Triết lý giáo dục Nước Ta còn đang có rất nhiều tranh luận, quan điểm mà theo bộ trưởng liên nghành Bộ GD-ĐT, hoàn toàn có thể có trưng cầu ý dân. Trong ảnh : học viên Trường tiểu học Trần Bình Trọng ( Q. 5, TP.Hồ Chí Minh ) – Ảnh : NHƯ HÙNGTuổi Trẻ ghi nhận quan điểm của những đại biểu tham gia tọa đàm ” Triết lý giáo dục và triết lý giáo dục trong Luật giáo dục sửa đổi ” vừa được tổ chức triển khai .
Nhận diện triết lý giáo dục Việt Nam
PGS.TS Đặng Quốc Bảo, nguyên giám đốc Học viện Quản lý giáo dục, cho rằng nguyên tắc cốt lõi của nền giáo dục là: Dân tộc/Dân chủ – Nhân văn – Hiện đại/Sáng tạo. Đây là nguyên tắc được chắt lọc từ huấn đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh về hệ thống giáo dục quốc dân, quan hệ thầy trò, tu dưỡng nhân cách…
GS Hồ Ngọc Đại cho rằng triết lý giáo dục ngày này là ” hợp tác “. Đó là quan hệ hợp tác giữa nhà trường – xã hội, nhà trường – mái ấm gia đình, thầy – trò, thầy – thầy, học trò – học trò. Và khi đã hợp tác thì phải theo nguyên tắc thỏa thuận hợp tác, không ai áp đặt ai .Trong khi đó, tiến sỹ Giáp Văn Dương, hiệu trưởng Vietschool, bày tỏ quan điểm nên theo đuổi một triết lý, mục tiêu giản dị và đơn giản hơn là con người tự do .Theo TS Dương, trong giáo dục, học viên và giáo viên phải được quyền tiếp cận với những nguồn tư liệu và tài liệu tìm hiểu thêm khác nhau, bộc lộ trước hết ở nhiều bộ sách giáo khoa ( SGK ) khác nhau được lưu hành. Việc thi tuyển khi đó trở thành thước đo cho sự trưởng thành của người học, quan trọng nhất là sự trưởng thành trong tư duy, biểu lộ qua năng lượng tư duy độc lập của họ .Tại tọa đàm trên, 1 số ít nhà giáo dục lại cho rằng không nên xác lập triết lý giáo dục quá ngắn gọn. ” Triết lý giáo dục là đích hướng đến nhằm mục đích xử lý những yếu tố giáo dục đang đặt ra ” – tiến sỹ Nguyễn Tùng Lâm cho biết quan điểm tương đối thống nhất của nhiều chuyên viên về yếu tố này sau khi đã tranh luận, phản biện .GS.TSKH Trần Ngọc Thêm – chủ nhiệm đề tài nghiên cứu và điều tra ” Triết lý giáo dục việt nam : từ truyền thống lịch sử đến tân tiến ” – cho rằng khái niệm triết lý giáo dục gồm năm thành tố. Trong đó thiên chức giáo dục là thành tố gốc, tiềm năng giáo dục là thành tố TT, cốt lõi, trực tiếp chi phối ba thành tố còn lại là nội dung giáo dục, chiêu thức giáo dục và nguyên tắc giáo dục .
Nên hay không nên đưa vào luật?
tiến sỹ Phạm Đỗ Nhật Tiến, nguyên trợ lý bộ trưởng liên nghành Bộ GD-ĐT, phủ nhận quan điểm cho rằng việt nam chưa có triết lý giáo dục vì ” giáo dục việt nam hiện vẫn đang hoạt động dưới dẫn dắt của một triết lý giáo dục, bộc lộ qua những phát biểu tường minh về thiên chức, tiềm năng, nguyên tắc giáo dục ” .Theo ông Tiến, triết lý giáo dục việt nam có sự hoạt động cùng với bước tiến về kinh tế tài chính – xã hội của quốc gia, được lao lý trong những quan điểm chỉ huy của Đảng về tăng trưởng giáo dục và được thể chế hóa trong những văn bản luật, từ Luật giáo dục 1998 đến Luật giáo dục 2005, Luật giáo dục ĐH 2012, Luật giáo dục nghề nghiệp năm trước .GS.TSKH Trần Ngọc Thêm cho rằng nhìn chung những nước không công bố rõ ràng về triết lý giáo dục trong luật mà ngoài mục tiêu, luật giáo dục những nước thường đưa ra những pháp luật về những thành tố quan trọng khác của triết lý giáo dục như tiềm năng, nguyên tắc, trong đó tiềm năng luôn là thành tố Open phổ cập nhất .Ông Nguyễn Minh Thuyết, tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới, cũng san sẻ khi thiết kế xây dựng chương trình đã tìm hiểu thêm những nước và thấy không có chương trình nào có mục về triết lý giáo dục, mà chỉ biểu lộ ở tiềm năng, quan điểm triển khai chương trình .Nhưng đại diện thay mặt cho thế hệ những người nghiên cứu và điều tra trẻ trong nghành nghề dịch vụ giáo dục, ông Nguyễn Quốc Vương – giảng viên khoa lịch sử dân tộc ĐH Sư phạm TP.HN, tác giả cuốn Đi tìm triết lý giáo dục việt nam ( NXB Tri Thức, năm 2017 ) – lại viện dẫn triết lý giáo dục của Nhật bộc lộ trong luật giáo dục cơ bản với tựa Mục đích và triết lý giáo dục .” Triết lý giáo dục gồm có hai bộ phận chính là hình ảnh con người mơ ước ( con người mà nền giáo dục muốn tạo ra ) và xã hội tương lai mơ ước ( xã hội mà con người mơ ước sẽ tạo ra, bảo vệ ) .Ở đó, triết lý giáo dục bộc lộ qua hình ảnh xã hội mơ ước được xác lập là ” vương quốc độc lập – dân chủ ” và con người mơ ước là ” quốc dân khỏe mạnh cả về sức khỏe thể chất lẫn ý thức, đồng thời có không thiếu phẩm chất thiết yếu với tư cách là người làm chủ xã hội – vương quốc độc lập và dân chủ ” .
Theo nhiều quan điểm, triết lý giáo dục thế nào sẽ phong cách thiết kế chương trình huấn luyện và đào tạo, tổ chức triển khai thi tuyển thế ấy. Trong ảnh : một tiết học toán của học viên Trường trung học cơ sở Lê Anh Xuân ( Q.Tân Phú, TP Hồ Chí Minh ) – Ảnh : NHƯ HÙNG
Triết lý thế nào, thiết kế chương trình thế ấy
Trong văn bản góp ý Luật giáo dục ĐH sửa đổi, Thương Hội những trường ĐH, CĐ việt nam hai lần yêu cầu phải bổ trợ vào chương 1 của luật điều về triết lý giáo dục ĐH. Theo lý giải của hiệp hội, việc bổ trợ này rất thiết yếu vì ” cần bộc lộ những quan điểm chính thức của Đảng, Nhà nước về giáo dục ĐH để thống nhất xu thế cho tăng trưởng giáo dục ĐH việt nam ” .
Đáp lại kiến nghị này, Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội cho rằng triết lý giáo dục nói chung, triết lý giáo dục ĐH nói riêng là “khái niệm còn có rất nhiều tranh cãi, chưa có sự thống nhất” ngay cả trong giới nghiên cứu khoa học.
Tuy nhiên, ủy ban xác lập nội dung này ” sẽ là một trong những chủ đề được chăm sóc, lựa chọn để tổ chức triển khai những hội nghị, hội thảo chiến lược của ủy ban thời hạn tới nhằm mục đích bàn luận kỹ lưỡng, tạo sự đồng thuận, thống nhất trong dư luận và trong giới học thuật trước khi pháp điển hóa khi sửa đổi tổng lực Luật giáo dục ĐH ” .Ngày 7-1, trao đổi với Tuổi Trẻ, tiến sỹ Lê Viết Khuyến – Thương Hội những trường ĐH, CĐ việt nam – chứng minh và khẳng định cần kiến thiết xây dựng được triết lý giáo dục để giáo dục tăng trưởng mạch lạc hơn. ” Triết lý giáo dục phải ngắn gọn, súc tích mới bền vững và kiên cố, còn cứ dông dài thì đường hướng tăng trưởng rất dễ mông lung ” – ông Khuyến nói .Ông Khuyến dẫn chứng UNESCO đã xác lập niềm tin ” học suốt đời ” cùng với 4 trụ cột giáo dục gồm : ” Học để biết, học để thao tác, học để chung sống và học để chứng minh và khẳng định mình “. Đây được coi là triết lý giáo dục tương thích với nền giáo dục của nhiều vương quốc trên quốc tế .Tuy nhiên, lúc bấy giờ đào tạo và giảng dạy ĐH đang theo khuynh hướng ” học để có việc làm “, nhiều trường đang cắt dần nội dung giáo dục đại cương, tăng dần nội dung đào tạo và giảng dạy nghề nghiệp. ” Nhưng nếu đi theo triết lý tăng trưởng con người tổng lực thì cấu trúc, nội dung chương trình sẽ phải khác ” – ông Khuyến nghiên cứu và phân tích .Theo ông Khuyến, nếu xác lập triết lý cần đặc biệt quan trọng chăm sóc đến yên cầu mới với giáo dục ĐH là tính đại chúng .
Có thể trưng cầu ý dân
Bộ GD-ĐT sẽ lắng nghe, chắt lọc những quan điểm góp ý và bàn luận kỹ. Có thể sẽ có những cuộc trưng cầu ý dân về triết lý giáo dục và việc đưa triết lý giáo dục vào luật như thế nào. Triết lý giáo dục hoàn toàn có thể gói trong 5-10 chữ nhưng biểu lộ được rõ yếu tố giáo dục sẽ phải xử lý, hướng đến .Bộ trưởng Bộ GD-ĐT
Phùng Xuân Nhạ
Triết lý giáo dục chưa được gọi tên
Dù chưa Open cụm từ ” triết lý giáo dục ” trong những văn bản tương quan đến giáo dục, việt nam trên trong thực tiễn đã xác lập một triết lý giáo dục .Nhưng cái rắc rối và phức tạp ở việt nam là trong khi diễn đạt và thực thi triết lý giáo dục, cả người làm quản trị và giáo viên không gọi tên hay chỉ ra triết lý giáo dục đó là gì, vai trò của nó như thế nào so với hàng loạt mạng lưới hệ thống giáo dục .Do vậy, khi nhìn vào giáo dục việt nam, người ta sẽ vừa thấy sự hiển hiện của triết lý giáo dục vừa … không thấy rõ nó. Hệ quả là sự lúng túng biểu lộ ở cả lý luận và thực tiễn .Nói cho công minh thì có nhiều yếu tố giáo dục việt nam đang đương đầu ở trên quốc tế cũng có. Ví dụ ở Nhật vẫn có bắt nạt trường học, có hiện tượng kỳ lạ học viên cự tuyệt trường học … Nhưng sự Open tổng lực và rậm rạp những yếu tố ở trường học sẽ đặt ra câu hỏi về ngọn nguồn của những yếu tố .Khi muốn chỉnh sửa tổng lực những yếu tố của giáo dục thì đương nhiên phải đặt ra câu hỏi về ” đường hướng ” – tức là triết lý – vì nó chi phối hàng loạt những việc làm tiếp theo của giáo dục từ tổ chức triển khai hành chính, cơ cấu tổ chức trường học tới nội dung chương trình, SGK, giải pháp …
Việc nhìn lại vấn đề này trong bối cảnh hiện tại là vô cùng cần thiết vì nếu không làm sáng tỏ đích đến của giáo dục, tương lai lý tưởng của giáo dục, những người làm giáo dục sẽ dễ lấy các con số (chủ nghĩa thành tích) để biện minh cho mục đích giáo dục.
Ông Nguyễn Quốc Vương
tác giả cuốn Đi tìm triết lý giáo dục Việt Nam
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Sớm công bố đường hướng đổi mới giáo dục TTO – Ông Phùng Xuân Nhạ, bộ trưởng liên nghành Bộ GD-ĐT, đã có cuộc trao đổi với báo chí truyền thông đầu năm mới 2019 về những yếu tố mà ‘ người ngồi ghế nóng ‘ đương đầu trong hơn hai năm đương nhiệm.
