2012-11-24 11:23 PM
Các enzym này trong máu hoàn toàn có thể đo lường và thống kê và sử dụng trên lâm sàng để phát hiện bệnh và theo dõi điều trị, ví dụ trong nhồi máu cơ tim .
Tổng quan
Bệnh học là môn khoa học nghiên cứu và điều tra những tổn thương. Bệnh xảy ra vì nhiều nguyên do, 1 số ít bệnh phát sinh do sự biến hóa năng lực phân loại của những tế bào và tính năng thông thường của chúng ; Các trường hợp khác, bệnh xảy ra do sự kích thích từ bên ngoài làm đổi khác trong thiên nhiên và môi trường của tế bào, và làm tế bào không hề duy trì sự cân đối nội môi .
Do vậy, các tế bào sống phải thích nghi với môi trường mới nhờ vào các khả năng bao gồm: Sự tăng sinh, phì đại, teo đét, và chuyển sản của tế bào. Những sự thích nghi có thể do sinh lý hoặc do bệnh lý, đều phụ thuộc vào các yếu tố kích thích bình thường hay bất thường, mức độ và thời gian kéo dài của các kích thích đó. Một tế bào có thể thích ứng với một ngưỡng kích thích nhất định, nhưng nếu sự kích thích vượt quá ngưỡng đó, sẽ gây tổn thương tế bào, và hậu quả là tổn thương các cơ quan. Nếu tế bào không thể thích nghi với các kích thích bệnh lý, tế bào sẽ chết.
Trong bài này tất cả chúng ta sẽ luận bàn về sự thích nghi của tế bào, tổn thương tế bào, tích tụ tế bào, và tế bào lão hóa .
Sự thích nghi
Gồm bốn năng lực cơ bản như : sự tăng sinh, phì đại, teo đét, và chuyển sản .
Sự tăng sinh tế bào
Định nghĩa : là sự ngày càng tăng số lượng những tế bào .
Tăng sinh sinh lý : Do phân phối với nhu yếu sinh lý thông thường của khung hình. Ví dụ, sự tăng sinh của tuyến vú trong thời kỳ mang thai, và tăng sinh nội mạc tử cung sau mỗi chu kỳ luân hồi kinh .
Tăng sinh bệnh lý : Do sự cung ứng với yếu tố kích thích lê dài không bình thường. Ví dụ, sự tăng sinh của tuyến thượng thận do hormone adrenocorticotropic ( ACTH ) được tiết ra từ u của tuyến yên, và sự tăng sinh của nội mạc tử cung do estrogen kích thích lê dài .
Phì đại tế bào
Định nghĩa : sự tăng kích cỡ của tế bào .
Phì đại tế bào sinh lý : Do phân phối với nhu yếu sinh lý thông thường của khung hình. Ví dụ, tập thể dục thì cơ bắp tăng trưởng .
Phì đại tế bào bệnh lý : Do có yếu tố không bình thường lê dài. Ví dụ, ngày càng tăng kích cỡ của tim do hẹp động mạch chủ .
Hình thái học :
Đại thể : Cả hai dạng tổn thương tăng sinh và phì đại đều làm tăng size cơ quan .
Vi thể : Phân biệt dựa theo đặc thù chính của tế bào .
Teo đét tế bào
Định nghĩa : Giảm kích cỡ của một tế bào .
Teo đét tế bào sinh lý : Do phân phối với nhu yếu sinh lý thông thường .
Ví dụ, giảm kích cỡ của tử cung sau khi mang thai .
Teo đét tế bào bệnh lý : Do có yếu tố không bình thường lê dài .
Ví dụ, tinh hoàn ẩn, hay sự cung ứng máu giảm, hoặc lão hóa .
Hình thái học : những cơ quan có kích cỡ nhỏ hơn thông thường. Teo còn xảy ra ở những tạng, mà những cơ quan này có size thông thường ( tức là, do tại nó không tăng trưởng thông thường ), được gọi là thiểu sản .
Chuyển sản
Định nghĩa : Sự biến hóa tạo nên mô mới, vẫn thông thường về hình thái nhưng không bình thường về vị trí. Chuyển sản là tổn thương khả hồi .
Ví dụ : thực quản Barrett là do trào ngược dịch dạ dày vào thực quản, gây ra chuyển sản thượng mô gai thành thượng mô tuyến, hoặc chuyển sản gai trong phổi là do tiếp xúc của thượng mô hô hấp với độc tố trong thuốc lá .
Sự tổn thương tế bào
Định nghĩa : là sự tổn thương của tế bào xảy ra khi những tế bào không hề thích nghi với môi trường tự nhiên mới .
Nguyên nhân : giảm oxy, thiếu máu cục bộ ( giảm lưu lượng máu ), yếu tố vật lý, hóa học, chấn thương, tác nhân truyền nhiễm, bức xạ và những chất độc, không bình thường chuyển hóa, rối loạn công dụng miễn dịch ( quá mẫn cảm ), sự mất cân đối về dinh dưỡng, và lão hóa .
Điểm quan trọng : Thiếu oxy và thiếu máu, dẫn đến sự thiếu chất dinh dưỡng và tích góp những chất chuyển hóa ô nhiễm tế bào .
Khi nào sự tổn thương tế bào xảy ra ? Nó phụ thuộc vào vào loại tế bào, thời hạn, và mức độ nghiêm trọng của tác nhân, và năng lực thích ứng của tế bào bị tác động ảnh hưởng .
Sự tổn thương tế bào hoàn toàn có thể hay không gây chết tế bào :
DNA .
Màng tế bào .
Các Protein .
Sự sản sinh adenosine triphosphate ( ATP ) .
Có hai loại tổn thương tế bào :
Tổn thương tế bào khả hồi : tế bào phồng to, nhân đông, và nhân vỡ .
Tổn thương tế bào không khả hồi : nhân vón cục và nhân tan ( mất đặc thù ái kiềm ) .
Sự chết tế bào
Định nghĩa : Có hai hình thức tế bào chết là hoại sinh học và hoại tử. Hoại sinh học là sự chết của tế bào được trấn áp ( lập trình ). Hoại tử là sự chết của tế bào không trấn áp được do nhiều nguyên do khác nhau .
Hoại sinh học
Định nghĩa : tế bào “ chết theo lập trình ”. Hoại sinh học là thiết yếu để đều hòa tỷ lệ, số lượng tế bào thông thường, để thải bỏ tế bào không thiết yếu. Luôn luôn có sự đối sánh tương quan giữa hoại sinh học và tăng sinh tế bào, nếu có sự mất cân đối trong mối đối sánh tương quan đó cũng sẽ là rủi ro tiềm ẩn gây ung thư .
Hình thái học : nhân tế bào đông lại và vở .
Hoại tử
Định nghĩa : hoại tử là một thuật ngữ dùng để diễn đạt tế bào chết không trấn áp được, sự chết này do nhiều nguyên do tai hại khác nhau .
Hình thái học :
Đại thể : hoại tử nổi bật được miêu tả bằng sự mềm và sự đổi màu của cơ quan .
Vi thể : Hai loại hoại tử chính là hoại tử đông và hoại tử nước .
Hoại tử đông
Định nghĩa: hoại tử đông là loại hoại tử trong đó protein biến tính là nổi bật hơn so với sự biến tính của các enzym. Thường xảy ra ở tim, thận và lách.
Vi thể : bào tương ái toan và nhân tế bào giảm kiềm .
Hoại tử nước
Định nghĩa : hoại tử nước xảy ra trong đó những sự phân hủy enzym điển hình nổi bật hơn so với sự biến đối của những protein. Thường xảy ra ở mô não sau nhồi máu hoặc chấn thương và tụy có nồng độ men cao .
Hình thái học : hoại tử nước mất cấu trúc tế bào, kèm hiện hữu đại thực bào ăn mỡ thay thế sửa chữa vào vùng mô chết .
Hoại tử mỡ
Một thuật ngữ dùng cho một sự biến hóa trong mô mỡ do chấn thương hay sự phóng những enzym từ những cơ quan lân cận ( ví dụ, những tuyến tụy ) .
Hoại tử bã đậu
Hoại tử bã đậu giống “ bã đậu ” do viêm lao .
Những điểm quan trọng tương quan đến hoại tử :
Hoại tử đông và hoại tử nước có thể diễn tiến trên cùng một tổn thương
Ví dụ, nhồi máu của cơ tim bắt đầu như hoại tử đông, nhưng một thời gian bạch cầu trung tính xâm nhập và phản ứng viêm diễn ra phóng thích các enzym, tế bào mất cấu trúc dẫn đến hoại tử nước.
Sự chết của tế bào phóng thích những enzym nội bào vào máu. Các enzym này trong máu hoàn toàn có thể thống kê giám sát và sử dụng trên lâm sàng để phát hiện bệnh và theo dõi điều trị, ví dụ trong nhồi máu cơ tim .
Sự đổi khác về hình thái học của tế bào hoàn toàn có thể diễn ra trong một khoảng chừng thời hạn dài ; trong khi, sự mất công dụng diễn ra ngay lập tức, khi tế bào bị tổn thương. Do vậy, những biểu lộ lâm sàng của tổn thương tế bào xảy ra trước sự biến hóa về hình thái .
Sự tích tụ tế bào
Định nghĩa : là sự tích tụ những chất trong tế bào, do tổn thương tế bào hay sự tích lũy những chất trong những tế bào do sự không bình thường trong công dụng chuyển hóa bên trong tế bào ( ví dụ, bệnh di truyền ). Sự tích tụ những chất này hoàn toàn có thể hoặc không gây tổn thương cho tế bào. Các chất tích tụ thường là lipofuscin, calci, protein, sắt, chất béo, cholesterol, glycogen, và sắc tố .
Cơ chế chung của sự tích tụ trong tế bào : sự khiếm khuyết enzyme do di truyền hay phạm phải, ngọt ngào những chất ngoại sinh, hoặc sự giảm chuyển hóa của những chất nội sinh .
Tích tụ lipofuscin
Định nghĩa : do những hạt sắc tố ứ đọng trong bào tương tế bào .
Cơ chế hình thành : Lipofuscin là một mẫu sản phẩm của peroxidation lipid, tích tụ trong lysosome của tế bào .
Các cơ quan tích tụ lipofuscin : tim và gan .
Hình thái học : Lipofuscin trong bào tương tế bào làm những tạng đổi sang màu nâu. Còn gọi là “ teo – nâu ” .
Vi thể : dạng hạt mịn, màu vàng-nâu, trong bào tương và bao quanh nhân .
Tích tụ calci
Tăng calci huyết : do 1 số ít nguyên do như tăng hormone tuyến cận giáp ( PTH ) ; tiêu hủy xương do khối u, nhiễm độc vitamin D, hoặc suy thận ; và sarcoidosis .
Do loạn dưỡng : calci huyết thông thường, và tích tụ calci ở những vùng mô hoại tử .
Các cơ quan bị tích tụ calci : Mạch máu, thận, và phổi .
Hình thái học : nốt màu vàng, cứng .
Vi thể : hạt, mịn, hạt nhỏ màu tím .
Tích tụ protein
Có nhiều nguyên do khác nhau gây ra sự tích tụ protein. Tích tụ thường tương quan đến sợi trung gian, ví dụ : thể Mallory trong tế bào gan hoặc những sợi tơ thần kinh trong bệnh Alzheimer .
Tích tụ sắt
Hai hình thức tích góp sắt :
Bệnh nhiễm Hemosiderin : sắc tố trong đại thực bào .
Bệnh nhiễm Hemosiderin ở mô :
Định nghĩa : tích tụ hemosiderin trong mô là triệu chứng phụ của bệnh lý, gồm có suy tim sung huyết, tiểu đường, và xơ gan. Bệnh nhiễm Hemosiderin hoàn toàn có thể mắc phải hoặc di truyền .
Các cơ quan bị tác động ảnh hưởng : gan, da, tụy, và tim .
Hình thái học : hạt màu vàng-nâu .
Tích tụ mỡ (gan thoái hóa mỡ)
Hình thái học : gan nhiễm mỡ màu vàng nhạt .
Vi thể : không bào mỡ trong tế bào gan .
Điểm quan trọng : gan thoái hóa mỡ là tổn thương khả hồi hoặc hoàn toàn có thể là tín hiệu của sự không bình thường chuyển hóa chất béo .
Tích tụ Cholesterol
Các cơ quan bị ảnh hưởng tác động : mạch máu ( do quy trình xơ vữa động mạch ) hoặc những tổn thương xuất huyết. Cholesterol tích tụ bên trong những thực bào .
Tích tụ Glycogen
Do rối loạn dự trữ ( bệnh di truyền như hội chứng McArdle ) .
Cơ quan bị ảnh hưởng tác động : gan và cơ xương .
Tích tụ chất sắc tố
Sắc tố ngoại sinh: hình xăm, tích tụ trong phổi của người hút thuốc lá, than
thợ mỏ, và môi trường ô nhiễm.
Sắc tố nội sinh : Melanin ; bilirubin .
Sự lão hóa tế bào
Định nghĩa : những tế bào có số lần phân loại tế bào nhất định. Telomere bảo vệ phần cuối của nhiễm sắc thể, và rút ngắn sự phân loại tế bào. Khi telomere tế bào quá ngắn, DNA được xem như thể bị hỏng .
Các tế bào bất tử : telomerase ( hiện hữu trong tế bào mầm và tế bào gốc ) làm tăng thêm telomere phần cuối của nhiễm sắc thể, được cho phép lê dài tuổi thọ của tế bào vô hạn định .
