Axít oxalic là một hợp chất hóa học với công thức tổng quát H2C2O4. Nó là một axít dicacboxylic, có công thức triển khai HOOC-COOH. Nó là một axit hữu cơ tương đối mạnh, nó mạnh gấp khoảng 10.000 lần so với axit axetic. Anion của nó là một chất khử. Các dianion của axít oxalic được gọi là oxalat.
Axít oxalic hoàn toàn có thể được điều chế khá thuận tiện trong phòng thí nghiệm bằng cách oxy hóa sucroza bằng axít nitric trong vài trò của chất oxy hóa và một lượng nhỏ vanadi ( V ) oxit trong vai trò của chất xúc tác. [ 1 ] Ở Lever lớn hơn, oxalat natri được điều chế bằng cách cho hiđrôxít natri nóng hấp thụ mônôxít cacbon dưới áp suất cao. [ 2 ]
Phản ứng hóa học[sửa|sửa mã nguồn]
Ái lực với những ion sắt kẽm kim loại[sửa|sửa mã nguồn]
Oxalat là một phối thể tuyệt vời cho những ion sắt kẽm kim loại, trong đó nó thường link dưới dạng phối thể kiểu ” hai răng “, tạo thành một vòng 5 – thành viên dạng MO2C2. Một phức chất để minh họa là [ Fe ( C2O4 ) 3 ] 3 -. Ái lực của những ion sắt kẽm kim loại đôi lúc được bộc lộ trong khuynh hướng tạo thành những chất kết tủa. Vì vậy, axít oxalic cũng phối hợp với những sắt kẽm kim loại như calci, sắt, natri, magiê và kali trong khung hình để tạo thành những tinh thể của những muối oxalat tương ứng, chúng là những chất kích thích ruột và thận. Do nó link với những thành phần dinh dưỡng quan trọng như calci, nên việc sử dụng dài hạn những loại lương thực, thực phẩm chứa nhiều axít oxalic hoàn toàn có thể dẫn đến sự thiếu vắng chất dinh dưỡng. Những người khỏe mạnh hoàn toàn có thể tiêu thụ một cách bảo đảm an toàn những thức ăn như vậy ở mức độ vừa phải, nhưng những người có những rối loạn tương quan tới thận, bệnh gút, thấp khớp hay những dạng nào đó của những tổn thương âm hộ mạn tính ( vulvodynia ) nói chung không nên dùng những loại thức ăn đó .
Ngược lại, việc cung cấp calci cùng với các thức ăn giàu axít oxalic có thể làm cho axít này kết tủa trong ruột và làm giảm mạnh mức độ oxalat được cơ thể hấp thụ (trong một số trường hợp lên tới 97%),[3]
.[4] Kết tủa của oxalat calci trong thận (được biết đến như là sỏi thận) làm nghẽn đường tiết niệu.
Trong tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]
Axít oxalic và các muối oxalat có mặt khá phổ biến trong nhiều loài thực vật, đáng chú ý là rau muối (Chenopodium album) và chua me đất (chi Oxalis). Rễ và/hoặc lá của đại hoàng (chi Rheum), kiều mạch (Fagopyrum esculentum) cũng được liệt kê như là có chứa nhiều axít oxalic.[cần dẫn nguồn]
Các loại thức ăn chứa một lượng đáng kể axít oxalic, theo trật tự giảm dần, bao gồm:khế (Averrhoa carambola), hồ tiêu (Piper nigrum), mùi tây (Petroselinum crispum), hạt các loại anh túc (các chi Meconopsis, Papaver, Romneya, Eschscholzia), thân cây đại hoàng (chi Rheum), rau dền (chi Amaranthus), rau bina (Spinacia oleracea), một số thứ và giống củ cải đường (Beta vulgaris), ca cao (Theobroma cacao), sôcôla, phần lớn các loại quả hạch hay quả mọng và các loài đậu, đỗ. Cảm giác có sạn ở miệng khi uống sữa chứa hương vị đại hoàng là do sự kết tủa của oxalat calci gây ra. Vì thế thậm chí cả một lượng rất loãng axít oxalic cũng có thể nhanh chóng “phá vỡ” cazein tìm thấy trong nhiều loại sản phẩm sữa.
Lá của chè (Camellia sinensis) cũng chứa một lượng lớn axít oxalic so với nhiều loài thực vật khác. Tuy nhiên, trong nước chè thì nồng độ của axít này tương đối nhỏ, do chỉ một lượng nhỏ chè được sử dụng khi pha nước.
Axít oxalic trong khung hình hoàn toàn có thể được tổng hợp trải qua quy trình trao đổi chất, hoặc là của axít glyoxylic hoặc là của lượng axít ascorbic dư thừa ( vitamin C ), và đây là một yếu tố đáng quan ngại cho sức khỏe thể chất nếu sử dụng dài hạn những liều lượng quá lớn vitamin C. 80 % khối lượng của sỏi thận được hình thành từ oxalat calci. [ 5 ]
Một số loài nấm sợi thuộc chi Aspergillus cũng sản sinh ra axít oxalic, nó phản ứng với calci trong máu hay trong mô để làm kết tủa oxalat calci.[6] Có một số chứng cứ sơ bộ cho thấy việc sử dụng các chất bổ sung dinh dưỡng chứa men hay vi khuẩn có thể ảnh hưởng tới sự bài tiết axít oxalic[7] (và có lẽ là cả nồng độ axít oxalic). Axít oxalic cũng có thể có mặt trong cơ thể do việc sử dụng etylen glycol (chất chống đông trong ô tô), vì nó cũng được chuyển hóa thành axít oxalic.
Axít oxalic kích thích niêm mạc ruột khi tiêu thụ, và có thể gây tử vong khi ở liều lớn.LD50 của axít oxalic nguyên chất được dự đoán là khoảng 378mg/kg thể trọng, hay khoảng 22,68 g cho một người nặng 60 kg.
Thức ăn chứa axít oxalic[sửa|sửa mã nguồn]
Một vài điều tra và nghiên cứu đang được thực thi để tìm chiêu thức làm giảm những muối oxalat trong thức ăn, ví dụ điển hình Biến thoái sinh học của axít oxalic trong rau bina bằng cách sử dụng rễ mầm của ngũ cốc của Betsche T, Fretzdorff B. trên website của NIH .
Sử dụng để tẩy trắng[sửa|sửa mã nguồn]
Tại Nước Ta, nhiều hộ kinh doanh thương mại đã sử dụng loại acid này để tẩy trắng những một số ít loại thực phẩm trong đó có bún, bánh canh, hủ tiếu. [ 8 ]
- Axít oxalic được sử dụng trong một số sản phẩm hóa chất dùng trong gia đình, chẳng hạn một số chất tẩy rửa hay trong việc đánh gỉ sét.
- Dung dịch axít oxalic được dùng để phục chế đồ gỗ do nó đánh bay lớp mặt gỗ bị khô để lộ ra lớp gỗ còn mới phía dưới.
- Là một chất cẩn màu trong công nghệ nhuộm.
- Axít oxalic dạng bay hơi được một số người nuôi ong mật dùng làm thuốc trừ sâu để diệt trừ loài bét Varroa (Varroa destructor) sống ký sinh.
Thử nghiệm kiểm tra[sửa|sửa mã nguồn]
Chuẩn độ bằng kali pemanganat ( thuốc tím ) hoàn toàn có thể phát hiện ra axít oxalic ( do axít này là một chất khử yếu, và cần phải có một chất oxy hóa mạnh như thuốc tím để hoàn toàn có thể phản ứng ). Tuy nhiên, thử nghiệm này sẽ làm nhầm lẫn những ascorbat và axít oxalic, nên giống như phần nhiều những thử nghiệm dựa trên cường độ khử thì dung dịch cần phải trải qua thử nghiệm thứ hai với những chất khử mạnh, ví dụ điển hình như iod .
