK .Khi đổi khác tư thế rất dễ tụt huyết áp. Một số giải pháp ngăn ngừa những bất lợi do tư thế mổ :
- Với tư thế Trendelenburg – thường làm giảm dung tích hô hấp 15% – 24%, tím mặt, cổ & tổn thương thần kinh; do đó cần thường xuyên thay đổi & trợ giúp vùng vai (tránh tổn thương đám rối thần kinh); vùng gối (bầm máu); đỡ vùng mào chậu bằng dụng cụ; dễ suy giảm tuần hoàn, ứ đọng tĩnh mạch, tăng đờm dãi.
- Tư thế nằm sấp – giảm hô hấp 10%, kê gối dưới mỗi vai & cái khác dưới khung chậu để tránh cản trở hô hấp & tuần hoàn tĩnh mạch về; ống NKQ có cuff giúp tránh trào ngược; người béo rất không phù hợp với tư thế này; khó điều khiển & kiểm soát đường thở; lật BN khi còn chưa tỉnh dễ làm tổn thương xương sọ & cổ.
- Tư thế mổ sỏi – hạn chế hô hấp 18%, hai chân không cùng mặt phẳng làm căng dây chằng khung chậu, gai mào chậu tỳ thẳng xuống bàn mổ, dây chằng ép chặt dễ vỡ tĩnh mạch; nên dùng gối hình yên ngựa đặt giữa hai chân để khắc phục bất lợi của tư thế.
- Tư thế nghiêng – hạn chế hô hấp 12%, có thể phối hợp làm giảm huyết áp. Nâng nhẹ hai chân (khoảng 10 độ) trên giường trong giai đoạn sau mổ có thể làm giảm đáng kể tai biến tắc mạch & thuyên tắc phổi.
Cho thuốc tiền mê[sửa|sửa mã nguồn]
Có 3 căn nguyên chính để dùng thuốc tiền mê trước khi vô cảm. Thứ nhất là an thần : làm giảm sợ hãi và làm ngắn bớt quá trình kích thích của gây mê. Thứ hai là công dụng cộng thêm làm tăng hiệu lực thực thi hiện hành của những thuốc giảm đau, tê, mê. Thứ ba là dự trữ và ngăn ngừa trước những phản ứng xấu về sinh lý và dược lý, gây ra bởi những thuốc hoặc do kỹ thuật thực thi ( như cho co mạch để chống tụt huyết áp khi tê tuỷ ; atropine khi có dùng những thuốc thường kèm theo sự suy giảm dây X ; cho bacbituric để giảm thiểu hoặc trung hoà đối kháng tính năng độc của thuốc tê ; lidocain để giảm kích thích tim ; hạn chế hoặc ngăn ngừa sự tăng tiết dễ dẫn đến ùn tắc đường thở ). Các thuốc thường dùng có công hiệu để tiền mê để an thần và cộng thêm tính năng là nhóm morphine ; nhóm bacbituric ; nhóm trấn tính tranquilizer ( benzodiazepam … )Các thuốc dự trữ có nhóm co mạch ( như ephedrrine ) ; Nhóm atropine, scopolamine để giảm tiết và giảm công dụng kích thích dây X, giảm phản xạ phó giao cảm. Các thuốc Bacbiturat để trung hoà thuốc tê. Lidocaine để giảm kích thích tim. Thuốc kháng histamine để giảm và ngăn ngừa những phản ứng dị ứng .
Quá trình vô cảm
[sửa|sửa mã nguồn]
Kiểm soát chắc như đinh đường thở ( phải hút tiếp tục và sạch máu, chất tiết, dị vật ứ đọng trong đường thở ) ; luôn bảo vệ thông suốt đường thở ( từ việc đặt nâng lưỡi tới mở khí quản nếu phù hoặc tăng trưởng khối máu tụ trong họng hầu … ) ; dự trữ, hạn chế chấn thương. Những sai sót nhỏ của người gây mê thường để lại những tổn thương cho bệnh nhân như chấn thương môi, lợi, răng ; đau họng ; trầy kết mạc mắt ; những vết bầm tím trên mặt, bầm máu nơi tiêm ; đau lưng sau tư thế mổ lấy sỏi ; nôn và mửa .
- đổi u
- ^ trong 5 năm, từ 1821 tới 1846, báo cáo giải trình hàng năm của MGH ghi mổ 333 ca, tưởng tượng rõ ràng hơn là chỉ 1 ca mổ / tháng – MGH ~ Massachusetts General Hospital / Harvard Medical School / American Society of Anesthesiologists newsletter, Sptember, 1996, Vol. 60, No. 9, Pages 8-10
- ^ Mặc dù đặc tính giảm đau của cả Nitrous oxyt lẫn diethyl Ete đã được biết từ một vài năm trước, nhưng những tác nhân này không được sử dụng với mục tiêu y học
