17/03/2021
Thống kê cho thấy, khoảng 30% dân số Việt Nam đang gặp phải tình trạng đau lưng, đặc biệt là đau lưng do tổn thương đĩa đệm sau tai nạn lao động, tai nạn giao thông, hoặc đơn thuần là thoái hóa tự nhiên… Đáng lưu ý, thoát vị đĩa đệm ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa, phổ biến nhất là từ 30-60 tuổi.
Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm (tên tiếng Anh – Herniated Disc) là hiện tượng một hoặc nhiều đĩa đệm nằm giữa các đốt sống lưng và cổ bị hư hại, trượt ra khỏi vị trí ban đầu gây chèn ép lên tủy sống và các dây thần kinh trong ống sống, dẫn đến tình trạng đau nhức và rối loạn cảm giác tại chỗ. (1)
Tiến sĩ, bác sĩ Tăng Hà Nam Anh, Giám đốc Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.Hồ Chí Minh cho biết : “ Đĩa đệm có cấu trúc sụn, là một khoang nằm giữa những đốt sống. Mỗi đĩa đệm có hai phần, gồm bao sơ ( mâm sụn ) ở bên ngoài, cấu trúc từ những vòng sợi dai và nhân nhầy ở dạng keo nằm bên trong. Bình thường, những đĩa này rất chắc, có vai trò như một gối đỡ đàn hồi giúp cột sống dẻo dai, triển khai được những động tác cúi, ưỡn, xoay và nghiêng. Tuy nhiên, khi những đĩa đệm này bị tổn thương, lệch đĩa đệm, trượt đĩa đệm hoặc bị hư hại, vòng xơ sẽ bị mòn, rách nát, nhân nhầy thoát ra ”. Dựa vào vị trí đĩa đệm bị chệch, bệnh được chia thành :
- Thoát vị đĩa đệm cổ
- Thoát vị đĩa đệm cổ ngực
- Thoát vị đĩa đệm ngực
- Thoát vị đĩa đệm lưng ngực
- Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Dựa vào sự chèn ép ở thần kinh và tủy sống, bệnh được chia thành :
- Thoát vị thể trung tâm: Nhân nhầy thoát ra và chèn ép trực tiếp lên tủy sống. Thể này không gây tình trạng tê bì chân tay, nhưng là tình trạng nguy hiểm nhất vì khi nhân nhầy chèn ép càng nhiều, người bệnh sẽ mất hoàn toàn chức năng vận động và kiểm soát hệ bài tiết.
- Thoát vị cạnh trung tâm: Nhân nhầy gây chèn ép lên cả tủy sống và rễ thần kinh.
- Thoát vị chèn ép rễ thần kinh phải hoặc trái.
Dựa theo vị trí, thực trạng đĩa đệm bị thoát vị được chia thành :
- Thoát vị ra sau: Loại này khá phổ biến, người bệnh thường gặp các triệu chứng như đau mỏi, nhức nhối, đau lan và tê bì…
- Thoát vị ra trước.
- Thoát vị vào thân sốt sống, còn gọi là thoát vị đĩa đệm nội xốp.
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm
Tiến sĩ Tăng Hà Nam Anh cho biết, có rất nhiều nguyên do dẫn đến đĩa đệm bị trượt khỏi vị trí khởi đầu như :
- Chấn thương cột sống sau tai nạn giao thông
- Tai nạn lao động do thường xuyên mang vác vật nặng trên cổ, lưng; tư thế khuân vác sai cách dẫn tới chệch đĩa đệm. Vì nhiều người có thói quen đứng rồi cúi xuống để nhấc vặng nặng thay vì ngồi xuống bê vật rồi từ từ đứng lên, điều đó dễ gây chấn thương cột sống lưng và ảnh hưởng đến đĩa đệm
- Thoái hóa cột sống: Khi các lớp nhân nhầy và vòng xơ (tương tự như sụn khớp) bị bào mòn, xương dưới sụn (các đốt sống) bị biến đổi cấu trúc, xuất hiện các hốc xương và thậm chí là mọc gai xương. Với tác động và sức ép của cơ thể, vòng xơ của đĩa đệm sẽ rách và lớp nhân bên trong thoát ra ngoài, gây chèn ép lên các dây thần kinh và tủy sống
- Một số nguyên nhân khác có thể kể đến là yếu tố di truyền, hoặc mắc các bệnh lý bẩm sinh ở vùng cột sống như thoái hóa cột sống, gù vẹo…
Triệu chứng thoát vị đĩa đệm thường gặp
Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến nguy cơ mắc bệnh bao gồm trọng lượng cơ thể (khi cân nặng cơ thể càng lớn, gánh nặng cho những đĩa đệm cột sống sẽ càng cao, đặc biệt là ở khu vực thắt lưng) và tác động bởi nghề nghiệp (người lao động chân tay, thường xuyên khuân vác nặng, sai tư thế sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh).
Tùy vào vị trí thoát vị ở cột sống cổ hoặc thắt lưng mà người bệnh có những bộc lộ khác nhau, trong đó đau và tê bì tay chân là hai triệu chứng nổi bật nhất. ( 2 ) Vị trí những cơn đau do thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ thường Open ở vùng cổ và vai gáy, chạy dọc xuống một hoặc cả hai cánh tay, ngón tay và bàn tay. Còn ở cột sống sống lưng, người bệnh sẽ cảm thấy đau kinh hoàng ở vùng thắt lưng, cơn đau sẽ lan dần xuống hông và đùi, lan xuống cẳng chân, bàn chân và những ngón chân. Đi kèm đó, người bệnh sẽ gặp thực trạng tê tay chân, lúc đầu chỉ có cảm xúc như châm chích, kiến bò nhưng lâu dần những triệu chứng trở nặng khiến người bệnh khó đi lại và cầm nắm.
Thoát vị đĩa đệm có nguy hiểm không?
Khi những rễ thần kinh thông suốt với những cơ quan khác bị tổn thương do đĩa đệm chèn ép, người bệnh hoàn toàn có thể cảm thấy đau nhức, lâu ngày gây khó cử động cổ, tay, chân, thậm chí còn hoàn toàn có thể dẫn đến tàn phế vĩnh viễn.
Trường hợp khối đĩa đệm bị trượt và chèn lên dây thần kinh cánh tay, người bệnh không thể nhấc nổi cánh tay, khó gập duỗi, có thể tê bì hoặc mất cảm giác, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động lao động và sinh hoạt hàng ngày. Khi đĩa đệm chèn ép tủy cổ có thể gây tê liệt và tàn phế. Hoặc khi các dây thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép sẽ dẫn đến đại, tiểu tiện không tự chủ, các chi teo dần, mất khả năng đi lại.
Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm
Tiến sĩ, bác sĩ Tăng Hà Nam Anh, Giám đốc Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP Hồ Chí Minh cho biết, tiên phong, người bệnh được thăm khám lâm sàng để xác lập nguyên do và vị trí tổn thương. Tùy theo thực trạng, người bệnh được chỉ định tham gia 1 số ít xét nghiệm cận lâm sàng như chụp cộng hưởng từ, CT scan, X-quang cột sống … để nhìn nhận đúng chuẩn bệnh lý. ( 3 )
Phương pháp điều trị
Có hai chiêu thức chữa bệnh hầu hết điều trị là bảo tồn và phẫu thuật. Tùy theo thực trạng bệnh lý, cũng như mức độ tác động ảnh hưởng đến những hoạt động giải trí lao động, hoạt động và sinh hoạt và mong ước của người bệnh mà bác sĩ sẽ tư vấn giải pháp điều trị tương thích. ( 4 )
- Trường hợp đĩa đệm di lệch chưa gây chèn ép rễ thần kinh, người bệnh chỉ cần dùng thuốc và tập vật lý trị liệu.
- Trường hợp đã điều trị nội khoa tích cực mà bệnh lý không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu tiến triển nặng, người bệnh sẽ được chỉ định phẫu thuật.
1. Dùng thuốc
Một số loại thuốc dùng trong cải tổ triệu chứng lệch đĩa đệm là thuốc giảm đau acetaminophen, thuốc chống viêm non steroid hoặc corticosteroid, giãn cơ, chống đau thần kinh … Cần chú ý quan tâm rằng những loại thuốc này nếu lạm dụng hoàn toàn có thể dẫn đến tính năng phụ không mong ước là chóng mặt, buồn nôn, dị ứng, nguy khốn hơn hoàn toàn có thể gây viêm loét dạ dày, suy giảm tính năng gan thận, loãng xương … do đó người bệnh cần có sự chỉ định của bác sĩ.
2. Vật lý trị liệu
Song song quy trình dùng thuốc, người bệnh hoàn toàn có thể phối hợp cùng tập vật lý trị liệu để khắc phục những cơn đau, cũng như hạn chế sự chèn ép những dây thần kinh do sai tư thế trong lao động, hoạt động và sinh hoạt dưới sự trợ giúp của những nhân viên và kỹ thuật viên có kinh nghiệm tay nghề. Khuyến cáo người bệnh không tự lý tập luyện để tránh việc tập luyện sai cách, khiến những tổn thương cột sống trở nên trầm trọng hơn. Đơn vị Vật lý trị liệu và Phục hồi công dụng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh trang bị khá đầy đủ mạng lưới hệ thống máy móc văn minh, tối tân nhất quốc tế, người bệnh được trực tiếp hướng dẫn bởi những chuyên viên giỏi trình độ giàu kinh nghiệm tay nghề, góp thêm phần nâng cao tối đa hiệu suất cao điều trị giảm đau, không xâm lấn, tránh rủi ro tiềm ẩn phẫu thuật sớm. 
3. Phẫu thuật
Hiện nay những chiêu thức phẫu thuật thoát vị đĩa đệm gồm mổ hở, mổ nội soi, tiêu hủy nhân nhầy bằng men chymopapain … Tuy nhiên, hạn chế của những giải pháp này vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nguy hại, người bệnh hoàn toàn có thể bị nhiễm trùng, dị ứng với men tiêu nhân nhầy, liệt dây thần kinh, hoặc nguy hại nhất hoàn toàn có thể dẫn đến tử trận. Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tự tin đi đầu cả nước trong điều trị và phẫu thuật với những lợi thế nổi trội :
- Quy tụ đội ngũ bác sĩ, phẫu thuật viên là những chuyên gia đầu ngành, luôn cập nhật và ứng dụng những phương pháp điều trị mới và hiệu quả nhất.
- Trang bị hệ thống máy móc, thiết bị tối tân hỗ trợ phẫu thuật viên như kính vi phẫu thần kinh, khoa mài cao tốc, dao cắt siêu âm, theo dõi điện sinh lý thần kinh cơ trong phẫu thuật, Robot C-arm định vị…
- Hệ thống phòng mổ đạt chuẩn quốc tế, giảm thiểu tối đa các nguy cơ tai biến trong phẫu thuật về mức gần bằng không, tương đương các bệnh viện hàng đầu thế giới.
Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm
Bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu áp dụng các biện pháp sau:
- Tập luyện thể dục thể thao điều độ, tặng cường sự dẻo dai cho xương khớp.
- Duy trì chỉ số cân nặng cơ thể ở mức hợp lý.
- Không mang, khuân vác đồ vật quá nặng để bảo vệ cột sống.
- Có chế độ ăn uống khoa học, bổ sung canxi, vitamin D cùng các chất dinh dưỡng giúp nuôi khớp khỏe mạnh.
- Không hút thuốc và sử dụng các chất kích thích, hạn chế rượu bia.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần, hoặc đến ngay cơ sở y tế khi có các triệu chứng bất thường như đau, tê vùng mông, đùi, chân, đi tiểu khó hoặc tay chân đột ngột yếu đi…
Chăm sóc người bệnh bị lệch đĩa đệm
Bên cạnh việc tương hỗ bệnh nhân triển khai những bài tập vật lý trị liệu, người nhà cần quan tâm một số ít điểm trong chăm nom người bệnh, gồm :
- Không để người bệnh nằm võng vì có thể ảnh hưởng trực tiếp đến vùng cột sống và đĩa đệm bị tổn thương, làm tình trạng rách bao xơ đĩa đệm trở nặng. Thay vì đó, có thể sử dụng những loại ghế có tựa lưng giúp nâng đỡ cột sống lưng người bệnh.
- Hỗ trợ người bệnh trong việc xoay người hoặc vặn mình, tránh ảnh hưởng đến đĩa đệm.
- Người bệnh cần đi lại nhẹ nhàng sau phẫu thuật để nhanh chóng hồi phục.
- Thường xuyên trò chuyện để giúp người bệnh thoải mái, giảm áp lực căng thẳng, giúp quá trình hồi phục diễn ra nhanh hơn.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
- Hà Nội:
- 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP.Hà Nội
- Hotline: 1800 6858
- TP.HCM:
- 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TP.Hồ Chí Minh
- Hotline: 0287 102 6789
- Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh
Việc tìm hiểu và trang bị kiến thức về thoát vị đĩa đệm sẽ giúp bệnh nhân và người thân có phương án xử trí đúng đắn. Khuyến cáo bệnh nhân nên đến ngay cơ sở y tế khi có các triệu chứng bất thường để được các chuyên gia hàng đầu tư vấn phương án điều trị tốt nhất.
