Thuật ngữ chất thải nguy hại lần đầu tiên xuất hiện vào thập niên 70. Sau một thời gian nghiên cứu và phát triển, tùy thuộc vào sự phát triển khoa học kỹ thuật và xã hội cũng như quan điểm của mỗi nước mà hiện nay trên thế giới có nhiều định nghĩa khác nhau về chất thải nguy hại. Chẳng hạn như:
- Philipine: chất thải nguy hại là những chất có độc tính, ăn mòn, gây kích thích, hoạt tính, có thể cháy, nổ mà gây nguy hiểm cho người và động vật.
- Canada: chất thải nguy hại là những chất mà do bản chất và tính chất của chúng có khả năng gây nguy hại đến sức khỏe con người và/hoặc môi trường. Và những chất này yêu cầu các kỹ thuật xử lý đặc biệt để loại bỏ hoặc giảm đặc tính nguy hại của nó.
- Chương trình môi trường của Liên Hợp Quốc (12/1985): ngoài chất thải phóng xạ và chất thải y tế, chất thải nguy hại là chất thải (dạng rắn, lỏng, bán rắn-semisolid và các bình chứa khí) mà do hoạt tính hóa học, độc tính, nổ, ăn mòn hoặc có đặc tính khác, gây nguy hại hay có khả năng gây nguy hại đến sức khỏe con người hoặc môi trường bởi chính bản thân chúng hay khi được cho tiếp xúc với chất thải khác.
- Mỹ: có thể được coi là chất thải nguy hại khi:
Nằm trong mục chất thải nguy hại do EPA đưa ra ( gồm 4 list )Có một trong bốn đặc tính ( khi nghiên cứu và phân tích ) do EPA đưa ra gồm cháy-nổ, ăn mòn, phản ứng và độc tính
Được nhà sản xuất công bố là chất thải nguy hại
- Tại Việt Nam: chất thải nguy hại là chất thải có chứa các chất hoặc hợp chất có một trong các đặc tính gây nguy hại trực tiếp (dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, dễ ăn mòn, dễ lây nhiễm và các đặc tính nguy hại khác), hoặc tương tác với chất khác gây nguy hại đến môi trường và sức khỏe con người.
Quản lý chất thải nguy hại[sửa|sửa mã nguồn]
Nguồn phát sinh chất thải nguy hại[sửa|sửa mã nguồn]
Nguồn phát sinh : Hầu hết tổng thể những ngành nghề đều phát sinh chất thải nguy hại. Tùy theo mỗi nghành mà phát sinh chất thải nguy hại đặc trưng cho từng ngành .
- Nguồn sinh hoạt: các acquy, pin hỏng, đèn huỳnh quang thải,chất thải có thành phần sơn – vecni – chất kết dính- chất bịt kín – mực in, thuốc diệt trừ các loài gây hại.
- Dịch vụ: Tráng phim, chất thải từ chăm sóc y tế, hoá trị liệu, chất thải phóng xạ,… trong đó y tế khoảng 21.000 tấn hàng năm.
- Công nghiệp: Mạ kim loại là các kim loại nặng Cr, Ni, dung dịch axit,… khoảng 130.000 tấn hàng năm. (trong đó Công nghiệp nhẹ chiếm 47%, CN hoá chất 24%, Luyện kim 20%, Chế biến thực phẩm 8%, Điện, điện tử 1%)
- Khoáng sản: Quặng sắt, quặng sulfide thải, bùn thải và chất thải có chứa dầu, hắc ín thải…
- Cơ khí: Chất thải có chứa amiăng, xăng-dầu – nhớt thải, sáp – mỡ thải, bùn thải từ thiết bị chặn dầu- tách dầu, bùn thải hoặc chất thải có chứa halogen hữu cơ…
- Điện: Các thiết bị điện có PCB, CFC, HCFC, HFC, amiăng…
- Nông nghiệp:
- Trông trọt: Bao bì thuốc trừ sâu, các thuốc trừ sâu cấm sử dụng, các loại thuốc hết hạn sử dụng,…
- Chăn nuôi: Kim tiêm, vỏ chai thuốc,… chứa dược phẩm gây độc tế bào (cytotoxic và cytostatic), gia súc – gia cầm chết do dịch bệnh.
Ở Nước Ta lượng rác thải ô nhiễm từ nông nghiệp hàng năm là 3.600 tấn / năm, chưa kể 37.000 tấn chất hoá chất cấm sử dụng đang tồn dư chưa có giải pháp giải quyết và xử lý .Nhìn chung nguồn phát sinh chất thải nguy hại hầu hết xuất phát từ những hoạt động giải trí công nghiệp .
Phân loại chất thải nguy hại[sửa|sửa mã nguồn]
Một chất thải được xem là chất thải nguy hại bộc lộ tính dễ cháy nếu mẫu đại diện thay mặt của chất thải có những đặc thù sau :
- Là chất lỏng hay dung dịch chứa lượng alcohol
- Là chất thải (lỏng hoặc không phải chất thải lỏng) có thể cháy qua ma sá, hấp phụ độ ẩm hay tự biến đổi hoá học, khi bắt lửa cháy rất mãnh liệt và liên tục tạo ra hay có thể tạo ra chất thải nguy hại, trong các điều kiện nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn.
- Là khí nén
- Là chất oxy hóa
Loại chất thải này theo EPA là những chất thải thuộc nhóm D0012. Tính ăn mòn : pH là thông số kỹ thuật thông dụng để nhìn nhận tính ăn mòn của chất thải, tuy nhiên thông số kỹ thuật về tính ăn mòn của chất thải còn dựa vào vận tốc ăn mòn thép để xác lập chất thải có nguy hại hay không. Nhìn chung một chất thải được coi là chất thải nguy hại có tính ăn mòn khi mẫu đại diện thay mặt biểu lộ một trong những đặc thù sau :
- Là chất lỏng có pH = 12.5
- Là chất lỏng có tốc độ ăn mòn thép lớn hơn 6.35 mm (0.25 inch) một năm ở nhiệt độ thí nghiệm là 550C (1300F).
Loại chất thải này theo EPA là những chất thải thuộc nhóm D0023. Tính phản ứng : chất thải được coi là nguy hại và có tính phản ứng khi mẫu đại diện thay mặt chất thải này biểu lộ một đặc thù bất kể trong những đặc thù sau :
- Thường không ổn định (unstable) và dễ thay đổi một cách mãnh liệt mà không gây nổ.
- Phản ứng mãnh liệt với nước
- Có khả năng nổ khi trộn với nước.
- Khi trộn với nước chất thải sinh ra khí độc, bay hơi hoặc khói với lượng có thể nguy hại cho sức khỏe con người hoặc môi trường.
- Là chất thải chứa cyanide hay sulfide ở điều kiện pH giữa 2 và 11.5 có thể tạo ra khí độc, hơi hoặc khói với lượng có thể nguy hại cho sức khỏe con người hoặc môi trường.
- Chất thải có thể nổ hoặc phản ứng gây nổ nếu tiếp xúc với nguồn kích nổ mạnh hoặc nếu được gia nhiệt trong thùng kín.
- Chất thải có thể dễ dàng nổ hoặc phân hủy nổ, hay phản ứng ở nhiệt độ và áp suất chuẩn.
- Chất nổ bị cấm theo định luật.
Loại chất thải này theo EPA là những chất thải thuộc nhóm D0034. Đặc tính độc : theo bảng, nếu nồng độ lớn hơn thì hoàn toàn có thể Tóm lại chất thải đó là chất thải nguy hại .Bảng : Nồng độ tối đa của chất ô nhiễm với đặc tính độc theo RCRA ( Mỹ )
Nhóm CTNH theo EPA
Chất ô nhiễm
Nồng độ tối đa (mg/l)
Nhóm CTNH theo EPA
Chất ô nhiễm
Nồng độ tối đa (mg/l)
D004
Arsenica
5.0
D036
Hexachloro-1,3-butadiene
0.5
D005
Bariuma
100.0
D037
Hexachoroethane
3.0
D019
Benzene
0.5
D008
Leada
5.0
D006
Cadmiuma
1.0
D013
Lidanea
0.4
D022
Carbon tetrachloride
0.5
D009
Mercurya
0.2
D023
Chlordane
0.03
D014
Methoxuchlora
10.0
D024
Chlorobenzene
100.0
D040
Methyl ethyl ketone
200.0
D025
Chloroform
6.0
D041
Nitrobenzene
2.0
D007
Chlorium
5.0
D042
Pentachlorophenol
100.0
D026
o-Cresol
200.0
D044
Pyridine
5.0
D027
m-Cresol
200.0
D010
Selenium
1.0
D028
p-Cresol
200.0
D011
Silvera
5.0
D016
2,4-Da
10.0
D047
Tetrachloroethylene
0.7
D030
1,4- Dichloroebenzene
7.5
D015
Toxaphenea
0.5
D031
1,2-Dichloroethane
0.5
D052
Trichloroethylene
0.5
D032
1,1-Dichloroethylene
0.7
D053
2,4,5 trichlorophenol
400.0
D033
2,4-Dinitrotoluene
0.13
D054
2,4,6 trichlorophenol
2.0
D012
Endrina
0.02
D017
2,4,5-TP (Silver)a
1.0
D034
Heptachlor (và hydroxide của nó)
0.008
D035
Vynyl chloride
0.2
D035
Hexachlorobenzene
0.13
a- Thành phần ô nhiễm độc theo EP trước đây
Nguồn : Luật liên bang title 40 phần 261.24
Xử lý chất thải nguy hại[sửa|sửa mã nguồn]
Chất thải nguy hại hoàn toàn có thể được giải quyết và xử lý bằng nhiều giải pháp khác nhau .
- Phương pháp hóa học và phương pháp hóa lý
– Hấp thu khí : Kỹ thuật này được dùng để giải quyết và xử lý nước ngầm bị ô nhiễm bởi chất hữu cơ bay hơi với nồng độ thấp – Màng: Là quá trình được dùng để tách nước từ dòng ô nhiễm. Có các loại như vi lọc, siêu lọc, thẩm thấu ngược, màng điện tích.
- Phương pháp sinh học
Xử lý chất thải bằng chiêu thức sinh học là sử dụng vi sinh vật để phân hủy và biến hóa chất hữu cơ trong chất thải nhằm mục đích giảm những rủi ro tiềm ẩn của nó với thiên nhiên và môi trường. Trong quản trị chất thải nguy hại, việc giải quyết và xử lý chất hữu cơ nguy hại hoàn toàn có thể triển khai được nếu sử dụng đúng loài vi sinh vật và trấn áp quy trình hài hòa và hợp lý .Các yếu tố ảnh hưởng tác động đến quy trình sinh học gồm có :Nguồn nguồn năng lượng và nguồn cơ chất : nguồn nguồn năng lượng hoàn toàn có thể là ánh sáng, phản ứng oxy hóa khử của chất vô cơ và chất hữu cơ. Còn nguồn carbon ( cơ chất ) hoàn toàn có thể là CO2 và chất hữu cơQuá trình enzymeTính hoàn toàn có thể phân hủy sinh học của cơ chấtTính ức chế và độc tính của cơ chất so với sinh vậtCộng đồng vi sinh vậtCác loại mạng lưới hệ thống giải quyết và xử lý chất thải nguy hại bằng giải pháp sinh học hoàn toàn có thể chia thành những loại như sau :Các mạng lưới hệ thống thường thì : bùn lơ lửng, hiếu khí, kỵ khíXử lý tại nguồn : dùng giải quyết và xử lý nước ngầm và đất ô nhiễmXử lý bùn lỏng : dùng giải quyết và xử lý bùn với hàm lượng cặn từ 5-50 %Xử lý dạng rắn : giải quyết và xử lý bùn và chất rắn có độ ẩm thấp
- Phương pháp nhiệt
Đây là kỹ thuật giải quyết và xử lý chất thải nguy hại có nhiều ưu điểm hơn những kỹ thuật giải quyết và xử lý khác, được sử dụng để giải quyết và xử lý chất thải nguy hại không hề chôn lấp mà có năng lực cháy. Phương pháp này được vận dụng cho toàn bộ những dạng chất thải rắn lỏng khí. Trong chiêu thức này, nhờ sự oxy hóa và phân hủy nhiệt, những chất hữu cơ sẽ được khử độc tính và phá vỡ cấu trúc. Tùy theo thành phần chất thải mà khí sinh ra từ quy trình đốt có thành phần khác nhau. Nhìn chung, thành phần khí thải cũng có những thành phần như mẫu sản phẩm cháy thường thì ( bụi, CO2, CO, SOx, NOx ). Tuy nhiên trong thành phần khí thải còn có những thành phần khác như HCl, HF, P2O5, Cl2, …Hiện nay những thiết bị lò đốt thường dược sử dụng :- Lò đốt chất lỏng- Lò đốt thùng quay- Lò đốt gi / vỉ cố định và thắt chặt- Lò đốt tầng sôi- Lò xi măng- Lò hơi
- Phương pháp ổn định hóa rắn
Ổn định hóa rắn là quy trình làm tăng những đặc thù vật lý của chất thải, giảm năng lực phát tán vào thiên nhiên và môi trường hay làm giảm tính ô nhiễm của chất ô nhiễm. Phương pháp này được sử dụng thoáng rộng trong quản trị chất thải nguy hại .Các chất phụ gia thường dùng để không thay đổi hóa rắn chất thải nguy hại :
- Xi măng: là chất hay được sử dụng nhất để đóng rắn chất thải nguy hại. Loại xi măng thông dụng nhất là xi măng Portlan được sản xuất bằng cách nung hỗn hợp đá vôi với thạch cao (hoặc chất silicat khác) trong là nung nhiệt độ cao.
- Pozzolan: là một chất mà có thể phản ứng với vôi có trong nước để tạo thành vật liệu có tính chất như xi măng. Phản ứng giữa nhôm-silic, vôi và nước sẽ tạo thành một loại sản phẩm là pozzolan. Các vật liệu pozzolan bao gồm xỉ than, xỉ lò và bụi lò xi măng.
- Silicat dễ tan
- Đất sét hữu cơ biến tính: là đất sét tự nhiên đã được biến tính hữu cơ để trở thành đất sét organophobic.
- Các polymer hữu cơ
- Nhiệt dẻo: Các chất thải nguy hại có thể được làm ổn định bằng cách trộn các vật liệu nhiệt dẻo đã được nấu chảy với chất thải ở nhiệt độ cao.
[ 1 ] http://www.gree-vn.com[ 2 ] GIÁO TRÌNH QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI, ThS Nguyễn Ngọc Châu http://www.gree-vn.com/tailieu.htm
