Nguồn
Nhân loại đã thành công qua thời gian trong việc chinh phục thế giới vật lý và trong việc phát triển tri thức khoa học bằng việc chấp thuận phương pháp phân tích để hiểu vấn đề. Phương pháp này bao gồm việc bẻ vấn đề thành các cấu phận, nghiên cứu từng phần cô lập và rồi rút ra kết luận về cái toàn thể. Loại tư duy tuyến tính và máy móc này đang ngày một trở nên không hiệu quả khi đề cập tới các vấn đề hiện đại.
Điều này là vì ngày nay, hầu hết các vấn đề đều có tương quan với nhau theo cách không tuân theo nhân quả tuyến tính. Như một cách điều này và hậu qua của điều khác – đã trở thành quy tắc, chứ không phải ngoại lệ. Các lực ngoại sinh thực sự là hãn hữu. Thế giới đã trở nên tăng sự liên nối và các chu trình nhân quả phản hồi, nội sinh bây giờ chi phối hành vi của các biến quan trọng trong các hệ thống xã hội và kinh tế. Để hiểu nguồn gốc và giải pháp cho các vấn đề hiện đại, cách tư duy tuyến tính máy móc phải nhường chỗ cho cách tư duy hữu cơ và phi tuyến, thường hay được nói tới nhu cách tư duy hệ thống – cách tư duy với việc thừa nhận vị trí thứ nhất của cái toàn thể.
Cách tiếp cận tư duy mạng lưới hệ thống về cơ bản khác với cách tiếp cận nghiên cứu và phân tích truyền thống lịch sử. Phân tích truyền thống cuội nguồn tập trung chuyên sâu vào việc tách bạch từng mảnh mẩu của đối tượng người dùng được điều tra và nghiên cứu, trong thực tiễn từ nghiên cứu và phân tích bắt nguồn từ nghĩa gốc – chia thành những bộ phận hợp thànn. Ngược lại, tư duy mạng lưới hệ thống tập trung chuyên sâu vào cách đối tượng người dùng được điều tra và nghiên cứu tương tác với những thành phần khác của mạng lưới hệ thống có chứa nó – mạng lưới hệ thống vốn là tập hợp những phân tử tương tác để tạo ra hành vi. Điều này có nghĩa là thay vì cô lập những phần ngày càng nhỏ hơn của mạng lưới hệ thống được điều tra và nghiên cứu, thì tư duy mạng lưới hệ thống thao tác bằng cách lan rộng ra góc nhìn của nó có tính tới số ngày càng lớn những ương tác xem như yếu tố để cần được điều tra và nghiên cứu. Điều này nhiều lúc làm này sinh những Kết luận độc lạ đáng chú ý so với Tóm lại do dạng nghiên cứu và phân tích truyền thống lịch sử đem lại, đặc biệt quan trọng khi điều được nghiên cứu và điều tra là phức tạp động hay có nhiều phản hồi từ những nguồn khác, bên trong hay bên ngoài .
Đặc trưng của tư duy hệ thống làm cho nó rất có hiệu quả trong hầu hết các kiểu vấn đề khó giải quyết nhất: những vấn đề bao gồm các yếu tố phức tạp, những vấn đề phụ thuộc rất nhiều vào quá khứ hay hành động của các yếu tố khác và những hành động bắt nguồn từ sự phối hợp không hiệu quả giữa những yếu tố tham dự.
1) Tư duy hệ thống là gì?
Tư duy mạng lưới hệ thống cung ứng một viễn cảnh mới can đảm và mạnh mẽ, một ngôn từ riêng và một tập những công cụ hoàn toàn có thể dùng để đề cập tới những yếu tố hóc búa nhất trong đời sống và việc làm thường ngày. Tư duy mạng lưới hệ thống là cách hiểu trong thực tiễn nhấn mạnh vấn đề tới mối quan hệ giữa những phần của mạng lưới hệ thống, thay vì chỉ bản thân những bộ phận. Dựa trên nghành nghề dịch vụ điều tra và nghiên cứu có tên là tính năng động mạng lưới hệ thống, tư duy mạng lưới hệ thống có giá trị trong thực tiễn dựa trên nền tảng triết lý chắc như đinh .
Tư duy hệ thống bao gồm bốn thành phần:
Tư duy theo mô hình: hiểu tường minh việc mô hình hóa.
Tư duy theo tướng quan: tư duy theo cấu trúc hệ thống, tương quan.
Tư duy động tư duy theo các tiến trình động (trễ, chu trình phản hồi, dao động).
Chỉ đạo các hệ thống khả năng cho việc quản lý hệ thống thực hành và hệ thống kiểm soát.
a) Tư duy theo mô hình
Tư duy mạng lưới hệ thống yên cầu việc ý thức tới sự kiện tất cả chúng ta xử lý với những quy mô của thực tại chứ không với bản thân thực tại. Tư duy theo quy mô cũng tiềm ẩn năng lực kiến thiết xây dựng quy mô. Mô hình phải được thiết kế xây dựng, làm hợp lệ và tăng trưởng thêm nữa. Khả năng kiến thiết xây dựng quy mô và nghiên cứu và phân tích quy mô phụ thuộc vào một hầu hết vào công cụ sẵn có để diễn đạt quy mô. Chọn một dạng màn biểu diễn thích hợp ( như biểu đồ quy trình nhân quả, biểu đồ kho là luồng, phương trình ) là điểm mấu chốt của tư duy mạng lưới hệ thống. Việc ý tưởng ra những công cụ diễn đạt mạnh, linh động đã chuẩn hơn là một trong những thành tựu chính của Jay Forrester. Với mục tiêu rèn luyện những dạng trình diễn của cách tiếp cận .
Năng động mạng lưới hệ thống đã được chứng tỏ là thành công xuất sắc. Biểu đồ quy trình nhân quả được cho phép làm quy mô hóa định lượng, biểu đồ kho và luồng đã cho những hướng dẫn chủ chốt về cấu trúc của quy mô mô phỏng định lượng .
b)Tư duy theo tương quan
Người phương Tây thường rất giỏi trong cách lập luận nhân quả. Các quan hệ nếu – thì là những khối kiến thiết xây dựng cơ bản của tâm lý tất cả chúng ta và việc hiểu mọi điều. Nền tảng của cách tư duy này là phác họa đúng chuẩn giữa nguyên do và hậu quả. Để lý giải một hiện tượng kỳ lạ tất cả chúng ta phải tìm “ nguyên do ” của nó ( có lẽ rằng là một ). Người ta giả thiết rằng nguyên nhăn này sống sót và rằng hậu quả khi nào cũng hoàn toàn có thể được quan sát bất kể khi nào nguyên do hợp thức. Những từ và cụm từ như “ vì ”, “ do vậy ”, “ nếu – thì ” ký hiệu cho ý niệm tư duy như vậy trong ngôn từ hàng ngày. Điếu tương tự như về toán học là khái niệm hàm với một biến độc lập ( = “ nguyên do ” ) và một biến nhờ vào ( = “ hậu quả ” ). Tương phản với cách tư duy này trong mối quan hệ nhân quả, hoàn toàn có thể được gọi là tư duy tính năng hay tu duy tuyến tính – là tư duy theo đối sánh tương quan .
Trong mạng lưới hệ thống có đối sánh tương quan tất cả chúng ta không chỉ có những hậu quả trực tiếp mà cả hậu quả gián tiếp nữa. Điều này hoàn toàn có thể dẫn tới quy trình phản hồi. Chu trình phản hồi hoàn toàn có thể làm tăng cường ( đương tính ) hay làm cân đối ( âm tính ). Chạy đua vũ trang giữa những siêu cường là ví dụ về quy trình tăng cường. Mỹ nói : “ Vì việc vũ trang của Liên Xô mà tất cả chúng ta phải làm 1000 tên lửa mới ”. Liên Xô nói : “ Chúng ta phải tăng lực lượng vũ khí kế hoạch của mình, chính bới tuy đã làm thêm 1.000 tên lửa mới ”. Việc tăng lực lượng vũ trang của Liên Xô dẫn tới việc tăng vũ trang của phía Mỹ … và cứ thế tiếp nối. Mỗi bên đều coi bên kia là nguyên do. Trong viễn cảnh toàn thế giới của sự phân biệt giữa nguyên do và hậu quả không còn hoàn toàn có thể triển khai được nữa. Nếu tất cả chúng ta đi vào cái vòng luẩn quẩn, tất cả chúng ta không còn co thể nhận diện ra được chỉ một nguyên do cho toàn thể tiến trình, vì bất kể hậu quả nào cũng ảnh hưởng tác động tới nguyên do. Việc hiểu đúng về quy trình phản hồi yên cầu viễn cảnhđộng, để thấy cách mọi việc nổi lên qua thời hạn .
Tư duy theo đối sánh tương quan là một cách tư duy có tính tới những hậu quả gián tiếp, mạng lưới những nguyên do và hậu quả, quy trình phản hồi và việc tăng trưởng của những cấu trúc như vậy qua thời hạn. Tư duy theo đối sánh tương quan cũng yên cầu cách trình diễn thích hợp : biểu đồ quy trình nhân quả là công cụ đơn thuần nhất và linh động nhất để ghi lại những yếu tố đối sánh tương quan .
c) Tư duy động
Hệ thống có hành vi nào đó qua thời hạn. Tính trễ và xê dịch thời hạn là tính năng nổi bật của mạng lưới hệ thống, điều hoàn toàn có thể được quan sát theo chiều thời hạn, tư duy động cũng có nghĩa nhìn trước sự tăng trưởng tương lai ( hoàn toàn có thể ). Một góc nhìn lại dĩ vãng đơn thuần về tăng trưởng quá khứ là không đủ cho việc chỉ huy trong thực tiễn mạng lưới hệ thống – giống như liệu bạn có tin được vào tài xế chỉ lái xe bằng việc nhìn vào gương chiếu hậu để xác lập lái xe đi đâu không ? Các quy mô mô phỏng có ích hay thậm chí còn là thiết yếu để dự kiến những tăng trưởng tương lai đặc biệt quan trọng khi thực tại nổi lên khá lừ đừ .
d) Chỉ đạo hệ thống
Điều này đưa tất cả chúng ta tới góc nhìn cốt lõi thứ tư của tư duy mạng lưới hệ thống : việc chỉ huy trong thực tiễn mạng lưới hệ thống. Tư duy mạng lưới hệ thống khi nào cũng có cấu phần thực dụng : nó xử lý không chỉ bằng tâm lý về mạng lưới hệ thống, tuy nhiên, nó còn chăm sóc tới hành vi hướng theo mạng lưới hệ thống .
Một trong những câu hỏi nền tảng và quan trọng nhất của việc lý mạng lưới hệ thống thực hành thực tế là : cấu phần mạng lưới hệ thống nào là chủ đề cho việc đổi khác ? Trong mạng lưới hệ thống xã hội thường không hề biến hóa hành vi của người khác một cách trực tiếp được, người ta chỉ hoàn toàn có thể đổi khác hành vi của chính mình. Trong một mạng lưới hệ thống kinh tế tài chính người sản xuất thường không điều khiển và tinh chỉnh trực tiếp được thị trường. Các hoạt động giải trí thị trường thường là những hoạt động giải trí của phía phân phối để mê hoặc phản ứng ham muốn của phía nhu yếu .
Tại sao tư duy mạng lưới hệ thống lại có giá trị ? Bởi vì nó hoàn toàn có thể giúp phong cách thiết kế khôn ngoan, lê dài giải pháp của yếu tố. Theo nghĩa đơn thuần nhất, tư duy mạng lưới hệ thống phân phối bức tranh đúng chuẩn hơn về thực tiễn, để hoàn toàn có thể sử dụng những lực tự nhiên của mạng lưới hệ thống đạt tới hiệu quả mong ước. Nó cũng động viên việc tâm lý về những yếu tố và giải pháp bằng con mắt nhìn lâu dài hơn – ví dụ điển hình, làm thế nào mạt giải pháp đặc biệt quan trọng đang xem xét hoàn toàn có thể sống sót lâu được ? Và hậu quả hoàn toàn có thể không được chú ý tới là gì ? Cuối cùng, tư duy mạng lưới hệ thống dựa trên một số ít nguyên tắc phổ dụng, cơ bản có trong toàn bộ mọi khoanh vùng phạm vi hoạt động giải trí của đời sống .
2) Hệ thống là gì?
Hệ thống đích xác là gì ? Hệ thống là một nhóm những cấu phần độc lập, có quan hệ, có tương tác với nhau, tạo nên một toàn thể phức tạp và thống nhất. Các mạng lưới hệ thống có ở mọi nơi – ví dụ điển hình, bộ phận điều tra và nghiên cứu tiến hành trong tổ chức triển khai, hệ tuần hoàn trong thân thể, mối quan hệ dã thú / con mỗi trong tự nhiên, mạng lưới hệ thống đánh lửa trong xe hơi …. Hệ thống sinh thái xanh và mạng lưới hệ thống xã hội con người là những mạng lưới hệ thống sống, những mạng lưới hệ thống tự tạo như ôtô và máy giặt là những hệ không sống. Phần lớn những nhà tư tường mạng lưới hệ thống đều tập trung chuyên sâu sự quan tâm của họ vào những mạng lưới hệ thống sống, đặc biệt quan trọng là mạng lưới hệ thống xã hội con người .
Hệ thống có 1 số ít đặc trưng xác lập :
Mọi hệ thống đều có mục đích bên trong một hệ thống lớn hơn. Ví dụ: Mục đích của phòng nghiên cứu phát triển trong tổ chức của bạn là để sinh ra ý tưởng về sàn phẩm và tính năng mới cho tổ chức.
Tất cả mọi bộ phận của tổ chức đều phải hiện diện để tổ chức thực thi mục đích của nó được tối ưu. Ví dụ: hệ thống nghiên cứu và phát triển trong tổ chức của bạn bao gồm con người, thiết bị và quy trình. Nếu bạn loại bỏ bất kì một trong những cấu phần này, hệ thống này không thể vận hành được.
Các bộ phận của hệ thống phải được bố trí theo cách đặc biệt để hệ thống thực thi được mục đích của nó. Ví dụ: Nếu bạn bố trí lại mất quan hệ trong phòng nghiên cứu phát triển của mình để cho trưởng nhóm phát triển sản phẩm mới báo cáo với nhân viên kỹ thuật vào dữ liệu của phòng thí nghiệm, thì phòng này sẽ có thể bị rắc rối khi thực hiện mục đích của nó.
Hệ thống thay đổi trong khi đáp ứng với phản hồi. Từ phản hồi giữ vai trò trung tâm trong tư duy hệ thống. Phản hồi là thông tin quay trở lại nguồn phát của nó để gây ảnh hưởng tới hành động tiếp theo của nơi phát. Ví dụ: Giả sử bạn ngoặt quá gấp trong khi lái xe theo đường cong. Tín hiệu trục quan (bạn thấy cọc chắn xô vào bạn) sẽ cho bạn biết rằng bạn đang ngoặt quá gấp. Tín hiệu này tiếp tục phản hồi nhắc bạn thay đổi điều bạn đang làm (đánh tay lái theo chiều khác nào đó) để cho bạn có thể đưa xe trở lại đường.
Hệ thống duy trì sự ổn định của chúng bằng việc điều chỉnh dựa trên phản hồi. Ví dụ: nhiệt độ thân thể bạn nói chung lơ lửng quanh 98,60 Fahrenheit (370 Celcius). Nếu bạn bị quá nóng, thân thể bạn sẽ tạo ra mồ hôi, làm lạnh bạn.
3) Tư duy hệ thống như một viễn cảnh: Biến cố, hình mẫu, hay hệ thống?
Tư duy mạng lưới hệ thống là một viễn cảnh vì nó giúp tất cả chúng ta thấy những biến cố và hình mẫu trong cuộc của mình dưới ánh sáng mới và cung ứng lại chúng theo cách mang tính đòn kích bẩy cao. Chẳng hạn, giả sử đám cháy bốc lên trong thị xã của bạn. Đáy là một biến cố. Nếu bạn phân phối lại nó đơn thuần bằng việc dập tắt lửa, thì bạn đang phản ứng. ( Tức là bạn đã không làm gì để ngăn cản đám cháy mới. ) Nếu bạn cung ứng bằng việc dập đám cháy và nghiên cứu và điều tra nơi đám cháy phát ra trong thị xã, bạn đang quan tâm tới hình mẫu rồi. Chẳng hạn, bạn hoàn toàn có thể chú ý quan tâm rằng những người, hàng xóm nào đó có vẻ như bị thiệt hại vì cháy hơn người khác. Nếu bạn đặt trạm cứu hỏa vào những vùng đó, thì bạn đang thích ứng ( Bạn vẫn chưa làm gì để ngăn cản đám cháy mới. ) Bây giờ giả sử bạn tìm những mạng lưới hệ thống – như phân phối bộ cảm ứng khói và vật tư thiết kế xây dựng được dùng điều đó ảnh hưởng tác động tới những hình mẫu của việc bùng phát lửa lân cận. Nếu bạn kiến thiết xây dựng những mạng lưới hệ thống báo động cháy mới và thiết lập bộ luật bảo đảm an toàn chống cháy nổ, thì bạn đang tạo ra biến hóa. Cuối cùng, bạn đang làm điều gì đó để ngăn cản đám cháy mới !
4) Tư duy hệ thống như một ngôn ngữ đặc biệt
Như một ngôn từ, tư duy mạng lưới hệ thống có phẩm chất duy nhất giúp bạn trao đổi với người khác về nhiều mạng lưới hệ thống xung quanh và bên trong tất cả chúng ta :
Nó nhấn mạnh vấn đề vào cái toàn thể hơn là những bộ phận, và nhấn mạnh vấn đề vào vai trò của mối tương hỗ – kể cả vai trò tất cả chúng ta giữ trong mạng lưới hệ thống tại việc làm trong đời sống chung ta .
Nó nhấn mạnh vấn đề tới vòng phản hồi ( ví dụ điển hình, A dẫn tới B, rồi dẫn tới C, rồi dẫn trở lại A ) thay vì mối quan hệ nhân quả tuyến tính ( A dẫn tới B, rồi dẫn tới C, rồi dẫn tới D … cứ thế mãi ) .
Nó chưa thuật ngữ đặc biệt quan trọng diễn đạt hành vi mạng lưới hệ thống, như tiến trình củng cố ( luồng phản hồi sinh ra sự tăng trưởng hàm mũ hay sự co lại ) và tiến trình cân đối ( luồng phản hồi điều khiển và tinh chỉnh biến hóa và giúp cho bệ thống duy trì tính không thay đổi ) .
5) Tư duy hệ thống như một tập các công cụ
Lĩnh vực tư duy mạng lưới hệ thống đã phát sinh ra một khoanh vùng phạm vi rộng những công cụ để cho bạn miêu tả về mặt đồ họa hiểu biết của bạn về cấu trúc và hành vi của mạng lưới hệ thống đặc biệt quan trọng, trao đổi với người khác về hiểu biết của bạn và phong cách thiết kế ra những sự can thiệp ảnh hưởng tác động cao cho hành vi mạng lưới hệ thống có yếu tố .
Những công cụ này gồm có cả quy trình nhân quả, đồ thị hành vi theo thời hạn, biểu đồ kho và luồng, và nguyên mẫu hệ thống – toàn bộ trong chúng đều được cho phép bạn diễn đạt hiểu biết của mình để giám sát những quy mô mô phỏng và “ bộ mô phỏng bay ”, giúp bạn kiểm thử tác động ảnh hưởng tiềm năng của sự can thiệp của bạn .
http://www.pegasuscom.com/aboutst.html
Chu trình nhân quả
Một trong những cấu trúc gốc được những nhà tư duy mạng lưới hệ thống sử dụng để xem xét những mối liên hệ tương hỗ của tổ chức triển khai là quy trình nhân quả. Hai kiểu quy trình nhân quả đặc biệt quan trọng được dùng để chỉ ra những lực có công dụng : Chu trình tăng cường miêu tả theo trình diễn đồ họa cho trường hoặc suy giảm Open vào mọi nhịp tăng lên. Mọi biến được trình diễn đều hoặc là nguyên do hoặc hậu qủa của biến nào đó khác tạo nên vòng tròn. Nếu quy trình tăng cường nói tới sự tăng trưởng hàm mũ so với Công ty, thì nó cũng hoàn toàn có thể được nói tái như quy trình tốt, nhưng nếu việc suy giám được màn biểu diễn, thì cho trình này là quy trình luẩn quẩn ( Senge và công sự 1994 ) .
Kiểu tăng trưởng hay co lại này làm cho bức tranh quy trình tăng cường không khi nào hoàn toàn có thể tiếp nối vô hạn định. Bao giờ cũng có cái gì đó số lượng giới hạn nó lại. Chu trình số lượng giới hạn này được biết tới như quy trình cân đối. Ngoài tính năng số lượng giới hạn của nó, quy trình cân đối cũng hoàn toàn có thể phân phối sự cân đối cho những lực hoàn toàn có thể có vẻ như ngoài trấn áp. Hệ thống hay tiến trình sẽ tìm ra sự cân đối này hay sự kháng cự khi nó chạm tới mục tiêu hay ràng buộc nào đó hoàn toàn có thể không biết được từ đầu Senge ( 1994 ) nói rằng việc nhận ra ràng buộc hay mục tiêu này và lập ra mục tiêu mới hoàn toàn có thể giúp vượt qua hậu qủa số lượng giới hạn. Trong cả hai kiểu quy trình nhân quả những biến đều không giải quyết và xử lý ở một nhịp. Thường sự chậm trễ hoàn toàn có thể làm phát sinh mất nhiều tài nguyên hay nguồn năng lượng phí hoài nếu chúng không được nhận ra và tính tới. Chu trình nhân quả hoàn toàn có thể rất phức tạp gây khó dễ cho việc vượt qua những chi tiết cụ thể vụn vặt để tìm ra cội nguồn của yếu tố .
Nguyên mẫu
Để vượt qua thực chất phức tạp của quy trình nhãn quả, người ta đã tăng trưởng một mạng lưới hệ thống phân loại để làm cho tổ chức triển khai hoàn toàn có thể nhận diện trường hợp duy nhất của nó trong phân loại đặc biệt quan trọng và vận dụng giải pháp nào để thích hợp cho nó. Những phân loại này, được gọi là nguyên mẫu, thực sự làm những biểu đồ chỉ ra những tổng hợp nổi bật của quy trình phản hồi và căn bằng, điều thường Open trong tổ chức triển khai. Mô tả của nguyên mẫu lý giải những hình mẫu chung mà tổ chức triển khai hoàn toàn có thể so sánh với thực trạng riêng của nó. Một khi đã rõ ràng rằng một nguyên mẫu đặc biệt quan trọng khớp với trường hợp thực tại của Công ty, thì có những kế hoạch nào đó hoàn toàn có thể được dùng để cho tạo lực bẩy lớn hơn cho Công ty trong việc xử lý những yếu tố của mình. Các nguyên mẫu cung ứng dạng thức cơ sở với một số ít lao lý xác lập để cho hoàn toàn có thể thấy thuận tiện mối quan hệ tương hệ. Cũng vậy, những nguyên mẫu khác nhau là có quan hệ với nhau. Việc nhận diện ra nguyên mẫu này hoàn toàn có thể làm lộ nhu yếu xem xét nguyên mẫu khác .
Share this:
Thích bài này:
Thích
Đang tải …
