Tiệt khuẩn hay còn được gọi là khử khuẩn, là khâu rất quan trọng trong bào chế thuốc. Cùng tìm hiểu về ưu, nhược điểm của các phương pháp tiệt khuẩn.
TIỆT KHUẨN LÀ GÌ
Tiệt khuẩn hay khử khuẩn là quá trình tiêu diệt, loại bỏ vi sinh vật và nấm mốc ra khỏi môi trường thuốc, dụng cụ pha chế và cơ sở pha chế thuốc.
Tuỳ theo yêu cầu của từng dạng thuốc, tính chất của đối tượng cần tiệt khuẩn mà ta chọn phương pháp thích hợp.
CÁC PHƯƠNG PHÁP TIỆT KHUẨN
Tiệt khuẩn bằng vật lý và hóa học .
TIỆT KHUẨN BẰNG PHƯƠNG PHÁP VẬT LÝ
1/ Tiệt khuẩn bằng nhiệt:
Các vi sinh vật, vi trùng gây bệnh chỉ tăng trưởng được ở một khoảng chừng số lượng giới hạn nhiệt độ nhất định, ở nhiệt độ ≥ 600C hầu hết những vi sinh vật, những vi trùng gây bệnh cho người bị tàn phá. Có thể tiệt khuẩn bằng nhiệt với những điều kiện kèm theo khác nhau .
- Dùng sức nóng khô: dùng không khí nóng như tủ sấy (600C-3600C) để tiệt khuẩn dụng cụ pha chế, đồ bao gói bằng thủy tinh, inox… trong thời gian cần thiết. Sử dụng tủ sấy phải đúng qui trình kỹ thuật.
Ưu điểm của giải pháp này là đơn thuần, dễ triển khai. Tuy nhiên lại có điểm yếu kém : không vận dụng tiệt khuẩn cho những dụng cụ pha chế hay đồ bao gói biến dạng hay hư hỏng khi gặp nhiệt độ cao .
- Dùng sức nóng ướt: dùng sức nóng ướt của nước đang sôi hay hơi nước ở nhiệt độ sôi hoặc cao hơn để tiệt khuẩn.
Gồm : Luộc sôi, Dùng hơi nước nén ( Nồi hấp Autoclave ), Phương pháp Tyndall .Luộc sôi : Cho thuốc men, dụng cụ vào nước cất rồi luộc sôi trong thời hạn thiết yếu ( 600C / 1 giờ ). Để tăng nhiệt độ sôi hoàn toàn có thể thêm 1 số ít chất tan như dung dịch Natri Borat, Natri Carbonat 2 % sôi ở 1050C, dung dịch Natri Clorid sôi ở 1080C …Dùng hơi nước nén ( Nồi hấp Autoclave ) : Trong môi trường tự nhiên hơi nước giống hệt ở nhiệt độ cao, áp suất lớn những vi trùng kể cả nha bào chết rất nhanh ( 1150C-1200 C / 15 phút – 20 phút ). Sử dụng nồi hấp phải triển khai đúng qui trình kỹ thuật. Cách tiệt khuẩn này thường được vận dụng thoáng rộng vì độ vô khuẩn cao như : dụng cụ pha chế, thuốc tiêm, chai lọ …
Phương pháp Tyndall: Dùng để tiệt khuẩn các thuốc và dụng cụ không chịu được nhiệt độ cao. Nhiệt độ tiệt khuẩn của phương pháp này từ 70-800C/1 giờ, làm như vậy 3 lần, mỗi lần cách nhau 24 giờ hoặc dùng nhiệt độ tiệt khuẩn từ 500C-600C/1 giờ làm 5 lần.
Ưu điểm : diệt được những vi trùng và nha bào. Nhược điểm : lê dài thời hạn tiệt khuẩn, độ tiệt khuẩn không chắc như đinh .
2/ Tiệt khuẩn bằng tia cực tím:
Dùng tia cực tím ( có bước sóng 265 – 275 nm do đèn cực tím phát ra ) để tiệt khuẩn không khí, bàn và ghế trong phòng pha chế khô sạch, rất ít bụi và kín .Trước khi triển khai pha chế thuốc phải bật đèn cực tím hoạt động giải trí tối thiểu 30 phút .Ưu điểm : tiện nghi, hiệu suất cao cao. Nhược điểm : không khử khuẩn được với những thuốc đựng trong vỏ hộp thủy tinh .
3/ Tiệt khuẩn bằng phương pháp lọc:
Trong điều kiện kèm theo nhất định khi cho dung dịch thuốc cần tiệt khuẩn đi qua màng lọc, toàn bộ vi trùng, 1 số ít virus, độc tố, chí nhiệt tố cũng bị giữ lại, thu được dung dịch thuốc diệt khuẩn .
Các màng lọc thường dùng là:
- Thuỷ tinh xốp số 4, 5
- Lọc nến L7
- Màng lọc bằng este cellulose
- Lọc thạch miên cellulose
- Màng lọc Milipore
TIỆT KHUẨN BẰNG PHƯƠNG PHÁP HÓA HỌC
Dùng hoá chất có tính sát trùng mạnh ở nồng độ thấp, không gây tai hại cho người, không làm hỏng thuốc, thiết bị .Phương pháp này ít dùng vì khó có hoá chất đạt nhu yếu trên. Các loại hoá chất thường dùng :
- Tiệt khuẩn phòng pha chế: formol.
- Tiệt khuẩn thuốc: nipazol, nipazin, acid benzoic, natri benzoat.
