Vắc xin là một trong những thành tựu vĩ đại của nền y học hiện đại. Con người đẩy lùi và thanh toán được nhiều dịch bệnh là nhờ vắc xin. Vắc xin có nhiều loại khác nhau, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về vắc xin bất hoạt qua bài viết dưới đây.
1. Vắc xin là gì?
Vắc-xin là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên, có nguồn gốc từ vi sinh vật ( hoàn toàn có thể body toàn thân hoặc một phần hoặc có cấu trúc tương tự như ) dùng để tạo miễn dịch đặc hiệu dữ thế chủ động, nhằm mục đích tăng sức đề kháng của khung hình so với một số ít tác nhân gây bệnh đơn cử .
Nguyên lý của việc sử dụng vắc xin là đưa vào cơ thể kháng nguyên có nguồn gốc từ vi sinh vật gây bệnh hoặc vi sinh vật có cấu trúc kháng nguyên giống vi sinh vật gây bệnh, đã được bào chế đảm bảo độ an toàn cần thiết, làm cho cơ thể tự tạo ra tình trạng miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh (nghĩa là gây miễn dịch chủ động nhân tạo).
Bốn loại vắc xin thường gặp là vắc-xin sống giảm độc lực, vắc xin bất hoạt toàn thể, vắc-xin dưới đơn vị và vắc xin giải độc tố.
1.1 Vắc-xin bất hoạt là gì?
Vắc-xin bất hoạt được sản xuất bằng cách nuôi cấy tác nhân, sau đó bất hoạt chúng bằng nhiệt và/hoặc hóa chất, hoặc chỉ tách lấy một phần cần thiết từ tác nhân (ví dụ như vỏ polysaccharide của phế cầu).
Vắc-xin bất hoạt bao gồm vắc xin bất hoạt toàn thể và vắc xin dưới đơn vị, và tùy từng phân loại có cả sự hiện diện của vắc xin giải độc tố.
1.2 Vắc xin bất hoạt toàn thể là gì?
Vắc-xin bất hoạt toàn thể được sản xuất bằng cách nuôi cấy tác nhân, sau đó bất hoạt chúng bằng nhiệt và/hoặc hóa chất.
Vắc-xin bất hoạt toàn thể không có tác nhân sống, do đó không thể nhân lên, và vì vậy trong một liều sử dụng phải cung cấp đủ lượng kháng nguyên cần thiết. Ưu điểm của loại vắc xin này là không thể gây bệnh trong bất kì trường hợp nào, kể cả trên người suy giảm miễn dịch.
Vắc-xin bất hoạt toàn thể luôn luôn cần sử dụng liều lặp lại, bởi chỉ dùng một liều sẽ không tạo được đủ đáp ứng miễn dịch cần thiết. Và vắc xin bất hoạt toàn thể đa số chỉ gây được miễn dịch dịch thể mà không gây được miễn dịch tế bào.
Các loại vắc xin bất hoạt toàn thể hiện có vắc xin ho gà, thương hàn, tả, dịch hạch, bại liệt, bệnh dại, cúm, viêm gan A.
1.3 Vắc xin dưới đơn vị là gì?
Vắc-xin dưới đơn vị cũng giống như vắc xin bất hoạt toàn thể là không chứa tác nhân gây bệnh còn sống, nhưng khác với vắc xin bất hoạt toàn thể ở chỗ thành phần của vắc xin dưới đơn vị chỉ chứa phần kháng nguyên cần thiết từ tác nhân gây bệnh để tạo đáp ứng miễn dịch.
Quá trình tạo ra vắc xin dưới đơn vị cũng phức tạp hơn bình thường bởi cần xác định chính xác phần kháng nguyên cần thiết từ rất nhiều các dưới đơn vị của tác nhân gây bệnh, và phần kháng nguyên này phải gây được đáp ứng miễn dịch hiệu quả.
Vì không chứa tác nhân gây bệnh còn sống nên vắc xin dưới đơn vị chức năng trọn vẹn bảo đảm an toàn khi sử dụng trên người, kể cả những trường hợp suy giảm miễn dịch .Thường vắc xin dưới đơn vị chức năng gây được cung ứng miễn dịch tại thời gian sử dụng, tuy nhiên không bảo vệ chắc như đinh duy trì được phân phối miễn dịch trong tương lai, do đó hiệu lực hiện hành của vắc xin dưới đơn vị chức năng kém hơn so với vắc-xin sống giảm độc lực .Vắc xin dưới đơn vị chức năng hoàn toàn có thể phân loại nhỏ hơn thành :
- Vắc- xin dưới đơn vị bản chất protein (protein-based subunit vaccine)
- Vắc-xin polysaccharide (polysaccharide vaccine)
- Vắc-xin dưới đơn vị liên hợp (conjugate subunit vaccine)
Các vắc-xin dưới đơn vị hiện có bao gồm vắc-xin ho gà, phế cầu, màng não cầu, Hib, viêm gan B, HPV, zona.
1.4 Vắc xin giải độc tố là gì?
Vắc xin giải độc tố được tạo ra dựa trên độc tố mà vi khuẩn sản sinh ra (ví dụ như độc tố của vi khuẩn uốn ván hay bạch hầu).
Có một số ít trường hợp bệnh lý Open không phải do vi trùng trực tiếp gây ra, mà do độc tố vi trùng sản sinh ra. Độc tố xâm nhập vào máu và gây ra những triệu chứng, ví dụ như trường hợp của bệnh uốn ván, những triệu chứng bộc lộ trên bệnh nhân không phải do vi trùng uốn ván ( Clostridium tetani ) gây ra, mà do độc tố thần kinh tetanospasmin của vi trùng uốn ván tiết ra .Các độc tố có thực chất protein được giải quyết và xử lý thành vô hại và sử dụng làm kháng nguyên sản xuất vắc xin. Quá trình giải quyết và xử lý này thường sử dụng hóa chất ( như formalin ), tuy nhiên cũng hoàn toàn có thể dùng những chiêu thức khác ( như giải quyết và xử lý nhiệt ). Quá trình sản xuất để độc tố hấp phụ vào tá dược là muối nhôm hoặc muối canxi nhằm mục đích làm tăng hiệu suất cao gây cung ứng miễn dịch .
Nếu xét về thực chất, vắc xin giải độc tố trọn vẹn tương thích để xếp chung vào nhóm vắc xin bất hoạt, và nhiều phân loại đã xếp vắc xin giải độc tố nằm trong nhóm vắc xin bất hoạt, tuy nhiên nhiều phân loại khác lại xếp vắc xin giải độc tố thành nhóm riêng để nhấn mạnh vấn đề thành phần của nó chứa độc tố đã qua giải quyết và xử lý .
Vắc-xin giải độc tố hoàn toàn an toàn cho người sử dụng, đạt độ ổn định cao, ít nhạy cảm với sự thay đổi của nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng (nên quá trình bảo quản cũng dễ dàng hơn nhiều so với những vắc xin yêu cầu điều kiện bảo quản nghiêm ngặt như vắc xin sống giảm độc lực).
Các vắc xin giải độc tố hiện có là giải độc tố bạch hầu và giải độc tố uốn ván .
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã triển khai tiêm chủng rất nhiều vắc-xin phòng bệnh. Bên cạnh đó, Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Bài viết tham khảo nguồn: vaccines.gov, who.int
