Thụy Sĩ (còn được viết là Thuỵ Sỹ), tên đầy đủ là Liên bang Thụy Sĩ, là một nước cộng hòa liên bang tại châu Âu. Quốc gia này gồm có 26 bang, và thành phố Bern là nơi đặt trụ sở nhà đương cục liên bang.[1][2][Phụ chú 4] Quốc gia này nằm tại Tây – Trung Âu, có biên giới với Ý về phía nam, với Pháp về phía tây, với Đức về phía bắc, và với Áo cùng Liechtenstein về phía đông. Thụy Sỹ là quốc gia không giáp biển, có tổng diện tích 41.285 km² và về địa lý bao gồm dãy Alps, cao nguyên Thụy Sỹ và dãy Jura. Mặc dù dãy Alps chiếm phần lớn diện tích lãnh thổ quốc gia, song khoảng 8 triệu dân Thụy Sỹ hầu hết tập trung tại khu vực cao nguyên. Các thành phố lớn nhất toàn quốc cũng nằm tại khu vực cao nguyên, trong đó có hai thành phố toàn cầu và trung tâm kinh tế là Zurich và Geneva.
Mốc xây dựng Cựu Liên bang Thụy Sỹ là vào thời kỳ Trung Cổ, là tác dụng từ một loạt thắng lợi quân sự chiến lược chống lại Áo và Burgandy. Thụy Sỹ được chính thức công nhận độc lập từ Thánh chế La Mã theo Hòa ước Westfalen vào năm 1648. Thụy Sỹ có lịch sử dân tộc trung lập về quân sự chiến lược từ thời kỳ Cải cách Tin Lành ; vương quốc này không nằm trong thực trạng cuộc chiến tranh trên bình diện quốc tế từ năm 1815 và không gia nhập Liên Hiệp Quốc cho đến năm 2002. Tuy thế, Thụy Sỹ theo đuổi chủ trương đối ngoại tích cực và liên tục tham gia vào những tiến trình kiến thiết tự do trên toàn thế giới. [ 8 ] Thụy Sỹ là nơi khai sinh của tổ chức triển khai Chữ thập đỏ, là nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức triển khai quốc tế, trong đó có văn phòng lớn thứ nhì của Liên Hiệp Quốc. Trên Lever châu Âu, Thụy Sỹ là một thành viên sáng lập của Thương Hội Mậu dịch tự do châu Âu, tuy nhiên không phải là thành viên của Liên minh châu Âu và Khu vực kinh tế tài chính châu Âu. Tuy nhiên, Thụy Sỹ tham gia Khu vực Schengen và Thị Trường chung châu Âu trải qua những hiệp định song phương .
Thụy Sỹ nằm tại nơi giao nhau của châu Âu German và châu Âu La Tinh, có bốn khu vực ngôn ngữ và văn hóa: Đức, Pháp, Ý và Romansh. Đa số dân chúng nói tiếng Đức, song bản sắc dân tộc Thụy Sỹ bắt nguồn từ một bối cảnh lịch sử chung, chia sẻ các giá trị như chủ nghĩa liên bang và dân chủ trực tiếp,[9] và chủ nghĩa tượng trưng Alpes.[10][11] Do đa dạng về ngôn ngữ, Thụy Sỹ có nhiều tên gọi bản địa: Schweiz [ˈʃvaɪts] (tiếng Đức);[Phụ chú 5] Suisse [sɥis(ə)] (tiếng Pháp); Svizzera [ˈzvittsera] (tiếng Ý); và Svizra [ˈʒviːtsrɐ] hoặc [ˈʒviːtsʁːɐ] (Romansh).[Phụ chú 6] Trên tiền xu và tem bưu chính, tên gọi trong tiếng Latinh (thường được rút ngắn thành “Helvetia”) được sử dụng thay vì bốn ngôn ngữ chính thức. Tiền tệ của vùng đất chocolate – sô cô la là Franc
Thụy Sỹ nằm trong số những vương quốc tăng trưởng nhất trên quốc tế, có của cải trung bình cao nhất ( 2010 ) và GDP PPP trung bình cao thứ 8 theo IMF ( 2011 ). [ 12 ] [ 13 ] Thụy Sỹ nằm vào hàng đứng đầu toàn thế giới trên một vài số liệu về thành tựu vương quốc, gồm có tính minh bạch chính phủ nước nhà, tự do dân sự, chất lượng hoạt động và sinh hoạt, tính cạnh tranh đối đầu kinh tế tài chính và tăng trưởng con người. Zürich và Genève nằm trong số những thành phố đứng đầu quốc tế về chất lượng hoạt động và sinh hoạt, theo Mercer năm 2009. [ 14 ]
Nguồn gốc tên gọi[sửa|sửa mã nguồn]
Tên gọi trong những ngôn từ chính thức của Thụy Sỹ[sửa|sửa mã nguồn]
Địa danh Schwyz được chứng thực lần đầu vào năm 972 với dạng tiếng Thượng Đức Cổ Suittes, rốt cuộc có lẽ liên quan đến suedan “đốt cháy”, ám chỉ khu rừng bị đốt và phát quang để xây dựng.[15] Tên gọi này được mở rộng ra khu vực do bang này thống trị, và sau Chiến tranh Schwaben năm 1499 thì dần được sử dụng cho toàn liên bang.[16][17] Tên tiếng Đức-Thụy Sỹ của quốc gia là Schwiiz tuy đồng âm với Schwyz song được phân biệt nhờ sử dụng mạo từ xác định (‘d’Schwiiz để chỉ liên bang,[18] song chỉ là Schwyz để chỉ bang và thị trấn).[19]
Tên tiếng Latinh Confoederatio Helvetica được tân từ hóa và được đưa vào dần sau khi thành lập liên bang năm 1848, gợi lại Cộng hòa Helvetii của Napoleón, xuất hiện trên tiền xu từ năm 1879, được ghi trong Cung điện liên bang vào năm 1902 và sau năm 1948 được sử dụng trong con dấu chính thức.[20] (Mã ngân hàng ISO “CHF” cho franc Thụy Sỹ bắt nguồn từ tên Latinh của liên bang). Helvetica bắt nguồn từ Helvetii, một bộ lạc sống trên cao nguyên Thụy Sỹ trước thời kỳ La Mã.
Helvetia xuất hiện với thân phận nhân cách hóa quốc gia của Liên bang Thụy Sỹ trong thế kỷ XVII theo một vở kịch vào năm 1672 của Johann Caspar Weissenbach.[21]
Tên tiếng Việt[sửa|sửa mã nguồn]
Tên tiếng Việt của Thụy Sỹ bắt nguồn từ dãnh xưng tiếng Hán 瑞士 (âm Hán Việt: Thuỵ Sỹ). Trong tiếng Pháp, Thụy Sỹ được gọi là Suisse. Từ tiếng Pháp Suisse được phiên âm sang tiếng Quảng Đông là 瑞士 Seoi6-si6. Dịch danh 瑞士 sau đó được truyền nhập sang các phương ngữ tiếng Hán khác và ngôn ngữ tiêu chuẩn của tiếng Hán.[22] Người nói các thứ tiếng đó không đọc hai chữ Hán 瑞士 bằng âm đọc trong tiếng Quảng Đông mà đọc chúng bằng âm đọc tương ứng trong các thứ tiếng đó. Khi tiếng Việt vay mượn tên gọi 瑞士 của tiếng Hán, hai chữ Hán 瑞士 đã được bằng âm Hán Việt của chúng.
Lịch sử sơ khởi[sửa|sửa mã nguồn]
Dấu tích cổ nhất về sự hiện hữu của họ Người tại Thụy Sỹ có niên đại khoảng chừng 150.000 năm trước. [ 23 ] Các khu định cư nông nghiệp cổ nhất được biết đến tại Thụy Sỹ nằm tại Gächlingen và có niên đại khoảng chừng 5300 TCN. [ 23 ]
Các ” bộ lạc văn hóa truyền thống ” sớm nhất được biết đến là thành viên của văn hóa truyền thống Hallstatt và La Tène. Văn hóa La Tène tăng trưởng và thịnh vượng vào cuối thời đại đồ sắt từ khoảng chừng năm 450 TCN, [ 23 ] hoàn toàn có thể là dưới 1 số ít ảnh hưởng tác động từ văn minh Hy Lạp và văn minh Etrusca ( tại Ý ngày này ). Helvetii là một trong số những nhóm bộ lạc quan trọng nhất tại khu vực nay là Thụy Sỹ. Do tiếp tục bị những bộ lạc German quấy nhiễu, đến năm 58 TCN người Helvetii quyết định hành động từ bỏ cao nguyên Thụy Sỹ và di cư đến miền tây Gallia, tuy nhiên quân đội của Julius Caesar truy kích và vượt mặt họ trong trận Bibracte tại miền đông của Pháp thời nay, buộc bộ lạc này chuyển về quê nhà bắt đầu của họ. [ 23 ] Năm 15 TCN, Hoàng đế La Mã tương lai Tiberius cùng em trai là Drusus chinh phục dãy Alpes, hợp nhất khu vực này vào Đế quốc La Mã. Khu vực do người Helvetii chiếm giữ tiên phong trở thành bộ phận của tỉnh Gallia Belgica thuộc La Mã, sau đó thuộc tỉnh Thượng Germania của đế quốc, trong khi phần miền đông của Thụy Sỹ thời nay được hợp nhất vào tỉnh Raetia của đế quốc .Trong thế kỷ thứ nhất và thứ hai, dân cư sống trên cao nguyên Thụy Sỹ được hưởng một thời kỳ thịnh vượng. Một số đô thị như Aventicum, Iulia Equestris và Augusta Raurica đạt đến quy mô đáng kể, có hàng trăm bất động sản nông nghiệp ( Villae rusticae ) được phát hiện tại vùng nông thôn. Khoảng năm 260, khu vực Agri Decumates phía bắc sông Rhine thất thủ khiến Thụy Sỹ lúc này trở thành vùng biên giới của Đế quốc La Mã. Các vụ tập kích lặp đi tái diễn của những bộ lạc Alamanni khiến những đô thị và kinh tế tài chính Lã Mã bị tàn phá, buộc dân cư phải tìm nơi trú ẩn gần những công sự La Mã. Đế quốc cho kiến thiết xây dựng một tuyến phòng thủ khác tại biên giới phía bắc ( được gọi là Donau-Iller-Rhine-Limes ), tuy nhiên đến cuối thế kỷ IV thì áp lực đè nén ngày càng tăng từ người German buộc người La Mã từ bỏ ý niệm phòng thủ theo tuyến, và cao nguyên Thụy Sỹ ở đầu cuối mở ra cho những khu định cư của người German .Đến Sơ kỳ Trung Cổ, từ cuối thế kỷ IV, miền tây của Thụy Sỹ thời nay là bộ phận chủ quyền lãnh thổ của Vương quốc Bourgogne. Người Alemanni định cư tại Cao nguyên Thụy Sỹ vào thế kỷ V và tại những thung lũng thuộc dãy Alpes trong thế kỷ VIII, hình thành Alemannia. Lãnh thổ Thụy Sỹ thời nay vào lúc đó bị phân loại giữa hai vương quốc này. [ 23 ] Trong thế kỷ VI, sau thắng lợi của Clovis I trước người Alemanni tại Tolbiac vào năm 504 và rồi người Frank thống trị người Bourgogne, toàn thể khu vực trở thành bộ phận của Đế quốc Frank. [ 25 ] [ 26 ]Trong phần còn lại của thế kỷ VI, trong thế kỷ VII và VIII khu vực Thụy Sỹ liên tục nắm dưới quyền bá chủ của Frank ( những triều đại Meroving và Caroling ). Tuy nhiên, sau khi bành trướng dưới thời Charlemagne, Đế quốc Frank bị phân loại theo Hiệp ước Verdun vào năm 843. [ 23 ] Khu vực nay là Thụy Sỹ bị phân loại giữa Trung Frank và Đông Frank cho đến khi thống nhất dưới quyền Thánh chế La Mã ( một tập hợp những lãnh địa ) vào khoảng chừng năm 1000. [ 23 ]
Đến năm 1200, cao nguyên Thụy Sỹ gồm các lãnh địa của các gia tộc Savoy, Zähringer, Habsburg và Kyburg.[23] Một số khu vực (Uri, Schwyz, Unterwalden sau gọi là Waldstätten) do thánh chế trực tiếp quản lý. Do không có hậu duệ theo dòng nam giới vào năm 1263, Triều đại Kyburg sụp đổ vào năm 1264; sau đó Gia tộc Habsburg dưới quyền Quốc vương Rudolph I (Hoàng đế Thánh chế vào năm 1273) đưa ra yêu sách đối với đất của nhà Kyburg và sáp nhập chúng để bành trướng lãnh thổ của họ đến miền đông cao nguyên Thụy Sỹ.[25]
Liên bang Thụy Sỹ Cũ[sửa|sửa mã nguồn]
Hiến chương Liên bang 1291
Liên bang Thụy Sỹ Cũ từ năm 1291 ( lục đậm ) đến thế kỷ XVI ( lục nhạt ) .Liên bang Thụy Sỹ Cũ là một liên minh giữa những hội đồng trong thung lũng tại miền trung dãy Alpes. Liên minh tạo thuận tiện cho quản trị những quyền lợi chung và bảo vệ độc lập trên những tuyến mậu dịch miền núi quan trọng. Hiến chương Liên bang năm 1291 được đồng thuận giữa những công xã nông thôn Uri, Schwyz và Unterwalden, được cho là văn kiện hình thành liên bang, mặc dầu những liên minh tương tự như có vẻ như sống sót từ nhiều thập niên trước đó. [ 27 ] [ 28 ]Đến năm 1353, liên minh tiếp đón thêm những bang Glarus, Zug và những thành bang Lucerne, Zürich và Bern để hình thành ” Liên bang Cũ ” gồm tám bang và sống sót cho đến cuối thế kỷ XV. Việc lan rộng ra này làm ngày càng tăng quyền lực tối cao và thịnh vượng cho liên bang. [ 28 ] Đến năm 1460, liên bang trấn áp hầu hết chủ quyền lãnh thổ nằm về phía nam và phía tây của Sông Rhine cho đến dãy Alpes và dãy Jura, đặc biệt quan trọng là sau những thắng lợi trước Vương triều Habsburg tại Áo, trước Charles Dũng cảm của Bourgogne trong thập niên 1470, và thành công xuất sắc của những lính đánh thuê Thụy Sỹ. Chiến thắng của Thụy Sỹ trong Chiến tranh Schwaben trước Liên minh Schwaben dưới quyền Hoàng đế Thánh chế La Mã Maximilian I vào năm 1499 giúp đem lại độc lập trong thực tiễn cho Thụy Sỹ trong Thánh chế La Mã. [ 28 ]Liên bang Thụy Sỹ Cũ có được khét tiếng bất khả chiến bại trong những đại chiến khởi đầu này, tuy nhiên việc lan rộng ra liên bang gặp phải một bước lùi vào năm 1515 khi Thụy Sỹ thất bại trong trận Marignano trước Pháp và Venezia. Chiến tranh kết thúc điều được gọi là kỷ ” anh hùng ” trong lịch sử vẻ vang Thụy Sỹ. [ 28 ] Cải cách Tin Lành dưới quyền chỉ huy của Zwingli thành công xuất sắc tại một số ít bang, tuy nhiên dẫn đến xung đột tôn giáo giữa những bang vào năm 1529 và năm 1531. Đến năm 1648, theo Hòa ước Westfalen, những vương quốc châu Âu công nhận Thụy Sỹ độc lập từ Thánh chế La Mã và đặc thù trung lập của nước này. [ 25 ] [ 26 ]Trong thời kỳ cận đại của lịch sử dân tộc Thụy Sỹ, chủ nghĩa chuyên chế của những mái ấm gia đình quý tộc tăng trưởng, phối hợp với một cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính bắt nguồn từ Chiến tranh Ba mươi Năm dẫn đến nông dân khởi nghĩa vào năm 1653. Trong toàn cảnh cuộc đấu tranh này, xung đột giữa những bang Công giáo La Mã và Tin Lành vẫn dai dẳng, bùng phát thành đấm đá bạo lực hơn nữa trong Chiến tranh Villmergen lần thứ nhất vào năm 1656, và Chiến tranh Toggenburg ( Chiến tranh Villmergen lần thứ hai ) vào năm 1712. [ 28 ]
Thời đại Napoléon[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1798, chính phủ nước nhà Cách mạng Pháp lấn chiếm Thụy Sỹ và áp đặt một hiến pháp thống nhất mới. [ 28 ] Đây là hành vi nhằm mục đích TW tập quyền hóa chính phủ nước nhà vương quốc, bãi bỏ những bang trên thực tiễn. Ngoài ra, Mülhausen gia nhập Pháp còn thung lũng Valtellina gia nhập Cộng hòa Cisalpina ( nay thuộc Ý ). Chế độ mới mang tên Cộng hòa Helvetii, tuy nhiên rất không được lòng dân. Nó do quân đội ngoại bang xâm lược áp đặt và phá hoại truyền thống cuội nguồn từ nhiều thế kỷ, biến Thụy Sỹ thành một vương quốc vệ tinh của Pháp .Khi cuộc chiến tranh bùng phát giữa Pháp với những kình địch của họ, quân của Nga và Áo xâm lăng Thụy Sỹ. Người Thụy Sỹ phủ nhận chiến đấu bên phía Pháp nhân danh Cộng hòa Helvetii. Năm 1803, Napoléon tổ chức triển khai một hội nghị gồm những chính trị gia số 1 Thụy Sỹ từ cả hai bên tại Paris. Kết quả là Đạo luật Điều giải, theo đó Phục hồi hầu hết quyền tự trị của Thụy Sỹ và đưa lại một Liên bang gồm 19 bang. [ 28 ] Từ đó về sau, chính trường Thụy Sỹ phần đông tương quan đến cân đối giữa truyền thống cuội nguồn tự trị của những bang và nhu yếu về một chính phủ nước nhà TW .Năm 1815, Đại hội Wien tái lập trọn vẹn nền độc lập của Thụy Sỹ và những cường quốc châu Âu chấp thuận đồng ý công nhận vĩnh viễn đặc thù trung lập của Thụy Sỹ. [ 25 ] [ 26 ] [ 28 ] Hiệp định được cho phép Thụy Sỹ ngày càng tăng chủ quyền lãnh thổ của mình, với việc tiếp đón những bang Valais, Neuchâtel và Genève. Biên giới Thụy Sỹ không biến hóa kể từ đó, ngoại trừ 1 số ít kiểm soát và điều chỉnh nhỏ. [ 29 ]
Quốc gia liên bang[sửa|sửa mã nguồn]
[1]Cung điện Liên bang tiên phong, tại Bern ( 1857 ). Một trong ba bang chủ trì Tagsatzung ( hội đồng lập pháp và hành pháp cũ ), Bern được chọn làm Hà Nội Thủ Đô liên bang vào năm 1848, hầu hết là do thân mật với khu vực nói tiếng Pháp .
Khôi phục quyền lực cho giai cấp quý tộc chỉ là tạm thời. Sau một giai đoạn bất ổn với các xung đột bạo lực liên tiếp, nội chiến (Sonderbundskrieg) bùng phát vào năm 1847 khi một số bang Công giáo La Mã nỗ lực lập một liên minh riêng biệt (Sonderbund).[28] Chiến tranh kéo dài trong chưa đến một tháng, có ít hơn 100 người thiệt mạng. Mặc dù có quy mô nhỏ so với các náo loạn và chiến tranh khác tại châu Âu trong thế kỷ XIX, tuy thế nội chiến này có tác động lớn đến tâm lý và xã hội Thụy Sỹ. Chiến tranh thuyết phục hầu hết người Thụy Sỹ về tính cần thiết của việc đoàn kết và sức mạnh trước các láng giềng. Người Thụy Sỹ từ tất cả tầng lớp xã hội, theo Công giáo La Mã hay Tin Lành, từ khuynh hướng tự do đến bảo thủ, nhận thấy rằng các bang sẽ có lợi hơn nếu các lợi ích kinh tế và tôn giáo của họ được hợp nhất.
Do đó, trong khi phần còn lại của châu Âu xảy ra những cuộc khởi nghĩa cách mạng, thì người Thụy Sỹ lập ra một hiến pháp đề ra bố cục tổng quan liên bang, phần nhiều được lấy cảm hứng từ quy mô Hoa Kỳ. Hiến pháp này tạo ra một nhà đương cục TW, trong khi để lại cho những bang quyền tự quản về những yếu tố địa phương. Quốc hội được chia thành một thượng viện ( Hội đồng Các bang, mỗi bang có hai đại biểu ) và một hạ viện ( Hội đồng Quốc gia, có đại biểu được bầu từ toàn nước ). Bắt buộc phải trưng cầu dân ý để sửa đổi bất kể nội dung nào trong hiến pháp này. [ 26 ]
[30]Đường hầm xe lửa Gotthard được khánh thành vào năm 1882, giữ kỷ lục quốc tế vào đương thời về chiều dàiMột mạng lưới hệ thống cân và đo lường và thống kê duy nhất được định ra và đến năm 1850 franc Thụy Sỹ trở thành đơn vị chức năng tiền tệ duy nhất của vương quốc. Điều 11 của hiến pháp ngăn cấm đưa binh sĩ đi Giao hàng tại ngoại bang. Một pháp luật quan trọng trong hiến pháp là nó hoàn toàn có thể được soạn lại trọn vẹn nếu được cho là thiết yếu, do đó được cho phép việc tăng trưởng toàn thể thay vì sửa đổi một phần tại một thời gian. [ 31 ] Điều này nhanh gọn chứng tỏ tính thiết yếu khi dân số ngày càng tăng và cách mạng công nghiệp tiếp sau đó dẫn đến những nhu yếu biến hóa hiến pháp cho tương thích. Một dự thảo bắt đầu bị dân chúng bác bỏ vào năm 1872 tuy nhiên bản sửa đổi được trải qua vào năm 1874. [ 28 ] Nó xác lập trưng cầu dân ý không cưỡng bách so với pháp lý tại Lever liên bang. Nó cũng xác lập liên bang chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về những sự vụ phòng thủ, mậu dịch và lập pháp .Năm 1891, hiến pháp được kiểm soát và điều chỉnh với những yếu tố dân chủ trực tiếp can đảm và mạnh mẽ khác thường, điều này vẫn còn là độc nhất quốc tế cho đến thời nay. [ 28 ]
Lịch sử tân tiến[sửa|sửa mã nguồn]
Thụy Sỹ không bị lấn chiếm trong hai đại chiến quốc tế. Trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất, Thụy Sỹ là nơi Vladimir Lenin sống lưu vong cho đến năm 1917. [ 32 ] Tính trung lập của Thụy Sỹ bị hoài nghi nghiêm trọng do một chính trị gia Thụy Sỹ tên là Robert Grimm thương lượng độc lập giữa Đức và Nga vào năm 1917. Năm 1920, Thụy Sỹ gia nhập Hội Quốc Liên có trụ sở tại Genève, với điều kiện kèm theo là họ được miễn bất kể nhu yếu quân sự chiến lược nào .Trong Chiến tranh quốc tế thứ hai, người Đức soạn thảo những kế hoạch xâm lược cụ thể so với Thụy Sỹ, [ 33 ] tuy nhiên nước này chưa từng bị tiến công. [ 28 ] Thụy Sỹ hoàn toàn có thể duy trì độc lập nhờ phối hợp răn đe quân sự chiến lược, nhượng bộ với Đức, và như mong muốn do những sự kiện lớn hơn trong cuộc chiến tranh khiến Đức trì hoãn xâm lược. [ 26 ] [ 34 ] Chiến lược về quân sự chiến lược của Thụy Sỹ đổi khác từ phòng thủ kế hoạch tại biên giới để bảo vệ khu TT kinh tế tài chính, sang kế hoạch mang tên Reduit nhằm mục đích tiêu tốn địch vĩnh viễn có tổ chức triển khai và triệt thoái đến những vị trí cao bền vững và kiên cố, có đủ dự trữ trên dãy Alpes. Thụy Sỹ là một địa thế căn cứ quan trọng về hoạt động giải trí tình báo so với cả hai phe xung đột và thường làm trung gian tiếp xúc giữa lực lượng Phe Trục và Đồng Minh. [ 34 ]Trong suốt đại chiến, Thụy Sỹ giam giữ trên 300.000 người tị nạn [ 35 ] và Chữ thập đỏ quốc tế có trụ sở tại Genève giữ vai trò quan trọng trong xung đột. Các chủ trương nhập cư và tị nạn khắt khe cũng như quan hệ kinh tế tài chính với Đức Quốc xã gây ra tranh luận, tuy nhiên chúng không lê dài đến cuối thế kỷ XX. [ 36 ]Sau cuộc chiến tranh, cơ quan chính phủ Thụy Sỹ xuất khẩu tín dụng thanh toán trải qua quỹ từ thiện mang tên Schweizerspende và cũng góp phần cho Kế hoạch Marshall nhằm mục đích giúp châu Âu phục hồi, những nỗ lực này ở đầu cuối cũng làm lợi cho kinh tế tài chính Thụy Sỹ. [ 37 ]Trong Chiến tranh Lạnh, nhà đương cục Thụy Sỹ từng xem xét sản xuất một bom hạt nhân. [ 38 ] Các nhà vật lý học hạt nhân số 1 tại Viện Công nghệ Liên bang Zürich biến điều này trở thành khả thi. Tuy nhiên, những vấn đề tài chính và ngân sách quốc phòng ngăn cản cung ứng lượng kinh phí đầu tư đáng kể, và Hiệp ước không phổ cập vũ khí hạt nhân năm 1968 được cho là một lựa chọn có giá trị. Toàn bộ những kế hoạch còn lại về tăng trưởng vũ khí hạt nhân bị dừng lại vào năm 1988. [ 39 ]
Năm 2003, với việc trao cho Đảng Nhân dân Thụy Sỹ ghế thứ nhì trong nội các cầm quyền, Quốc hội đổi khác liên minh chi phối chính trường Thụy Sỹ kể từ năm 1959 .Thụy Sỹ là nước cộng hòa phương Tây sau cuối trao quyền tuyển cử cho phái đẹp. Một số bang của Thụy Sỹ phê chuẩn quyền này vào năm 1959, còn ở cấp liên bang là vào năm 1971. [ 28 ] [ 40 ] Sau khi giành được quyền đi bầu ở Lever liên bang, tầm quan trọng chính trị của phái đẹp nhanh gọn nổi lên, phái đẹp tiên phong trong Hội đồng Liên bang là Elisabeth Kopp, có nhiệm kỳ 1984 – 1989, [ 28 ] và nữ tổng thống tiên phong là Ruth Dreifuss vào năm 1999 .Thụy Sỹ gia nhập Ủy hội châu Âu vào năm 1963. [ 26 ] Năm 1979, 1 số ít khu vực của bang Bern giành được độc lập và hình thành bang Jura. Ngày 18 tháng 4 năm 1989, dân chúng Thụy Sỹ và những bang bỏ phiếu đống ý biến hóa trọn vẹn hiến pháp liên bang. [ 28 ]Năm 2002, Thụy Sỹ trở thành một thành viên vừa đủ của Liên Hiệp Quốc. Thụy Sỹ là một thành viên sáng lập của Thương Hội Mậu dịch tự do châu Âu, tuy nhiên không phải là thành viên của Khu vực kinh tế tài chính châu Âu. Đơn xin làm thành viên Liên minh châu Âu được gửi đi vào tháng 5 năm 1992, tuy nhiên không có tân tiến từ khi dân chúng bác bỏ Khu vực Kinh tế châu Âu vào tháng 12 năm 1992. [ 28 ] Từ đó có 1 số ít cuộc trưng cầu dân ý về yếu tố Liên minh châu Âu ; do phản ứng khác nhau từ dân chúng nên đơn xin làm thành viên bị ngừng hoạt động. Tuy thế, pháp lý Thụy Sỹ dần được kiểm soát và điều chỉnh để tương thích với pháp lý Liên minh châu Âu, và chính phủ nước nhà ký kết một số ít thỏa thuận hợp tác song phương với tổ chức triển khai này. Ngày 5 tháng 6 năm 2005, cử tri Thụy Sỹ chấp thuận đồng ý tham gia Hiệp ước Schengen. [ 26 ]
Bản đồ địa hình Thụy SỹThụy Sỹ trải dài qua sườn phía bắc và phía nam của Dãy Alpes tại Tây – Trung Âu, có sự phong phú lớn về cảnh sắc và khí hậu trong một diện tích quy hoạnh hạn chế là 41.285 kilômét vuông ( 15.940 dặm vuông Anh ). [ 41 ] Dân số toàn nước khoảng chừng 8 triệu, khiến tỷ lệ dân số trung bình là khoảng chừng 195 người / km². [ 41 ] [ 42 ] Nửa phía nam có địa hình núi non hơn, và có dân cư thưa thớt hơn rất nhiều so với nửa phía bắc. [ 41 ] Bang lớn nhất là Graubünden nằm trọn vẹn trên dãy Alpes, có tỷ lệ dân số là 27 người / km². [ 43 ]Thụy Sỹ nằm giữa những vĩ tuyến 45 ° và 48 ° Bắc, và những kinh tuyến 5 ° và 11 ° Đ. Quốc gia này gồm có ba khu vực địa hình cơ bản : Dãy Alpes Thụy Sỹ về phía nam, cao nguyên Thụy Sỹ hay cao nguyên Trung tâm, và dãy Jura về phía tây. Dãy Alpes là một dãy núi cao chạy dọc trung-nam của vương quốc, chiếm khoảng chừng 60 % diện tích quy hoạnh toàn nước. Đa số dân chúng Thụy Sỹ cư trú tại cao nguyên Thụy Sỹ. Trong số những thung lũng cao của dãy Alpes Thụy Sỹ, có nhiều sông băng với tổng diện tích quy hoạnh là 1.063 kilômét vuông ( 410 dặm vuông Anh ). Chúng là đầu nguồn của một số ít sông lớn, ví dụ điển hình như Rhine, Inn, Ticino và Rhône, chúng chảy theo bốn hướng cơ bản ra toàn châu Âu. Mạng lưới thủy văn học gồm có 1 số ít thực thể nước ngọt vào hàng lớn nhất tại Trung-Tây Âu, như hồ Genève, Bodensee và hồ Maggiore. Thụy Sỹ có trên 1500 hồ và chứa 6 % tài nguyên nước ngọt của châu Âu. Các hồ và sông băng chiếm khoảng chừng 6 % diện tích quy hoạnh vương quốc. Sông Rhône chảy ra Địa Trung Hải tại vùng Camargue của Pháp còn sông Rhine chảy ra biển Bắc tại Rotterdam thuộc Hà Lan, cách nhau khoảng chừng 1.000 kilômét ( 620 dặm ), tuy nhiên dòng chảy của chúng chỉ cách nhau khoảng chừng 22 kilômét ( 14 dặm ) trên dãy Alpes Thụy Sỹ. [ 41 ] [ 44 ]
Núi Matterhorn là một hình tượng của dãy Alpes Thụy Sĩ
Cảnh quan hồ Lucerne / Vierwaldstätter nhìn từ núi PilatusThụy Sỹ có 48 núi cao từ 4.000 mét ( 13.000 ft ) trở lên so với mực nước biển. [ 41 ] Monte Rosa là núi cao nhất với 4.634 m ( 15.203 ft ), tuy nhiên núi Matterhorn với độ cao ( 4.478 m hay 14.692 ft ) thường được cho là nổi tiếng nhất. Cả hai đều nằm trên dãy Alpes Pennines thuộc bang Valais, trên biên giới với Ý. Đoạn dãy Alpes Bern nằm ở trên thung lũng Lauterbrunnen gồm có 72 thác nước, được biết nhiều với những núi Jungfrau ( 4.158 m hay 13.642 ft ) Eiger và Mönch, cùng nhiều thung lũng đẹp như họa trong khu vực. Tại phía đông nam có thung lũng Engadin trải dài, gồm khu vực St. Moritz của bang Graubünden, cũng nổi tiếng ; đỉnh điểm nhất tại dãy Alpes Bernina là Piz Bernina ( 4.049 m hay 13.284 ft ). [ 41 ]Phần miền bắc đông dân hơn của Thụy Sỹ chiếm khoảng chừng 30 % tổng diện tích quy hoạnh, được gọi là cao nguyên Thụy Sỹ. Nó có cảnh sắc rộng mở và đồi núi, một phần là rừng, một phần là thảo nguyên rộng thường dùng để chăn thả gia súc, hoặc để trồng rau và quả, tuy nhiên vẫn có nhiều đồi. Tại đó có những hồ nước lớn và những thành phố lớn nhất Thụy Sỹ. [ 41 ]
Khí hậu Thụy Sỹ về tổng thể và toàn diện là ôn đới, tuy nhiên hoàn toàn có thể độc lạ lớn giữa những địa phương, [ 45 ] từ thực trạng băng giá trên những đỉnh núi, đến thường êm dịu tương tự như khí hậu Địa Trung Hải tại mũi phía nam của Thụy Sỹ. Có một số ít khu vực thung lũng nằm tại phần phía nam của Thụy Sỹ, tại đó có một số ít cây cọ chịu lạnh. Mùa hè có khuynh hướng ấm và ẩm cùng những cơn mưa định kỳ, thích hợp cho đồng cỏ và gia súc. Mùa đông trên những dãy núi có ít ẩm hơn, hoàn toàn có thể không thay đổi trong một thời hạn dài nhiều tuần, trong khi tại những vùng thấp có xu thế nghịch ôn trong những quy trình tiến độ này, do đó không có Mặt trời trong nhiều tuần .Một hiện tượng kỳ lạ thời tiết gọi là phơn hoàn toàn có thể xảy ra tại bất kể khi nào trong năm và mang đặc thù là gió ấm giật mình, khiến không khí có nhiệt độ tương đối rất thấp tại phía bắc của Alpes trong những quá trình mưa tại sườn nam của Alpes. Hiện tượng này xảy ra theo cả hai hướng qua Dãy Alpes, tuy nhiên phổ cập hơn là gió thổi từ miền nam. Tình trạng khô hạn nhất sống sót trong hàng loạt những thung lũng núi cao trong nước, chúng nhận được mưa ít hơn do những đám mây mất đi hầu hết lượng ẩm khi vượt qua những dãy núi trước khi tiếp cận đến chúng. Các khu vực núi to lớn như Graubünden vẫn khô hạn hơn những khu vực trước núi cao và như tại thung lũng chính của Valais những loại nho được trồng để làm rượu vang. [ 46 ]Tình trạng ẩm nhất sống sót trên vùng núi Alpes cao và tại bang Ticino, tại đó có nhiều ánh nắng gây những cơn mưa lớn. Giáng thủy có xu thế trải vừa phải quanh năm với đỉnh điểm vào mùa hè. Mùa thu là mùa khô hạn nhất, mùa đông có ít giáng thủy hơn mùa hè, tuy nhiên quy mô thời tiết tại Thụy Sỹ không phải là một mạng lưới hệ thống không thay đổi và hoàn toàn có thể biến thiên từ năm này sang năm khác .
[47] Dãy Jura có thời tiết ôn đới lạnh (Vallée de Joux), bang miền nam Ticino (Khí hậu tương phản giữa khu vực băng giá nhất tại miền tây Á-Âu ( Sông băng Aletsch ), Dãy Jura có thời tiết ôn đới lạnh ( Vallée de Joux ), bang miền nam Ticino ( hồ Lugano ), và bang miền tây Vaud có những ruộng nho bậc thang ( hồ Genève
Hệ sinh thái của Thụy Sỹ hoàn toàn có thể đặc biệt quan trọng dễ tổn thương, do nhiều thung lũng nhạy cảm bị những núi cao chia cắt nên thường tạo thành hệ sinh thái duy nhất. Các khu vực núi non cũng dễ bị tổn thương, có phong phú về thực vật không tìm thấy tại những độ cao khác, và trải qua một số ít áp lực đè nén từ hành khách và gia súc. Các điều kiện kèm theo khí hậu, địa chất và địa hình của khu vực núi cao tạo nên một hệ sinh thái rất mong manh, đặc biệt quan trọng nhạy cảm với đổi khác khí hậu. [ 45 ] [ 48 ] Tuy thế, theo Chỉ số Thành tựu Môi trường năm trước, Thụy Sỹ xếp thứ nhất trong số 132 vương quốc về bảo vệ môi trường tự nhiên, do có điểm số cao về y tế công cộng thiên nhiên và môi trường, nhờ vào nhiều vào nguồn nguồn năng lượng tái tạo ( thủy điện và địa nhiệt ), và trấn áp phát thải khí nhà kính. [ 49 ]
Hiến pháp Liên bang được trải qua vào năm 1848 là địa thế căn cứ pháp lý của nhà nước liên bang văn minh. Nó nằm trong số những hiến pháp lâu năm nhất của quốc tế. [ 50 ] Một hiến pháp mới được phê chuẩn vào năm 1999, tuy nhiên không thực thi những biến hóa đáng kể về cấu trúc liên bang. Nó phác thảo những quyền lợi và nghĩa vụ cơ bản và chính trị của những cá thể và tham gia của công dân vào công vụ, phân loại quyền lực tối cao giữa liên bang và những bang, và xác lập thẩm quyền và quyền hạn của liên bang. Có ba cơ cấu tổ chức quản trị chính tại Lever liên bang : [ 51 ] lưỡng viện QH ( lập pháp ), Hội đồng Liên bang ( hành pháp ) và Tòa án Liên bang ( tư pháp ) .
Cung điện Liên bang là trụ sở của Nghị viện Liên bang và Hội đồng Liên bang .Nghị viện Thụy Sỹ gồm có hai viện : Hội đồng Các bang gồm có 46 đại biểu ( mỗi bang hai đại biểu và mỗi bán bang có 1 đại biểu ), họ được bầu theo mạng lưới hệ thống riêng do mỗi bang xác lập, và Hội đồng Quốc gia gồm 200 thành viên được bầu theo một mạng lưới hệ thống đại diện thay mặt tỷ suất, tùy theo dân số của mỗi bang. Thành viên của hai viện Giao hàng trong bốn năm và chỉ Giao hàng bán thời hạn ( gọi là ” Milizsystem ” hay cơ quan tư pháp công dân ). [ 52 ] Khi cả hai viện họp chung, họ được gọi là Nghị hội Liên bang. Thông qua trưng cầu dân ý, công dân hoàn toàn có thể thử thách bất kể luật nào do nghị viện trải qua, và trải qua xướng nghị hoàn toàn có thể đưa những sửa đổi vào hiến pháp liên bang, do đó biến Thụy Sỹ thành một nền dân chủ trực tiếp. [ 50 ]Hội đồng Liên bang gồm có chính phủ nước nhà liên bang, chỉ huy chính quyền sở tại liên bang và đóng vai trò là cơ quan cao nhất của vương quốc. Đây là một cơ cấu tổ chức hiệp nghị gồm bảy thành viên, được Nghị hội Liên bang bầu ra theo nhiệm kỳ ủy thác bốn năm, Nghị hội Liên bang cũng thực thi giám sát Hội đồng. Tổng thống Liên bang được Nghị hội Liên bang bầu ra từ bảy thành viên này, theo truyền thống lịch sử chức vụ này được luân phiên và có nhiệm kỳ một năm ; Tổng thống chủ trì chính phủ nước nhà và đảm nhiệm những công dụng tượng trưng. Tuy nhiên, tổng thống là một người đứng đầu bình đẳng, không có thêm quyền lực tối cao, và duy trì là người đứng đầu một cơ quan trong chính quyền sở tại .nhà nước Thụy Sỹ là một liên minh của bốn chính đảng lớn kể từ năm 1959, mỗi đảng có một số lượng ghế trong nghị viện, chúng phản ánh đại thể tỷ suất cử tri và đại diện thay mặt của họ trong nghị viện liên bang. Phân bổ kiểu cũ là 2 thành viên CVP / PDC, 2 thành viên SPS / PSS, 2 thành viên FDP / PRD và 1 thành viên SVP / UDC sống sót từ năm 1959 đến năm 2003 và được gọi là ” công thức ma thuật “. Sau bầu cử Hội đồng Liên bang năm năm ngoái, bảy ghế trong hội đồng được phân chia như sau :
- 1 ghế của Đảng Nhân dân Dân chủ Cơ Đốc giáo (CVP/PDC),
- 2 ghế của Đảng Dân chủ Tự do (FDP/PRD),
- 2 ghế của Đảng Dân chủ Xã hội (SPS/PSS),
- 2 ghế của Đảng Nhân dân Thụy Sỹ (SVP/UDC).
Chức năng của Tòa án Tối cao Liên bang là phân xử kháng án phán quyết của những tòa án nhân dân cấp bang và liên bang. Các thẩm phán được Nghị hội Liên bang bầu ra, có nhiệm kỳ sáu năm. [ 53 ]
Dân chủ trực tiếp[sửa|sửa mã nguồn]
Landsgemeinde ( bỏ phiếu công khai minh bạch ) là một hình thức cũ của dân chủ trực tiếp. Nó hiện vẫn được triển khai tại hai bang .
Dân chủ trực tiếp và chủ nghĩa liên bang là các điểm nổi bật của hệ thống chính trị Thụy Sỹ.[54] Công dân Thụy Sỹ là đối tượng của ba quyền lực tư pháp: tại cấp khu tự quản, bang và liên bang. Hiến pháp 1848/1999 xác định một hệ thống dân chủ trực tiếp (thỉnh thoảng gọi là bán trực tiếp hay dân chủ trực tiếp đại diện). Các công cụ của hệ thống này tại cấp độ liên bang, được gọi là quyền dân chúng (tiếng Đức: Volksrechte, tiếng Pháp: droits populaires, tiếng Ý: Diritti popolari),[55] bao gồm quyền đệ trình một “xướng nghị liên bang” và một “trưng cầu dân ý”, cả hai đều có thể lật đổ các quyết định của nghị viện.[56]
Bằng cách nhu yếu một cuộc ” trưng cầu dân ý ” liên bang, một nhóm công dân hoàn toàn có thể thử thách một luật do nghị viện trải qua nếu họ tích lũy được 50.000 chữ ký chống lại luật trong vòng 100 ngày. Nếu vậy, một cuộc bỏ phiếu toàn nước được lên kế hoạch để những cử tri quyết định hành động theo thể thức hầu hết giản đơn về việc đồng ý chấp thuận hay bác bỏ luật. Tập hợp gồm tám bang bất kể cũng hoàn toàn có thể nhu yếu trưng cầu hiến pháp về một luật của liên bang .Tương tự, ” xướng nghị hiến pháp ” liên bang cho phép công dân đưa một sửa đổi hiến pháp ra bỏ phiếu toàn dân, nếu như trong vòng 18 tháng có 100.000 cử tri ký tên vào sửa đổi được đề xuất kiến nghị. [ note 1 ] Hội đồng Liên bang và Nghị hội Liên bang hoàn toàn có thể bổ trợ sửa đổi được yêu cầu bằng một phản đề án, và sau đó cử tri cần phải cho biết họ ưu tiên gì hơn trong trường hợp hai đề xuất kiến nghị được đồng ý chấp thuận. Do đó, những sửa đổi hiến pháp bất kể triển khai dựa theo xướng nghị hoặc tại nghị viện, cần phải được đồng ý chấp thuận bởi đa phần kép theo phiếu đại trà phổ thông vương quốc và phiếu đại trà phổ thông cấp bang. [ note 2 ] [ 54 ]
Luật Thụy Sỹ không định rõ một TP. hà Nội chính thức, tuy nhiên nghị viện và chính phủ nước nhà liên bang đặt tại Bern, trong khi những TANDTC liên bang nằm tại những thành phố khác. [ 57 ]
Đơn vị hành chính[sửa|sửa mã nguồn]
Liên bang Thụy Sỹ gồm có 20 bang và 6 bán bang : [ 50 ] [ 58 ]
* Các bang được xem là bán bang và do đó chỉ có một ủy viên ( thay vì hai ) trong Hội đồng Các bang .Các bang có một vị thế hiến pháp vĩnh viễn, và so với tình hình tại những vương quốc khác thì chúng có mức độ độc lập cao. Theo Hiến pháp Liên bang, hàng loạt 26 bang đều bình đẳng về vị thế. Mỗi bang có hiến pháp riêng, cùng nghị viện, chính phủ nước nhà và TANDTC riêng. [ 58 ] Tuy nhiên, có độc lạ đáng kể giữa những bang, quan trọng nhất là về dân số và diện tích quy hoạnh. Dân số những bang giao động từ 15.000 ( Appenzell Innerrhoden ) đến 1.253.500 ( Zürich ), và diện tích quy hoạnh giao động từ 37 km2 ( 14 dặm vuông Anh ) ( Basel-Stadt ) đến 7.105 km2 ( 2.743 dặm vuông Anh ) ( Graubünden ). Các bang gồm có tổng số 2.485 khu tự quản. Tại Thụy Sỹ có hai vùng đất lọt vào : Büsingen thuộc về Đức, Campione d’Italia thuộc về Ý. [ 59 ]
Ngoại giao và tổ chức triển khai quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]
Thụy Sỹ có truyền thống lịch sử tránh những liên minh hoàn toàn có thể nhu yếu quân sự chiến lược, chính trị và hành vi kinh tế tài chính trực tiếp, và là nước trung lập kể từ khi kết thúc lan rộng ra vào năm 1515. Chính sách trung lập của họ được quốc tế công nhận trong Đại hội Wien năm 1815. [ 60 ] [ 61 ] Phải đến năm 2002 Thụy Sỹ mới trở thành một thành viên rất đầy đủ của Liên Hiệp Quốc [ 60 ] và là vương quốc tiên phong gia nhập tổ chức triển khai này theo trưng cầu dân ý. Thụy Sỹ duy trì quan hệ ngoại giao với hầu hết hàng loạt những vương quốc và theo truyền thống cuội nguồn đóng vai trò là một bên trung gian giữa những vương quốc khác. [ 60 ] Thụy Sỹ không phải là thành viên của Liên minh châu Âu ; người Thụy Sỹ kiên trì bác bỏ tư cách thành viên của tổ chức triển khai này kể từ đầu thập niên 1990. [ 60 ] Tuy nhiên, Thụy Sỹ tham gia Khu vực Schengen. [ 62 ]
[40] được [63]Đảo nghịch đơn sắc quốc kỳ Thụy Sỹ trở thành biểu trưng của Phong trào Chữ thập đỏ, được Henri Dunant xây dựng vào năm 1863 .Một lượng lớn những tổ chức triển khai quốc tế đặt trụ sở của họ tại Thụy Sỹ, một phần là do chủ trương trung lập của nước này. Genève là nơi khai sinh của Phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ và Công ước Genève, và từ năm 2006 là nơi đặt trụ sở Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc. Mặc dù Thụy Sỹ là một trong số những nước mới nhất gia nhập Liên Hiệp Quốc, tuy nhiên Cung những Quốc gia tại Genève là TT lớn thứ nhì của Liên Hiệp Quốc sau trụ sở tại Thành Phố New York, và Thụy Sỹ là một thành viên sáng lập và là nơi đặt trụ sở của Hội Quốc Liên trước đây .Ngoài trụ sở của Liên Hiệp Quốc, Thụy Sỹ còn là chủ nhà của nhiều cơ quan Liên Hiệp Quốc, như Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ), Tổ chức Lao động Quốc tế ( ILO ), Liên minh Viễn thông Quốc tế ( ITU ), Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn ( UNHCR ) và khoảng chừng 200 tổ chức triển khai quốc tế khác, trong đó có Tổ chức Thương mại Thế giới ( WTO ) và Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới ( WIPO ). [ 60 ] Các hội nghị thường niên của Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Davos có sự tham gia của những chỉ huy doanh nghiệp và chính trị quốc tế nhằm mục đích đàm đạo những yếu tố quan trọng của quốc tế, trong đó có y tế và thiên nhiên và môi trường. Ngoài ra, trụ sở của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế ( BIS ) đặt tại Basel từ năm 1930 .Hơn nữa, nhiều liên đoàn và tổ chức triển khai thể thao đặt tại khắp Thụy Sỹ, như Liên đoàn bóng rổ quốc tế tại Genève, Liên đoàn bóng đá châu Âu ( UEFA ) tại Nyon, Liên đoàn bóng đá quốc tế ( FIFA ) và Liên đoàn khúc côn cầu trên băng quốc tế đặt tại Zürich, Liên đoàn Xe đạp Quốc tế tại Aigle, và Ủy ban Olympic Quốc tế tại Lausanne. [ 64 ]
Lực lượng vũ trang Thụy Sỹ gồm có Lục quân và Không quân, gồm đa phần là những binh sĩ nghĩa vụ và trách nhiệm từ những nam công dân tuổi từ 20 đến 34 ( trong trường hợp đặc biệt quan trọng lên đến 50 ). Do là một vương quốc nội lục, Thụy Sỹ không có thủy quân tuy nhiên trên những hồ biên giới có sử dụng những tàu trấn áp quân sự chiến lược có vũ trang. Công dân Thụy Sỹ bị cấm Giao hàng trong quân đội ngoại bang, ngoại trừ Đội cận vệ Thụy Sỹ của Vatican, hoặc nếu họ có quốc tịch kép của một nước khác và cư trú tại đó .Cấu trúc của mạng lưới hệ thống dân quân Thụy Sỹ pháp luật rằng những binh sĩ giữ thiết bị mà Quân đội phát cho tại nhà, gồm có hàng loạt vũ khí cá thể. Một số tổ chức triển khai và chính đảng tranh luận về thực tiễn này [ 65 ] Nghĩa vụ quân sự chiến lược vận dụng cho hàng loạt nam công dân Thụy Sỹ ; phái đẹp hoàn toàn có thể Giao hàng tự nguyện. Nam giới thường nhận lệnh đào tạo và giảng dạy nghĩa vụ và trách nhiệm quân sự chiến lược vào năm 18 tuổi. [ 66 ] Khoảng hai phần ba người trẻ tuổi Thụy Sỹ tương thích để Giao hàng ; có 1 số ít hình thức ship hàng sửa chữa thay thế so với những người được nhìn nhận là không tương thích. [ 67 ] Mỗi năm có khoảng chừng 20.000 người được giảng dạy tại những TT tuyển quân trong khoảng chừng thời hạn từ 18 đến 21 tuần lễ. Cải cách ” Lục quân XXI ” được dân chúng trải qua vào năm 2003, thay thế sửa chữa quy mô ” Lục quân 95 ” trước đó, giảm chiến binh từ 400.000 xuống khoảng chừng 200.000. Trong đó, 120.000 người tại ngũ trong thời kỳ giảng dạy và 80.000 binh sĩ dự bị phi đào tạo và giảng dạy. [ 68 ]Tổng thể, Thụy Sỹ từng ba lần công bố tổng động viên nhằm mục đích bảo vệ tính toàn vẹn và tính trung lập của Thụy Sỹ. Lần tiên phong nhằm mục đích ứng phó với Chiến tranh Pháp-Phổ 1870 – 1871. Lần thứ hai là nhằm mục đích ứng phó với bùng phát Chiến tranh quốc tế thứ nhất vào tháng 8 năm 1914. Lần thứ ba diễn ra vào tháng 9 năm 1939 nhằm mục đích ứng phó trước việc Đức xâm lược Ba Lan ; Henri Guisan được bầu làm tổng tư lệnh .Do có chủ trương trung lập, quân đội Thụy Sỹ hiện không tham gia những xung đột quân sự chiến lược tại quốc tế, tuy nhiên nằm trong 1 số ít thiên chức duy trì độc lập khắp quốc tế. Kể từ năm 2000 cơ quan lực lượng vũ trang cũng duy trì mạng lưới hệ thống tích lũy tình báo Onyx nhằm mục đích theo dõi tiếp thị quảng cáo vệ tinh. [ 69 ]Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, có 1 số ít nỗ lực nhằm mục đích hạn chế hoạt động giải trí quân sự chiến lược hoặc thậm chí còn là bãi bỏ lực lượng vũ trang. Một cuộc trưng cầu dân ý đáng chú ý quan tâm về yếu tố này được một nhóm chống quân phiệt phát động, được tổ chức triển khai vào năm 1989. Kết quả là thất bại khi hai phần ba cử tri bác bỏ đề xuất kiến nghị. [ 70 ] [ 71 ] Một cuộc trưng cầu dân ý tựa như được tổ chức triển khai không lâu sau Sự kiện 11 tháng 9 tại Hoa Kỳ có tác dụng là 78 % cử tri bác bỏ [ 72 ]Thụy Sỹ có chủ trương về súng độc nhất tại châu Âu do có tỷ suất tương đối lớn ( 29 % ) công dân có vũ trang hợp pháp. Đa số lớn vũ khí được giữ tại nhà là loại được phát cho dân quân, tuy nhiên đạn dược không được phát. [ 73 ] [ 74 ]
[40][75]Omega Speedmaster được mang lên Mặt trăng trong sứ mệnh Apollo. Xét theo giá trị, Thụy Sỹ sản xuất một nửa lượng đồng hồ của thế giới.Thụy Sỹ có một nền kinh tế tài chính không thay đổi, thịnh vượng và công nghệ cao, có được của cải lớn. Năm 2011, vương quốc này được xếp hạng giàu sang nhất quốc tế về trung bình đầu người ( ” giàu ” được xác lập gồm có gia tài kinh tế tài chính và phi kinh tế tài chính ), trong khi Báo cáo Của cải Toàn cầu Credit Suisse 2013 cho thấy rằng Thụy Sỹ có lượng của cải trung bình đầu người cao nhất trong năm đó. [ 76 ] [ 77 ] [ 78 ] Thụy Sỹ là nền kinh tế tài chính lớn thứ 19 theo GDP danh nghĩa và lớn thứ 11 theo nhu cầu mua sắm tương tự ( năm nay ). Đây là nước xuất khẩu lớn thứ 18 quốc tế ( năm ngoái ) dù có size nhỏ. Thụy Sỹ được xếp hạng cao nhất châu Âu về Chỉ số Tự do Kinh tế năm 2010. [ 79 ] GDP danh nghĩa trung bình của Thụy Sỹ cao hơn của những nền kinh tế tài chính lớn tại Tây-Trung Âu và Nhật Bản. [ 80 ]
Báo cáo Cạnh tranh Toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới xếp hạng kinh tế Thụy Sỹ là cạnh tranh nhất toàn thế giới (2016-2017),[81] trong khi Liên minh châu Âu xếp hạng Thụy Sỹ là quốc gia sáng tạo nhất châu lục (2010).[82][83] Trong phần lớn thế kỷ XX, Thụy Sỹ là quốc gia giàu có nhất tại châu Âu với một khoảng cách đáng kể (theo GDP/người).[84] Năm 2007, thu nhập hộ gia đình trung bình tại Thụy Sỹ ước tính đạt 137.094 USD theo sức mua tương đương trong khi thu nhập trung bình là 95.824 USD.[85] Thụy Sỹ là một trong các quốc gia cân bằng tài khoản vãng lai lớn nhất theo tỷ lệ GDP.
[86]Khu vực Đại Zürich là nơi ở của 1,5 triệu dân cư và có 150.000 công ty, đây là một trong những TT kinh tế tài chính quan trọng nhất trên quốc tế .Thụy Sỹ có một số ít tập đoàn lớn đa vương quốc lớn. Các công ty lớn nhất Thụy Sỹ theo lệch giá là Glencore, Gunvor, Nestlé, Novartis, Hoffmann-La Roche, ABB, Mercuria Energy Group và Adecco. [ 87 ] Ngoài ra, còn phải chú ý quan tâm đến UBS AG, Zurich Financial Services, Credit Suisse, Barry Callebaut, Swiss Re, Tetra Pak, The Swatch Group và Swiss International Air Lines. Thụy Sỹ được xếp vào hàng những nền kinh tế tài chính mạnh nhất quốc tế. [ 84 ]Lĩnh vực kinh tế tài chính quan trọng nhất của Thụy Sỹ là sản xuất. Ngành sản xuất phần đông gồm sản xuất những mặt hàng hóa chất, y dược chuyên biệt, những dụng cụ giám sát khoa học và đúng chuẩn, và nhạc cụ. Mặt hàng xuất khẩu lớn nhất là hóa chất, máy móc / đồ điện tử, và thiết bị / đồng hồ đeo tay đúng mực. [ 88 ] Xuất khẩu dịch vụ chiếm 1/3 tổng giá trị xuất khẩu. [ 88 ] Lĩnh vực dịch vụ, đặc biệt quan trọng là ngân hàng nhà nước, bảo hiểm, du lịch và những tổ chức triển khai quốc tế là một ngành quan trọng khác của Thụy Sỹ .Khoảng hơn 5 triệu người thao tác tại Thụy Sỹ theo số liệu năm 2017, [ 89 ] khoảng chừng 25 % người lao động thuộc một tổ chức triển khai công đoàn vào năm 2004. [ 90 ] Thụy Sỹ có thị trường lao động linh động hơn so với những vương quốc láng giềng và tỷ suất thất nghiệp ở mức rất thấp. Tỷ lệ thất nghiệp tăng từ 1,7 % trong tháng 6 năm 2000 lên đến đỉnh là 4,4 % trong tháng 12 năm 2009. [ 91 ] Tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống 3,2 % vào năm năm trước và không giảm thêm vào năm năm ngoái và năm nay. [ 92 ] [ 93 ] Tăng trưởng dân số bắt nguồn từ di cư thuần là khá cao, ở mức 0,52 % dân số vào năm 2004. [ 88 ] Cư dân là công dân ngoại bang chiếm 21,8 % vào năm 2004, [ 88 ] tương tự với Úc. GDP theo giờ thao tác cao thứ 16 quốc tế, với 49,46 dollar quốc tế vào năm 2012. [ 94 ]Khu vực tư nhân chiếm áp đảo trong kinh tế tài chính Thụy Sỹ và mức thuế tại đây thấp theo tiêu chuẩn Phương Tây. Thụy Sỹ là vương quốc tương đối thuận tiện để kinh doanh thương mại, đứng thứ 26 về Chỉ số thuận tiện kinh doanh thương mại ( năm nay ). Thụy Sỹ trải qua tăng trưởng chậm trong thập niên 1990 và đầu thập niên 2000, tạo ra ủng hộ lớn hơn cho những cải cách kinh tế tài chính và hòa giải với Liên minh châu Âu. [ 95 ] [ 96 ] Theo Credit Suisse, năm 2007 chỉ khoảng chừng 37 % dân cư chiếm hữu nhà tại, nằm vào hàng thấp nhất tại châu Âu. Giá nhà ở và thực phẩm cao hơn 171 % và 145 % so với những vương quốc EU vào năm 2007, tương tự với 113 % và 104 % so với Đức. [ 88 ]Chi tiêu liên bang Thụy Sỹ có quy mô 62,8 tỷ franc Thụy Sỹ vào năm 2010, tương tự 11,35 % GDP vương quốc trong năm ; tuy nhiên ngân sách khu vực ( cấp bang ) và ngân sách những khu tự quản không được tính vào trong ngân sách liên bang và tổng tiêu tốn cơ quan chính phủ là gần 33,8 % GDP. Nguồn thu nhập hầu hết của chính phủ nước nhà liên bang là thuế giá trị ngày càng tăng ( 33 % ) và thuế liên bang trực tiếp ( 29 % ) và tiêu tốn đa phần nằm tại những khu vực phúc lợi xã hội và kinh tế tài chính và thuế. Chi tiêu của Liên bang Thụy Sỹ tăng từ 7 % GDP vào năm 1960 lên 9,7 % vào năm 1990 và đến 10,7 % vào năm 2010. Trong khi những nghành nghề dịch vụ phúc lợi xã hội và kinh tế tài chính và thuế tăng từ 35 % vào năm 1990 lên 48,2 % vào năm 2010, một sự suy giảm đáng kể tiêu tốn đang diễn ra trong những nghành nghề dịch vụ nông nghiệp và quốc phòng, từ 26,5 % xuống 12,4 % ( ước tính vào năm năm ngoái ). [ 97 ] [ 98 ]Chủ nghĩa bảo lãnh nông nghiệp là một ngoại lệ khan hiếm trong chủ trương mậu dịch tự do của Thụy Sỹ, nó góp thêm phần khiến giá thực phẩm ở mức cao. Tự do hóa thị trường loại sản phẩm tụt hậu so với nhiều vương quốc EU theo nhìn nhận của OECD. [ 95 ] Tuy thế, nhu cầu mua sắm trong nước nằm vào hàng tốt nhất quốc tế. [ 99 ] [ 100 ] [ 101 ] Ngoài nông nghiệp, những hàng rào kinh tế tài chính và mậu dịch giữa Liên minh châu Âu và Thụy Sỹ là tối thiểu và Thụy Sỹ có những thỏa thuận hợp tác mậu dịch tự do trên toàn thế giới. Thụy Sỹ là một thành viên của Thương Hội Mậu dịch tự do châu Âu ( EFTA ) .
Giáo dục đào tạo và khoa học[sửa|sửa mã nguồn]
Giáo dục đào tạo tại Thụy Sỹ rất phong phú do Hiến pháp Thụy Sỹ ủy thác cho những bang giữ thẩm quyền về mạng lưới hệ thống trường học. [ 102 ] Tồn tại những trường học công lập và tư thục, trong đó có nhiều trường học quốc tế tư nhân. Tuổi tối thiểu so với trường tiểu học là khoảng chừng sáu tuổi tại hàng loạt những bang, tuy nhiên hầu hết những bang cung ứng một ” trường học trẻ nhỏ ” không lấy phí mở màn từ năm 4 hoặc 5 tuổi. [ 102 ] Cấp tiểu học lê dài đến lớp bốn, năm hoặc sáu, tùy theo trường học. Theo truyền thống cuội nguồn, ngoại ngữ thứ nhất trong trường học luôn là một trong những ngôn từ chính thức khác của Thụy Sỹ, tuy nhiên gần đây tiếng Anh được đưa vào làm ngoại ngữ thứ nhất tại một số ít bang. [ 102 ]Đến cuối cấp tiểu học ( hoặc đầu cấp trung học ), học viên được phân loại theo năng lực của họ theo một vài ( thường là ba ) nghành nghề dịch vụ. Những trẻ học nhanh hơn được dạy trong những lớp học tiên tiến và phát triển để chuẩn bị sẵn sàng cho học tập sâu hơn và kỳ thi tú tài, [ 102 ] còn những trẻ tiếp thu chậm hơn một chút ít được tiếp đón giáo dục thích ứng hơn với nhu yếu của chúng .
Thụy Sỹ có 12 ĐH, mười trường duy trì thuộc cấp bang và thường cung ứng nghành nghề dịch vụ những môn học phi kỹ thuật. Đại học tiên phong tại Thụy Sỹ được xây dựng vào năm 1460 tại Basel ( với một khoa y ) và có truyền thống lịch sử về điều tra và nghiên cứu hóa học và y học tại Thụy Sỹ. Đại học lớn nhất tại Thụy Sỹ là Đại học Zürich với khoảng chừng 25.000 sinh viên. Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sỹ tại Zürich ( ETHZ ) và Đại học Zürich được xếp thứ 20 và 54 theo Xếp hạng Học thuật Đại học Thế giới năm ngoái của Đại học Giao thông Thượng Hải. [ 103 ]Hai học viện chuyên nghành được cơ quan chính phủ liên bang hỗ trợ vốn là Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sỹ tại Zürich ( ETHZ ) xây dựng vào năm 1855 và Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sỹ tại Lausanne ( EPFL ) được xây dựng vào năm 1969 – trước đó là một viện link với Đại học Lausanne. [ note 3 ] [ 104 ] [ 105 ]
Ngoài ra, tồn tại một số đại học khoa học ứng dụng (Fachhochschule). Trong nghiên cứu kinh doanh và quản trị, Đại học St. Gallen được xếp hạng thứ 329 trong Bảng xếp hạng đại học thế giới QS[106] và xếp hạng nhất về chương trình mở toàn cầu theo Financial Times.[107] Thụy Sỹ có tỷ lệ cao thứ hai (gần 18% vào năm 2003) sinh viên ngoại quốc ở cấp đại học, sau Úc (hơn 18% một chút).[108][109]
Như để thích hợp với một vương quốc trong vai trò là nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức triển khai quốc tế, Viện Sau đại học Nghiên cứu Quốc tế và Phát triển ( IHEID ) đặt tại Genève là trường sau đại học điều tra và nghiên cứu quốc tế và tăng trưởng lâu năm nhất tại châu Âu lục địa, và được nhìn nhận thông dụng là một trong những trường uy tín nhất. [ 110 ] [ 111 ]Nhiều nhà khoa học Thụy Sỹ từng nhận được phần thưởng Nobel, trong đó có nhà vật lý học nổi tiếng quốc tế Albert Einstein, [ 112 ] ông tăng trưởng thuyết tương đối hẹp của mình trong thời hạn thao tác tại Bern. Gần đây có những nhà khoa học Thụy Sỹ Vladimir Prelog, Heinrich Rohrer, Richard Ernst, Edmond Fischer, Rolf Zinkernagel và Kurt Wüthrich nhận giải Nobel. Tổng cộng, Thụy Sỹ giành hơn 100 giải Nobel trong hàng loạt những nghành nghề dịch vụ [ 113 ] và Giải Nobel Hòa bình được trao chín lần cho những tổ chức triển khai có trụ sở tại Thụy Sỹ. [ 114 ]
[115]Đường hầm LHC. CERN là phòng thí nghiệm lớn nhất quốc tế và cũng là nơi khai sinh của World Wide WebGenève và tỉnh Ain thuộc Pháp nằm kế bên cùng là nơi đặt phòng thí nghiệm lớn nhất quốc tế là CERN, [ 116 ] dành cho điều tra và nghiên cứu vật lý hạt. Viện Paul Scherrer là TT điều tra và nghiên cứu quan trọng khác. Các ý tưởng đáng quan tâm gồm có thuốc ảo giác lysergic acid diethylamide ( LSD ), kính hiển vi quét xuyên hầm và Velcro. Một số công nghệ tiên tiến được cho phép thám hiểm những quốc tế mới như bóng áp lực đè nén của Auguste Piccard và Bathyscaphe, được cho phép Jacques Piccard tiếp cận điểm sâu nhất của đại dương quốc tế .Văn phòng Không gian Thụy Sỹ tham gia một số ít công nghệ tiên tiến và chương trình khoảng trống. Ngoài ra, họ còn là một trong 10 thể chế sáng lập Cơ quan Không gian châu Âu vào năm 1975 và góp phần lớn thứ bảy cho ngân sách của cơ quan này. Trong khu vực tư nhân, 1 số ít công ty tương quan đến công nghiệp khoảng trống như Oerlikon Space [ 117 ] hay Maxon Motors [ 118 ] họ phân phối những cấu trúc tàu thiên hà .
Năng lượng, hạ tầng và thiên nhiên và môi trường[sửa|sửa mã nguồn]
Thụy Sỹ có những đập nước cao nhất tại châu Âu, trong đó có Đập Mauvoisin trên dãy Alpes. Thủy điện là nguồn nguồn năng lượng trong nước quan trọng nhất của vương quốc .
56% điện năng tại Thụy Sỹ là từ thủy điện, và 39% là từ điện hạt nhân, kết quả là hệ thống phát điện gần như không thải CO2. Ngày 18 tháng 5 năm 2003, hai sáng kiến chống điện hạt nhân bị bác bỏ: Moratorium Plus nhằm mục tiêu cấm chỉ xây dựng nhà máy điện hạt nhân mới,[119] và Điện năng Không Hạt nhân.[120] Tuy nhiên, do tác động từ sự cố hạt nhân Fukushima tại Nhật Bản, Chính phủ Thụy Sỹ vào năm 2011 công bố rằng có kế hoạch kết thúc sử dụng năng lượng hạt nhân trong vòng hai hoặc ba thập niên tới.[121] Tháng 11 năm 2016, cử tri Thụy Sỹ bác bỏ một đề xuất của Đảng Xanh về đẩy nhanh thôi dần năng lượng hạt nhân.[122] Văn phòng Năng lượng Liên bang Thụy Sỹ (SFOE) chịu trách nhiệm về toàn bộ các vấn đề liên quan đến cung ứng năng lượng và sử dụng năng lượng. Cơ quan này ủng hộ sáng kiến xã hội 2.000 W (trung bình một người dùng không quá 48 KWh mỗi ngày) nhằm cắt giảm sử dụng năng lượng quốc gia xuống hơn một nửa vào năm 2050.[123]
Thụy Sỹ có mạng lưới đường tàu rậm rạp nhất tại châu Âu, [ 40 ] gồm 5.250 kilômét ( 3.260 mi ) chuyên chở 596 triệu lượt hành khách mỗi năm ( tính đến năm ngoái ). [ 124 ] Năm năm ngoái, mỗi công dân Thụy Sỹ đi trung bình 2.550 kilômét ( 1.580 mi ) bằng tàu hỏa, do đó là những người sử dụng đường tàu nhiều nhất. [ 124 ] Gần như 100 % mạng lưới được điện khí hóa. Đa số ( 60 % ) mạng lưới hệ thống do Đường sắt Liên bang Thụy Sỹ ( SBB CFF FFS ) điều hành quản lý. BLS AG quản lý và vận hành đường tàu khổ tiêu chuẩn lớn thứ nhì, hai công ty đường tàu khác quản lý và vận hành mạng lưới khổ nhỏ là Đường sắt Rhaetian ( RhB ) tại bang đông nam Graubünden, trong đó có 1 số ít đoạn là di sản quốc tế, [ 125 ] và Matterhorn Gotthard Bahn ( MGB ) đồng vận hành cùng RhB so với Glacier Express giữa Zermatt và St. Moritz / Davos. Ngày 31 tháng 5 năm năm nay, Đường hầm Gotthard qua dãy Alpes được khai thông, là đường hầm đường tàu dài nhất và sâu nhất quốc tế với chiều dài 57,1 kilômét long ( 35,5 mi ) .Mạng lưới đường đi bộ Thụy Sỹ được quản trị tích hợp công-tư, quỹ lấy từ phí đường đi bộ và thuế xe. Hệ thống xa lộ cao tốc Thụy Sỹ nhu yếu mua một tem thuế có giá 40 franc Thụy Sỹ mỗi năm theo lịch để sử dụng đường, vận dụng với cả xe chở khách và chở hàng. Hệ thống xa lộ cao tốc Thụy Sỹ có tổng chiều dài 1.638 km ( 1.018 mi ) ( tính đến năm 2000 ), và so với diện tích quy hoạnh toàn nước là 41.290 km2 ( 15.940 dặm vuông Anh ) thì đây cũng là một trong những mạng lưới hệ thống xa lộ chi chít nhất quốc tế. [ 126 ] Sân bay Zürich là cửa ngõ hàng không quốc tế lớn nhất của Thụy Sỹ, chuyên chở 22,8 triệu lượt hành khách vào năm 2012. [ 127 ] Các trường bay quốc tế khác là Sân bay Genève ( 13,9 triệu hành khách vào năm 2012 ), [ 128 ] EuroAirport Basel-Mulhouse-Freiburg trên chủ quyền lãnh thổ Pháp, Sân bay Bern, Sân bay Lugano, Sân bay St. Gallen-Altenrhein và Sân bay Sion. Swiss International Air Lines là hãng hàng không vương quốc của Thụy Sỹ, có TT chính là Zürich .Thụy Sỹ nằm trong số những vương quốc tăng trưởng có thành tựu thiên nhiên và môi trường tốt nhất ; [ 129 ] Thụy Sỹ ký kết Nghị định thư Kyoto vào năm 1998 và phê chuẩn nó vào năm 2003. Cùng với Mexico và Nước Hàn tạo thành Tổ chức Toàn vẹn Môi trường ( EIG ). [ 130 ] Thụy Sỹ rất tích cực trong những lao lý tái chế và chống xả rác, và là một trong những nước tái chế số 1 trên quốc tế, với 66-96 % vật tư hoàn toàn có thể tái chế đã được tái chế vào năm 2010, tùy theo khu vực. [ 131 ] Chỉ số Kinh tế Xanh Toàn cầu năm trước xếp hạng Thụy Sỹ nằm trong 10 nền kinh tế tài chính xanh số 1 quốc tế. [ 132 ]
Mật độ dân số tại Thụy Sỹ ( 2019 )Năm 2012, dân số Thụy Sỹ vượt qua tám triệu. Tương tự như những vương quốc tăng trưởng khác, dân số Thụy Sỹ ngày càng tăng nhanh gọn trong thời kỳ công nghiệp hóa, tăng bốn lần từ năm 1800 đến năm 1990. Tăng trưởng từ đó không thay đổi, và như hầu hết châu Âu, Thụy Sỹ hiện phải đối lập với cấu trúc dân số lão hóa, tuy nhiên được dự báo tăng trưởng liên tục hàng năm cho đến năm 2035 phần nhiều là do nhập cư và tỷ suất sinh gần đến mức thay thế sửa chữa. [ 133 ]Tính đến năm 2012, dân cư là người ngoại bang chiếm 23,3 % dân số, một trong những tỷ suất cao nhất tại quốc tế tăng trưởng. [ 134 ] Hầu hết trong số họ ( 64 % ) đến từ Liên minh châu Âu hoặc những vương quốc EFTA. [ 135 ] Người Ý là dân tộc bản địa đơn lẻ lớn nhất trong số người ngoại bang với tỷ suất 15,6 % trong nhóm này, tiếp đến là người Đức ( 15,2 % ), di dân từ Bồ Đào Nha ( 12,7 % ), Pháp ( 5,6 % ), Serbia ( 5,3 % ), Thổ Nhĩ Kỳ ( 3,8 % ), Tây Ban Nha ( 3,7 % ), và Áo ( 2 % ). Di dân Sri Lanka với hầu hết là người tị nạn Tamil là nhóm lớn nhất trong những người gốc Á. [ 135 ]Ngoài ra, số liệu từ năm 2012 cho thấy 34,7 % dân số thường trú từ 15 tuổi trở lên tại Thụy Sỹ ( tức khoảng chừng 2,33 triệu người ) có một xuất thân nhập cư. Một phần ba trong số đó ( 853.000 ) giữ quyền công dân Thụy Sỹ. Bốn phần năm số người có một xuất thân nhập cư là người nhập cư ; còn một phần năm sinh tại Thụy Sỹ. [ 136 ]Trong thập niên 2000, những tổ chức triển khai trong nước và quốc tế bày tỏ quan ngại về điều được nhìn nhận là ngày càng tăng bài ngoại, đặc biệt quan trọng là trong một số ít chiến dịch chính trị. Phản ứng trước một báo cáo giải trình phê phán, Hội đồng Liên bang chú ý quan tâm rằng ” chủ nghĩa kỳ thị chủng tộc đáng tiếc là hiện hữu tại Thụy Sỹ “, tuy nhiên phát biểu rằng tỷ suất cao công dân ngoại bang tại đây, cũng như việc người ngoại bang hội nhập nhìn chung là không có yếu tố cho thấy sự cởi mở của Thụy Sỹ. [ 137 ]
Thụy Sỹ có bốn ngôn từ chính thức : Tiếng Đức chiếm đa phần ( 63,3 % dân số nói vào năm năm trước ) ; tiếng Pháp ( 22,7 % ) tại miền tây ; và tiếng Ý ( 8,1 % ) tại miền nam. [ 138 ] Ngôn ngữ thứ tư là tiếng Romansh ( 0,5 % ), đây là một ngôn từ thuộc hệ Latinh và được nói ở quy mô địa phương tại bang Graubünden thuộc miền đông nam. Tuy nhiên, pháp lý liên bang và những luật đạo chính thức khác không thiết yếu được phát hành bằng tiếng Romansh .Năm 2013, những ngôn từ được nói nhiều nhất tại nhà trong số dân cư thường trú từ 15 tuổi trở lên là tiếng Đức-Thụy Sỹ ( 60,1 % ), tiếng Pháp ( 23,4 % ), tiếng Đức tiêu chuẩn ( 10,1 % ), và tiếng Ý ( 8,4 % ). Trên hai phần năm ( 42,6 % ) dân cư thường trú bộc lộ liên tục nói hơn một ngôn từ. Các ngôn từ khác được nói tại nhà gồm có tiếng Anh ( 4,6 % ), tiếng Bồ Đào Nha ( 3,5 % ), tiếng Albania ( 2.6 % ), tiếng Serbia và Croatia ( 2,5 % ), tiếng Tây Ban Nha ( 2,2 % ), và tiếng Thổ Nhĩ Kỳ ( 1,3 % ). [ 138 ]nhà nước liên bang có nghĩa vụ và trách nhiệm tiếp xúc bằng những ngôn từ chính thức, và trong nghị viện liên bang những bản dịch đồng thời được phân phối giữa tiếng Đức, Pháp và Ý. [ 139 ]Ngoài dạng chính thức, bốn khu vực ngôn từ của Thụy Sỹ cũng có dạng phương ngữ của mình. Vai trò của phương ngữ trong mỗi khu vực ngôn từ độc lạ đáng kể : Tại những khu vực nói tiếng Đức, tiếng Đức-Thụy Sỹ ngày càng trở nên phổ cập hơn kể từ nửa cuối thế kỷ XX, đặc biệt quan trọng là trong tiếp thị quảng cáo, và được sử dụng làm ngôn từ thường nhật, trong khi tiếp xúc bằng văn bản hầu hết luôn sử dụng dạng tiếng Đức tiêu chuẩn của Thụy Sỹ. [ 140 ] Tương phản, tại những khu vực nói tiếng Pháp, phương ngữ địa phương phần đông đã biến mất, trong khi những phương ngữ tại những khu vực nói tiếng Ý phần nhiều bị hạn chế trong toàn cảnh mái ấm gia đình và đàm thoại thông thường. [ 140 ]Học một trong những ngôn từ vương quốc khác tại trường học là điều bắt buộc so với hàng loạt học viên Thụy Sỹ, do đó nhiều người Thụy Sỹ được giả định tối thiểu là song ngữ, đặc biệt quan trọng là những người thuộc những nhóm thiểu số ngôn từ. [ 141 ]
Toàn thể công dân Thụy Sỹ được nhu yếu mua bảo hiểm y tế từ những công ty bảo hiểm tư nhân, ngược lại những công ty được nhu yếu đồng ý bất kể người nào nộp đơn. Ngân sách chi tiêu của mạng lưới hệ thống y tế Thụy Sỹ nằm vào hàng cao nhất, tuy nhiên có hiệu quả tốt so với những vương quốc châu Âu khác ; những bệnh nhân là công dân Thụy Sỹ được báo cáo giải trình nhìn chung là hài lòng cao độ với mạng lưới hệ thống. [ 142 ] [ 143 ] [ 144 ] Năm 2012, tuổi thọ dự trù khi sinh là 80,4 so với phái mạnh và 84,7 so với nữ giới [ 145 ] — là số lượng cao nhất quốc tế. [ 146 ] [ 147 ] Chi tiêu vào y tế đặc biệt quan trọng cao với 11,4 % GDP ( 2010 ), tuy nhiên ngang hàng với Đức và Pháp ( 11,6 % ) cùng những vương quốc châu Âu khác, và thấp hơn đáng kể tiêu tốn tại Hoa Kỳ ( 17,6 % ). [ 148 ] Từ năm 1990, ghi nhận được có thực trạng tăng dần ngân sách, phản ánh ngân sách cao của những dịch vụ được đáp ứng. [ 149 ] Do dân số đang lão hóa và những kỹ thuật y tế mới, tiêu tốn cho y tế có vẻ như sẽ liên tục tăng lên. [ 149 ]
Đô thị hóa[sửa|sửa mã nguồn]
Từ hai phần ba đến ba phần tư dân số cư trú tại những khu vực đô thị. [ 150 ] [ 151 ] Thụy Sỹ biến hóa từ một vương quốc phần đông dân cư sống tại nông thôn sang một vương quốc phần nhiều dân cư sống tại đô thị trong vòng 70 năm. Tình trạng lan rộng ra đô thị này không chỉ tác động ảnh hưởng đến cao nguyên Thụy Sỹ mà còn đến dãy Jura và chân núi Alpes [ 152 ] và có lo lắng ngày càng tăng về sử dụng đất. [ 153 ] Tuy nhiên, từ đầu thế kỷ XXI, tăng trưởng dân số tại khu vực đô thị cao hơn tại khu vực nông thôn. [ 151 ]Thụy Sỹ có một mạng lưới thành phố xum xê, có những thành phố cỡ lớn, vừa và nhỏ bổ khuyết cho nhau. [ 151 ] Cao nguyên Thụy Sỹ có tỷ lệ dân số rất cao với khoảng chừng 450 người / km² và cảnh sắc liên tục bộc lộ tín hiệu con người hiện hữu. [ 154 ] Sức nặng của những đại đô thị là Zürich, Genève – Lausanne, Basel và Bern có xu thế ngày càng tăng. [ 151 ] Theo so sánh quốc tế, tầm quan trọng của những khu vực đô thị này mạnh hơn so với số lượng dân cư của chúng. [ 151 ] Ngoài ra, hai TT chính là Zürich và Genève được công nhận có chất lượng hoạt động và sinh hoạt đặc biệt quan trọng cao. [ 155 ]
Thụy Sỹ không có quốc giáo, tuy nhiên hầu hết những bang ( ngoại trừ Genève và Neuchâtel ) công nhận những giáo hội chính thức, là Giáo hội Công giáo La Mã hoặc Giáo hội Cải cách Thụy Sỹ. Các giáo hội này, và tại 1 số ít bang còn có những giáo đoàn Công giáo Cổ và Do Thái giáo, được hỗ trợ vốn bằng thuế chính thức từ những Fan Hâm mộ. [ 157 ]Cơ Đốc giáo là tôn giáo hầu hết của Thụy Sỹ ( khoảng chừng 71 % dân cư [ 158 ] và 75 % công dân Thụy Sỹ [ 159 ] ), bị phân loại giữa Công giáo La Mã ( 38,21 % dân số ), Giáo hội Cải cách Thụy Sỹ ( 26,93 % ), những giáo hội Tin Lành khác ( 2,89 % ) và những giáo phái Cơ Đốc khác ( 2,79 % ). Gần đây có sự nổi lên của phái Phúc Âm. [ 160 ] Sự nhập cư lập nên những hội đồng tôn giáo thiểu số đáng kể, như Hồi giáo ( 4,95 % ) và Chính thống giáo Đông phương ( khoảng chừng 2 % ). [ 158 ] Theo một trưng cầu vào năm năm ngoái của Gallup International, 12 % dân chúng Thụy Sỹ tự xác lập là ” người vô thần xác tín. ” [ 161 ]Theo tìm hiểu nhân khẩu năm 2000, những hội đồng thiểu số Cơ Đốc khác gồm có Tân Mộ đạo ( Pietism ) ( 0,44 % ), Ngũ Tuần ( 0,28 % ), Giám Lý ( 0.13 % ), Tân Tông đồ ( 0,45 % ), Nhân Chứng Giê-hô-va ( 0,28 % ), giáo phái Tin Lành khác ( 0,20 % ), Công giáo Cổ ( 0,18 % ), những giáo phái Cơ Đốc khác ( 0,20 % ). Các tôn giáo phi Cơ Đốc là Ấn Độ giáo ( 0,38 % ), Phật giáo ( 0,29 % ), Do Thái giáo ( 0,25 % ) và khác ( 0,11 % ) ; 4,3 % không công bố. 21,4 % vào năm 2012 tự công bố là không giáo phái, tức không link với bất kể giáo hội hoặc cơ cấu tổ chức tôn giáo nào. [ 158 ] [ 162 ]Quốc gia có lịch sử dân tộc cân đối ngang nhau giữa Công giáo và Tin Lành, có sự xen kẽ phức tạp về phái chiếm đa phần tại hầu hết chủ quyền lãnh thổ. Genève cải sang Tin Lành vào năm 1536, ngay trước khi John Calvin đến đó. Nơi này được quốc tế gọi là ” Roma Tin Lành ” do là địa thế căn cứ của nhiều nhà cải cách như Theodore Beza hay William Farel. Zürich trở thành một thành trì Tin Lành khác khoảng chừng cùng thời gian, khi Huldrych Zwingli và Heinrich Bullinger nắm quyền chỉ huy tại đó. Có một bang là Appenzell bị phân loại chính thức giữa những phái Công giáo và Tin Lành vào năm 1597. Các thành phố lớn và bang mà chúng thuộc về ( Bern, Genève, Lausanne, Zürich và Basel ) là nơi Tin Lành chiếm lợi thế. Trung Thụy Sỹ cùng với Valais, Ticino, Appenzell Innerrhodes, Jura và Fribourg có truyền thống lịch sử Công giáo. Hiến pháp Thụy Sỹ 1848 do tác động ảnh hưởng từ xung đột giữa những bang Công giáo và Tin Lành đương thời nên cố ý xác lập một thực trạng hiệp thương, cho phép Công giáo và Tin Lành cùng sống sót tự do. Một sáng tạo độc đáo vào năm 1980 lôi kéo trọn vẹn tách biệt giáo hội và nhà nước đã bị 78,9 % cử tri bác bỏ. [ 163 ] Một số bang và thành phố có truyền thống lịch sử Tin Lành thời nay có một đa phần nhỏ Công giáo, không phải vì phái này có Fan Hâm mộ tăng lên, mà chỉ là vì từ khoảng chừng năm 1970 có sự ngày càng tăng dần lượng người không link với bất kể giáo hội hoặc cơ cấu tổ chức tôn giáo khác, đặc biệt quan trọng là tại những khu vực truyền thống cuội nguồn Tin Lành như thành phố Basel ( 42 % ), bang Neuchâtel ( 38 % ), bang Genève ( 35 % ), bang Vaud ( 26 % ), hay thành phố Zürich ( > 25 % % ). [ 164 ]
Buổi hòa nhạc kèn Alphorn tại ValsVăn hóa Thụy Sỹ mang đặc thù là phong phú, phản ánh trải qua khoanh vùng phạm vi rộng những phong tục truyền thống lịch sử. [ 165 ] Một khu vực hoàn toàn có thể bằng một số ít phương pháp để giữ link mạnh với vương quốc láng giềng san sẻ cùng ngôn từ với họ, bản thân Thụy Sỹ có gốc là văn hóa truyền thống Tây Âu. [ 166 ] Văn hóa Romash cô lập về ngôn từ tại bang Graubünden là ngoại lệ, nó sống sót chỉ trên những thung lũng cao thuộc lưu vực sông Rhine và Inn và phấn đấu duy trì truyền thống lịch sử ngôn từ hiếm của mình .Thụy Sỹ có nhiều dân cư có góp phần điển hình nổi bật cho văn học, thẩm mỹ và nghệ thuật, kiến trúc, âm nhạc và khoa học. Ngoài ra vương quốc này còn lôi cuốn một số ít cá thể phát minh sáng tạo trong thời kỳ không ổn định hoặc cuộc chiến tranh tại châu Âu. [ 167 ] Thụy Sỹ có khoảng chừng 1000 kho lưu trữ bảo tàng, được phân chia trên toàn nước ; số lượng tăng gấp ba lần kể từ năm 1950. [ 168 ] Trong số những cuộc trình diễn văn hóa quan trọng nhất được tổ chức triển khai thường niên có Lễ hội Paléo, Lễ hội Lucerne, [ 169 ] Lễ hội Jazz Montreux, [ 170 ] Liên hoan Phim Quốc tế Locarno và Art Basel. [ 171 ]Chủ nghĩa hình tượng Alpes đóng vai trò thiết yếu trong hình thành lịch sử dân tộc vương quốc và truyền thống dân tộc bản địa Thụy Sỹ. [ 10 ] [ 172 ] Ngày nay 1 số ít vùng núi tập trung chuyên sâu có văn hóa truyền thống nghỉ dưỡng trượt tuyết sôi sục vào mùa đông, và văn hóa truyền thống đi bộ đường dài hoặc xe đạp điện leo núi vào mùa hè. Các khu vực khác trong suốt năm có văn hóa truyền thống vui chơi Giao hàng cho du lịch, tuy nhiên mùa xuân và mùa thu vắng vẻ hơn do ít hành khách hơn. Văn hóa nông dân và mục dân truyền thống lịch sử cũng chi phối tại nhiều khu vực, những nông trại nhỏ hiện hữu khắp nơi khi ra khỏi những thành phố. Nghệ thuật dân gian được duy trì sống sót trong những tổ chức triển khai khắp Thụy Sỹ, đa phần được bộc lộ bằng âm nhạc, vũ đạo, thơ, khắc gỗ và thêu. Alphorn là một nhạc cụ giống như trumpet làm bằng gỗ, nó cùng với lối hát yodel và phong cầm là khái quát của âm nhạc truyền thống cuội nguồn Thụy Sỹ. [ 173 ] [ 174 ]
[175]Jean-Jacques Rousseau không chỉ là một nhà văn mà còn là một nhà triết học có ảnh hưởng vào thế kỷ XVIII.Với tư cách liên bang, hình thành từ năm 1291 và khi đó hầu hết chỉ gồm có những khu vực nói tiếng Đức, dạng văn học sớm nhất của Thụy Sỹ được viết bằng tiếng Đức. Đến thế kỷ XVIII, tiếng Pháp trở thành ngôn từ thời thượng tại Bern và nơi khác, với ảnh hưởng tác động của những liên minh và chủ quyền lãnh thổ chịu ràng buộc nói tiếng Pháp trở nên rõ ràng hơn. [ 176 ]
Trong số tác giả kinh điển của văn học tiếng Đức tại Thụy Sỹ có Jeremias Gotthelf (1797–1854) và Gottfried Keller (1819–1890). Các nhân vật phi thường của văn học Thụy Sỹ trong thế kỷ XX là Max Frisch (1911–1991) và Friedrich Dürrenmatt (1921–1990), có các tiết mục Die Physiker (Các nhà vật lý học) và Das Versprechen (Thề nguyện), được Hollywood dựng phim và phát hành vào năm 2001.[177]
Các nhà văn tiếng Pháp xuất chúng là Jean-Jacques Rousseau ( 1712 – 1778 ) và Germaine de Staël ( 1766 – 1817 ). Các tác giả gần đây hơn là Charles Ferdinand Ramuz ( 1878 – 1947 ) và Blaise Cendrars ( 1887 – 1961 ). [ 177 ]
Có lẽ sáng tạo văn học nổi tiếng nhất của Thụy Sỹ là Heidi, một câu chuyện về cô bé mồ côi sống với ông trên dãy Alpes, đây là một trong số các sách thiếu nhi nổi tiếng nhất cho đến nay và trở thành một tượng trưng của Thụy Sỹ. Tác giả của truyện là Johanna Spyri (1827–1901), bà còn viết một số sách khác về đề tài tương tự.[177]
Tự do báo chí truyền thông và quyền tự do diễn đạt được bảo vệ trong hiến pháp liên bang của Thụy Sỹ. [ 178 ] Thống tấn xã Thụy Sỹ ( SNA ) phát thông tin mỗi giờ bằng ba trong bốn ngôn từ chính thức về chính trị, kinh tế tài chính, xã hội và văn hóa truyền thống. SNA cũng cấp tin tức cho hầu hết hàng loạt truyền thông online Thụy Sỹ và hàng chục dịch vụ tiếp thị quảng cáo ngoại bang. [ 178 ]Thụy Sỹ có số đầu báo phát hành lớn nhất xét theo tỷ suất với dân số và size. [ 179 ] Các báo có tác động ảnh hưởng nhất là Tages-Anzeiger và Neue Zürcher Zeitung ( NZZ ) viết bằng tiếng Đức, và Le Temps viết bằng tiếng Pháp, tuy nhiên hầu hết mỗi thành phố đều có tối thiểu một báo địa phương. Sự phong phú văn hóa truyền thống lý giải việc có số lượng lớn báo chí truyền thông. [ 179 ]nhà nước vận dụng trấn áp nhiều hơn so với tiếp thị quảng cáo phát sóng so với tiếp thị quảng cáo in ấn, đặc biệt quan trọng là kinh tế tài chính và cấp phép. [ 179 ] Tập đoàn Phát sóng Thụy Sỹ SRG SSR chịu nghĩa vụ và trách nhiệm sản xuất và phát sóng những chương trình phát thanh và truyền hình. Các phòng thu của SRG SSR được phân bổ khắp những khu vực ngôn từ. Nội dung phát thanh được sản xuất tại sáu phòng thu TW và bốn phòng thu khu vực, trong khi những chương trình truyền hình được sản xuất tại Genève, Zürich và Lugano. Một mạng lưới cáp quy mô rộng cũng được cho phép hầu hết người Thụy Sỹ tiếp cận với những chương trình từ những vương quốc láng giềng. [ 179 ]
Kiến trúc ở Thụy Sỹ có truyền thống cuội nguồn truyền kiếp. Phong cách Romanesque của thế kỷ 12 hoàn toàn có thể được tìm thấy trong những nhà thời thánh ở Basel, Sion, Chur, Geneva và Lausanne. Phong cách này, rất đa dạng và phong phú về bộc lộ, cũng hoàn toàn có thể được tìm thấy ở nhiều thành tháp và pháo đài trang nghiêm khắp quốc gia, nhiều trong số đó vẫn còn ở trong thực trạng tốt. Các nhà thời thánh ở Schaffhausen, Zug và Zürich có phong thái Gothic, và những nhà thời thánh của Einsiedeln và St. Gallen có phong thái Baroque .
Khu trượt tuyết trên sông băng tại Saas-FeeTrượt tuyết, trượt ván trên tuyết và leo núi nằm trong số những môn thể thao thông dụng nhất tại Thụy Sỹ, đặc thù tự nhiên của vương quốc này đặc biệt quan trọng thích hợp cho những hoạt động giải trí như vậy. [ 180 ] Thể thao mùa đông được dân cư địa phương và hành khách rèn luyện kể từ nửa sau thế kỷ XIX khi ý tưởng xe trượt băng tại St. Moritz. [ 181 ] Các giải vô địch trượt tuyết quốc tế tiên phong được tổ chức triển khai tại Mürren ( 1931 ) và St. Moritz ( 1934 ). St. Moritz còn từng đăng cai Thế vận hội Mùa đông lần thứ 2 vào năm 1928 và lần thứ năm vào năm 1948 .Các môn thể thao được theo dõi nhiều nhất tại Thụy Sỹ là bóng đá, khúc côn cầu trên băng, trượt tuyết đổ đèo, vật dân tộc bản địa ” Schwingen “, và quần vợt. [ 182 ]Trụ sở của Liên đoàn bóng đá quốc tế ( FIFA ) và Liên đoàn khúc côn cầu trên băng quốc tế ( IIHF ) đặt tại Zürich. Trên thực tiễn trụ sở của nhiều liên đoàn thể thao quốc tế khác cũng nằm tại Thụy Sỹ, như Ủy ban Olympic Quốc tế ( IOC ), Bảo tàng Olympic và Tòa Trọng tài Thể thao ( CAS ) của IOC đặt tại Lausanne .
Thụy Sỹ từng đăng cai Giải bóng đá vô địch thế giới 1954, và cùng với Áo đăng cai Giải vô địch bóng đá châu Âu 2008. Giải Siêu hạng Thụy Sỹ là giải câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp của quốc gia. Sân bóng đá cao nhất châu Âu với độ cao 2.000 mét (6.600 ft) trên mực nước biển nằm tại Thụy Sỹ và mang tên Sân vận động Ottmar Hitzfeld.[183]
Nhiều người Thụy Sỹ theo dõi khúc côn cầu trên băng và ủng hộ một trong 12 câu lạc bộ tại Giải hạng A, là giải phần đông nhất tại châu Âu. [ 184 ] Năm 2009, Thụy Sỹ lần thứ 10 đăng cai Giải vô địch khúc côn cầu trên băng quốc tế. [ 185 ] Do có nhiều hồ nên Thụy Sỹ là một nơi lôi cuốn so với môn thuyền buồm. Hồ lớn nhất Thụy Sỹ là hồ Genève là địa thế căn cứ của đội tuyển thuyền buồm Alinghi, là đội tuyển châu Âu tiên phong giành thắng lợi Cúp châu Mỹ năm 2003 và bảo vệ được thương hiệu vào năm 2007. Quần vợt ngày càng trở nên thông dụng tại Thụy Sỹ, những vận động viên như Martina Hingis, Roger Federer, và Stanislas Wawrinka từng nhiều lần giành thắng lợi tại Grand Slam .Đua xe hơi và những sự kiện thể thao xe hơi bị cấm chỉ tại Thụy Sỹ sau tai nạn thương tâm Le Mans năm 1955 tại Pháp, ngoại lệ là những sự kiện như leo đồi vận tốc. Trong quá trình này, Thụy Sỹ vẫn sản sinh những tay lái thành công xuất sắc, và Thụy Sỹ cũng thắng lợi Giải vô địch quốc tế thể thao xe hơi công thức A1 mùa 2007 – 2008. Tháng 6 năm 2007, Hội đồng Quốc gia Thụy Sỹ bỏ phiếu bỏ lệnh cấm, tuy nhiên Hội đồng Các bang Thụy Sỹ bác bỏ đổi khác và lệnh cấm vẫn duy trì. [ 186 ] [ 187 ]
Các môn thể thao truyền thống gồm có vật Thụy Sỹ hay “Schwingen”. Đây là một truyền thống cổ xưa từ các bang miền trung nông thôn và được một số người nhìn nhận là môn thể thao quốc gia. Hornussen là môn thể thao bản địa Thụy Sỹ khác, giống như pha tạp giữa bóng chày và golf.[188] Steinstossen là biến thể Thụy Sỹ của môn đẩy đá, một cuộc tranh tài bằng cách ném một khối đá nặng. Nó vốn chỉ được tập luyện trong phạm vi cư dân vùng núi cao từ thời kỷ tiền sử, và được ghi nhận diễn ra tại Basel trong thế kỷ XIII. Đây là trung tâm của Lễ hội Unspunnenfest được tổ chức lần đầu vào năm 1805, với biểu tượng là hòn đá 83,5 kg mang tên Unspunnenstein.[189]
Fondue là pho mát nấu chảy, bánh mì được nhúng vàoẨm thực Thụy Sỹ có nhiều góc nhìn, một số ít món như fondue, raclette hay rösti hiện hữu trên toàn nước, tuy nhiên mỗi bang tăng trưởng thẩm mỹ và nghệ thuật ẩm thực ăn uống riêng của mình dựa theo độc lạ về khí hậu và ngôn từ. [ 190 ] [ 191 ] Ẩm thực Thụy Sỹ truyền thống lịch sử sử dụng những nguyên vật liệu tương tự như như của những vương quốc châu Âu khác, cũng như những loại sản phẩm sữa và pho mát độc nhất như Gruyère hay Emmental, được sản xuất tại những thung lũng Gruyères và Emmental. Có nhiều cơ sở hảo hạng, đặc biệt quan trọng là tại miền tây Thụy Sỹ. [ 192 ] [ 193 ]Sôcôla được sản xuất tại Thụy Sỹ từ thế kỷ XVIII, tuy nhiên đạt được khét tiếng vào cuối thế kỷ XIX khi ý tưởng những công nghệ tiên tiến văn minh khiến mẫu sản phẩm có chất lượng cao. Một bước cải tiến vượt bậc là ý tưởng sôcôla sữa đặc vào năm 1875 bởi Daniel Peter. Người Thụy Sỹ bình quân tiêu thụ sôcôla lớn nhất quốc tế. [ 194 ] [ 195 ]Đồ uống có cồn phổ cập nhất tại Thụy Sỹ là rượu vang. Thụy Sỹ nổi tiếng vì trồng nhiều loại nho do độc lạ lớn về điều kiện kèm theo đất, không khí, độ cao và ánh sáng. Rượu vang Thụy Sỹ được sản xuất đa phần tại Valais, Vaud ( Lavaux ), Genève và Ticino, với hầu hết nhỏ là rượu vang trắng. Các ruộng nho được canh tác tại Thụy Sỹ từ thời La Mã, thậm chí còn những dấu tích nhất định hoàn toàn có thể cho thấy nguồn gốc cổ xưa hơn. Các loại phổ cập nhất là Chasselas ( gọi là Fendant tại Valais ) và Pinot noir. Merlot là loại đa phần được sản xuất tại Ticino. [ 196 ] [ 197 ]
- ^ ” Thành phố liên bang ” về pháp lý, TP. hà Nội trên thực tiễn. Do tính nhạy cảm chủ nghĩa liên bang lịch sử vẻ vang, pháp lý Thụy Sĩ không xác lập một Thành Phố Hà Nội chính thức ; và một số ít tổ chức triển khai liên bang như những tòa án nhân dân nằm tại những thành phố khác .
- ^ Mốc tiên phong của lời tuyên thệ Rütlischwur là vào năm 1307 ( Aegidius Tschudi ghi nhận vào thế kỷ XVI ) và chỉ là một trong 1 số ít những hiệp ước trong quy trình tiến độ này. Mốc hiến chương liên bang 1291 được lựa chọn vào năm 1891 nhằm mục đích kỷ niệm chính thức liên bang 600 năm .
- ^ Tagsatzung vào ngày 14 tháng 9 năm 1848 xác định rằng quyền lực của các thể chế được cấp theo Hiệp định Liên bang 1815 kết thúc vào thời điểm hiến pháp của Hội đồng Liên bang có hiệu lực vào ngày 16 tháng 11 năm 1848.Một tuyên ngôn trang trọng của Tagsatzung công bố Hiến pháp Liên bang được trải qua vào ngày 12 tháng 9 năm 1848. Một nghị quyết củavào ngày 14 tháng 9 năm 1848 xác lập rằng quyền lực tối cao của những thể chế được cấp theo Hiệp định Liên bang 1815 kết thúc vào thời gian hiến pháp của Hội đồng Liên bang có hiệu lực hiện hành vào ngày 16 tháng 11 năm 1848 .
- ^ Bundesstadt, tiếng Pháp: Ville féderale, tiếng Ý: Capitale federale. Luật Thụy Sĩ không định rõ một thủ đô, song nghị viện và chính phủ liên bang đặt tại Bern, trong khi các tòa án liên bang nằm tại các thành phố khác.Bern được gọi là ” thành phố liên bang ” ( tiếng Đức. Luật Thụy Sĩ không định rõ một thủ đô hà nội, tuy nhiên nghị viện và cơ quan chính phủ liên bang đặt tại Bern, trong khi những tòa án nhân dân liên bang nằm tại những thành phố khác .
- ^ Schwyz hoặc Schwiiz [ˈʃʋiːt͡s]Schwyz cũng là tên gọi tiếng Đức tiêu chuẩn (và quốc tế) của một bang tại Thụy Sĩ.Chính tả và phát âm tiếng Đức tiêu chuẩn Thụy Sĩ, Tên gọi tiếng Đức Thụy Sĩ đôi lúc được viết làhoặccũng là tên gọi tiếng Đức tiêu chuẩn ( và quốc tế ) của một bang tại Thụy Sĩ .
- ^ Phát âm thứ hai là cách phát âm phương ngữ Surselva thông dụng .
- Church, Clive H. (2004) The Politics and Government of Switzerland. Palgrave Macmillan. ISBN 0-333-69277-2.
- Dalton, O.M. (1927) The History of the Franks, by Gregory of Tours. Oxford: The Clarendon Press.
- Fahrni, Dieter. (2003) An Outline History of Switzerland. From the Origins to the Present Day. 8th enlarged edition. Pro Helvetia, Zürich. ISBN 3-908102-61-8
- Historical Dictionary of Switzerland (2002–). Published electronically and in print simultaneously in three national languages of Switzerland.
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ với tên nhóm “note”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng tương ứng, hoặc thẻ đóng
