Đại hội Thể thao Đông Nam Á (tiếng Anh: SEA Games hay Southeast Asian Games), là một sự kiện thể thao tổ chức hai năm một lần vào giữa chu kỳ Đại hội Olympic và Đại hội Thể thao châu Á, với sự tham gia của các vận động viên từ 11 nước trong khu vực Đông Nam Á hiện nay. Những môn thể thao tổ chức trong đại hội do Liên đoàn thể thao Đông Nam Á điều hành với sự giám sát của Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) và Hội đồng Olympic châu Á.
- Chú thích
Đại hội Thể thao Bán đảo Khu vực Đông Nam Á 1963 được gạch tên là do bị hủy vì Campuchia có nội chiến và Lào có yếu tố về kinh tế tài chính .
Đại hội Thể thao Đông Nam Á khi đó gọi là SEAP (SEAP Games), được tổ chức ở Bangkok năm 1959. Đây là lần đầu tiên đại hội được tổ chức sau khi Liên đoàn Thể thao bán đảo Đông Nam Á (SEAP Games Federation) được thành lập vào năm 1958. Ngày 22 tháng 5 năm 1958, đại biểu đến từ các nước ở bán đảo Đông Nam Á tham dự Đại hội Thể thao châu Á 1958 tại Tokyo, Nhật Bản đã họp và thống nhất thành lập một Đại hội thể thao. Tên gọi SEAP Games khi đó được đặt bởi ông Luang Sukhum Nayaoradit, người mà sau đó làm Phó Chủ tịch Ủy ban Olympic Thái Lan. Lý do đề nghị đưa ra thành lập một đại hội thể thao khu vực sẽ giúp thúc đẩy sự hợp tác, sự hiểu biết và sự gắn kết các mối quan hệ giữa các nước trong khu vực Đông Nam Á.
Đại hội thể thao Bán Đảo Đông Nam Á (khi đó được gọi tắt là SEAP Games) lần đầu tiên được tổ chức từ ngày 12 đến 17 tháng 12 năm 1959 tại Bangkok, Thái Lan. Đại hội lần đầu chỉ có số thành viên tham dự tương đương số lượng của một đoàn thể thao của một nước ngày nay, 527 quan chức và vận động viên. Tham dự đại hội có 6 thành viên của Liên đoàn Thể thao bán đảo Đông Nam Á: Miến Điện, Malaysia, Lào, Singapore, Thái Lan, miền Nam Việt Nam. Số lượng môn thi đấu cũng rất khiêm tốn, chỉ có 12 môn.
SEAP Games lần thứ hai ở Myanmar được tổ chức triển khai rất tưng bừng từ ngày 11 đến 16/12/1961. Số lượng người tham gia đại hội đã đông hơn lần đầu, 800 vận động viên tranh tài ở 13 môn thể thao .Việc đăng cai tổ chức triển khai SEA Games được trao cho những nước thành viên theo thứ tự vần vần âm, nên tới năm 1963, Campuchia đến lượt đăng cai. Tuy nhiên vương quốc này không đủ điều kiện kèm theo để làm chủ nhà. Lào, nước tiếp theo trong list, cũng khó khăn vất vả về kinh tế tài chính nên SEAP Games 3 được trao cho Malaysia tổ chức triển khai vào năm 1965. Năm này Nước Ta Cộng hòa gửi phái đoàn 110 vận động viên tham gia. [ 1 ]Sau khi Campuchia liên tục khước từ đăng cai SEAP Games 4 năm 1967, Bangkok đã lần thứ hai trở thành chủ nhà của đại hội. Lúc này, số môn thi đã được tăng lên 16 .Theo thứ tự, Nước Ta Cộng hòa phải là chủ nhà của SEAP Games sau đó, nhưng phải hủy vì cuộc chiến tranh với cuộc Tổng công kích Mậu Thân 1968. Rangoon ( Myanmar ) đã tổ chức triển khai thành công xuất sắc SEAP Games 5 với 15 môn thi vào năm 1969 .SEAP Games 6 diễn ra tại Kuala Lumpur ( Malaysia ) vào năm 1971. Năm 1973, Nước Singapore đăng cai SEAP Games 7 với sự tham gia của gần 1.000 quan chức và vận động viên .Năm 1975, những dịch chuyển về chính trị ở bán đảo Đông Dương đã khiến cho SEAP Games 8, được tổ chức triển khai ở Xứ sở nụ cười Thái Lan, chỉ quy tụ được 4 vương quốc thành viên. Trước tình hình này, Liên đoàn Thể thao bán đảo Khu vực Đông Nam Á quyết định hành động lan rộng ra thành phần bằng cách kết nạp thêm một số ít thành viên mới : Indonesia, Philippines và Brunei. Kể từ năm 1977, đại hội tổ chức triển khai tại Kuala Lumpur ( Malaysia ) được mang tên SEA Games lần thứ 9 .Với cơ sở vật chất dồi dào và lực lượng vận động viên hùng hậu, thành viên mới Indonesia nhanh gọn đảm nhiệm việc đăng cai tổ chức triển khai SEA Games 10 tại Jakarta từ 21 đến 30/9/1979. Tiếp đó, Philippines giữ vai trò chủ nhà SEA Games 11 vào năm 1981 .SEA Games 12 được tổ chức triển khai tại Nước Singapore, từ 18/5 đến 6/6/1983, với nhiều kỷ lục mới trong đó có hai kỷ lục châu Á về chạy tiếp sức 4 x 100 m nam và bơi 800 m tự do nữ. SEA Games 13 trở lại Bangkok ( Đất nước xinh đẹp Thái Lan ) .Số lượng môn thi tăng vọt lên số lượng 28 tại SEA Games 14 ở Jakarta, Indonesia, và lượng người tham gia cũng đạt số lượng kỷ lục, so với những kỳ đại hội trước đó : 3.000 quan chức và vận động viên .SEA Games 15 được tổ chức triển khai từ 20 đến 31/8/1989 tại Kuala Lumpur ( Malaysia ) với 9/10 vương quốc tham gia và được coi là Đại hội Thể thao Khu vực Đông Nam Á lớn nhất cho tới thời gian đó. Sự tham gia trở lại của Lào và Nước Ta sau 16 năm gián đoạn ghi lại một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường sự hiểu biết và tình hữu nghị giữa những vương quốc trong khu vực. SEA Games 15 đồng thời cũng là một nổi bật của sự thành công xuất sắc về mặt kinh tế tài chính. Theo pháp luật, hàng loạt doanh thu và kinh tế tài chính thu được từ việc tổ chức triển khai SEA Games thuộc về nước đăng cai đại hội. Ban tổ chức triển khai SEA Games 15, Malaysia, đã rút kinh nghiệm tay nghề từ Olympic Los Angeles 1984 và thu lợi 4,5 triệu ringgit. Đây cũng là đại hội lần tiên có tổ chức triển khai rước đuốc .Philippines là chủ nhà của SEA Games 16, diễn ra từ 24/11 đến 5/12/1991, với số lượng người tham gia là 4.037 và số môn tranh tài là 28 .Với hạ tầng số 1 châu Á và trình độ tổ chức triển khai tuyệt vời, Nước Singapore đã đăng cai SEA Games 17 rất thành công xuất sắc với những số lượng kỷ lục : 29 môn thể thao, 4.511 người tham gia, hơn 2 nghìn phóng viên báo chí báo chí truyền thông theo dõi và đưa tin. Sự hiện đại hoá những khu vực tranh tài, mạng lưới thông tin liên lạc tuyệt đối, lễ khai mạc, bế mạc độc lạ và đầy ấn tượng đã nâng cao uy tín của quốc đảo này trong lịch sử vẻ vang tổ chức triển khai SEA Games .Lần tiên phong SEA Games không được tổ chức triển khai tại thành phố Thành Phố Hà Nội của nước đăng cai là SEA Games 18. Đại hội đã diễn ra ở Chiang Mai, một thành phố có 700 tuổi đời ở phía Bắc Thái Lan. Đây cũng là lần tiên phong cả 10 vương quốc ASEAN cùng tham gia với 4.306 quan chức và vận động viên tham gia 28 môn tranh tài .SEA Games 19 diễn ra tại Indonesia với sự tham gia của cả 10 vương quốc Khu vực Đông Nam Á, 34 môn thể thao và 440 bộ huy chương. Nước chủ nhà đứng vị trí số 1 chung cuộc với 194 huy chương vàng .SEA Games 20, đại hội thể thao khu vực ở đầu cuối của thiên niên kỷ được tổ chức triển khai tại Brunei, vương quốc nhỏ nhất Khu vực Đông Nam Á, nên quy mô của nó cũng nhỏ hơn nhiều so với những kỳ đại hội trước, chỉ có 2.336 vận động viên với 21 môn thi .SEA Games 21 được tổ chức triển khai tại Thủ đô Kuala Lampur của MalaysiaSEA Games 22 được tổ chức triển khai tại Nước Ta vào năm 2003. Đây là kỳ đại hội tiên phong có sự tham gia của Đông Timor .SEA Games 23 được tổ chức triển khai tại Phillippines vào năm 2005. Đây là lần thứ ba nước này đăng cai Sea Games. Lễ khai mạc được diễn ra tại trung tâm vui chơi quảng trường Quirino Grandstand ở thủ đô hà nội Manila .SEA Games 24 được tổ chức triển khai tại Xứ sở nụ cười Thái Lan ở thành phố Nakhon Ratchasima vào năm 2007. Ủy ban Olympic Xứ sở nụ cười Thái Lan đã lập kế hoạch tổ chức triển khai sự kiện sao cho trùng với lễ kỷ niệm ngày sinh thứ 80 của Vua Bhumibol Adulyadej. Kỳ Sea Games này gồm 43 môn thể thao .SEA Games 25 được tổ chức triển khai tại Lào. Đây là lần đầu nước này đăng cai kỳ Sea Games do trước đó khó khăn vất vả về kinh tế tài chính và cuộc chiến tranh. Đại hội này được tổ chức triển khai vào năm 2009 .SEA Games 26 tổ chức triển khai vào năm 2011 ở Indonesia. Đại hội có 44 môn thể thao .SEA Games 27 được tổ chức triển khai tại Myanmar vào năm 2013. Đại hội được tổ chức triển khai tại Hà Nội Thủ Đô mới Naypyidaw. Đại hội có 37 môn thể thao, ít hơn so với lần trước .
SEA Games 28 tổ chức tại Singapore, năm 2015. Khoảng 7.000 vận động viên từ 11 quốc gia tham gia sẽ thi đấu ở kỳ đại hội này. Đây là lần thư tư Singapore đăng cai đại hội này.
SEA Games 29 được tổ chức triển khai tại Malaysia vào năm 2017. Đây là lần thứ sáu nước này đăng cai đại hội .SEA Games 30 được tổ chức triển khai tại Phillippines vào năm 2019, quyền chủ nhà khởi đầu được trao cho Brunei, nhưng Brunei rút lui vài ngày trước Đại hội Thể thao Khu vực Đông Nam Á năm ngoái vì ” nguyên do kinh tế tài chính và phục vụ hầu cần ” .SEA Games 31 được tổ chức triển khai tại Nước Ta. Ban đầu dự tính sẽ tổ chức triển khai vào năm 2021 nhưng do dịch bệnh Covid-19 nên kỳ đại hội này dời sang năm 2022. Kỳ đại hội này sẽ có khoảng chừng 40 môn thể thao, đa phần là những môn thể thao này được tranh tài tại Thế vận hội .
Các nước tham gia[sửa|sửa mã nguồn]
- Ghi chú
- ^ Sau khi Nước Ta Cộng hòa bị giải thể để sáp nhập với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tạo thành Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Nước Ta thì Ủy ban Olympic quốc tế đã tính cộng tổng thể những thành tính của hai vương quốc trước đây cho thể thao nước Nước Ta thống nhất, thời gian thể thao Nước Ta tham gia những hoạt động giải trí thể thao quốc tế cũng được tính theo mốc sớm nhất mà một trong hai vương quốc trước đó tham gia .
Ngày 22 tháng 5 năm 1958, các nước Đông Nam Á tham dự Đại hội Thể thao châu Á lần thứ III ở Tokyo, Nhật Bản, Phó Chủ tịch Ủy ban Olympic Thái Lan khi đó là Laung Sukhumnaipradit đã đề xuất và được các nước Đông Nam Á nhất trí thành lập một tổ chức thể thao của Đông Nam Á với tên gọi ban đầu là Liên đoàn Thể thao Bán đảo Đông Nam Á (The South East Asian Peninsular Games Federation hay SEAP Games Federation). Liên đoàn Thể thao Đông Nam Á sẽ tổ chức hai năm một lần vào năm lẻ một đại hội thể thao khu vực nhằm mục đích:
Xứ sở nụ cười Thái Lan, Myanmar, Malaysia, Lào, Nước Ta Cộng Hòa trước đây và Campuchia ( Nước Singapore thêm vào sau đó khi tách ra khỏi Malaysia để trở thành vương quốc độc lập vào ngày 9 tháng 5, 1965 ) là những nước sáng lập. Ủy ban Liên đoàn SEAP Games được xây dựng vào tháng 6 năm 1959 tại Bangkok thủ đô hà nội Đất nước xinh đẹp Thái Lan. Các nước sáng lập đã trải qua điều lệ của Liên đoàn và bầu ra Ban chấp hành. Ông Prabhas Charustiara, quản trị Ủy ban Olympic Quốc gia Vương Quốc của nụ cười, được bầu làm quản trị Liên đoàn Thể thao Khu vực Đông Nam Á tiên phong .SEAP Games tiên phong được tổ chức triển khai tại Bangkok từ 12-17 tháng 12, 1959 với hơn 527 vận động viên và quan chức thể thao đến từ Thailand, Miến Điện, Malaysia, Nước Singapore, Nước Ta và Lào tham gia trong 12 môn thể thao .
Tại SEAP Games lần thứ 8 tổ chức vào năm 1975, Liên đoàn SEAP đã xem xét kết nạp thêm Indonesia và Philippines. Hai nước này chính thức được kết nạp năm 1977, cùng năm đó Liên đoàn SEAP đổi tên thành Liên đoàn Thể thao Đông Nam Á (South East Asian Games Federation, SEAGF), và sự kiện thể thao này cũng đổi tên theo thành Đại hội Thể thao Đông Nam Á. Brunei được kết nạp vào SEA Games thứ 10 tại Jakarta, Indonesia, và Đông Timor được kết nạp tại SEA Games thứ 22 tại Hà Nội, Việt Nam.
Tính đến thời gian này, Thailand và Malaysia là hai vương quốc có số lần tổ chức triển khai Đại hội Thể thao Khu vực Đông Nam Á nhiều nhất với sáu lần. Nước Singapore, Indonesia và Philippines xếp thứ hai với bốn lần tổ chức triển khai Đại hội Thể thao Khu vực Đông Nam Á. Myanmar xếp thứ ba với ba lần tổ chức triển khai Đại hội Thể thao Khu vực Đông Nam Á. Những vương quốc có một lần tổ chức triển khai gồm có : Nước Ta, Brunei, Lào và Campuchia .
Các kì đại hội[sửa|sửa mã nguồn]
1, 4, 8, 132, 53, 6, 9, 15, 21, 297, 12, 17, 2810, 14, 19, 2611, 16, 23, 30182022, 31222425262732 Đại hội Thể thao Đông Nam ÁCác vương quốc chủ nhà của
Huy chương qua những thời kỳ[sửa|sửa mã nguồn]
- Tính đến Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2019
- Ghi chú
- 1 Tranh tài với tư cách Mã Lai tại Đại hội đầu tiên cho tới năm 1961.
- 2 Cộng hòa Miền nam Việt Nam được giải thể vào ngày 2 tháng 7 năm 1976 và thống nhất với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa để trở thành Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam ngày nay (gọi tắt là Việt Nam). Do đó với quốc gia này chỉ tính huy chương đến năm 1975. Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) không quy ký hiệu mã riêng cho các quốc gia này sau khi thống nhất với Bắc Việt Nam.
- 3 Tranh tài với tư cách là Campuchia và Cộng hòa Khmer.
- 4 Năm 1989, Việt Nam thống nhất tái gia nhập Đại hội với quốc kỳ và quốc hiệu mới. Huy chương của Việt Nam Cộng hòa đã được cộng vào đây. Xem bảng trên bên trái dành cho Việt Nam Cộng hòa.
- 5 Tranh tài với tư cách Miến Điện cho tới năm 1985.
- ^
“110 Athletes to Participate Kuala Lumpur Games” Viet Nam bán nguyệt san ngày 5 tháng 12 năm 1965. Phòng Thông-tin Văn-hóa Sứ-quán Việt Nam tại Hoa-kỳ. tr 22
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Tiếng Anh :
