a ) Quan niệm về dân chủ và nền dân chủ
Dân chủ và thực thi dân chủ là nhu yếu khách quan của con người. Ngay từ xã hội công xã nguyên thủy, để duy trì sự sống sót của mình, con người đã biết tự tổ chức triển khai ra những hoạt động giải trí có tính hội đồng, những thành viên công xã đều bình đẳng tham gia vào mọi việc làm của xã hội. Việc cử ra những người đứng đầu những hội đồng và phế bỏ những người đứng đầu nếu không thực thi đúng những pháp luật chung được giao do mọi thành viên công xã quyết định hành động trải qua đại hội nhân dân. Đây được coi là hình thức dân chủ sở khai, chất phác của những tổ chức triển khai hội đồng tự quản trong xã hội chưa có giai cấp .
Trong ngôn từ Hy Lạp cổ đại, khái niệm ” dân chủ ” được hiểu là : việc ” cử ra và phế bỏ người đứng đầu ” đó là ” quyền và sức lực lao động của nhân dân “. Như vậy, ngay từ buổi sơ khai của lịch sử vẻ vang trái đất, dân chủ được hiểu với tư cách là quyền lực tối cao của nhân dân .
Khi chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất ra đời, giai cấp và bất bình đẳng xuất hiện, các hình thức tự quản của xã hội trước đây đã không còn thích hợp, xã hội cần đến những tổ chức chính trị với những công cụ bạo lực, cưỡng bức để điều chỉnh hoạt động của xã hội, giai cấp và công dân. Trong điều kiện như vậy, một tổ chức đặc biệt đã ra đời, đó là nhà nước. Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, giai cấp chủ nô đã lập ra cơ quan quyền lực nhằm trước hết bảo vệ lợi ích của mình và sau nữa nhằm đáp ứng nhu cầu ổn định trật tự xã hội. Cơ quan quyền lực đó chính là nhà nước dân chủ đối với chủ nô, thực hiện sự thống trị của thiểu số đối với đại đa số những người lao động, tức những người nô lệ. Khi đó người ta đã ghép hai từ trong tiếng Hy Lạp cổ là “Demos” có nghĩa là “dân”, “dân chúng” và “Kratos” có nghĩa là “quyền lực”, “sức mạnh” để diễn đạt nội dung của dân chủ. Nhà nước chủ nô chính thức sử dụng thuật ngữ “dân chủ” với nghĩa là nhà nước dân chủ chủ nô có “quyền lực của dân”. Nhưng cũng từ đây, nhà nước do giai cấp chủ nô nắm giữ đã quy định dân bao gồm chủ nô, quý tộc, tăng lữ, thương gia, một số trí thức và người tự do, còn tuyệt đại đa số nô lệ thì không được coi là dân.
Như vậy, về thực ra, ngay từ thế kỷ VIII trước Công nguyên, với nhà nước tiên phong trong lịch sử vẻ vang, giai cấp tư hữu, áp bức bóc lột ( giai cấp chủ nô ) đã dùng pháp lý và cỗ máy thống trị của mình để chiếm mất quyền lực tối cao của phần đông quần chúng nhân dân lao động là những người nô lệ .
Sau hàng ngàn năm lịch sử dân tộc, những giai cấp chúa đất phong kiến và giai cấp tư sản đã bằng mọi cách liên tục chiếm đoạt quyền lực tối cao của nhân dân lao động .
Sự thành công xuất sắc của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 đã mở ra một thời đại mới : lần tiên phong trong lịch sử vẻ vang loài người, nhân dân lao động đã giành lại được quyền lực tối cao thực sự của mình. Nhà nước xã hội chủ nghĩa do giai cấp công nhân chỉ huy trải qua chính đảng của nó đã trở thành nhà nước tiên phong thực thi quyền lực tối cao của nhân dân .
Từ thực tiễn lịch sử vẻ vang sinh ra và tăng trưởng của dân chủ, chủ nghĩa Mác – Lênin đã nêu ra những ý niệm cơ bản về dân chủ như sau :
Thứ nhất, dân chủ là mẫu sản phẩm tiến hóa của lịch sử dân tộc, là nhu yếu khách quan của con người. Với tư cách là quyền lực tối cao của nhân dân, dân chủ là sự phản ánh những giá trị nhân văn, là tác dụng của cuộc đấu tranh lâu dài hơn của nhân dân chống lại áp bức, bóc lột, bất công .
Thứ hai, dân chủ với tư cách là một phạm trù chính trị gắn với một kiểu nhà nước và một giai cấp cầm quyền thì sẽ không có ” dân chủ phi giai cấp ”, ” dân chủ chung chung ” .
Trong xã hội có giai cấp, việc triển khai dân chủ cho những tập đoàn lớn người này là đã loại trừ hay hạn chế dân chủ của tập đoàn lớn người khác. Mỗi chính sách dân chủ gắn với nhà nước đều mang thực chất của giai cấp thống trị .
Thứ ba, dân chủ còn được hiểu với tư cách là một hệ giá trị phản ánh trình độ tăng trưởng cá thể và hội đồng xã hội trong quy trình giải phóng xã hội, chống áp bức, bóc lột và nô dịch để tiến tới tự do, bình đẳng. Theo V.I.Lênin, dân chủ là bình đẳng. Rõ ràng là cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản để giành quyền bình đẳng có một ý nghĩa rất lớn, nghĩa là phải hiểu bình đẳng cho đúng, hiểu theo nghĩa xóa bỏ giai cấp .
Trong xã hội có giai cấp và nhà nước, quyền lực tối cao của nhân dân được thể chế hóa bằng chính sách nhà nước, pháp lý và cũng từ khi xã hội có giai cấp, dân chủ được thực thi dưới hình thức mới – hình thức nhà nước với tên gọi là ” chính thể dân chủ ” hay ” nền dân chủ ” .
Buớc chuyền từ xã hội công xã nguyên thủy sang xã hội chiếm hữu nô lệ đã lưu lại bước ngoặt quan trọng của dân chủ. Dân chủ là quyền lực tối cao của nhân dân được triển khai bởi những tổ chức triển khai tự quản một cách tự nguvện, theo truyền thống lịch sử đã chuyển sang một hình thức mới gắn với nhà nước. Từ đây dân chủ được thể chế hóa bằng chính sách nhà nước, bằng pháp lý của giai cấp thống trị chủ nô và được thực thi đa phần bằng cưỡng chế. Nên dân chủ hay chính sách dân chủ tiên phong trong lịch sử vẻ vang của xã hội có giai cấp Open .
Nền dân chủ hay chính sách dân chủ là hình thái dân chủ gắn với thực chất, đặc thù của nhà nước ; là trạng thái được xác lập trong những điều kiện kèm theo lịch sử dân tộc đơn cử của xã hội có giai cấp. Nền dân chủ do giai cấp thống trị đặt ra được thể chế hóa bằng pháp lý .
V.I.Lênin cho rằng : ” Chế độ dân chủ là một hình thức nhà nước, một trong những hình thái của nhà nước. Cho nên, cũng như mọi nhà nước, chính sách dân chủ là việc thi hành có tổ chức triển khai, có mạng lưới hệ thống sự cưỡng bức so với người ta ” 1. Do đó, nền dân chủ luôn gắn với nhà nước như thể chính sách để thực thi dân chủ và mang thực chất giai cấp của giai cấp thống trị .
b ) Những đặc trưng cơ bản của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
Phân tích thực tiễn quy trình Open, sống sót và tăng trưởng của những nền dân chủ trong lịch sử dân tộc, đặc biệt quan trọng là những quy luật của nền dân chủ chủ nô, dân chủ tư sản, những nhà tầm cỡ của chủ nghĩa Mác – Lênin đã chứng minh và khẳng định : đấu tranh cho dân chủ là một quy trình lâu bền hơn và không thể dừng lại ở dân chủ tư sản. Sự tất yếu diễn ra và thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa cùng là sự tất yếu sinh ra của một nên dân chủ mới – dân chủ xã hội chủ nghĩa. Quá trình đó gắn liền với quy trình sinh ra của chủ nghĩa xã hội .
Sự hình thành dân chủ xã hội chủ nghĩa ghi lại bước tăng trưởng mới về chất của dân chủ. Lần tiên phong trong lịch sử dân tộc, đã hình thành chính sách dân chủ cho tuyệt đại đa số nhân dân .
Tuy nhiên, sự hình thành và phát triển của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là một quá trình lâu dài. Cách mạng xã hội chủ nghĩa tạo ra những điều kiện cần thiết để giải phóng quần chúng nhân dân lao động, để mở rộng dân chủ và trên cơ sở đó cách mạng xã hội chủ nghĩa cũng lôi cuốn nhân dân lao động vào công cuộc cải tạo xã hội, xây dựng nền dân chủ mới.
Chính thế cho nên, dân chủ vừa là tiềm năng, vừa là động lực của tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa và dân chủ xã hội chủ nghĩa sẽ được hình thành, tăng trưởng từ từ, từng bước tương thích với quy trình tăng trưởng của kinh tế tài chính, chính trị và văn hóa truyền thống, xã hội .
Trong quy trình hình thành và tăng trưởng, dân chủ xã hội chủ nghĩa có những đặc trưng cơ bản sau đây :
Một là, với tư cách là chính sách nhà nước được phát minh sáng tạo bởi quần chúng nhân dân lao động dưới sự chỉ huy của đảng cộng sản, dân chủ xã hội chủ nghĩa bảo vệ mọi quyền lực tối cao đều thuộc về nhân dân. Nhà nước xã hội chủ nghĩa là thiết chế đa phần thực thi dân chủ do giai cấp công nhân chỉ huy trải qua chính đảng của nó. Nhà nước bảo vệ thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao những nhu yếu và quyền lợi của nhân dân, trong đó có quyền lợi của giai cấp công nhân. Đây chính là đặc trưng thực chất chính trị của dân chủ xã hội chủ nghĩa. Điều đó cho thấy, dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa có thực chất giai cấp công nhân, vừa có tính nhân dân thoáng rộng và tính dân tộc bản địa thâm thúy .
Hai là, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có cơ sở kinh tế tài chính là chính sách công hữu về những tư liệu sản xuất hầu hết của toàn xã hội. Chế độ chiếm hữu đó tương thích với quy trình xã hội hóa ngày càng cao của sản xuất nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu nhu yếu không ngừng tăng lên về vật chất và niềm tin của tổng thể quần chúng nhân dân lao động. Đây là đặc trưng kinh tế tài chính của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đặc trưng này được hình thành và thể hiện ngày càng vừa đủ cùng với quy trình hình thành và hoàn thành xong của nền kinh tế tài chính xã hội chủ nghĩa. Đó là quy trình tái tạo và xây dựng lâu dài hơn kể từ khi bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội cho đến khi chủ nghĩa xã hội thực sự trưởng thành .
Ba là, trên cơ sở của sự phối hợp hài hòa quyền lợi cá thể, quyền lợi tập thể và quyền lợi của toàn xã hội ( do nhà nước của giai cấp công nhân đại diện thay mặt ), nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có sức động viên, lôi cuốn mọi tiềm năng phát minh sáng tạo, tính tích cực xã hội của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng xã hội mới. Trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, toàn bộ những tổ chức triển khai chính trị – xã hội, những đoàn thể và mọi công dân đều được tham gia vào việc làm của nhà nước ( bằng bàn luận, góp quan điểm xây dựng chủ trương, hiến pháp, pháp lý … ). Mọi công nhân đều được bầu cử, ứng cử và đề cử vào những cơ quan nhà nước những cấp .
Bốn là, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa cần có và phải có những điều kiện kèm theo sống sót với tư cách là một nền dân chủ thoáng đãng nhất trong lịch sử vẻ vang nhưng vẫn là nền dân chủ mang tính giai cấp. Thực hiện dân chủ thoáng rộng với phần đông quần chúng nhân dân, đồng thời hạn chế dân chủ và thực thi trấn áp thiểu số những thế lực phản động chống phá chủ nghĩa xã hội. Trong nền dân chủ đó, chuyên chính và dân chủ là hai mặt, hai yếu tố lao lý lẫn nhau, ảnh hưởng tác động, bổ trợ cho nhau. Đây chính là chuyên chính kiểu mới và dân chủ theo lối mới trong lịch sử vẻ vang .
Năm là, nếu dân chủ xã hội chủ nghĩa không ngừng được lan rộng ra cùng với sự tăng trưởng kinh tế tài chính, xã hội ; hoàn thành xong mạng lưới hệ thống lao lý, chính sách hoạt động giải trí và trình độ dân trí .
c ) Tính tất yếu của việc xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là quy trình tất yếu của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản. C.Mác, Ph. Ăngghen và V.I.Lênin đã có những vấn đề khái quát về chủ nghĩa xã hội, về dân chủ xã hội chủ nghĩa và tính tất yếu của việc xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa .
Theo những nhà tầm cỡ của chủ nghĩa Mác – Lênin, động lực của quy trình tăng trưởng xã hội, của quy trình xây dựng chủ nghĩa xã hội là dân chủ. Dân chủ phải được lan rộng ra để phát huy cao độ tính tích cực, phát minh sáng tạo của nhân dân, để nhân dân tham gia vào việc làm quản trị nhà nước, quản trị và tăng trưởng xã hội. ” Với việc tăng trưởng chính sách dân chủ một cách rất đầy đủ. nghĩa là với việc làm cho toàn thể quần chúng nhân dân tham gia thực sự bình đẳng và thực sự thoáng rộng vào mọi việc làm quản trị nhà nước ” 1 .
Như vậy, thực thi dân chủ rất đầy đủ, thoáng đãng trở thành một nhu yếu khách quan, một động lực của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội Chủ nghĩa xã hội chỉ hoàn toàn có thể có được bằng chiêu thức thực hành thực tế dân chủ một cách thoáng đãng trong mọi nghành của đời sống xã hội. ” Chủ nghĩa xã hội không phải là tác dụng của những sắc lệnh từ trên ban xuống … chủ nghĩa xã hội sinh động, phát minh sáng tạo là sự nghiệp của bản thân quần chúng nhân dân ” 1. Thực hành dân chủ thoáng đãng trên mọi nghành nghề dịch vụ của đời sống xã hội cũng chính là quy trình xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, một nền dân chủ mới bảo vệ cho sự thành công xuất sắc của chủ nghĩa xã hội. Bởi vì, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa bắt nguồn từ thực chất của chính sách xã hội chủ nghĩa. Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là quy luật của sự hình thành và tự hoàn thành xong của mạng lưới hệ thống chuyên chính vô sản, mạng lưới hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa. Dân chủ vừa là tiềm năng, vừa là động lực của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội .
Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa cũng là quy trình hoạt động và thực hành thực tế dân chủ ; là quy trình hoạt động biến dân chủ từ năng lực thành hiện thực trong mọi nghành của đời sống xã hội ; là quy trình đưa những giá trị, chuẩn mực, nguyên tắc của dân chủ vào thực tiễn xây dựng đời sống mới. Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa thực sự trở thành một cuộc cách mạng của phần đông quần chúng nhân dân lao động dưới sự chỉ huy của đảng cộng sản. Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là cuộc cách mạng thực thi chuyển giao quyền lực tối cao thực sự về cho nhân dân với mục tiêu hấp dẫn nhân dân vào quy trình phát minh sáng tạo xã hội mới .
Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là quy trình tất yếu diễn ra nhằm mục đích xây dựng, tăng trưởng và hoàn thành xong dân chủ, phân phối nhu yếu của nhân dân. Trước hết, nó trở thành điều kiện kèm theo, tiền đề triển khai quyền lực tối cao, quyền làm chủ của nhân dân ; là điều kiện kèm theo thiết yếu, tất yếu để mỗi công dân được sống trong bầu không khí thực sự dân chủ .Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa cũng chính là quy trình thực thi dân chủ hóa đời sống xã hội dưới sự chỉ huy của giai cấp công nhân trải qua chính đảng của nó, đảng cộng sản. Đây cũng là tác nhân quan trọng chống lại những bộc lộ của dân chủ cực đoan, vô chính phủ, ngăn ngừa mọi hành vi coi thường kỷ cương, pháp lý .
Tóm lại, xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là một quá trình tất yếu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, của quá trình vận động biến dân chủ từ khả năng trở thành hiện thực, để nền dân chủ “ngày càng hướng tới cơ sở hiện thực của nó, tới con người hiện thực, nhân dân hiện thực, và được xác định là sự nghiệp của bản thân nhân dân”.
Loigiaihay.com
