Xe buýt tiên phong trong lịch sử vẻ vang : một chiếc xe tải hiệu Benz được quy đổi bởi công ty Netphener ( 1895 )
Xe buýt là một loại xe chạy bằng động cơ điện hoặc xăng (dầu) và được thiết kế để chở nhiều người ngoài lái xe cùng một lúc.Thông thường xe buýt chạy trên quãng đường không ngắn hơn so với những loại xe khách vận chuyển hành khách khác và tuyến xe buýt là thườg kết nối giữa các điểm đến với nhau.Từ “buýt” trong tiếng Anh đến từ autobus trong tiếng Pháp. Các từ bus, autobus,… trong các ngôn ngữ châu Âu có gốc từ omnibus trong tiếng Latinh,có nghĩa Việt Nam là “dành cho mọi người”.
- Có khung, động cơ, hệ thống di chuyển (bánh xe), vỏ, buồng lái, hệ thống điều khiển, hệ thống điện, trang bị nội thất.
Xe buýt thời kỳ đầu do ngựa kéo
Hệ thống vận chuyển công cộng (bằng omnibus) có tổ chức đầu tiên có thể đã bắt đầu ở Nantes, Pháp vào năm 1826, khi một cựu viên chức xây dựng các nhà tắm công cộng ở ngoại ô và lập ra một tuyến xe ngắn chạy từ trung tâm thành phố tới các nhà tắm đó. Khi phát hiện ra rằng hành khách chỉ lên xe của ông để xuống ở những điểm giữa đường chứ không phải đến nhà tắm, ông liền chuyển sang chú tâm tới phát triển tuyến xe đó. Những chiếc voiture omnibus (“xe cho tất cả mọi người”) là những xe ngựa thuê để chạy theo tuyến đã định trước từ điểm này tới điểm kia, chở theo hành khách và hàng hoá. Những chiếc omnibus của ông có đặc trưng bởi những hàng ghế dài bằng gỗ để dọc hai bên thành xe; lối lên ở phía sau.
Không hiểu vì cạnh tranh trực tiếp, hay bởi vì ý tưởng này được phát sóng lên đài, tới năm 1832 sáng kiến được sao chép lại ở Paris, Bordeaux và Lyons. Một tờ báo tại London đã đưa tin vào ngày 4 tháng 7 năm 1829 rằng “loại phương tiện mới, được gọi là omnibus, đã bắt đầu chạy sáng hôm nay từ Paddington tới thành phố”. Dịch vụ xe buýt này ở London do George Shillibeer điều hành.
Tại Thành phố Thành Phố New York, dịch vụ omnibus cũng khai trương mở bán cùng năm, khi Abraham Brower, một nhà kinh doanh đã tổ chức triển khai ra những công ty cứu hoả tình nguyện, lập ra một tuyến đường dọc theo Đại lộ Broadway điểm đầu ở Bowling Green. Các thành phố khác ở Mỹ cũng nhanh gọn tham gia : Philadelphia năm 1831, Boston năm 1835 và Baltimore năm 1844. Đa số trường hợp, chính quyền sở tại thành phố trao giấy phép cho một công ty tư nhân — thường thì công ty đó đã có hoạt động giải trí trong nghành chuyên chở bằng xe ngựa — một độc quyền điều hành quản lý một tuyến xe ngựa dọc theo một con đường đã định trước. Đổi lại, công ty đó đồng ý phải phân phối một mức độ dịch vụ tối thiểu nào đó — dù những tiêu chuẩn dịch vụ cũng không cao lắm. Omnibus của Thành Phố New York nhanh gọn đi thân quen với dân thành thị. Năm 1831, Washington Irving, người Thành Phố New York, đã phản hồi về Đạo luật sửa đổi của Anh ( ở đầu cuối được trải qua năm 1832 ) với câu : ” The great reform omnibus moves but slowly. ” ( Chuyến xe buýt đổi khác đã chạy nhưng rất chậm. )
Một chiếc xe buýt tại GuatemalaOmnibus có tác động ảnh hưởng rất lớn tới xã hội, đặc biệt quan trọng là nó đã thôi thúc sự thành thị hoá. Về mặt xã hội, omnibus khiến những công dân thành phố, phải chi chít, đụng chạm thân thể vào nhau theo cách chưa từng có trước kia, dù chỉ trong nửa giờ ( xem minh hoạ bên trái ). Chỉ những người rất nghèo mới thoát khỏi điều đó. Lúc ấy một sự phân loại mới trong xã hội đã chuẩn bị sẵn sàng xảy ra, giữa những người ủng hộ và phản đối. Sự đông đúc của omnibus đã làm phát sinh ý tưởng sáng tạo ” bán hàng tại xe “, để Giao hàng cho những người mua không muốn đặt chân xuống đường, hàng hoá sẽ được mang tới tận nơi cho họ chọn .Omnibus cũng lan rộng ra tầm hoạt động giải trí đến tận những thành phố vùng Bắc Đại Tây Dương của Anh, những thành phố có kiến trúc hậu Georgian, hậu Federal. Việc đi bộ từ Paddington tới TT kinh doanh London trong cùng một ” Thành phố ” khá mệt nhọc ngay so với cả một chàng trai trẻ có sức khoẻ tốt. Omnibus khiến những người ở ngoại ô có nhiều thời cơ vào TT thành phố hơn .Quá trình đô thị hoá ngày càng sinh động. Chỉ trong vòng vài năm, omnibus của Thành Phố New York đã có đối thủ cạnh tranh là xe điện : tuyến xe điện tiên phong chạy dọc Bowery, Manhattan, và nó mang lại cho hành khách mức tiện lợi cao hơn rất nhiều khi chạy trên những đường ray bằng thép trơn nhẵn chứ không phải lóc cóc trên những con đường trải đá granite, được gọi là ” đá Bỉ “. Những tuyến xe điện mới được John Mason, một chủ nhà băng phong phú cung ứng kinh tế tài chính, và được John Stephenson, một nhà thầu người Ireland thiết kế xây dựng. Sau này, xe điện đã chiếm lấy vị trí của omnibus trong quy trình đô thị hoá .
Khi vận chuyển bằng phương tiện có động cơ đã chứng minh được khả năng của mình từ sau năm 1905, một omnibus có động cơ thỉnh thoảng được gọi là autobus.
Các kiểu xe[sửa|sửa mã nguồn]
Xe buýt trường học
Xe buýt Scania văn minh ở Helsinki
Chế tạo và những nhà sản xuất[sửa|sửa mã nguồn]
Mercedes ra đời xe buýt chở được 180 người Euro II Galaxy là loại xe khớp lần tiên phong được sản xuất và xuất hiện tại Nước Ta. Xe có chiều dài toàn diện và tổng thể 18,128 m, hoàn toàn có thể ví như hai chiếc xe buýt thường thì được nối với nhau bằng khớp. Chiều ngang xe là 2,48 m và cao 3,2 m. Đặc điểm nổi trội của chiếc xe này là khung và thân xe được sản xuất theo công nghệ tiên tiến mới, theo tiêu chuẩn tiên tiến và phát triển nhất của tập đoàn lớn DaimlerChrysler .Hãng Stagecoach tại Anh khởi đầu thử nghiệm amfibus – loại xe buýt được phong cách thiết kế để hoàn toàn có thể nổi trên mặt nước. Nếu thử nghiệm thành công xuất sắc, amfibus sẽ Giao hàng người dân từ thành phố Renfrew tới Q. Yoker thuộc thành phố GlasgowNghiên cứu Công nghiệp mới ( NIRO ) có trụ sở tại tỉnh Osaka, phía Tây Nhật Bản, vừa sản xuất thành công xuất sắc xe buýt điện hoàn toàn có thể giúp cắt giảm lượng khí thải CO2 gây hiệu ứng nhà kính .
Trung Quốc đã chế tạo thành công loại xe buýt hai tầng chạy bằng điện có khả năng chạy với tốc độ từ 80–95 km/g trên một thôi đường từ 150–300 km cho mỗi lần sạc điện.
Thống kê ở Thành Phố Hà Nội Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]
Theo Tổng công ty Vận tải Hà Nội, năm 2009 đã có 385 triệu hành khách đi xe buýt, tăng 5% so với năm trước và tăng gần 26 lần so với 8 năm trước đó; chiếm trên 92% sản lượng vận chuyển của toàn thành phố.[cần dẫn nguồn]
Trong số hành khách trên, tỷ lệ khách ổn định – đi vé tháng chiếm tới hơn 80% và hơn 19% khách đi vé lượt. Hiện mỗi ngày có trên 200.000 người, chủ yếu là học sinh, sinh viên và cán bộ, công chức đi xe buýt thường xuyên bằng vé tháng.[cần dẫn nguồn]
Xe buýt đã trở thành thói quen không thiếu được của nhiều người dân, đặc biệt cán bộ hưu trí và học sinh, sinh viên. Ước tính, trung bình mỗi ngày xe buýt vận hành trên 10.000 lượt xe, vận chuyển được trên 1 triệu lượt hành khách, hạn chế trên 700.000 lượt xe máy tham gia giao thông trên đường phố.[cần dẫn nguồn]
Các kiểu dịch vụ xe buýt[sửa|sửa mã nguồn]
Xe buýt là một phần thiết yếu của đời sống hàng ngày, và đóng một vai trò quan trọng trong cơ cấu tổ chức xã hội ở nhiều nước .
Quá cảnh thành phố[sửa|sửa mã nguồn]
Đa số những mạng lưới hệ thống luân chuyển công cộng đô thị ở Bắc Mỹ dựa hầu hết vào mạng lưới dịch vụ xe buýt. Đội xe buýt trong thành phố lớn nhất ở Bắc Mỹ là thuộc Thành phố Thành Phố New York .Ở Anh Open thêm một chiếc xe buýt có 2 tầng. Để tăng lượng khác và giảm lượng xe buýt luư thông
Liên thành phố[sửa|sửa mã nguồn]
Các dịch vụ xe buýt liên thành phố đã trở thành một đầu nối vận động và di chuyển quan trọng tới những thị xã và vùng nông thôn ở Hoa Kỳ nơi không có những trường bay hay tuyến tàu hoả. Một hiện tượng kỳ lạ dịch vụ xe buýt liên thành phố mới là Chinatown bus .
Một số nơi có những xe buýt tương tự như như tàu điện để lôi cuốn khách du lịch hay để tăng nghệ thuật và thẩm mỹ đường phố ( xem bên phải ). Một thứ tựa như là Duck Tours, sử dụng tàu thuỷ DUKW được hoán cải cho mục tiêu du lịch .
Xe buýt trong khung cảnh thành phố[sửa|sửa mã nguồn]
Sự xóa bỏ phân biệt chủng tộc trên xe buýt[sửa|sửa mã nguồn]
Tại một số ít vùng ở Hoa Kỳ, một mạng lưới hệ thống xe buýt bắt buộc đã được vận dụng để triển khai xoá bỏ phân biệt chủng tộc trên những chiếc xe buýt nhà trường. Theo một kế hoạch về xe buýt, trẻ nhỏ không cần phải học tại ngôi trường gần nhất theo khoảng cách địa lý mà học tại trường có học viên từ nhiều nguồn gốc chủng tộc khác nhau .
Xe buýt và sự phân biệt[sửa|sửa mã nguồn]
Các dịch vụ xe buýt cũng là một trọng tâm trong Phong trào nhân quyền Mỹ những năm 1950 và 1960 tại Hoa Kỳ. Giai đoạn sau cuộc Nội chiến Mỹ kết thúc năm 1865, phân biệt chủng tộc trong dịch vụ công cộng, gồm cả giao thông vận tải công cộng như tàu hoả và xe buýt, đã bị buộc phải tuân theo luật Black Codes và Jim Crow. Chúng được đặt ra để ngăn những người Mỹ gốc Phi không hề làm những việc mà một người da trắng hoàn toàn có thể làm. Ví dụ, luật Jim Crow buộc người lái xe phải phân loại khu vực ngồi riêng không liên quan gì đến nhau. Các điều luật đó độc lạ theo từng hội đồng và từng bang .Năm 1955, sau một ngày thao tác căng thẳng mệt mỏi, Rosa Parks, một thợ may da đen, đã bị bắt giữ tại Montgomery, Alabama vì đã phủ nhận nhường ghế cho một người đàn ông da trắng trên xe buýt công cộng, hấp dẫn sự chú ý quan tâm của mọi người tới sự bất công và phân biệt đối xử cụng như sự xuống cấp trầm trọng trong cách ứng xử dựa trên nguồn gốc chủng tộc. Vụ việc này, những cuộc tẩy chay xe buýt, nhiều cuộc phản đối khác, và những sự khước từ thừa nhận của toà án đã dẫn tới việc Toà án tối cao Hoa Kỳ đưa ra luật cấm phân biệt chủng tộc trên xe buýt và Nghị viện Hoa Kỳ phải trải qua một điều luật có tính cách mạng là Luật dân quyền 1964, theo đó toàn bộ những điều luật có tính phân biệt chủng tộc đều trái với hiến pháp .
