Tranh chấp đất đai tại Đồng Tâm – Wikipedia tiếng Việt

Bài này viết về vấn đề tranh chấp đất đai giữa 1 số ít người và cơ quan chính phủ Nước Ta. Đối với vụ án mà Nhà nước Nước Ta xét xử năm 2020, xem Vụ án Đồng Tâm

Tranh chấp đất đai tại Đồng Tâm
Một phần của Các cuộc tranh chấp về đất đai ở Việt Nam
Ngày	15 tháng 4 năm 2017 – 9 tháng 1 năm 2020
Địa điểm	Đồng Tâm, Mỹ Đức, Hà Nội, Việt Nam
Nguyên nhân	Tranh chấp đất đai
Hình thức	Bắt người làm con tin, xung đột bạo lực
Kết quả	Con tin được thả Người dân được cam kết không xử hình sự
Các phe trong cuộc xung đột dân sự
Hàng chục hộ dân tại xã Đồng Tâm Chính quyền Mỹ Đức Cảnh sát cơ động Hà Nội
Nhân vật thủ lĩnh
Hàng chục hộ dân tại xã Đồng Tâm Lê Đình Kình và một số người thân Chính quyền Hà Nội Chủ tịch UBND Nguyễn Đức Chung Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự Hồ Sỹ Tiến
Số lượng
Không xác lập Hàng chục Bạn đang đọc: Tranh chấp đất đai tại Đồng Tâm – Wikipedia tiếng Việt
Thương và tử vong
Người chết	4 (Lê Đình Kình và 3 công an)
Cầm tù	29 người bị bắt và khởi tố hình sự
Buộc tội	Không
Phạt	Không

Tranh chấp đất đai tại Đồng Tâm, được biết đến trên các phương tiện thông tin đại chúng từ năm 2017 là vụ việc tranh chấp đất đai giữa một số người và chính phủ Việt Nam. Vụ việc gồm 2 sự kiện là “bắt giữ con tin” (gồm công an, nhà báo và cán bộ chính quyền) năm 2017 và “trấn áp bạo lực” năm 2020.

Thảo luận giữa người dân và chính quyền sở tại liên tục duy trì từ 2017 đến 2019, nhưng không có hiệu quả. Vào lúc 3 giờ rạng sáng ngày 9 tháng 1 năm 2020, hai bên đã xảy ra đụng độ .Theo Bộ Công an Nước Ta thì vào sáng ngày 9 tháng 1 năm 2020, theo kế hoạch, quân đội sẽ xây hàng rào trên đất Đồng Sênh, nên đêm 8 tháng 1 rạng sáng ngày 9 tháng 1, Công an thành phố Thành Phố Hà Nội cùng một số ít đơn vị chức năng thuộc Bộ Công an đưa quân tới cổng làng Hoành ( cách nơi thiết kế xây dựng gần 3 km ) để lập chốt nhằm mục đích ngăn cản từ xa dân làng này để họ không hề ra được khu vực kiến thiết xây dựng hàng rào. Trong lúc lập chốt, họ bị nhóm người Lê Đình Kình tiến công khiến 3 công an tử trận [ 1 ] công an phải tự vệ, sau đó nhóm người Lê Đình Kình rút vào trong nhà cố thủ, chống trả bằng vũ khí. [ 1 ] Công an truy đuổi vào nhà Lê Đình Kình và hai nhà bên cạnh .Theo góc nhìn của người dân và người thân trong gia đình của Lê Đình Kình, công an đã tiến công vào thôn Hoành với vũ khí và hơi cay. Nhà Lê Đình Kình bị đánh sập một bức tường, ông Kình bị bắn chết tại nhà. Lê Đình Chức, con trai Kình, bị bắt. [ 2 ]Theo Bộ Công an Nước Ta, vụ đụng độ đã làm ba công an và một dân thường ( Lê Đình Kình ) tử trận. 19 người bị bắt với tội danh chống người thi hành công vụ. Bộ Công an nói rằng đã trấn áp được tình hình và liên tục xây rào quanh khu đất đang tranh chấp. Một số ngày sau đó, khu vực quanh nhà Kình bị lực lượng bảo mật an ninh trấn áp, những phóng viên báo chí không được tiếp cận hiện trường để đưa tin và người ở trong cũng không được ra ngoài .Vụ việc này đã gây nhiễu loạn thông tin trên mạng Internet, gây ra sự phân cực quan điểm trên mạng xã hội và làm chia rẽ công luận. [ 3 ] Một số người nhận định và đánh giá rằng, Luật Đất đai là nguyên do cốt lõi của vấn đề. Cần phải sửa gấp Luật này, nhất là về chính sách tịch thu đất và bồi thường tương hỗ tái định cư sau khi nhà nước tịch thu đất. ” [ 4 ]

Bối cảnh

Ngày 14 tháng 4 năm 1980, Thủ tướng nhà nước ra Quyết định số 113 / TTg về việc cấp đất kiến thiết xây dựng đợt 1 trường bay quân sự chiến lược Miếu Môn ( trên địa phận xã Đồng Tâm ), với diện tích quy hoạnh 208 ha, trong đó có 47,36 ha đất nông nghiệp của xã Đồng Tâm, [ 5 ] trên đường gồm có 16 mốc giới ( từ mốc số 1 đến mốc số 16 ). Khu đất trường bay quân sự chiến lược Miếu Môn do Tiểu đoàn 31, Lữ đoàn 28, Quân chủng Phòng không – Không quân quản trị. Tuy nhiên, dự án Bất Động Sản này đã không được triển khai. Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm đã làm thủ tục hợp pháp hóa những thanh toán giao dịch đất quốc phòng xem như đó là đất thổ cư, đất vườn liền kề ; thời hạn sử dụng lâu bền hơn ; đất ở cho những hộ. Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng trong cuộc họp báo nhà nước thường kỳ tháng 4/2017, năm năm trước, Ủy Ban Nhân Dân thành phố Thành Phố Hà Nội có quyết định hành động giao đất đó, đồng thời đo lại hàng loạt mốc giới và diện tích quy hoạnh đất là 236,7 ha, so với 208 ha bắt đầu thì có chênh nhau 28,7 ha. Nhân dân xã Đồng Tâm cho rằng diện tích quy hoạnh 28,7 ha đó là đất nông nghiệp. Từ đó có sự tranh chấp và xử lý không thấu tình đạt lý. [ 6 ]Theo trang mạng của Thanh tra nhà nước đăng ngày 17 tháng 7 năm năm ngoái, quản trị Ủy ban Nhân dân xã, cán bộ địa chính xã Đồng Tâm ghi lời chứng, trích sơ đồ thửa đất chuyển nhượng ủy quyền, ký tên, đóng dấu vào hồ sơ chuyển nhượng ủy quyền quyền sử dụng đất trái thẩm quyền, cố ý vi phạm Luật Đất đai, tiếp tay cho 1 số ít người bán đất quốc phòng. [ 7 ] [ 8 ] Ngoài ra, những cán bộ xã, huyện lại còn lấy đất nông nghiệp ở và cho doanh nghiệp thuê trái phép. [ 9 ] Theo Quyết định số 551 / QĐ-TM ngày 27 tháng 3 năm năm ngoái, Bộ Quốc phòng đã tịch thu 50,03 ha đất quốc phòng do Quân chủng Phòng không – Không quân đang sử dụng, quản trị để giao cho Tập đoàn Viễn thông quân đội ( Viettel ) tiếp đón quản trị sử dụng vào khu công trình quốc phòng, trong đó gồm có 46 ha thuộc xã Đồng Tâm ( huyện Mỹ Đức ). [ 10 ]

Nguyên nhân

Nguyên nhân của vụ này xuất phát từ việc người dân xã Đồng Tâm không đống ý việc chính quyền sở tại huyện Mỹ Đức giao đất đanh canh tác của họ cho Viettel do quân đội quản trị. [ 11 ] Theo tờ Người cao tuổi, năm 1980, nhà nước Nước Ta cho tịch thu 208 ha đất vì mục tiêu bảo mật an ninh quốc phòng, trong đó có 47,36 ha là đất nông nghiệp của xã. Theo RFI, do chưa triển khai được dự án Bất Động Sản, Lữ đoàn 28 Phòng không – Không quân đã đồng ý chấp thuận để 1 số ít hộ dân đang canh tác được sử dụng trong thời điểm tạm thời trên khu đất cho tới khi tịch thu. Và năm năm ngoái, Bộ Quốc phòng cho tịch thu trên 50 ha đất quốc phòng giao cho Viettel, một công ty thương mại do Bộ Quốc phòng làm chủ và quản trị, trong đó có 46 ha thuộc xã Đồng Tâm. [ 12 ] Tuy nhiên, sau khi có hiệu quả thanh tra, thì khu đất này là khu đất thuộc trường bay Miếu Môn và là đất quốc phòng. Từ 1989, thừa kế Bộ Tư lệnh Công binh, Lữ đoàn 28 đã ký 1 số ít hợp đồng giao khoán ( một hình thức cho thuê ) hằng năm trên diện tích quy hoạnh 19,9 ha cho xã Đồng Tâm, xã giao cho những đội sử dụng vào mục tiêu nông nghiệp. Vị trí diện tích quy hoạnh đất giao khoán này nằm trong diện tích quy hoạnh đất quốc phòng của trường bay Miếu Môn. Mặt khác, những đơn vị chức năng quốc phòng chưa triển khai sơ tán một số ít hộ dân đã ăn ở trên đất quốc phòng từ trước năm 1980, để những hộ lấn chiếm, cho khuyến mãi ngay, chuyển nhượng ủy quyền, kiến thiết xây dựng khu công trình trái phép, là buông lỏng quản trị đất quốc phòng. [ 13 ]

Sự kiện ” bắt giữ con tin “

15 tháng 4 năm 2017

16 tháng 4 năm 2017

Thông báo chính quyền sở tại

Ngày 16 tháng 4, truyền thông online nhà nước hàng loạt phát đi thông tin của Thông tấn xã Nước Ta về ” Tình trạng vi phạm trên đất quốc phòng ” ở Đồng Tâm, ” Ngày 16/4, Công an thành phố Thành Phố Hà Nội cho biết ngày 30/3/2017, Cơ quan Cảnh sát tìm hiểu, Công an thành phố Thành Phố Hà Nội đã ra quyết định hành động khởi tố vụ án gây rối trật tự công cộng xảy ra tại xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, TP.HN theo pháp luật tại Điều 245 – Bộ luật Hình sự “. ” Ngày 15/4, Cơ quan Cảnh sát tìm hiểu, Công an thành phố TP.HN đã vận dụng giải pháp ngăn ngừa, bắt giữ bốn công dân về hành vi gây rối trật tự công cộng để tìm hiểu, làm rõ “. ” Một số công dân do thiếu hiểu biết pháp lý đã có hành vi cản trở và tổ chức triển khai giữ người trái pháp lý so với cán bộ chiến sỹ công an Thành Phố Hà Nội “, trong khi Ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HN cho biết : Thời gian gần đây, tại địa phận xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức đã xảy ra thực trạng vi phạm trên đất quốc phòng. [ 14 ] [ 15 ]

17 tháng 4 năm 2017

18 tháng 4 năm 2017

Tối 18/4, Phó Bí thư Thành ủy Thành Phố Hà Nội Đào Đức Toàn cho biết Thường trực Thành ủy đã phân công quản trị Ủy Ban Nhân Dân TP Nguyễn Đức Chung dữ thế chủ động tiếp xúc, đối thoại và xử lý bức xúc của người dân huyện Mỹ Đức. [ 16 ]

19 tháng 4 năm 2017

Các đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân (thành phố Hải Phòng) và Dương Trung Quốc (Đồng Nai) cùng bày tỏ quan điểm cho rằng Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung nên sớm đối thoại với người dân xã Đồng Tâm (huyện Mỹ Đức). Dương Trung Quốc nói: “Lòng tin không gì tốt hơn là đối thoại với người dân”. Lê Thanh Vân đặt câu hỏi, “Một dự án xây dựng sân bay quân sự được lập ra từ năm 1980 đến nay, vì mục đích quốc phòng an ninh, được giao đi, giao lại nhiều lần, để lãng phí việc sử dụng đất nông nghiệp mấy chục năm qua. Tại sao? Nhân dân Đồng Tâm có yêu cầu chính đáng là được đối thoại với Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhưng đến nay chưa được đáp ứng. Tại sao?…” [17]

20 tháng 4 năm 2017

Chiều 20 tháng 4, quản trị Ủy Ban Nhân Dân TP. Hà Nội Nguyễn Đức Chung đã tới huyện Mỹ Đức, cách xã Đồng Tâm hơn 15 km, để bàn với huyện ủy kế hoạch tiếp xúc với người dân xã Đồng Tâm. Trao đổi với Zing. vn, một người dân xã Đồng Tâm cho hay họ nhận được thông tin ý kiến đề nghị mỗi xóm cử ra 10 người để tới Ủy Ban Nhân Dân huyện đối thoại với quản trị Ủy Ban Nhân Dân TP.HN Nguyễn Đức Chung. ” Chúng tôi muốn ông Chung về Đồng Tâm đối thoại với dân chứ không lên huyện “, người này nói. [ 16 ] Trong buổi họp này chỉ huy Thanh tra thành phố công bố quyết định hành động thanh tra trong vòng 45 ngày tổng lực việc quản trị, sử dụng và quy trình giải quyết và xử lý từ trước đến nay so với diện tích quy hoạnh đất trường bay Miếu Môn và đất ở đồng Sênh, xã Đồng Tâm. [ 18 ]Tại cuộc họp báo thường kỳ chiều 20 tháng 4, vấn đáp thắc mắc của báo chí truyền thông quốc tế về vấn đề xảy ra tại Đồng Tâm, Mỹ Đức, người phát ngôn Lê Thị Thu Hằng của Bộ Ngoại giao cho biết Thành phố TP. Hà Nội đang có những giải pháp giải quyết và xử lý vấn đề theo đúng pháp luật của pháp lý Nước Ta, bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của những bên tương quan. [ 19 ]

21 tháng 4 năm 2017

Trong buổi họp trong ngày hôm qua chỉ có đại diện thay mặt Ủy Ban Nhân Dân xã, không có người dân Đồng Tâm tham gia. Ông Chung nói : ” Ngày mai, ngày kia, tôi chuẩn bị sẵn sàng liên tục đối thoại trực tiếp với người dân xã Đồng Tâm … ” và lôi kéo bà con xã Đồng Tâm thao tác theo pháp lý, tháo bỏ những vật cản, sớm để 20 chiến sỹ, cán bộ bị giữ tại thôn Hoành về với mái ấm gia đình. Mọi tâm tư nguyện vọng nguyện vọng của bà con sẽ được lắng nghe và xử lý thấu đáo. [ 20 ]

ĐBQH đoàn Hà Nội Trần Thị Quốc Khánh cho biết sáng 21 tháng 4, đoàn ĐBQH Hà Nội sẽ tiếp xúc cử tri huyện Mỹ Đức. Bà nói: “từ khi được bầu và trúng cử tại đây, đến nay chưa đầy 1 năm, đã qua vài cuộc tiếp xúc cử tri nhưng tôi chưa thấy bất cứ người dân nào phản ánh việc này với đại biểu Hà Nội. Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe, chúng tôi cũng công khai cả số điện thoại để dân có thể gọi điện bất cứ lúc nào…Tôi cho rằng lúc này cần nhất vẫn là đối thoại, đến với dân, lắng nghe dân. Trong mọi vấn đề, cả hai bên đều phải hành xử theo nhận thức hiểu biết về pháp luật chứ không thể bộc phát, cảm tính.” [21]

Cũng sáng ngày 21/4, ông Lê Đình Ba ( SN 1959, phó trưởng thôn Hoành, xã Đồng Tâm, Mỹ Đức, Thành Phố Hà Nội ) cho biết, người dân đã thả ông Đặng Văn Cảnh – Trưởng ban Tuyên giáo huyện Mỹ Đức ( Thành Phố Hà Nội ). Ông cũng cho biết, người dân đang triển khai quét dọn đường sá để đón quản trị TP Nguyễn Đức Chung về đối thoại. [ 22 ]

22 tháng 4 năm 2017

Ông Nguyễn Đức Chung xuống xã Đồng Tâm vào buổi sáng để hội thảo chiến lược với người dân ở đây ( 50 người được mời, những người khác hoàn toàn có thể nghe từ loa bắt ra ngoài ) khoảng chừng hơn 2 tiếng. Trong chương trình còn có đại diện thay mặt Thanh tra nhà nước, Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự Hồ Sỹ Tiến cùng đại diện thay mặt những ban ngành TP và huyện Mỹ Đức. 9 người dân phát biểu nêu lên 21 yếu tố, được ông Chung vấn đáp như sau : [ 23 ] [ 24 ]

• Về kiến nghị của người dân đề nghị Tập đoàn Viettel dừng thi công, theo ông Chung thì thành phố quyết định vào ngày 20 tháng 4 năm 2017 thanh tra toàn diện khu đất này, thanh tra toàn diện quá trình quản lý, quá trình sử dụng, quá trình xử lý toàn bộ khu đất,và cam kết đúng 45 ngày sẽ ra kết luận.
• Về kiến nghị của người dân Đồng Tâm đề nghị huyện Mỹ Đức không tuyên truyền về đất quốc phòng, ông Chung nói đã chỉ đạo chấm dứt việc tuyên truyền như vậy vì hiện nay đang trong quá trình thanh tra.
• Trả lời đề nghị của bà con không về trấn áp, ông Chung nói: “Chắc bà con có tâm lý cho rằng có lực lượng Bộ Công an, Công an TP về giải cứu, tôi đã cam kết không có ai về trấn áp, không có ai về giải cứu, bà con đã thấy không có chuyện đó xảy ra”.
• Về kiến nghị không truy cứu trách nhiệm hình sự, ông Chung ghi nhận ý kiến bà con về các bức xúc, thừa nhận việc bắt giữ người là sai: “Tôi ghi nhận việc làm của bà con là từ bức xúc đất đai, từ việc bắt giữ người không công bố lệnh, không mặc trang phục, bắt đưa lên ô tô. Tôi tin đất nước ta có truyền thống đánh kẻ chạy đi không đánh kẻ chạy lại. Luật pháp có quy định thành khẩn, khắc phục hậu quả, tôi tin bà con sẽ được giảm nhẹ.“

Sau đó 19 người bị giam giữ còn lại được phóng thích. [ 25 ] [ 26 ] Lúc 14 h20, bà Nguyễn Thị Lan đại diện thay mặt chính quyền sở tại xã Đồng Tâm phát loa đọc nội dung cam kết của ông Nguyễn Đức Chung, qua đó ông Chung cam kết sẽ không truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự người dân trong vấn đề này. [ 27 ] Cùng ngày trong buổi họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xem xét dự kiến chương trình giám sát của Quốc hội, Phó quản trị nước Đặng Thị Ngọc Thịnh phát biểu ” Chuyện ở Mỹ Đức ( Thành Phố Hà Nội ) có xu thế lây lan đến địa phận khác, yếu tố khiếu nại tố cáo tương quan đến đất đai cần được chăm sóc giám sát trong thời hạn tới “. [ 28 ]Theo lời kể của Lê Đình Kình ( sinh năm 1936 ) nguyên Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tâm, vào ngày 16 tháng 6, 1 số ít sĩ quan mặc sắc phục và ‘ đi xe biển đỏ ‘ đã mời ông ‘ ra đồng đo mốc giới ‘, rồi đề xuất ông thuyết phục người làng đi cùng về nhà, để nhóm sĩ quan trên hoàn toàn có thể ‘ thao tác ‘. Khi ra đến khu vực là ‘ mốc 15 ‘ nơi là đồng vắng thì ông bị một sĩ quan ‘ đạp bay ‘, khiến ông bị ‘ gãy xương hông đùi ‘. Ông Kình kể, sau khi bị ‘ đạp xong ‘ thì ông bị ‘ vứt lên xe như một con vật ‘, bị ‘ còng tay ‘ và ‘ nhét giẻ vào mồm ‘ [ 29 ] .Ông nói, ông bị gãy xương nhưng không được đưa ngay đến bệnh viện mà bị đưa về một trụ sở công an để tìm hiểu. Sau nhiều tiếng đồng hồ đeo tay, khi sau cuối được đưa tới một bệnh viện, thì ông bị những những nhân viên cấp dưới áp giải nói với bệnh viện rằng ông ‘ là đối tượng người dùng nguy hại ‘, ‘ gây rối trật tự công cộng ‘. Ông Kình cũng cho biết, khi đến bệnh viện rồi, ông không được lo chữa trị ngay mà phải thao tác để lấy lời khai nên sau hơn 3 ngày sau ‘ mới được phẫu thuật ‘. Sau 2 tháng, ông vẫn chưa đi lại được. [ 30 ] .

Căn bản pháp lý của lời cam kết

TS Nguyễn Sĩ Dũng, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cho là cam kết của ông Chung là có căn bản pháp luật. Ông lý luận: Công lý là giá trị tòa án được giao nhiệm vụ bảo vệ, chứ không phải pháp luật. Với lý luận “Chính vì mang công lý trong tim, mà những người dân Đồng Tâm đã phản ứng lại một cách tương thích với hành vi bắt giữ người rất tệ của những người đại diện cho chính quyền.” Từ đó ông đặt câu hỏi, trừng trị người dân vì một sự đáp trả như vậy có đạt được công lý không? [31]

Ý kiến

• Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng: “… sự cục cằn, thô bạo của những người nông dân này chỉ là lớp vỏ bên ngoài. Đằng sau lớp vỏ đó là những tâm hồn rất dễ bị tổn thương, là những nỗi niềm chất chứa không có cách gì giãi bày cho hết. Đó là những con người vừa mới quát tháo, nhưng lập tức nghẹn ngào trình bày những oan ức của mình khi được lắng nghe….Hiện nay, cả chính quyền và cả những người dân ở Đồng Tâm, Mỹ Đức đều cần một lối thoát. Lối thoát đó chính là đối thoại.“[32]
• “Người nông dân nổi dậy” ở Hải Phòng, Đoàn Văn Vươn, từng đứng lên chống lực lượng thu hồi đất, cho biết rằng ông “sẵn sàng đứng ra làm trung gian” giữa người dân Đồng Tâm, với chính quyền nhằm giúp làm hạ nhiệt căng thẳng hiện nay. Ông Vươn cho là sự cố này xảy ra giống với vụ của ông 5 năm trước, nói rằng người dân xã Đồng Tâm “không còn niềm tin” và “đã bị đẩy tới bước đường cùng”.[33]
• Về vụ việc ở Đồng Tâm ngày 21 tháng 4, Luật sư Lê Công Định từ TPHCM cho rằng cần tìm cách giải quyết tận gốc rễ: “Phong trào dân oan là một cảnh báo về bất ổn xã hội ngày càng lớn, và bây giờ phát triển thành một cuộc xung đột hẳn hoi giữa nông dân và nhà cầm quyền“, “Có thể tháo dỡ ngòi nổ tại Đồng Tâm không sớm thì muộn, nhưng ngòi nổ ở những nơi khác vẫn còn nguyên vẹn, chờ đến dịp lại bùng nổ một khi sở hữu toàn dân về đất đai chưa bị bãi bỏ.” [34]
• GS Phan Xuân Sơn, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, chủ biên công trình nghiên cứu về “Lý thuyết xung đột xã hội và quản lý, giải tỏa xung đột xã hội Việt Nam” nhận xét: “Qua thông tin báo chí thì tôi thấy những người như ông Lê Đình Kình không phải là “kẻ cầm đầu”. Ông ấy thực sự là người đại diện cho tâm tư, nguyện vọng, lợi ích của cả một cộng đồng dân cư lớn, có truyền thống văn hóa làng xã. Cho dù căn cứ pháp lý thế nào thì có vẻ như áp dụng biện pháp mạnh với những người như ông Kình là sai lầm. Sai lầm ấy trực tiếp dẫn tới việc người dân Đồng Tâm phản ứng bột phát, bắt giữ một loạt nhân viên công quyền.” [35]

Cáo buộc của báo chí truyền thông

• Báo Hà Nội Mới ngày 18 tháng 4 cho là: “Một số đối tượng cơ hội chính trị dưới danh nghĩa “luật sư”, “chuyên gia”, nhà “dân chủ” đã lên mạng xã hội liên tục có những phát ngôn, tuyên bố sai lệch, không đúng bản chất sự việc, tỏ vẻ “hào hiệp”, sẵn lòng “hỗ trợ” người dân đòi “quyền lợi”… Mục đích chính của các đối tượng này không gì khác là cố tình bôi đen sự thật nhằm làm chệch hướng dư luận, lợi dụng tình hình để nói xấu chế độ và kích động sự quá khích của một bộ phận nhân dân khiến tình hình càng thêm căng thẳng.” [36] Luật sư Hà Huy Sơn, người đã đăng tải những lời khuyên nhủ dành cho người dân Đồng Tâm trên trang cá nhân, nhận xét: “Tôi cho rằng nếu báo muốn nói một điều gì đó thì phải có bằng chứng cụ thể. Luật sư nào, kích động hay bôi xấu như thế nào? Chứ chỉ nói chung chung thì tôi cho rằng đó chỉ là những lời nhận xét chủ quan vu vơ.” [37]

Ảnh hưởng mạng xã hội

• Theo Đoan Trang, nhà báo tự do từ Hà Nội: “… Để xảy ra tình trạng facebooker phải vào cuộc đưa tin, phần lỗi thuộc về một nhà nước hạn chế tự do ngôn luận và của một nền báo chí bị nhà nước kiểm soát. Ngoài ra, nếu ngay từ đầu chính quyền không làm gì sai thì đã không có vụ Đồng Tâm, và nếu không có mạng xã hội lên tiếng – bình luận, phân tích, mở rộng vấn đề thay vì chỉ đưa tin – thì rất có thể Đồng Tâm đã bị đàn áp trong im lặng như những Nghệ An, Thái Bình, Tây Nguyên năm nào.” [38]
• Giảng viên Lê Toàn tại Đại học Monash (Úc) cho là, với sự hỗ trợ của những người ủng hộ nhân quyền, các nhà hoạt động chính trị, truyền thông quốc tế và các blogger độc lập và bằng cách sử dụng Facebook, YouTube và phương tiện truyền thông xã hội tương tự, người dân Đồng Tâm chuyển tải một câu chuyện khác về sự kiện này so sánh với lối tường thuật của nhà nước.[39]

Bài học

Hậu quả

Thành Phố Hà Nội ngày 27 tháng 4 ra quyết định hành động thay Phó trưởng đoàn Thanh tra đất đai ở Đồng Tâm, đúng như cam kết của quản trị TP Nguyễn Đức Chung trong buổi đối thoại với nhân dân Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức. [ 45 ]Ngày 4 tháng 7, Viện Kiểm sát nhân dân huyện Mỹ Đức, TP.HN ra cáo trạng truy tố 14 cựu cán bộ địa phương vì những sai phạm trong quản trị đất đai tại xã Đồng Tâm. Các bị can bị truy tố, đưa ra xét xử về tội ” tận dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ ” và ” thiếu nghĩa vụ và trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng “. [ 46 ]

Kỷ niệm

Ngày 15 tháng 4 năm 2018, hàng ngàn người dân xã Đồng Tâm tổ chức triển khai buổi lễ kỷ niệm 1 năm ngày xảy ra biến cố. Lê Đình Kình cho biết chính quyền sở tại đã làm nhiều giải pháp để ngăn cản buổi lễ nhưng đều thất bại, vì ban tổ chức triển khai giấu kín thông tin về khu vực tổ chức triển khai đến tận phút chót. Lê Đình Kình nói rằng hàng ngàn công an đã được sắp xếp vây kín mọi nẻo đường đến xã Đồng Tâm, cũng như bao quanh khu vực lễ kỷ niệm. Một ngày trước buổi lễ, lực lượng bảo mật an ninh đã canh cửa nhiều nhà hoạt động giải trí, không cho họ ra khỏi nhà như nhà hoạt động giải trí Trần Thị Thảo, nhà báo Phạm Thành, Nguyễn Tường Thụy, Huỳnh Ngọc Chênh, Nguyên Bình, Phan Khang. [ 47 ]Ngày 15 tháng 4 năm 2019, hàng ngàn người dân xã Đồng Tâm tổ chức triển khai buổi lễ kỷ niệm 2 năm ngày xảy ra biến cố. [ 48 ]

Vụ án Đồng Tâm

Ngày 13 tháng 6, Cơ quan Cảnh sát tìm hiểu – Công an TP TP. Hà Nội đã ra quyết định hành động khởi tố tìm hiểu vụ án hình sự vấn đề xảy ra tại thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, TP. Hà Nội ngày 15 tháng 4. Việc khởi tố vụ án nhằm mục đích tìm hiểu làm rõ những hành vi bắt giữ người trái pháp lý theo Điều 123 và hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng gia tài theo Điều 143 Bộ luật Hình sự. Công an TP. Hà Nội cho biết cơ quan tìm hiểu đang phối hợp với những cơ quan chức năng tìm hiểu, giải quyết và xử lý vấn đề theo lao lý pháp lý. [ 49 ]Hôm 14 tháng 6, Lê Đình Kình cho biết : ” … Tôi có gọi điện ngay cho ông Chung. Ông Chung nói rằng bản cam kết mà ông ấy ký hôm 22/4 về việc không truy cứu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự so với toàn thể nhân dân xã Đồng Tâm là ông ấy ký chứ không có con dấu “, ” Ông ấy nói là quyền khởi tố là của cơ quan pháp lý chứ không phải của ông ấy “. ” Nhưng ông Chung quên rằng, bản cam kết tuy không có con dấu nhưng ông ấy có lăn tay vào đó, và việc điểm chỉ còn bảo vệ hơn vì không ai có vân tay trùng nhau trong khi con dấu nào thì cũng có năng lực bị làm giả được “. [ 50 ]Ngày 4 tháng 7, VKS nhân dân huyện Mỹ Đức, TP.HN ra cáo trạng truy tố 14 cựu cán bộ địa phương vì những sai phạm trong quản trị đất đai tại xã Đồng Tâm. Các bị can bị truy tố, đưa ra xét xử về tội ” tận dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ ” và ” thiếu nghĩa vụ và trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng “. Trong số những bị can, có 10 cựu cán bộ xã, trong đó có 3 nguyên quản trị Ủy Ban Nhân Dân, một bí thư, một chủ tịch HĐND, trưởng phòng ban kinh tế tài chính, trưởng công an xã … Họ bị cáo buộc, trong thời hạn từ 2002 – 2013, đã buông lỏng quản trị công tác làm việc quản trị nhà nước về nghành đất đai và vì động cơ vụ lợi đã cấp, giao đất trái thẩm quyền, hợp thức đất lấn chiếm cho một số ít hộ dân trái lao lý. 4 người là cựu cán bộ huyện Mỹ Đức, một người nguyên là trưởng Phòng Tài nguyên – môi trường tự nhiên, một giám đốc và phó giám đốc và một cán bộ Văn phòng ĐK đất đai. Họ bị cho là thiếu nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc thẩm định và đánh giá, thẩm tra nguồn gốc đất dẫn đến việc ký xác nhận sách vở cho những diện tích quy hoạnh đất bị lấn chiếm không có địa thế căn cứ. [ 51 ]Lê Đình Công, người bị bắt hôm 15 tháng 4 cùng cha mình là Lê Đình Kình và được thả vài ngày sau đó, cho biết từ tháng Bảy tới tháng 8/2017 có khoảng chừng 70 người dân Đồng Tâm đã nhận được nhiều giấy triệu tập tương quan đến vấn đề tranh chấp đất đai hồi tháng Tư tại xã Đồng Tâm. Bản thân ông và cũng đã nhận được 3 giấy triệu tập của Công an TP TP.HN và Bộ Quốc phòng, về cáo buộc ” gây rối trật tự công cộng “. [ 52 ]

Hội nghị công dân

Ông Công cho biết, ngày 27 tháng 8 đã có một ” cuộc họp toàn thể nhân dân xã Đồng Tâm, khẳng định chắc chắn đất Đồng Sênh là đất nông nghiệp của nhân dân Đồng Tâm ” : [ 52 ]

• “Thứ nhất, nếu chính quyền Hà Nội, Công an Hà Nội mà cố tình cướp đi quyền lợi đất đai của người dân thì người dân Đồng Tâm sẽ giữ đến hơi thở cuối cùng.”,
• “Thứ hai nếu chính quyền mà bắt một người Đồng Tâm, thì người dân Đồng Tâm cũng sẽ sẵn sàng đổ máu”, “Họ coi thường kỷ cương phép nước, coi thường pháp luật thì nhân dân đồng Tâm sẽ cho họ thấy thế nào là coi thường kỷ cương phép nước, và coi thường pháp luật”, “Nhân dân Đồng Tâm sẽ xử toàn bộ người làm sai, không kể bất kỳ một ai từ huyện đến thành phố, người dân sẽ quyết tâm chiến đấu đổ máu”.

Ngoài ra theo ông Công, họ đã nhờ người gửi đơn gồm gần 1000 chữ ký của người dân Đồng Tâm đến những đại sứ quán Hoa Kỳ, Thụy Sĩ, Thụy Điển, … để nhờ trợ giúp người dân Đồng Tâm. [ 52 ]

Ý kiến Thủ tướng

Nói với cử tri ở Hải Phòng Đất Cảng hôm 26 tháng 6, thủ tướng Nước Ta Nguyễn Xuân Phúc phát biểu : ” Tội giữ người trái phép đó phải được tìm hiểu giải quyết và xử lý tráng lệ, cũng như tội phá hoại gia tài “. ” Tôi đã nói mục tiêu, trước khi giải quyết và xử lý người dân sai lầm, quá khích này, phải giải quyết và xử lý ngay những cán bộ đã lạm dụng, vô trách nhiệm, đã làm sai ở tại cái xã đó. Chế độ tất cả chúng ta mà bắt giữ mấy chục người, sao có chuyện như vậy. ” [ 53 ]

Kêu gọi đầu thú

Công an Thành Phố Hà Nội ngày 13 tháng 10 gửi thư đến người dân thôn Hoành với nội dung lôi kéo những người có hành vi hủy hoại gia tài, bắt giữ người trái pháp lý ra tự thú và đầu thú và cho biết ” người che giấu, cản trở người có hành vi vi phạm pháp lý tự thú, đầu thú sẽ bị giải quyết và xử lý nghiêm khắc theo lao lý của pháp lý ” .Theo phó trưởng thôn Hoành, đến nay có gần 50 người dân trong thôn nhận được giấy triệu tập đến cơ quan công an thao tác. Tuy nhiên, hầu hết dân cư không đến cơ quan tìm hiểu theo giấy triệu tập vì theo họ việc bắt giữ người xuất phát từ việc cơ quan chức năng mời người dân đi chỉ mốc lộ giới khu đất Đồng Sênh ( xã Đồng Tâm ) nhưng lại tổ chức triển khai bắt một số ít người. Họ cho rằng cần làm rõ sai phạm của việc bắt giữ người của cơ quan chức năng. [ 54 ]Từ Đồng Tâm, Lê Đình Công cho biết hôm 16 tháng 10 : ” Đầu thú là phải phạm tội. Phải có lệnh truy nã mới lôi kéo ra đầu thú …. Về mọi vấn đề đã xảy ra, nếu công an không về đánh người, bắt người thì sẽ không có chuyện bắt giữ 38 công an đấy. Những người đánh dân thì họ trọn vẹn không đả động đến. ” [ 55 ]

Kết quả thanh tra đất đai

Dự thảo Kết luận thanh tra

Thanh tra TP TP.HN ngày 7 tháng 7 công bố dự thảo Kết luận thanh tra tổng lực về việc quản trị, sử dụng và quy trình giải quyết và xử lý từ trước đến nay so với diện tích quy hoạnh đất khu trường bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức. Theo đó, Theo Tóm lại, từ năm 1981 đến nay, hàng loạt đất trường bay Miếu Môn có những mốc giới bê tông cốt thép được cắm trên thực địa còn nguyên, là đất quốc phòng, do những đơn vị chức năng quốc phòng quản trị và sử dụng, có diện tích quy hoạnh 236,9 ha. Trong diện tích quy hoạnh 236,9 ha có 64,11 ha đất thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm. Trong quy trình quản trị, sử dụng, những đơn vị chức năng quốc phòng đã ký hợp đồng giao khoán hàng năm với Ủy Ban Nhân Dân xã Đồng Tâm để Ủy Ban Nhân Dân xã giao cho những đội sử dụng vào mục tiêu nông nghiệp, từ năm 2012 không giao khoán nữa nhưng đến nay những hộ dân vẫn đang sản xuất nông nghiệp tại đây. Các đơn vị chức năng quốc phòng đã buông lỏng quản trị đất quốc phòng, chưa triển khai sơ tán 1 số ít hộ dân đã ăn ở trên đất quốc phòng từ trước năm 1980, để những hộ lấn chiếm, cho Tặng Ngay, chuyển nhượng ủy quyền, kiến thiết xây dựng khu công trình trái phép. Trong quy trình quản trị về dân cư và trật tự kiến thiết xây dựng, từ năm 2003 đến năm 2010, Ủy Ban Nhân Dân xã Đồng Tâm đã xác nhận những hồ sơ thừa kế, cho, Tặng Ngay, chuyển nhượng ủy quyền của những hộ dân đang sử dụng đất quốc phòng là trái thẩm quyền, và vi phạm pháp lý về quản trị đất đai. [ 56 ]

Nhận xét

• Giáo sư Nguyễn Khắc Mai, nguyên Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu – Ban Dân vận Trung ương, hiện là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa Minh Triết, hoàn toàn không đồng ý với kết quả của dự thảo kết luận trên: “Những kết luận sơ bộ thì tôi thấy nhiều điều không trung thực, và đấy là cái năng lực cũng như là thái độ xưa nay của họ thôi. Họ không muốn đi đến cái chân lý tận cùng đâu”. Chân lý mà giáo sư Nguyễn Khắc Mai cho rằng cần phải đi đến tận cùng trong giải quyết vấn đề Đồng Tâm, chính là nhìn ra sai lầm đầu tiên, cũng là lớn nhất, đó là chuyển đổi mục tiêu sử dụng đất không rõ ràng minh bạch. “Người ta giao cho anh làm sân bay chứ không phải nói là đất quốc phòng chung chung rồi anh muốn làm gì thì anh làm. Khi anh đã không làm sân bay thì nguyên tắc anh phải trả lại cho chính phủ để chính phủ trả lại cho dân. Hiện nay dân cũng có yêu cầu rất lớn để làm ăn sinh sống. Đó là sai lầm rất lớn của họ”.[57]
• Luật sư Đặng Đình Mạnh chia sẻ trên trang cá nhân của ông rằng: “Những nguyên nhân chính yếu gây nên “sự cố” Đồng Tâm như chính sách về sở hữu đất đai, về giải quyết khiếu nại, về tình trạng tham nhũng hoặc yếu kém của cán bộ công chức… đều bị xem nhẹ.” [57]
• Ông Lê Đình Kình, sau khi theo dõi diễn biến buổi công bố dự thảo kết quả thanh tra, đã trả lời báo chí trong nước rằng: “Chúng tôi sẽ tiếp tục kiến nghị lên Chính phủ”.[57]

Ý kiến quản trị Ủy Ban Nhân Dân TP TP.HN về đất quốc phòng

Sau khi Thanh tra TP công bố dự thảo kết luận về đất đai tại xã Đồng Tâm, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung có nói về đất quốc phòng: “… Ai là người đi bảo vệ đất nước, ai là người cho chúng ta sống trong bình yên? Ai hiểu mảnh đất này để không là không có giá trị? Trên thế giới tất cả đất thuộc về an ninh quốc phòng, tại sao nước Mỹ để cả một bang để trống cho quốc phòng?… Bây giờ các anh bảo quân đội không sử dụng phải trả cho dân, xin lỗi anh cái giá phải trả cho nền độc lập tự do là thế nào? Mà các anh bảo quân đội phải trả. Quân đội không bắt buộc phải chứng minh cho người dân chúng tôi phải làm gì trong đó. Mà các anh không được phép hỏi, thậm chí cấp nào mới được biết chứ không phải giải thích cho các anh đất làm gì? Các anh không có quyền đó, bởi đó là an ninh quốc gia, dân tộc ta có bao triệu con người phải hy sinh để bảo vệ nền độc lập đó… Đất này dùng cho quốc phòng, là để chúng ta phòng thủ, không có nghĩa công bố cho người dân biết mà phải có những gì thuộc bí mật quốc gia thì cũng không cần phải thông báo cho cả làng cả dân biết, thậm chí đến cấp tôi cũng không biết nó là cái gì…Quân đội đặc công vẫn đeo ngụy trang đầy mình nhưng nhô lên cái thấy một người trong lòng đất, hay các bác thấy chiến tranh ở một loạt nước cả sân bay ở Nam Tư bên dưới là ngầm hết, làm sao người ta phải công bố cho dân biết. Dân biết để kẻ thù biết thì đất nước ta phòng thủ thế nào được? Các bác đừng đi hỏi lấy điều mà có lẽ cho phép tôi nói từ gần dân nhất, “cùn” để che lấp đi những âm mưu khác. Chúng ta nên thẳng thắn… Toàn bộ tài liệu ngày 22/4 còn đó, hình ảnh Lê Đình Kình ra phất cờ còn đó, tất cả còn đó, tất cả còn nguyên giá trị. Tôi nhắc lại một điều trong cuộc đối thoại hôm 22/4 bà con xã Đồng Tâm, thôn Hoành tất cả chúng ta phải thượng tôn pháp luật, lấy pháp luật làm trọng và chúng ta phải chấp hành và quyền của mọi người là quyền được cung cấp tài liệu, quyền được kiến nghị, được giải đáp nhưng phát biểu phải có giới hạn.”. [58]

Quan điểm của Lê Đình Kình

Lê Đình Kình, cựu quản trị Ủy Ban Nhân Dân xã Đồng Tâm, ngày 18 tháng 7 năm 2017 cho Đài truyền hình BBC biết vào đầu thập niên 1980, hàng loạt khu đất nông nghiệp Đồng Sênh được đưa vào quy hoạch dự án Bất Động Sản quốc phòng. Ngày 10 tháng 11 năm 1981, theo Quyết định 386 QĐ / UB, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Hà Sơn Bình ( tên cũ ) thực thi giao đất quá trình I, tịch thu khu đất 47,36 ha thuộc phía đông Đồng Sênh. Đổi lại, Hợp tác xã Đồng Tâm được đền bù 150.312,00 đồng. Cũng theo ông, sau Đại hội 10, năm 2006, dự án Bất Động Sản Sân bay Miếu Môn là ” không khả thi ” và là một ” dự án Bất Động Sản treo “. Tuy nhiên, khu đất 47,36 ha đã tịch thu đền bù năm 1981 rồi nên được xem là đất quốc phòng, thuộc quản trị của Bộ Tư lệnh công binh, và sau này thuộc Lữ đoàn 28, Quân chủng phòng không – Không quân. Chỉ có 14 hộ dân có hợp đồng canh tác trên khu đất này để nộp tô lợi hàng năm cho lữ đoàn. [ 59 ]Khu đất phía tây của Đồng Sênh, theo Lê Đình Kình, tuy nằm trong diện quy hoạch nhưng từ năm 1981 đến nay chưa có quyết định hành động tịch thu, đền bù nên người dân vẫn liên tục canh tác, nuôi trồng, và coi đây vẫn là đất nông nghiệp ‘ nằm trong quy hoạch quốc phòng ‘. Quan điểm này cũng được đại diện thay mặt Lữ đoàn 28 san sẻ. ” Phần đất thuộc dự án Bất Động Sản còn lại người dân liên tục canh tác cho đến khi có quyết định hành động tịch thu tiến trình II. Khi đó người dân sẽ có sách vở tường trình, giải phóng mặt phẳng, đền bù theo chủ trương luật đất đai năm 2003, ” ông Kình dẫn lời Lữ phó Nguyễn Văn Liêm nói hôm 30/7/2007. [ 59 ]Ngày 20 tháng 10 năm năm trước, Ủy Ban Nhân Dân TP TP. Hà Nội ra Quyết định 5383 ” chuyển giao 2.367.562,3 mét vuông ” ( tức khoảng chừng 236 ha ) cho Quân chủng Phòng không – Không quân. Quyết định này không nêu rõ trong số 236 ha này, phần nào thuộc Đồng Sênh, phần nào thuộc đất của huyện Chương Mỹ kế bên. Tuy nhiên, người dân Đồng Tâm cho rằng quyết định hành động chuyển giao nói trên không nhắc tới việc ” tịch thu và đền bù ” như Quyết định 386 năm 1981, và giới chức chưa hề triển khai việc đền bù theo luật đất đai, vì vậy nó không làm đổi khác nguyên trạng đất Đồng Sênh. Do vậy, đông Đồng Sênh vẫn là đất quốc phòng Lữ đoàn 28 k ‎ ý hợp đồng cho dân canh tác, còn tây Đồng Sênh liên tục là đất nông nghiệp người dân Đồng Tâm tự do canh tác. ” [ 59 ]

Kết luận thanh tra chính thức

Ngày 25 tháng 7 năm 2017, Thanh tra thành phố Hà Nội chính thức thông báo kết luận Thanh tra toàn diện về việc quản lý, sử dụng và quá trình xử lý đối với diện tích đất khu sân bay Miếu Môn thuộc địa giới xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức. Trong đó khẳng định: “Thực tế không có diện tích 59ha hoặc 49ha đất mà ông Lê Đình Kình và một số công dân nêu, toàn bộ diện tích đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm là đất quốc phòng“. Căn cứ hồ sơ quản lý đất nông nghiệp của Ủy ban nhân dân xã Đồng Tâm.[60]

Theo Kết luận thanh tra, từ năm 1981, hàng loạt diện tích quy hoạnh đất trường bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm do những đơn vị chức năng quốc phòng quản trị, sử dụng. Trong quy trình này, những đơn vị chức năng quốc phòng đã ký hợp đồng canh tác đất tăng gia hàng năm với Ủy ban nhân dân xã Đồng Tâm. Ủy ban nhân dân xã lại chuyển giao cho những đội canh tác. Tuy nhiên, do buông lỏng quản trị của đơn vị chức năng quốc phòng và chính quyền sở tại xã, những người tham gia canh tác đã thực thi thiết kế xây dựng, lấn chiếm, cho Tặng Ngay, chuyển nhượng ủy quyền trái phép phần đất quốc phòng. Trong đó, từ năm 2003 đến năm 2010, Ủy ban nhân dân xã đã xác nhận những hồ sơ thừa kế, cho, Tặng Kèm, chuyển nhượng ủy quyền của những hộ dân đang sử dụng đất trái phép. Đến năm 2012, việc ký hợp đồng canh tác đất tăng gia đã được ngừng lại, nhưng những hộ dân vẫn thực thi sản xuất nông nghiệp trên đất quốc phòng. [ 60 ]Cũng theo Tóm lại, trong 14 hộ dân xã Đồng Tâm đang sử dụng đất quốc phòng chỉ có 5 hộ có giấy do Ủy ban hành chính xã, Hợp tác xã nông nghiệp Đồng Tâm cho, cho mượn đất để ở và sản xuất từ trước năm 1980, sách vở của những trường hợp khác không có địa thế căn cứ pháp lý. [ 60 ]

Tháng 9 năm 2019, báo Hà Nội Mới đã đưa ra dẫn cứ qua sơ đồ, diện tích đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm chỉ chiếm 1/4 diện tích sân bay. Phỏng vấn ông Nguyễn Văn Vỹ (sinh năm 1953, xóm 8, thôn Hoành, xã Đồng Tâm) thì được câu trả lời: Tổng số đất Đồng Tâm ở khu vực sân bay chỉ có 64,66ha, còn lại thuộc xã khác, chứ lấy đâu ra đất “đồng Sênh” Từ đó kết luận: …những con số 59ha đất và 106ha đất chỉ là sự tưởng tượng có chủ ý của ông Lê Đình Kình và một số người; hoàn toàn không có cơ sở về mặt lịch sử sử dụng đất cũng như căn cứ pháp lý.[61]

Hệ quả

Ngày 25 tháng 11 năm 2019, tại trụ sở Ủy ban nhân dân huyện Mỹ Đức, Thanh tra nhà nước, đại diện thay mặt là Phó tổng Thanh tra nhà nước Nguyễn Văn Thanh đã tổ chức triển khai hội nghị đối thoại với công dân xã Đồng Tâm cùng những xã tiếp giáp với trường bay Miếu Môn. Cuộc đối thoại có sự góp mặt của ông Nguyễn Đức Chung ( quản trị thành phố ), Nguyễn Văn Thanh, Đỗ Văn Đương ( Phó trưởng Ban Dân nguyện, đại diện thay mặt Văn phòng nhà nước, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Quân chủng Phòng không – Không quân cùng đại diện thay mặt những sở, ngành của TP.HN và chính quyền sở tại địa phương tương quan, cùng phần đông người dân. Cuộc đối thoại này đã đưa ra những thông tin : [ 62 ]

1. Đã xử lý gần 30 cán bộ có hành vi vi phạm, trong đó có một số cán bộ bị xử lý hình sự.
2. 14 hộ dân có diện tích đất trong khu vực sân bay Miếu Môn (đại diện là ông Trần Ngọc Viễn) đã đồng tình ký vào biên bản nhân hỗ trợ, đền bù và tiến hành di dời.
3. Khẳng định kết luận thanh tra của Thanh tra thành phố Hà Nội và thông báo rà soát của Thanh tra chính phủ là đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật.
4. Thanh tra Chính phủ cũng như thành phố luôn sẵn sàng đối thoại, làm rõ các vấn đề người dân còn băn khoăn.

Buổi chiều cùng ngày, trong thời hạn diễn ra đối thoại, một nhóm bộ đội làm trách nhiệm trấn áp quân sự chiến lược Giao hàng hội thao tại Trường bắn Miếu Môn ( cạnh xã Đồng Tâm ) đi xe qua khu vực Miếu Môn bị một số ít người dân vây xe do nghĩ rằng có chuyện nghiệm trọng. Sau khi được lý giải, người dân đã để xe đi tiếp. Lãnh đạo huyện Mỹ Đức chứng minh và khẳng định không có chuyện người dân tập trung chuyên sâu đông người, cũng không có chuyện người dân bắt giữ bộ đội như lời đồn thổi trên mạng xã hội. [ 63 ] Hoạt động Hội thao diễn ra từ ngày 21 tháng 11 đến 29 tháng 11 tại Trung tâm Huấn luyện Quốc gia Miếu Môn. [ 64 ]

Tấn công ngày 9/1/2020

Theo thông cáo của Bộ Công an, trong quy trình thiết kế xây dựng tường rào bảo vệ trường bay Miếu Môn, vào ngày 9 tháng 1 năm 2020, 1 số ít đối tượng người tiêu dùng quá khích đã có hành vi chống đối, sử dụng bom xăng, lựu đạn, dao phóng … tiến công lực lượng công dụng khiến 3 chiến sỹ công an quyết tử, 1 đối tượng người tiêu dùng chống đối chết và 1 đối tượng người dùng bị thương. Lực lượng công dụng cũng đã bắt giữ những đối tượng người tiêu dùng vi phạm pháp lý và sẽ khởi tố, giải quyết và xử lý đúng theo pháp luật của pháp lý. [ 65 ] Bộ Công an cũng nói rằng : những đơn vị chức năng tương quan sẽ liên tục thực thi thiết kế xây dựng tường rào trường bay Miếu Môn theo kế hoạch. Theo phóng sự của VTV, tại hiện trường đã thu giữ 8 quả lựu đạn, hàng chục dao phóng, 20 chai bom xăng chưa sử dụng và nhiều pháo nổ. [ 66 ]Cùng vấn đề, theo lời kể của ” một người dân giấu tên ” tại xã Đồng Tâm cho tờ Đài truyền hình BBC, thì vấn đề diễn ra như sau : 3 h sáng ngày 9/1/2020, người của chính quyền sở tại trong phục trang công an cơ động, cầm theo gậy gộc, dùi cui, súng, khiên đổ về làng. Họ ném pháo sáng, bắn đạn hơi cay, chặn hết những ngõ ngách vào nhà ông Kình, rồi xông vào đánh đập thâm tím mặt mày cả phụ nữ, người già. Người này kể cho Đài truyền hình BBC News Tiếng Việt rằng 1 số ít người dân đã đáp trả lại lực lượng công an bằng gạch đá, bom xăng, nhưng ” không lại ” vì ” họ quá đông và trang bị vũ khí “. Theo người này thông tin, nhà ông Lê Đình Kình và ông Lê Đình Công đã bị nổ mìn làm sập tường, hỏng nhà. Con trai ông Lê Đình Công bị bắn gẫy tay, vợ chồng con trai ông Công sau đó bị bắt đi cùng hai con nhỏ. [ 67 ] Nhân chứng cũng cho hay là điện không bị cắt nhưng internet thì bị cắt trọn vẹn. [ 67 ] Luật sư Ngô Anh Tuấn, người bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của người dân Đồng Tâm, cho biết ông không hề vào bên trong khu vực cư ngụ của bà con Đồng Tâm vì bị công an cơ động chặn lại, nhu yếu phải có chỉ huy đồng ý chấp thuận từ Giám đốc Công an TP.HN. [ 4 ]

Nạn nhân

Thường dân

Ngày 12 tháng 1 năm 2020, khoảng chừng 25 nhà hoạt động giải trí xã hội tập họp tại trung tâm vui chơi quảng trường Trocadéro, Paris, Pháp nhằm mục đích để tang cho những nạn nhân trong vụ Đồng Tâm ở Nước Ta, mở màn tuần lễ tưởng niệm cho đến ngày Chủ nhật 19 tháng 1 năm 2020. [ 74 ] Cũng trong đêm này, người dân giáo xứ Song Ngọc, giáo phận Vinh, tỉ ̀ nh Nghệ An, đã thắp nến cầu nguyện cho Đồng Tâm và ông Lê Đình Kình. [ 75 ]

Công an

Ba liệt sĩ công an quyết tử gồm : [ 70 ] [ 76 ] [ 77 ]

• Thượng tá Nguyễn Huy Thịnh, 48 tuổi (sinh năm 1972), Phó Trung đoàn trưởng Trung đoàn Cảnh sát cơ động Thủ đô, Bộ Tư lệnh Cảnh sát Cơ động, Bộ Công an.
• Trung úy Dương Đức Hoàng Quân, 28 tuổi (sinh năm 1992), Tiểu đội trưởng Tiểu đoàn 1, Trung đoàn Cảnh sát cơ động Thủ đô, Bộ tư lệnh Cảnh sát cơ động, Bộ Công an.
• Thượng úy Phạm Công Huy, 27 tuổi (sinh năm 1993), cán bộ Đội chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ số 3, Phòng Cảnh sát chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, Công an thành phố Hà Nội.

Ngày 13 tháng 1 năm 2020, Bộ Công an Nước Ta thông tin quyết định hành động thăng cấp bậc hàm cho ba liệt sĩ công an trên ( Đại tá, Thượng úy, Đại úy tương ứng ) và tổ chức triển khai trang trọng lễ tang cho ba liệt sĩ theo nghi thức Công an nhân dân vào ngày 16 tháng 1 năm 2020 tại Nhà tang lễ vương quốc. [ 76 ] [ 78 ]

Phản ứng

Tổ chức xã hội dân sự, tri thức, và tiếp thị quảng cáo

• Chiều ngày 9 tháng 1, các tổ chức Xã hội dân sự Việt Nam cùng kí tên trong bản “Tuyên bố Đồng Tâm 9/1/2020”, với năm yêu cầu được đặt ra cho nhà cầm quyền Hà Nội:[4]

1. Chấm dứt ngay việc dùng lực lượng vũ trang, dùng bạo lực dưới mọi hình thức.
2. Phải đưa người bị thương ở Đồng Tâm đi cấp cứu, không được ngăn cản người dân, báo chí đến đưa tin, giúp đỡ người dân Đồng Tâm.
3. Phải giải quyết vụ việc công khai minh bạch, thông qua trình tự pháp luật dân sự. Không hình sự hóa trong giải quyết dân sự về đất đai.
4. Phải trả lại quyền Tư hữu đất đai cho mọi người dân Việt Nam.
5. Phải khởi tố, trừng trị những kẻ ra lệnh cho lực lượng vũ trang đi đàn áp dân, những kẻ đồng lõa với các nhóm lợi ích trong tranh chấp dân sự.

• Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Quốc tế (HRW) đã ra thông cáo kêu gọi chính quyền Việt Nam mở cuộc điều tra công khai và khách quan về vụ cưỡng chế đổ máu ở Đồng Tâm, đồng thời cho quan sát viên và các nhà báo quốc tế được tiếp cận Đồng Tâm. Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết sẽ xem xét yêu cầu cho các nhà báo quốc tế đến Đồng Tâm.[4]
• Giáo sư Đặng Hùng Võ, cựu thứ trưởng Bộ Tài nguyên-Môi trường và luật sư Trịnh Vĩnh Phúc, thuộc Nhóm Luật sư hỗ trợ pháp lý cho người dân trong vụ cưỡng chế vườn rau Lộc Hưng, cho rằng, “Luật Đất đai hiện là yếu tố quan trọng khiến cho “Việt Nam trở thành cường quốc dân oan”. Cần phải sửa gấp Luật này, nhất là về cơ chế nhà nước thu hồi đất được áp dụng và thực hiện bồi thường hỗ trợ tái định cư sau khi nhà nước thu hồi đất”.[79]
• Phó Giáo sư Jonathan London (Đại học Leiden, Hà Lan) nhận xét: “Tranh chấp đất đai sẽ tiếp tục xảy ra khi Việt Nam ngày càng giàu có. Cách thức giải quyết các tranh chấp này (thông qua các cơ chế minh bạch hoặc vũ lực) sẽ định hình các phẩm chất của sự phát triển của Việt Nam trong dài hạn“.[80]
• Giáo sư – nhà ngôn ngữ học Hoàng Dũng (Thành phố Hồ Chí Minh) nhận xét: “Cách hành xử của chính quyền, trong vụ can thiệp thảm khốc tại Đồng Tâm và sau đó, cho thấy chính quyền đang trên con đường khuyến khích bạo lực, ca ngợi việc sử dụng bạo lực chống lại người dân. Quyền lực không được kiểm soát thường đi đôi với độc quyền chân lý – sử dụng bạo lực mù quáng.”[81]
• Giáo sư Hoàng Xuân Phú (thuộc Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) nhận xét: “Sau màn dối trá dạo đầu ấy, họ tiếp tục tung ra nhiều thông tin sai trái khác, được đài báo đồng thanh truyền tải đến nơi nơi. Tiếc thay, nhiều người đã tin đó là sự thật. Khi bị dư luận am hiểu vạch trần thì họ sửa kịch bản. Sửa hết lần này sang lần khác. Mà lần nào cũng tránh xa sự thật. Bởi sự thật tồi tệ đến mức không thể thừa nhận, dù chỉ một phần.” Giáo sư Phú phân tích trên trang cá nhân và chỉ ra những thông tin sai lệch do phía chính quyền đưa ra.[82][83]
• Báo Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) của Hong Kong, trong bài đưa tin, đã gọi sự kiện ở Đồng Tâm là “Thảm sát Đồng Tâm” (Dong Tam Massacre).[84]

Chính quyền Nước Ta

Vấn đề pháp lý trong sự kiện thôn Hoành

Luật sư Ngô Anh Tuấn – một người trợ giúp pháp lý cho người dân Đồng Tâm trong vụ tranh chấp đất đai – khẳng định chính quyền chưa đủ cơ sở pháp lý để dùng vũ lực cưỡng chế giải tỏa đất. Ông cho là, bạo lực bùng phát tại xã Đồng Tâm trong lúc khiếu nại pháp lý của người dân đối với quyết định của UBND thành phố Hà Nội chưa được Thanh tra Chính phủ chính thức giải quyết, và người dân đang hy vọng tiếp tục đối thoại với chính quyền nhằm làm sáng tỏ tranh chấp.[94]

Trong trao đổi với báo chí truyền thông sáng ngày 14 tháng 1 năm 2020, Thứ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết hành vi bắt giữ xuất phát từ việc nhóm người ông Lê Đình Kình dùng vũ khí tiến công lực lượng công dụng, do đó phía Công an triển khai bắt giữ theo pháp luật về bắt giữ người phạm pháp quả tang. [ 1 ]

Khởi tố vụ án

Ngày 09/01/2020, Cơ quan Cảnh sát tìm hiểu Công an TP TP. Hà Nội đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự Giết người ; Tàng trữ, sử dụng, mua và bán trái phép vũ khí quân dụng ; Chống người thi hành công vụ xảy ra tại xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, TP Thành Phố Hà Nội. [ 68 ]Ngày 13 tháng 1 năm 2020, Cơ quan Cảnh sát tìm hiểu Công an thành phố TP.HN đã ra quyết định hành động khởi tố ” vụ án đặc biệt quan trọng nghiêm trọng xảy ra tại xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, TP.HN, hôm 9 tháng 1 ” : [ 95 ]

• Khởi tố và bắt tạm giam 19 người: Lê Đình Công, Lê Đình Uy, Bùi Văn Niên, Nguyễn Văn Tuyến, Trần Thị La, Bùi Thị Nối, Bùi Văn Tiến, Nguyễn Thị Lụa, Bùi Viết Hiểu, Bùi Văn Tuấn, Nguyễn Quốc Tiến, Lê Đình Doanh, Bùi Thị Đục, Lê Đình Quân, Lê Đình Quang, Nguyễn Văn Duệ, Nguyễn Thị Bét, Trịnh Văn Hải, Nguyễn Văn Quân về tội “Giết người”.
• Khởi tố và bắt tạm giam: Lê Đình Chức về tội “Giết người”.
• Khởi tố và ra lệnh tạm giam: Lê Đình Hiển, Bùi Viết Tiến về tội “Chống người thi hành công vụ”.
• Xác định đang tạm giữ hình sự: Nguyễn Thị Dung về hành vi “Chống người thi hành Công vụ”.
• Xác định đang tạm giữ hình sự: Nguyễn Xuân Điều, Trần Thị Phượng, Đào Thị Kim về hành vi “Giết người”.

Phiên tòa xét xử sơ thẩm ( 07 tháng 9 – 14 tháng 9 năm 2020 )

Ngày 09 tháng 9, Viện Kiểm sát Nhân dân TP TP.HN đổi tội danh cho 19 bị cáo từ ” Giết người ” thành ” Chống người thi hành công vụ “. 6 bị cáo bị giữ nguyên tội danh ” Giết người “. [ 96 ]Ngày 14 tháng 9 năm 2020, Tòa án nhân dân Thành phố TP.HN tuyên án 29 bị cáo : [ 97 ]Nhóm phạm tội giết người ( 6 bị cáo )1. Lê Đình Công tử hình2. Lê Đình Chức tử hình3. Lê Đình Doanh chung thân4. Bùi Viết Hiểu 16 năm tù5. Nguyễn Văn Tuyển 12 năm tù6. Nguyễn Quốc Tiến 13 năm tùNhóm phạm tội chống người thi hành công vụ ( 23 bị cáo )1. Nguyễn Văn Quân 5 năm tù2. Lê Đình Uy 5 năm tù3. Lê Đình Quang 5 năm tù4. Bùi Thị Nối 6 năm tù ( bị cáo duy nhất bị tuyên cao hơn mức kịch khung là 4 đến 5 năm tù )5. Bùi Văn Tiến 5 năm tù6. Lê Đình Quân 5 năm tù7. Nguyễn Văn Duệ 3 năm tù8. Trịnh Văn Hải 3 năm tù9. Bùi Văn Tuấn 3 năm tù10. Nguyễn Thị Lụa 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo11. Bùi Thị Đục 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo12. Nguyễn Thị Bét 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo13. Trần Thị La 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo14. Bùi Văn Niên 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo15. Nguyễn Xuân Điều 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo16. Mai Thị Phần 2 năm 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo17. Đào Thị Kim 2 năm tù nhưng cho hưởng án treo18. Lê Thị Loan 2 năm 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo19. Nguyễn Văn Trung 1 năm 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo20. Lê Đình Hiển 1 năm 3 tháng tù nhưng cho hưởng án treo

21. Bùi Viết Tiến 1 năm 3 tháng tù nhưng cho hưởng án treo

22. Nguyễn Thị Dung 1 năm 3 tháng tùnhưng cho hưởng án treo23. Trần Thị Phượng 1 năm 3 tháng tù nhưng cho hưởng án treo

Tóm tắt diễn biến tranh chấp đất đai tại xã Đồng Tâm

Vụ tranh chấp đất đai Đồng Tâm giữa người dân và chính quyền sở tại nổi lên từ năm năm nay. [ 67 ]

Xem thêm

Chú thích