2011-10-24 03:49 PM
Trực tràng nằm trong tiểu khung, đó là một ống phình ra nên còn gọi là bóng trực tràng, Đoạn cuối trực tràng là một ống hẹp, ngắn khoảng chừng 3, 4 cm, nhẵn gọi là ống trực tràng .
Đặc điểm giải phẫu
Hình thể :
Đại tràng bắt đầu từ phần tận cùng của ruột cuối đến hậu môn. Đại tràng gồm nhiều đoạn khác nhau:
Manh tràng là một túi cùng, phình to, nằm ở hố chậu phải ; ở đây có ruột thừa, lỗ của ruột cuối đổ vào đó là van Bauhin .
Đại tràng lên đi dọc mạng mỡ phải lên sát tận mặt dưới gan .
Đại tràng ngang đi ngang từ phía sau gan sang phía lách, ở đây có một mảng mỡ rộng dính vào gọi là mạc nối lớn .
Đại tràng xuống đi dọc theo mạng mỡ trái từ cực dưới lách xuống. Đại tràng ngang và đại tràng xuống hợp với nhau thành một góc gọi là góc lách .
Đại tràng sigma di động không đi thẳng mà tạo thành cuộn vòng .
Trực tràng và hậu môn : Trực tràng nằm trong tiểu khung, đó là một ống phình ra nên còn gọi là bóng trực tràng. Đoạn cuối trực tràng là một ống hẹp, ngắn khoảng chừng 3-4 cm, nhẵn gọi là ống trực tràng. Ở đoạn này có những cơ vòng và cơ hậu môn, là nơi tiếp giáp phần da của mông với niêm mạc ống trực tràng .
Cấu trúc giải phẫu :
Về đại cương cũng giống như ruột non, nhưng có một số ít điểm khác :
Thành đại tràng cũng có 4 lớp nhưng lớp cơ dọc không phân loại đều mà tập trung chuyên sâu thành 3 dải dọc nhìn bên ngoài cũng thấy .
Niêm mạc đại tràng không có nhung mao mà nhường chỗ cho tuyến Lieberkuhn, số lượng tuyến Lieberkuhn nhiều hơn, đáy tuyến không có tế bào Paneth, tế bào hình đài hoa ngược lại rất nhiều, tế bào ruột cũng có viền bàn chải ở phía đỉnh nhưng cấu trúc màng không vừa đủ để bài tiết enzym. Do đó vai trò tiêu hoá và hấp thu của đại tràng bị hạn chế nhiều so với ruột non .
Sinh lý học
Chức năng hoạt động :
Van Bauhin là nếp gấp cấu trúc bởi một lớp cơ vòng nổi ghồ lên, lồi vào trong ruột để ngăn ngừa dòng chảy từ manh tràng vào ruột non. Thức ăn đọng lại ở ruột cuối, van đóng rồi một sóng nhu động mạnh làm van mở ra và đẩy thức ăn vào manh tràng. Do đó trong bệnh lý sóng nhu động hoàn toàn có thể đẩy ruột cuối vào đại tràng tạo nên lồng ruột cuối vào đại tràng .
Ở đại tràng phải có những sóng nhu động ngược đi từ góc gan xuống manh tràng với tần số 5-6 lần / phút. Mỗi loạt sóng co bóp lê dài 4-5 phút. Ở đại tràng ngang trái những sóng nhu động rất chậm 2-3 lần / 24 h. Manh tràng rất ít có sóng nhu động. Sóng nhu động hàng loạt chỉ xảy ra 2 h sau khi ăn, trước khi thức ăn đến được manh tràng. Ban đêm nhu động đại tràng gần như biến mất trọn vẹn và tái xuất hiện khi thức dậy .
Trên hàng loạt chiều dài của đại tràng có rất nhiều cơ vòng, tạo điều kiện kèm theo cho việc ứ đọng phân lâu trong đại tràng .
Chức năng hấp thu của đại tràng :
Mỗi ngày đại tràng nhận được khoảng chừng 1,5 lít nước, 90 % được hấp thu ở đại tràng phải và ngang. Na cũng được hấp thu gần hết theo chính sách dữ thế chủ động. Khả năng tái hấp thu nước, điện giải của đại tràng rất lớn : tới 4-5 lít nước, 816 mmol Na, 44 mmol K. Vai trò của muối mật, một số ít nội tiết tố dạ dày, ruột, một vài axid rất quan trọng trong việc tái hấp thu nước và điện giải của tế bào ruột .
Chức năng tiêu hoá :
Do vi trùng đảm nhiệm là chính, chúng tạo nên hai hiện tượng kỳ lạ lên men và lên men thối để phân hủy nốt thức ăn chưa tiêu hoá ở ruột non, hiệu quả là tạo thành hơi và phân .
Phân thông thường :
Khối lượng trung bình : 100 – 160 g / 24 h nếu thức ăn ít bã, xơ .
Màu nâu do có stercobilin và stercobilinogen. Tuy nhiên màu hoàn toàn có thể đổi khác tùy theo thức ăn .
Lượng nước cân trước và cân sau khi làm lượng phân khô sẽ biết được lượng nước. Bình thường 100 g phân tươi cho 22 g phân khô .
pH trung tính hoặc hơi acid .
Acid organic 15 mEq / 100 g phân, axid organic là bộc lộ sự lên men chua .
Amoniac 3 mEq / 100 g phân, bộc lộ của sự lên men thối .
Mỡ dưới 5 g / 24 h .
Protid dưới 1,5 g / 24 h .
Triệu chứng học đại tràng
Biểu hiện lâm sàng ( xem bài triệu chứng học của ruột non )
Thăm dò cận lâm sàng
Xét nghiệm phân :
Hoá học : Xác định những thành phần nước, điện giải, những axit, thành phần khí, pH, những sợi cellulose, những thức ăn chưa tiêu .
Ký sinh trùng : Bệnh phẩm hoàn toàn có thể là phân, dịch tá tràng, tùy loại bệnh phẩm mà có những loại ký sinh trùng khác nhau .
Vi trùng : Vi khuẩn, virus ; thông thường có 60 % Escherichia coli, 40 % Enterrocoic, loại vi trùng ưa iod rất ít. Hiện tượng lên men làm tăng vi trùng coli, lên men thối làm tăng vi trùng Cocci gram ( – )
Tìm máu trong phân :
Trong trường hợp hoài nghi chảy máu rỉ rả .
Điều tra để phát hiện sớm ung thư đại tràng
Đo thời hạn luân chuyển của ruột ( xem bài triệu chứng học của ruột non ) .
Chụp X quang đại tràng:
Cho bệnh nhân ăn chính sách không bã trong 3 ngày, thụt tháo trước khi chụp. Có thể chụp đầy như cổ xưa hoặc chụp đối quang kép cho tác dụng tốt hơn, với chiêu thức chụp đối quang kép hoàn toàn có thể thấy tổn thương nhỏ 0,5 cm, hoàn toàn có thể phát hiện được sớm ung thư đại tràng .
Chỉ định :
Ung thư đại tràng .
Polyp .
Túi phình .
Viêm loét đại-trực tràng .
Những bộc lộ của đại tràng : ỉa máu, ỉa nhầy, ỉa chảy, hội chứng kiết lỵ …
Hình ảnh thông thường : bờ đều đặn, những múi đại tràng đều đặn xếp chồng lên nhau như chồng đĩa .
Hình ảnh không bình thường :
Khối lượng : Đường kính ngang to ra, có khi gấp 2-3 lần trong bệnh to đại tràng ( megacolon ) .
Đại tràng quá dài ( dolichocolon ) .
Hình cứng : Thành đại tràng cứng một đoạn .
Hình hẹp một đoạn : Cần phân biệt với co thắt sinh lý thông thường .
Hình 2 bờ những múi không đều, chứng tỏ có phù nề, xuất tiết .
Hình đọng thuốc .
Nội soi sinh thiết :
Soi trực tràng : Dùng ống soi cứng hoặc mềm. Cần chuẩn bị sẵn sàng bệnh nhân chu đáo trước khi soi, giống như sẵn sàng chuẩn bị để chụp X quang đại tràng .
Chỉ định ( khi hoài nghi ) :
Khi ung thư trực tràng hoặc đại tràng sigma .
Nghi polyp trực tràng .
Trĩ hậu môn .
Viêm hậu môn .
Nứt hậu môn .
Các bệnh lý hoài nghi do tổn thương hậu môn-trực tràng : ỉa máu tươi, đau hậu môn, hội chứng lỵ … Khi soi trực tràng có triển khai sinh thiết, làm mô bệnh học, tế bào học chẩn đoán .
Soi đại tràng :
Bắt buộc phải dùng ống soi mềm trên 1 m .
Cần sẵn sàng chuẩn bị bệnh nhân thật kỹ, làm sạch đại tràng trước soi. .
Chỉ định : giống như X quang và soi trực tràng .
Soi đại tràng có ưu điểm tốt hơn chụp x quang dù là đối quang kép .
Nhìn thấy những tổn thương rõ ràng hơn .
Các tổn thương rất nhỏ cũng thấy được. Các bộc lộ rối loạn tăng trưởng mao mạch cũng phát hiện được. Trong khi soi hoàn toàn có thể sinh thiết .
Giá trị của sinh thiết trực tràng và đại tràng .
Nó giúp cho chứng minh và khẳng định thực chất khối u : lành hay ác tính
Nó giúp cho chẩn đoán những bệnh như : viêm lo t đại-trực tràng chảy máu, bệnh Crohn, bệnh lao … mà khi soi trực-đại tràng hoặc chụp X quang chưa xác lập, phân biệt dễ nhầm với nhau .
Chống chỉ định soi trực tràng tuyệt đối :
Khi có cản trở không đưa ống soi vào được .
Người quá sợ hãi.
Đang suy tim, suy hô hấp nặng .
Chống chỉ định tương đối :
Đang bị viêm, tổn thương cấp nặng .
