Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ (Türkçe, IPA [ˈt̪yɾktʃe] (trợ giúp·thông tin)), cũng được gọi là tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Istanbul,[15] là một ngôn ngữ được 65-73 triệu người nói trên khắp thế giới, khiến nó là ngôn ngữ được nói phổ biến nhất trong ngữ hệ Turk. Những người nói tiếng này phần lớn sống ở Thổ Nhĩ Kỳ, với một số lượng nhỏ hơn ở Síp, Bulgaria, Hy Lạp và những nơi khác ở Đông Âu. Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ cũng được nhiều người nhập cư đến Tây Âu, đặc biệt là ở Đức, sử dụng.
Ngôn ngữ này bắt nguồn từ vùng Trung Á với những ghi chép tiên phong có niên đại gần 1200 năm trước. Về phía tây, tác động ảnh hưởng của tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman – tiền thân trực tiếp của tiếng Thổ Nhĩ Kỳ ngày này – đã lan đi khi Đế quốc Ottoman lan rộng ra. Năm 1928, một trong những cải cách của Atatürk những năm đầu của Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ là chữ Ottoman đã được thay bằng bảng vần âm Latinh. Đồng thời Thương Hội ngôn từ Thổ Nhĩ Kỳ đã khởi xướng cải cách ngôn từ này bằng cách giảm bớt những từ vay mượn từ tiếng Ba Tư và tiếng Ả Rập, thay vào đó là những từ gốc Thổ Nhĩ Kỳ và những biến thể địa phương của ngôn từ này .
Đặc điểm của tiếng Thổ Nhĩ Kỳ là sự hài hòa nguyên âm và tính chắp dính. Cấu trúc cơ bản là theo dạng “Chủ-Tân-Động” (Subject-Object-Verb). Nhiều dạng đại từ ngôi thứ hai số nhiều có thể được sử dụng cho các cá nhân như một dấu hiệu của sự tôn trọng. Danh từ trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ không phân theo lớp hay giống.
Chừng 40% số người nói ngôn ngữ Turk nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.[16] Những điểm đặc trưng của tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, như hòa âm nguyên âm, tính chắp dính và thiếu vắng giống ngữ pháp, cũng là điểm chung của toàn hệ. Ngữ hệ Turk bao gồm chừng 30 ngôn ngữ còn tồn tại, phân bố ở Đông Âu, Tây Á và Xibia.
Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên của nhóm ngôn từ Oghuz, một phân nhánh của ngữ hệ Turk. Người nói những ngôn từ Oghuz ( gồm tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, Azerbaijan, Turkmen, Qashqai, và Gagauz ) hoàn toàn có thể hiểu lẫn nhau trong rất nhiều trường hợp. [ 17 ]
Âm vị học[sửa|sửa mã nguồn]
Các âm [ c ], [ ɟ ], và [ l ] là dạng phân bổ bổ trợ của [ k ], [ ɡ ], và [ ɫ ] ; cụm trước Open cạnh nguyên âm trước còn cụm sau Open cạnh nguyên âm sau. Tuy vậy, sự phân chia của những âm vị này khó đoán biết trong từ mượn và danh từ riêng .
Các nguyên âm tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, theo thứ tự trong bảng vần âm, là ⟨ a ⟩, ⟨ e ⟩, ⟨ ı ⟩, ⟨ i ⟩, ⟨ o ⟩, ⟨ ö ⟩, ⟨ u ⟩, ⟨ ü ⟩. [ 18 ] Nguyên âm được phân biệt dựa trên ba cơ sở : trước hay sau, làm tròn hay không, và độ cao. [ 19 ] Tức [ ± độ lùi ], [ ± độ tròn ] và [ ± độ cao ]. [ 20 ]
- Eyüboğlu, İsmet Zeki (1991). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü (Etymological Dictionary of the Turkish Language) (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Sosyal Yayınları, İstanbul. ISBN 978975-7384-72-4.
- Özel, Sevgi (1986). Atatürk’ün Türk Dil Kurumu ve Sonrası (Atatürk’s Turkish Language Association and its Legacy) (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Bilgi Yayınevi, Ankara. OCLC 18836678.
- Püsküllüoğlu, Ali (2004). Arkadaş Türkçe Sözlük (Arkadaş Turkish Dictionary) (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Arkadaş Yayınevi, Ankara. ISBN 975-509-053-3.
Bản mẫu : Ngôn ngữ tại Thổ Nhĩ Kỳ
Bản mẫu : Ngôn ngữ tại Bulgaria
