Trong đời sống có những trường hợp tất cả chúng ta sẽ phải tự vệ trước hành vi xâm phạm thân thể, sức khỏe thể chất của người khác. Vậy như thế nào thì được coi là tự vệ chính đáng ?
Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu vấn đề này thông qua bài viết Tự vệ chính đáng là gì?
Tự vệ chính đáng là gì?
Tự vệ là tự mình giữ lấy mình, chống lại sự xâm phạm của kẻ khác. Tự vệ chính đáng, theo ngôn ngữ pháp lý hoàn toàn có thể hiểu là phòng vệ chính đáng. Thuật ngữ “ phòng vệ chính đáng ” Open nhiều trong những văn bản pháp lý như : Bộ luật dân sự, Luật giải quyết và xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật hình sự, … Trong khoanh vùng phạm vi bài viết này, chúng tôi san sẻ về tự vệ chính đáng hay phòng vệ chính đáng theo lao lý pháp luật hình sự hiện hành .
Theo Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về phòng vệ chính đáng như sau:
“ 1. Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc quyền lợi chính đáng của mình, của người khác hoặc quyền lợi của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức triển khai mà chống trả lại một cách thiết yếu người đang có hành vi xâm phạm những quyền lợi nói trên .
Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm .
2. Vượt quá số lượng giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức thiết yếu, không tương thích với đặc thù và mức độ nguy hại cho xã hội của hành vi xâm hại .
Người có hành vi vượt quá số lượng giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự theo lao lý của Bộ luật này. ”
Theo lao lý trên thì Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc quyền lợi chính đáng của mình, của người khác hoặc quyền lợi của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức triển khai mà chống trả lại một cách thiết yếu người đang có hành vi xâm phạm những quyền lợi nói trên. Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm .
Tuy nhiên so với một số ít trường hợp khi thực thi phòng vệ thì đã vượt quá số lượng giới hạn phòng vệ chính đáng, chống trả rõ ràng quá mức thiết yếu, không tương thích với đặc thù và mức độ nguy hại cho xã hội của hành vi xâm hại. Nếu triển khai vượt quá số lượng giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự .
Ví dụ về phòng vệ chính đáng
Ví dụ : Trên đường đi làm về C đã bị một nhóm người trẻ tuổi vây đánh tới tấp, trong lúc đó C đã tự vệ bằng cách đánh lại nhóm người trẻ tuổi để bỏ chạy. Việc này đã để lại hậu quả là một vài người trong đám người trẻ tuổi bị thương. Trong trường hợp này, tuy C đã có hành vi đánh đám người trẻ tuổi, nhưng đây được coi là phòng vệ chính đáng và không bị coi là tội phạm .
Tuy nhiên, khi hành vi phòng vệ vượt quá phòng vệ chính đáng, hành vi phòng vệ sẽ bị coi là hành vi phạm tội. Ví dụ : anh A có hành vi đánh anh Bvà rình rập đe dọa sẽ đánh anh B gãy tay, anh B đáp trả lại bằng cách giết anh A, hành vi của A rõ ràng là đã vượt quá mức thiết yếu và phải chịu tội .
Các trường hợp được loại trừ trách nhiệm hình sự
Ngoài phòng vệ chính đáng, những trường hợp sau đây được pháp lý pháp luật là những trường hợp loại trừ nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự :
+ Người thực thi hành vi gây hậu quả nguy cơ tiềm ẩn cho xã hội trong trường hợp không hề thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu quả của hành vi đó, thì không phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự .
+ Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.
+ Tình thế cấp thiết là tình thế của người vì muốn tránh gây thiệt hại cho quyền, quyền lợi hợp pháp của mình, của người khác hoặc quyền lợi của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức triển khai mà không còn cách nào khác là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa .
+ Hành vi của người để bắt giữ người thực hiện hành vi phạm tội mà không còn cách nào khác là buộc phải sử dụng vũ lực thiết yếu gây thiệt hại cho người bị bắt giữ thì không phải là tội phạm .
+ Hành vi gây ra thiệt hại trong khi thực thi việc điều tra và nghiên cứu, thử nghiệm, vận dụng tân tiến khoa học, kỹ thuật và công nghệ tiên tiến mới mặc dầu đã tuân thủ đúng tiến trình, quy phạm, vận dụng rất đầy đủ giải pháp phòng ngừa
+ Người thực thi hành vi gây thiệt hại trong khi thi hành mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc của cấp trên trong lực lượng vũ trang nhân dân để triển khai trách nhiệm quốc phòng, bảo mật an ninh nếu đã thực thi khá đầy đủ quy trình tiến độ báo cáo giải trình người ra mệnh lệnh nhưng người ra mệnh lệnh vẫn nhu yếu chấp hành mệnh lệnh đó
Tội giết người tự vệ
Hiện nay có nhiều vụ tự vệ nhưng vượt quá số lượng giới hạn, theo pháp luật của pháp lý thì phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự .
Theo Điều 22 Bộ luật Hình sự năm ngoái sửa đổi, bổ trợ năm 2017 quy định Tội giết người do vượt quá số lượng giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức thiết yếu khi bắt giữ người phạm tội như sau :
“ 1. Người nào giết người trong trường hợp vượt quá số lượng giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc trong trường hợp vượt quá mức thiết yếu khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt tái tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm .
2. Phạm tội so với 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm. ”
Tội giết người do vượt quá số lượng giới hạn phòng vệ chính đáng có cấu thành tội phạm như sau :
+ Khách thể : là quan hệ nhân thân mà nội dung là quyền sống của con người .
+ Mặt Khách quan: hành vi khách quan của tội phạm là giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Người phạm tội lựa chọn thực hiện để ngăn chặn hành vi tấn công, bảo vệ lợi ích hợp pháp đang bị xâm hại. Trong trường hợp này, hành vi giết người để phòng vệ là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết để thực hiện quyền phòng vệ chính đáng.
+ Mặt Chủ quan : lỗi cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp
+ Chủ thể của tội phạm là người có năng lượng nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi từ 16 trở lên .
Trên đây là nội dung bài viết về Tự vệ chính đáng là gì? Chúng tôi hi vọng sẽ cung cấp những thông tin bổ ích đến bạn đọc. Chúng tôi sẽ gửi đến bạn đọc những thông tin bổ ích khác trong các bài viết tiếp theo.
