Chỉ khi chẩn đoán bệnh đúng bác sĩ mới điều trị bệnh hiệu suất cao. Để chẩn đoán đúng, bác sĩ thường phải triển khai 2 việc : chẩn đoán lâm sàng và chỉ định làm xét nghiệm ( còn gọi là xét nghiệm y khoa hay xét nghiệm cận lâm sàng ). Chẩn đoán lâm sàng là bác sĩ thăm khám trực tiếp để xem những tín hiệu hoặc triệu chứng biểu lộ từ khung hình người bệnh như : xem thân nhiệt, huyết áp, nhịp tim, nhịp thở … Còn chỉ định làm xét nghiệm có nghĩa là bác sĩ ra y lệnh cho người bệnh được lấy máu hay nước tiểu ( hai dịch sinh học thường được sử dụng nhiều nhất ) để xét nghiệm. Khi có hiệu quả xét nghiệm, bác sĩ đọc và nhận định và đánh giá hiệu quả để xem bệnh nhân có thật sự bị bệnh, thực trạng như thế nào. Kết quả xét nghiệm có những thông tin mà giới trình độ ( bác sĩ, dược sĩ ) nhờ đã được đào tạo và giảng dạy hoàn toàn có thể đọc được .
Xét nghiệm đường huyết
Trong phiếu xét nghiệm đường huyết được ghi GLUCOSE, tức ghi hàm lượng hay nồng độ glucose có trong máu .
Đái tháo đường (ĐTĐ) là bệnh không lây nhiễm, do sự thiếu
insulin hoặc có insulin nhưng không nhạy cảm, đưa đến sự tăng đường huyết mạn
tính. Để biết có bị hay không ĐTĐ, phải làm xét nghiệm máu đo nồng độ đường
glucose trong máu. Là nồng độ nên đơn vị tính glucose trong máu là mg/dl (số mg
glucose trong 100 mililít máu) hay mmol/l (số milimol glucose trong 1 lít máu).
Lưu ý trị số tính theo 2 loại đơn vị là khác nhau. Như đối với người bình
thường không bị ĐTĐ, xét nghiệm đường huyết lúc đói sẽ là 110mg/dl (lớn hơn 110 mg/dl) là có rối loạn tăng
đường huyết, bằng hoặc trên 126mg/dl là đã bị ĐTĐ. Nếu kết quả đo
Bạn đang đọc: Xét nghiệm sinh hóa máu: biết để tránh lo âu
Máu hay nước tiểu là hai dịch sinh học thường được sử dụng nhiều nhất để xét nghiệm
Cần chú ý quan tâm, khoảng chừng trị số so sánh ở những bệnh viện khác nhau hoàn toàn có thể hơi khác nhau chính bới có nhiều chiêu thức khác nhau được dùng ở bệnh viện để đo xét nghiệm đường huyết .
Vì trị số đường huyết thông thường được xác lập vào lúc bụng đói, để có tác dụng xét nghiệm đường huyết đúng mực, người được đo cần nhịn đói 4 – 6 giờ trước khi lấy máu làm xét nghiệm hoặc không ăn sáng sau một đêm ngủ dậy .
Xét nghiệm mỡ trong máu
Trong máu có mỡ hay còn gọi lipid, thông thường lipid chứa trong máu với hàm lượng vừa phải, nếu khác hơn là bị rối loạn lipid huyết. Rối loạn lipid huyết ( hay nhiều người gọi là rối loạn mỡ máu ) là thực trạng khi hàm lượng chất béo như cholesterol, triglycerid ở trong máu vượt quá số lượng giới hạn thông thường .
Ta cần biết, chất béo như cholesterol, triglycerid không tan trong nước tức không tan trong máu, vì thế, chất béo phải phối hợp với một protein ( chất đạm ) tạo thành chất gần như tan trong máu, chuyển dời thuận tiện trong máu gọi là lipoprotein. Như cholesterol phối hợp với lipoprotein tạo thành những chất có tỉ trọng khác nhau. Trong xét nghiệm, người ta chăm sóc đến hai loại cholesterol phối hợp với lipoprotein. Đó là cholesterol tích hợp với lipoprotein có tỉ trọng thấp, viết tắt là LDL-c ( Low Density Lipoprotein – Cholesterol ) và cholesterol tích hợp với protein có tỉ trọng cao, viết tắt là HDL-c ( High Density Lipoprotein – Cholesterol ). LDL-c được xem là cholesterol “ xấu ” vì nó luân chuyển cholesterol từ gan đi khắp nơi, thứ này quá thừa sẽ gây xơ vữa động mạch, huyết khối tắc mạch. Còn HDL-c được xem là cholesterol “ tốt ” vì nó luân chuyển cholesterol từ những mô ngoại biên về gan, làm chất béo trong máu giảm xuống .
Trong phiếu xét nghiệm, mỡ trong máu được ghi 4 tiêu chuẩn : cholesterol toàn phần ( cholesterol hoặc cholesterol TP ), triglycerid, LDL-c, HDL-c. Chỉ số so sánh ( giá trị tìm hiểu thêm ) của mỡ trong máu như sau :
Cholesterol TP : 150 – 200 mg / dl hoặc Triglycerid: 25 – 160 mg/dl (thí dụ kết quả đo 112mg/dL là
tốt, 200mg/dl là không tốt).
LDL-c : 90 – 150 mg / dl hoặc 40 mg / dl ( thí dụ hiệu quả đo 47 mg / dL là tốt, 35 mg / dl là không tốt ) .
Xét nghiệm men gan
Men ( enzyme ) là chất sinh học có thực chất protein ( chất đạm ) có công dụng xúc tác phản ứng hóa học, phản ứng chuyển hóa những chất trong tế bào. Trong tế bào gan chứa nhiều loại men gọi là men gan. Khi tế bào gan bị tổn thương ( như bị viêm gan ) những men gan sẽ phóng thích vào máu làm nồng độ men gan tăng lên so với mức thông thường. Đo men gan hoàn toàn có thể biết được thực trạng tổn thương gan. Hai men gan thường dùng trong xét nghiệm là thuộc loại men transaminase ( men chuyển vận amin giữa chất đạm và đường ) có tên như sau :
SGOT ( Serum Glutamic Oxaloacetic Transaminase ) còn gọi là AST ( Aspartat aminotransferase ) .
SGPT ( Serum Glutamic Pyruvic Transaminase ) còn gọi là ALT ( Alanin aminotransferase ) .
Trị số đối chiếu (giá trị tham khảo) của men gan:
SGOT / ALT : 5 – 48 U / L ( U / L : đơn vị chức năng / 1 lít máu, hiệu quả đo 32 U / L là tốt ) .
SGPT / AST : 5 – 49 U / L ( tác dụng đo 32 U / L là tốt ) .
Trong viêm gan, SGOT / ALT và SGPT / AST tăng gấp 2 – 10 lần thông thường .
Xét nghiệm acid uric trong máu
Ta cần biết, acid uric là sản phẩm cuối cùng của chuyển hóa
chất dinh dưỡng trong cơ thể (chuyển hóa của hợp chất có tên purin), nếu acid
uric sinh ra không nhiều quá sẽ được đào thải chủ yếu qua nước tiểu. Khi acid
uric trong máu (gọi là acid uric huyết) tăng ở mức không nhiều quá (từ 7 đến
9mg/dl), khi đó được gọi là chứng tăng acid uric huyết không triệu chứng, không
cần điều trị bằng thuốc mà chỉ cần thực hiện chế độ ăn phù hợp. Khi acid uric
huyết đo được trên 9mg/dl, acid uric là chất ít tan sẽ kết tinh thành tinh thể
muối urat đọng lại trong sụn, khớp đến mức gây đau đớn có khi là dữ dội ở các
khớp gọi là cơn gút cấp, khi đó phải dùng thuốc trị gút.
Trị số so sánh ( giá trị tìm hiểu thêm ) của acid uric trong máu : 2 – 7 mg / dl hay 120 – 420 mmol / l .
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC
