Thị Trường mở ( OMO ) là nơi NHTW sử dụng nhiệm vụ mua những sách vở có giá ( GTCG ) với những NHTM nhằm mục đích đưa tiền ra lưu thông hoặc bán GTCG hút tiền về. Trong khi ở nhiều nước trên quốc tế nhiệm vụ OMO đã có từ rất lâu, thì tại Nước Ta nhiệm vụ này mở màn được thực thi vào tháng 7/2000. Tuy nhiên, phải đến 3 năm trở lại đây, công cụ này mới lôi cuốn sự chú ý quan tâm của dư luận bởi những góp phần đáng kể của nó trong việc điều tiết tiền tệ, không thay đổi mạng lưới hệ thống NH .
Sự đổi khác can đảm và mạnh mẽ của thị trường OMO khởi đầu từ cuối năm 2011. Phó thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nhớ lại : Cuối năm 2011 và đầu năm 2012 là thời gian mạng lưới hệ thống NH gặp nhiều khó khăn vất vả thanh khoản, sau những biến cố tại 1 số ít NH yếu kém. Lúc bấy giờ, thị trường dịch chuyển rất mạnh, thanh khoản của nhiều NH trong thực trạng stress, đặt mạng lưới hệ thống trước rủi ro tiềm ẩn đổ vỡ. Nếu NHNN không kịp thời tương hỗ thanh khoản thì chắc như đinh những NH không hề cung ứng nhu yếu chi trả khi dân cư có xu thế rút tiền mạnh từ những NH. Lúc đó, trải qua nhiệm vụ OMO, NHNN đã đưa ra khối lượng tiền lớn, tương hỗ kịp thời những TCTD .
Theo Phó thống đốc, có ngày NHNN “ bơm ” hơn chục nghìn tỷ đồng, thậm chí còn 20 nghìn tỷ đồng qua kênh OMO. Với một lượng tiền lớn tương hỗ từ NHNN, những NH đã vượt qua những cú sốc một cách bảo đảm an toàn. Sau khi thị trường trở lại không thay đổi, NHNN khởi đầu biến hóa trạng thái từ “ bơm ” chuyển sang “ hút ” tiền để điều hòa cung tiền một cách hài hòa và hợp lý .
Lãnh đạo NHNN cho biết, sau thời điểm nóng bỏng đó, các TCTD tự thấy phải quản trị rủi ro thanh khoản tốt hơn nên việc vay mượn trên thị trường liên NH hay qua đấu thầu giảm hẳn. Năm 2014, ngay cả vào ngày cuối năm các TCTD vay vốn NHNN thông qua bán các GTCG cho NHNN rất ít. “Có những ngày không có TCTD nào hoặc chỉ một vài TCTD tham gia đấu thầu, khối lượng giao dịch cũng rất ít. Nhưng NHNN vẫn luôn để mức chào mua GTCG khoảng 1.000 tỷ đồng/ngày để sẵn sàng hỗ trợ TCTD nếu thiếu hụt có thể giao dịch được ngay”, Phó thống đốc NHNN cho biết thêm.
Không chỉ là điểm tựa thanh khoản vững chãi cho những TCTD, sự bơm – hút linh động uyển chuyển trên OMO còn được đánh giá và nhận định là “ chốt ” chặn quan trọng giúp NHNN điều tiết vốn một cách hiệu suất cao, đến đúng địa chỉ và quan trọng hơn nữa là góp thêm phần triển khai trách nhiệm trấn áp lạm phát kinh tế. Minh chứng cho điều này đó là năm năm trước, NHNN đã mua một lượng ngoại tệ rất lớn, đồng nghĩa tương quan với việc đưa một lượng tiền VND ra lưu thông. NHNN bằng những công cụ và giải pháp điều hành quản lý đã hút tiền về để can thiệp trung hòa ảnh hưởng tác động của lượng tiền đưa ra mua ngoại tệ .
Còn nhớ, năm 2007, NHNN cũng đã mua một lượng ngoại tệ lớn, nhưng việc can thiệp trung hòa chưa được thực thi kinh khủng ngay từ đầu năm nên đã tạo áp lực đè nén lên lạm phát kinh tế. Công cụ được dùng để hút tiền về đa phần qua phát hành tín phiếu NHNN. Phó thống đốc cho biết, NHNN đã phát hành tín phiếu với khối lượng, thời hạn và lãi suất vay hài hòa và hợp lý để những TCTD tự lựa chọn. Việc điều tiết liều lượng và lãi suất vay hài hòa và hợp lý đã giúp NHNN không những trung hòa được khối lượng tiền VND trên thị trường mà còn giúp kiềm chế lạm phát kinh tế một cách hiệu suất cao và giữ thị trường tiền tệ, tỷ giá không thay đổi .
Thành công trong quản lý công cụ thị trường OMO có được là nhờ sự theo dõi, bám sát thị trường, diễn biến tình hình thanh khoản của mạng lưới hệ thống để có quyết định hành động đưa tiền ra, hút tiền về với khối lượng và kỳ hạn hài hòa và hợp lý. Bản thân Thống đốc, dù đi công tác làm việc trong nước hay quốc tế cũng đều update cụ thể lượng vốn khả dụng của mạng lưới hệ thống để ra quyết định hành động quản lý hàng ngày .
Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng
Định hướng quản lý trong năm năm ngoái của NHNN, OMO liên tục là công cụ quan trọng trong quản lý và điều hành chủ trương tiền tệ để điều tiết cung tiền hài hòa và hợp lý, trấn áp lạm phát kinh tế, giữ không thay đổi tỷ giá … Thực tế, công cụ chủ trương tiền tệ cũng chỉ có vậy, nhưng quan trọng là NHNN sử dụng thế nào, vào thời gian nào, liều lượng ra sao, tích hợp công cụ thế nào để hoàn toàn có thể phát huy hiệu quả tối đa công cụ đó. Trong suốt 3 năm qua, những công cụ chủ trương tiền tệ đã được NHNN thực thi quản lý và điều hành đồng nhất, hiệu suất cao. Minh chứng là niềm tin của dân cư, thị trường vào mạng lưới hệ thống NH ngày càng ngày càng tăng .
Chuyên gia ngân hàng TS. Nguyễn Trí Hiếu
Qua lăng kính OMO, các chỉ số thanh khoản, lãi suất, tỷ giá, kiểm soát lạm phát… đều đang giữ ổn định. Để đạt được thành công này, tôi nghĩ đó là cả một nghệ thuật điều hành. NHNN đã sử dụng gần như triệt để công cụ lãi suất để giữ ổn định tỷ giá. Vì vậy, sang năm 2015, OMO là công cụ hữu hiệu còn lại để giúp NHNN điều hành một cách linh hoạt, hiệu quả tỷ giá theo đúng mục tiêu đề ra.
Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) TS. Võ Trí Thành
1-2 năm tới, NHNN quản lý và điều hành nhiệm vụ OMO như thời hạn vừa mới qua, bằng việc phát hành tín phiếu, bơm hút tiền qua OMO để tránh được đổi khác không bình thường, gây dịch chuyển kinh tế tài chính vĩ mô. Nhưng về vĩnh viễn vẫn cần tăng trưởng những loại GTCG thời gian ngắn. Theo đó, vừa giúp NHNN sử dụng tốt hơn, hiệu suất cao hơn công cụ OMO, đồng thời giảm thiểu việc NHNN phải trả phí qua việc phát hành tín phiếu NHNN. Vì về lâu dài hơn, phí sẽ hạn chế sự tăng trưởng lành mạnh của thị trường GTCG .
Tất nhiên, để tăng trưởng thị trường trái phiếu, GTCG yên cầu thời hạn dài, không hề một sớm một chiều. Trước mắt, sự phối hợp hòa giải giữa chủ trương tài khóa và tiền tệ uyển chuyển hơn để không tạo áp lực đè nén lạm phát kinh tế, không thay đổi tỷ giá, kinh tế tài chính vĩ mô, khi mà Nhà nước liên tục phải phát hành lượng lớn trái phiếu nhà nước .
