Muốn sống thảnh thơi an nhàn và niềm hạnh phúc không khổ mình khổ người thì ngoài việc tu phước, người Phật tử còn phài biết tu tâm dưỡng tánh để loại trừ cái gốc vô minh. Do đó tu tâm còn gọi là tu tuệ hay tu tuệ .Thần thông có thắng được sức mạnh của nghiệp ? 
Trong nhà Phật, người ta thường nhắc đến nhóm từ “tu tâm” và “tu tướng”. Vậy thế nào là tu tâm và thế nào là tu tướng?
Sống ở đời người ta hay xem trọng sắc diện, hình dáng vẻ bên ngoài. Thói thường người phụ nữ xinh đẹp, ăn mặc sang chảnh, hay một nam tử tốt tướng ” đẹp trai ” diện đúng mốt thời trang … vẫn lôi cuốn được sự chú ý quan tâm của người xung quanh ; ngược lại người có nét mặt buồn rầu u tối, ăn mặc xốc xếch … đi đến đâu cũng thường hay chịu thiệt thòi, dù không bị dè bỉu khinh thường ra mặt nhưng họ không được mọi người thực tâm ưu tiên dành cho một chỗ đứng sang chảnh, ngay trong tích tắc gặp gỡ tiên phong.
Nói đến tướng là nói đến hình dáng tổng thể bề ngoài, bề mặt của hiện tượng thế gian trong đó có con người. Ngày xưa ông bà thường nói tư tưởng sẽ làm thay đổi tướng mạo của con người. Ngày nay các nhà Khoa Học cũng có quan niệm như thế, họ cũng đồng ý tướng mạo con người có thể thay đổi. Khi một em bé mới lọt lòng Mẹ, nhiều bé rất kháu khỉnh, lúc lớn lên một chút trông các em rất xinh xắn ưa nhìn, nhưng khi trưởng thành mặt mũi hình dáng thay đổi không còn đẹp nữa.
Sự đổi khác tướng mạo hoàn toàn có thể do vì người đó đổi khác tánh tình, tâm địa không còn trong sáng ngây thơ thay vào đó là lòng ganh tỵ thù hằn với người khác, hoặc do thực trạng sinh sống của người đó không được tự do khiến họ khi nào cũng ưu tư phiền não, hay do ảnh hưởng tác động của nghề nghiệp … mà đường nét trên khuôn mặt, phong thái, cử chỉ, tướng trạng của họ cũng đổi khác khác khi còn bé một trời một vực. Chúng ta hoàn toàn có thể nhìn thấy một người làm nghề đồ tể chuyên giết heo, bò, gà vịt mỗi ngày, nét mặt ánh mắt của họ rất hung ác. Còn những cô y tá có tính nhẫn nại thương người, khi săn sóc bệnh nhân thì lời nói của họ dịu dàng êm ả, cử chỉ dễ mến. Người mang tâm địa gian ác dù như mong muốn có tướng tá cao ráo khuôn mặt đẹp tươi, nhưng vẫn không được người đời mến chuộng. Đa phần người ta tìm cách xa lánh những loại người này vì trên vẽ mặt của người ấy luôn để lộ những nét hung tàn khiến cho những người xung quanh nhìn vào cảm nhận ngay có tấm màn ngăn cách, không muốn đến gần vì e sợ sẽ đụng chạm phiền phức. Tại sao lại như vậy ? Lý do dễ hiểu là khi nào đầu óc của người đó cũng stress vì đầy ắp những tâm lý, những mưu kế có lợi riêng cho mình, bất cần sự đau khổ của người khác. Tâm lý thù hằn oán giận tiếp tục tác động ảnh hưởng đến mạng lưới hệ thống những tuyến nội tiết, tiết ra những chất sinh hoá học như Norepinephrine : là chất gây căng thẳng mệt mỏi, phấn khích quá độ, nổi giận, nỗ lực, tập trung chuyên sâu, quan tâm, vận sức lên gân, lê dài sở trường thích nghi … thuộc về Tâm động. Epinephrine : là chất gây chán nãn, thối chí, ngã lòng, buồn tủi, than thântrách phận, bất mãn, lo âu, sầu bi, hoài nghi, trầm cảm, chán sống … thuộc về Tâm xấu đi. Hai chất Nore và Epi hợp lại làm tăng nhịp tim, tăng áp huyết, tăng đường máu, tăng máu mỡ, đẩy chất Glucagon từ trong gan vào máu gây nên bệnh tiểu đường. Nore và Epi nhiều sẽ khiến Cortisol tiết ra chạy lên não, bó chặt tế bào não làm mất ký ức. Khi những chất này tràn vào máu sẽ khiến cho sắc mặt của người đó thường xám xịt, nhăn nhó, căng thẳng mệt mỏi, xấu xí. Lâu ngày sinh những căn bệnh tâm thể kể trên, khiến người đó thường tức bực, không dễ chịu, không muốn thân thiện tiếp xúc với người xung quanh. Ngược lại người nào có tâm địa hiền lương, thường nghĩ những điều lành, họ có tâm ý thoải máithư giãn những cơ bắp. Nhờ sự yên bình thư giãn giải trí mà mạng lưới hệ thống tuyến nội tiết thay vì tiết ra những chất nêu trên, lại tiết ra những hormones có lợi cho khung hình như Acetylcholine, Dopamine, Serotonin, Melatonin, Endorphine, Insuline v.v.. là những chất hoá giải Nore và Epi, có công suất hạ huyết áp, hồi sinh ký ức, cảm thấy hưng phấn, thân thể linh động, khinh an, cân đối đường máu, giảm đau nhức, giúp cho họ cảm thấy mừng thầm, vui tươi, yêu đời và có thái độ thân thiện với mọi người xung quanh. Gương mặt của họ khi nào cũng tươi đẹp, nhìn vào tự nhiên có tình cảm. Như thế tâm và tướng có sự tương quan trực tiếp với nhau. Tâm như thế nào sẽ biểu lộ ra cái tướng như thế ấy. Phát tâm tu, khi nghiệp quả đến có đổi khác từ nặng sang nhẹ không ? 
“Tu” là cách tiếp thu pháp học và pháp hành phù hợp với căn cơ trình độ để có kết quả tốt trên thân và tâm. Nó đòi hỏi thời gian. Thời gian này có thể xem như thời gian “gieo trồng” để sau này được kết quả tốt vậy.
Chữ ‘tu’ trong nhà Phật
Trong nhà Phật, người ta thường nhắc đến nhóm từ ” tu tâm ” và ” tu tướng “. Vậy thế nào là tu tâm và thế nào là tu tướng ? Trước hết tất cả chúng ta tìm hiểu và khám phá động từ ” tu “. Chữ ” tu ” bao hàm nhiều nội dung khác nhau. Theo quy ước nhân gian, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể hiểu : – Khi tất cả chúng ta khát nước, tất cả chúng ta cầm ly nước lớn, uống một hơi không dừng. Hành động đó gọi là ” tu ” một hơi hết ly nước, thay vì gọi là ” uống ” nước. – Nhà cửa, xe cộ … hư hao, tất cả chúng ta sửa chửa lại, hành vi này gọi là ” tu sửa ” lại căn nhà hay ” tu sửa ” lại chiếc xe. – Học bổ túc thêm kiến thức và kỹ năng về nghề nghiệp của mình thì gọi là ” tu nghiệp ” – Chữ ” Tu ” dịch qua tiếng Anh, tương tự với từ ” practic “. Practic có nghĩa là ” thực tập “. Như vậy Tu là sự thực tập, làm đi làm lại một giải pháp nào đó. Nó cũng gần giống nghĩa với chữ ” Tu ” trong đạo Phật. Chữ ” Tu ” trong Phật giáo, gốc từ chữ ” bhàvanà ” có nghĩa là ” gieo trồng ” để được một cái gì đó. Ở đây tất cả chúng ta hoàn toàn có thể hiểu rộng thêm một chút ít ” Tu ” có nghĩa là tu tập, thực tập, thực hành thực tế hay hành trì … một pháp môn nào đó để biến những gì tất cả chúng ta học từ kim chỉ nan trở thành những kinh nghiệm thực tếtrên thân và tâm của tất cả chúng ta. Nói cách khác, ” Tu ” là một tiến trình thực tập để quy đổi lời ăn lời nói, nếp tâm lý, hành vicủa tất cả chúng ta trong những hoạt động và sinh hoạt giao tế hằng ngày trên chính đời sống của tất cả chúng ta, quan trọng nhất là những quán tính xấu trở thành những quán tính tốt theo lời Phật dạy. Tóm lại, ” Tu ” là cách tiếp thu pháp học và pháp hành tương thích với căn nguyên trình độ để có tác dụng tốt trên thân và tâm. Nó yên cầu thời hạn. Thời gian này hoàn toàn có thể xem như thời hạn ” gieo trồng ” để sau này được hiệu quả tốt vậy.
Tu tướng còn gọi là tu phước
Tu tướng còn có nghĩa là tu tập những việc làm có thể nhìn thấy được qua hình tướng bên ngoài còn gọi là tu phước.
Tu tướng là gìn giữ hình tướng bên ngoài, tức nhìn chung thân thể phải thật sạch, đầu tóc chải gở ngăn nắp, y phục trang nghiêm. Tu tướng không có nghĩa là ăn mặc quần áo sang chảnh, trang sức đẹp mắc tiền, trang điểm loè loẹt. Người tu tướng là người sống đạo đức luôn có thái độ tự trọng biết tuân theo những nghi lễ, văn hoá, phong tục, tập quán của hội đồng, làng nước, xã hội. Họ thường giữ hình tướng hình thức bề ngoài luôn trang nghiêm. Chính sự trang nghiêm này khiến cho sự giao tế trong đời sống hội đồng xã hội được văn minh, lịch sự và trang nhã và nề nếp. Tu tướng so với người xuất gia, là phải tuân theo giới luật, giữ gìn oai nghi tế hạnh tức là giữ cái tướng của người tu trong mọi thực trạng qua bốn động tác : đi, đứng, nằm, ngồi. Người đời luôn có tình cảm và kính trọng những vị tu sĩ tuy áo cũ sờn vai nhưng nơi họ toát ra vẻ trang nghiêm của một bậc tu hành giữ giới. Một người tu sĩ ăn mặc xốc xếch bê bối, hoặc quá loè loẹt lụa là nhiều màu lắm sắc, khi trò chuyện phùng mang trợn mắt, múa tay rung đùi, hát hò như ca sĩ chuyên nghiệp ngoài đời … khó được sự đồng ý của mọi người. Do đó tu tướng là điều rất thiết yếu cho người tu theo đạo Phật dù tại gia hay xuất gia để tạo tín tâm và gây ấn tượng tốt đẹp cho mọi người xung quanh. Tu tướng còn có nghĩa là tu tập những việc làm hoàn toàn có thể nhìn thấy được qua hình tướng bên ngoài còn gọi là tu phước, ví dụ điển hình như : đi chùa lễ Phật, quy y Tam Bảo, thọ và giữ giới luật, bái sám, tụng kinh, niệm Phật, toạ thiền, bố thí, cúng dường, đúc chuông, tạo tượng, xây chùa tháp, ấn tống kinh sách, hộ niệm, góp phần sức lực lao động tiền tài giúp sức người nghèo khó, bệnh tật, thiên tai, bão lụt, đào giếng, đắp đường, xây cầu … Nếu không có phương tiện đi lại tài lộc vật chất, thì bố thí thời giờ, sức lực lao động, tham gia thực thi những công tác làm việc thiện nguyện bằng năng lực hay kiến thức và kỹ năng trình độ như dạy học, xây nhà, dựng lều, phát thuốc, tiêm thuốc, băng bó vết thương, an ủi khuyên lơn xoa dịu nỗi đau đớn của người bệnh …. Làm được một hay nhiều điều trên đây thì đó là tu phước. Tu phước cần có niềm tin ” Bố thí Ba-La-Mật ” nghĩa là trợ giúp bố thí không vì danh lợi, không thống kê giám sát, không so đo, cũng không yên cầu điều kiện kèm theo, phe nhóm này, chính trị kia, tôn giáo này, tín ngưỡng nọ. Nếu bố thí mà đặt điều kiện kèm theo thì việc tu phước mất đi ý nghĩa ” phụng sự Tam Bảo ” hay ” làm việc thiện với ý thức quên mình vì người “. Theo Hoà thượng Thích Thông Triệt thì ” Tu phước là cách ta cụ thể hoá thái độ, cử chỉ, và lời nóicủa ta so với người hay quái vật với mục tiêu đem lại niềm an vui niềm hạnh phúc, sự bảo đảm an toàn hay làm vơi đi những nỗi lo âu, sợ hãi, những nỗi đau tâm ý và thân xác cho những đối tượng người tiêu dùng này. ” ( Trích Bản tin hoạt động và sinh hoạt Thiền Tánh Không tháng 9 – 2002, trang 4 ) Nói chung, người tu phước là người tự nguyện hy sinh phần vật chất tiền tài của mình để san sẻ cho người khác với tâm không mong cầu danh lợi cho mình mà chỉ muốn mang lại sự an vui niềm hạnh phúc cho người khác. Phương pháp tu tập để triệt tiêu sắc dục
Giá trị của tu phước
Tu phước có hai loại phước báo : Phước hữu lậu và Phước vô lậu. – Phước hữu lậu là khi mình làm việc làm bố thí, cúng dường, góp công góp của kiến thiết xây dựng chùa chiền hay tham gia cứu trợ với tâm mong cầu làm phước nhiều sẽ được hưởng phước báo nhiều trong đời này hay đời sau. Điều này không trái với quy luật Nhân Quả Nghiệp Báo trong đạo Phật. Vì theo quy luật Nhân Quả, mình làm điều gì thì mình sẽ hưởng Quả đó khi hội đủ duyên. Nếu làm việc thiện lành thì sẽ hưởng Quả thiện lành. Nếu thao tác ác thì sớm hoặc muộn gì cũng nhận Quả báo ác, không trốn tránh được. – Phước vô lậu là làm một trong những việc thiện nêu trên, ngay cả giảng Pháp cũng là một việc thiện vô cùng thù thắng mà ta không màng đến công đức đã làm, không cầu mong sẽ nhận lại những phước báo tốt đẹp ở đời này hay đời sau. Sự kiện này trong kinh có nhắc tới qua câu ” Tam luân không tịch ” nghĩa là không có chủ thể trao truyền Pháp hay vật khuyến mãi, không có người nhận, cũng không có lời giảng Pháp hay vật trao truyền. Tất cả chỉ là sự trao truyền thế thôi ! Tuy người làm việc thiện không mong ước được hưởng gì hết về việc làm của mình, nhưng Quả báo thiện lành sẽ tự nhiên Open với người tu phước vô lậu khi duyên đến. 
Tu phước hữu lậu hay tu phước vô lậu tuỳ quan niệm của mỗi người, tu thế nào cũng được nhưng là người Phật tử, dứt khoát tu phước là điều vô cùng cần thiết.
Trong đời sống hằng ngày người tu phước hữu lậu hay vô lậu thường gặp nhiều suôn sẻ trong mọi thực trạng, nhất là về con đường tâm linh sẽ gặp được những thiện tri thức trợ giúp tiến tu. Kẻ nào sống ích kỷ, keo kiệt, không biết bố thí, ai khổ ai chết mặc tình, không hề chú ý, không chăm sóc trợ giúp, chỉ biết gom lợi về mình. Những người đó xem như thể những người thiếu vắng lòng từ thiện. Hễ thiếu lòng từ thiện thì đương nhiên sẽ không hưởng được phước báo. Nếu có chút phước báo nào trong đời này thì phước báo đó đã hưởng hết rồi, nên khi gặp tại nạn thì không còn phước báođể được như mong muốn thoát khỏi nữa. Cho nên chư tôn đức thường dạy tất cả chúng ta phải để dành phước báo bằng cách không nên hưởng hết mà hằng ngày cần phải tô bồi thêm phước báo bằng những việc thiện lành. Ví như tiền gửi trong nhà băng, rút ra xài hết khi cần thì không có tiền để mà tiêu là như vậy ! Tóm lại, tu phước được xem như thể cách để dành ” tài nguyên công đức “. Tu phước hữu lậu hay tu phước vô lậu tuỳ ý niệm của mỗi người, tu thế nào cũng được nhưng là người Phật tử, dứt khoát tu phước là điều vô cùng thiết yếu.
Tu tâm dưỡng tánh
Ngoài việc tu tướng, người Phật tử còn phải tu tâm. Nói cho đủ là ” Tu tâm Dưỡng Tánh “. Tu tâm là làm thế nào cho tâm ý được trong sáng, không còn ô nhiễm bởi tam độc : tham, sân, si. Dưỡng tánh là làm thế nào cho những tánh hiển lộ. Các tánh đó là tánh thấy, tánh nghe, tánh xúc chạm và thâm thúy hơn hết là tánh nhận thức, gọi chung là tánh giác. Tánh giác hiển lộ thì mới có thời cơ phát huy trí huệ tâm linh. Cho nên tu tâm còn gọi là tu tuệ hay tu huệ. Người tu huệ là người tu hướng về tâm linh giải thoát, giác ngộ, nên công đức không hề nghĩ bàn. Trong đời sống hằng ngày, tất cả chúng ta thường nghe người đời hay than vãn : ” Tại sao đời tôi khổ quá vầy nè ? ” Thật ra có ai mà không khổ ? Người nghèo khó đã đành mà người giàu sang cũng khổ. Người ngu khờ khổ thì không nói làm chi, đằng này những người có bằng cấp cao, vị thế tốt trong xã hộicũng khổ. Tại sao vậy ? Suy nghĩ thật kỹ, tìm ra gốc gác ngọn ngành thì chính mình làm khổ mình chứ có ai làm khổ mình đâu !
Đức Phật nói người nào sống trong đau khổ triền miên thì người đó vô minh, bất kể người đó sang giàu hay nghèo hèn, học thức cao hay thấp. Bởi vì vô minh nên mới khổ. Vì vô minh nên mình chấp đủ thứ. Trước hết chấp cái thân ngũ uẩn này là có thật, nó chính là Ta, mà hễ có cái Ta, cái Ngã thì lúc nào Ngã Kiến cũng đúng nên dễ dàng xung đột với cái Ngã Kiến của người khác khiến mình khổ và người khác cũng khổ. Vì chấp Ngã nên thương yêu nó, bảo vệ nó, khi thành phần nào trên thân đau yếu là mình khổ. Cũng vì chấp Ngã nên ích kỷ muốn ôm gọn hết tất cả: tài, sắc, danh, thực, thuỳ về cho nó, muốn chiếm đoạt tất cả và muốn được phục vụ khi ngũ dục đòi hỏi. Lòng tham ái vô đáy nên nhiều không bao nhiêu cũng không đủ. Muốn hoài nên khổ hoài!
Khi không được toại nguyện điều gì thì nổi sân, nổi giận. Mà sân giận thì nóng nảy. Người có Tâm sân là người hay chấp nhặt những điều không vừa lòng, khắc ghi những điều người khác vì vô tình hay cố ý làm tổn thương danh dự hoặc chạm tự ái, oán thù những ai phỏng tay trên hoặc làm hỏng kế hoạchlàm ăn của mình … nên ôm mối hận thù dai dẵng, chỉ mong có dịp để trả thù. Từ Sân hận đưa đến si, phát ra những lời nói hàm hồ, những hành vi thiếu tâm lý làm khổ mình khổ người. Ngoài ra, vì vô minh mà con người tin cậy những điều mê tín dị đoan dị đoan, cố chấp những phong tục tập quán trần gian lỗi thời bất công, yên cầu những điều vô lý quá đáng, tuân theo những lời răn giới cấm vô nhân và gian ác. Nói chung là bị sợi dây kiết sử trói buộc tâm khiến cho họ u mê gây nhiều nghiệp xấu. Muốn sống thảnh thơi an nhàn và niềm hạnh phúc không khổ mình khổ người thì ngoài việc tu phước, người Phật tử còn phài biết tu tâm dưỡng tánh để loại trừ cái gốc vô minh. Do đó tu tâm còn gọi là tu tuệ hay tu tuệ.
Thế nào là tu huệ?
Tu tâm hay tu huệ là làm trong sáng tâm bằng cách rèn luyện tâm có quán tính mới, từ lăng xăng xê dịch trở nên yên bình sáng suốt, làm giảm hay dứt hẳn tham, sân, si … đi đến chỗ hoàn toàntrong sạch tức ba nghiệp thân, khẩu, ý được thanh tịnh tuyệt đối. Đức Phật phân loại tâm con người chia làm ba nhóm. Đó là tâm phàm phu, tâm bậc thánh và tâm Phật. Thật ra con người chỉ có một tâm thôi, nhưng nếu trạng thái tâm lộn xộn phiền não thì lúc đó ta đang ở trong tâm phàm phu. Nếu tâm yên bình, ngưng trệ sáng suốt với dòng biết không lời thì ta đang ở trong tâm bậc thánh còn gọi là chân tâm hay tánh giác. Còn khi tâm ta trọn vẹn định tĩnh, nhu nhuyến, thuần tịnh, trong sáng, không cấu nhiễm, không phiền não, ngoài lý luận ( Atakkàvacara ) dễ sai khiến và trọn vẹn Vô ngã thì đó là tâm Phật. Về tâm phàm phu được chia làm ba trạng thái Tâm. Đó là Ý ( Ý Căn ), Thức ( Ý Thức ) và Tâm ( Trí Năng ). Nếu Ý Căn xuất hiện tức là có sự tâm lý những chuyện đã qua, rồi buồn chán lo ngại, đi đến những tác ý xấu hay tốt trong đầu tạo thành ý nghiệp, kinh Kim Cang xếp nó là tâm quá khứ. Nếu ý thức xuất hiện là có sự phân biệt, so sánh đối tượng người tiêu dùng xuất hiện trong hiện tại, nên thường dính mắc với ngũ dục : tài, sắc, danh, thực, thuỳ … sinh lòng khát ái tham dục, thương mến hay thù ghét, nói ra lời và hành vi tạo khẩu nghiệp và thân nghiệp được xếp là tâm hiện tại. Còn một trạng thái tâm khác gọi là trí năng. Trí năng là sự mưu trí bén nhạy của con người. Nó là công cụ của ý căn và ý thức. Khi ý căn và ý thức phát tín hiệu ra, trí năng là chính sách suy luận suy diễn tưởng tượng vẻ vời để thực hiệntrong tương lai. Trong kinh so sánh trí năng là một thợ vẻ tài ba, nó vẻ đủ thứ mà hiện tại không có thật nên được xếp là tâm tương lai. Cả ba tâm này Đức Phật gọi là hồ nước đục. Nước đục vì nó chứa đủ thứ phiền não khổ đau của tâm ba thời là Quá Khứ, Hiện Tại, Vị Lai. Những thứ ô nhiễm trong tâm là lậu hoặc / tập khí, kiết sử, tuỳ miên mà cái gốc chánh là tam độc tham, sân, si. Những thứ ô nhiễm này khiến cho Tâm khi nào cũng xao động, khiến cho Hồ Nuớc Tâm bị đục ngầu, mắt nhìn không thấy sò hến chim cá bên duới đáy Hồ. Cho nên Tu Tâm là tu tập làm sao cho Tâm yên lặng. Muốn Tâm yên lặng thì phải dẹp màn Vô Minh. Vô Minh biến mất thì mặt trời Trí Huệ mới Open. Tu tập khởi đầu phải xử dụng Trí Năng tỉnh ngộ tức cái Ta tỉnh ngộ. Trí Năng tỉnh ngộ muốn tu tậpnên không còn nghe lời xúi biểu của Ý Căn và Ý Thức nữa. Ngược lại nó trở thành ông chủ của Ý Cănvà Ý Thức. Khi nó yên lặng thì hai tâm kia cũng yên lặng. Khi nó muốn học hỏi Pháp Phật thì hai Tâm kia phải học hỏi theo. Pháp Phật dạy theo công thức Giới-Định-Tuệ, Văn-Tư-Tu với những chiêu thức tu tập như Quán, Chỉ, Định và Huệ. Pháp nào cũng nhằm mục đích triệt tiêu tham sân si, dẹp màn Vô Minh để ngọn đèn Trí Tuệ tự phát sáng. Bước đầu hành giả học những lời dạy của Đức Phật qua những bài kinh Tứ Thánh Đế để hiểu rõbốn chân lý về Khổ, Tập, Diệt, Đạo. Học bài kinh Vô Ngã Tướng để nhận ra Tam Pháp Ấn : Vô thường, Khổ, Vô Ngã. Học giáo lý Duyên Khởi để biết vạn pháp đều không tự nó sinh ra mà phải do nhiều duyên mới thành tựu, hết duyên thì tan rã. Học giáo lý Nhân Quả để biết tất cả chúng ta gieo Nhân nào thì sẽ nhận Quả nấy chứ không mất đi đâu. Khi học thuộc và hiểu thuần thục giáo lý của Đức Phật dạy, hành giả thành tựu được Tuệ Tritức có trí thông hiểu sự thành hoại của hiện tượng kỳ lạ trần gian trong đó có con người. Hiểu được do đâu con người khổ đau và làm thế nào để tận diệt khổ đau. Giai đoạn này tạm gọi là quy trình tiến độ tu Thiền Quán ( Anupassanà ). Kết quả của quy trình tiến độ này là giúp cho hành giả ngày càng tăng cái biết thầm lặng, quy đổi nhận thức mới, Chuyển Tâm, chuyển nghiệp. Học, suy tư để hiểu rõ lời Phật dạy cũng hoàn toàn có thể nói đây là thời hạn của văn tuệ và tư tuệ. Giai đoạn sau đó là tu tập để quy đổi tâm lăng xăng trở nên yên lặng. Bước đầu là tu Thiền Chỉ, tất cả chúng ta vận dụng những chiêu thức : – Nghe tiếng chuông giữ niệm Biết không lời về âm thanh, nghĩa là khi nghe mà trong não không nói thầm khen chê âm thanh ngân dài hay ngắn, trong hay đục. – Khi thao tác gì biết đang thao tác đó, không tâm lý những chuyện khác. – Thực tập mắt nhìn đối tượng người dùng giữ tâm yên lặng trong não không khen chê, chỉ biết đó là bình hoa hay đó là cái chuông hoặc là cái bàn mà thôi. – Thư giãn lưỡi. – Thiền hành … Đó là những cách tu thiền chỉ. Hành trì như vậy một thời hạn sẽ giúp tâm quen với quán tính mới là bớt tâm lý, bớt giao động. Trong Thiền Sử, những Tổ hay nói : ” Nghe như điếc, thấy như mù ” có nghĩa là nghe, thấy … biết rõ ràng nhưng Tâm không giao động, không phản ứng vì không dính mắc nên không biểu lộ vui buồn nên người ta nói người nghe thấy này như người điếc người mù vậy. Tâm được yên lặng tức ta có định ở mức độ khởi đầu, dù không vững chãi nhưng Tâm ta cũng được thanh thản, có tuệ tri nhận rõ chân tánh hiện tượng kỳ lạ trần gian. Sống trong đời ta sẽ bớt khổ vì đã bớt dính mắc, bớt chấp trước, bớt buồn chán người khác. 
Tu tướng hay tu phước, tu tâm hay tu huệ… cả hai đều cần thiết cho cuộc đời tu tập của người Phật tử. Nếu chúng ta chỉ muốn cuộc sống của chúng ta bớt khổ được an lạc trong đời này và đời sau thì nên tập tu phước.
Ba căn lành chẳng thể cùng tận Ở mức độ cao hơn, hành giả thực tập Pháp Như Thật, nghĩa là đối tượng người dùng như thế nào thấy, nghe, xúc chạm biết như thật về đối tượng người dùng. Trong tâm trọn vẹn yên lặng vì ” không dán nhãn đối tượng người tiêu dùng ” tức không chụp mũ đối tượng người dùng là thế này thế khác, ” không định danh đối tượng người dùng ” tức đặt tên hay gọi tên đối tượng người tiêu dùng theo quy ước trần gian. Dần dần hành giả Nhận Thức Như Thật về những đối tượng người tiêu dùng của giác quan mà trong đó không có ý niệm ” Ta “. Lúc bấy giờ trí năng vẻ vời, ý thức phân biệt đã trọn vẹn yên lặng, nhường năng lượng hoạt động giải trí cho những tánh. Mắt thấy mà không nói thầm trong đầu là tánh thấy nó thấy. Tai nghe mà không nói thầm trong đầu là tánh nghe nó nghe. Thân nóng lạnh tự biết mà không phàn nàn suy diễn gì trong đầu thì đó là tánh xúc chạm đang biết xúc chạm. Giai đoạn này hành giả đang thực tập thiền Huệ ( Vipassanà tức Tuệ Minh Sát ). Qua đó mạng lưới của tưởng sẽ không hoạt động giải trí. Tầm tứ yên lặng tức ngôn hành tịnh chỉ, hành giả lọt vào trạng thái ” Định không tầm không tứ “. Tâm trọn vẹn an tịnh với thầm nhận ra không lời. Khi xả thiền, hành giả sống trong chánh niệm, đi đứng nằm ngồi giữ niệm biết không lời, thì những phiền não xung quanh khó mà xâm nhập vào tâm hành giả. Đến mức độ cao không chỉ có vậy, qua những chủ đề trừu tượng của thiền Định ( Samàdhi ) như Không, Chân Như, Huyễn … thì tiềm năng giác ngộ sẽ bộc phát. Lúc này hành giả kinh nghiệm tay nghề Định-Huệ đồng thời. Hành giả có sự hiểu biết chân thực của chính mình chứ không phải hiểu biết qua học hỏi của Đức Phật. Trí huệ này là trí huệ tự phát từ trong nhận thức, tạm gọi là Phật Tánh bên trong hành giả. Hành giả sẽ có những nhận thức mới về hiện tượng kỳ lạ trần gian và nắm vững những pháp hành để ứng dụngtrong đời sống hằng ngày qua bốn oai nghi. Kết quả của sự hành trì này đã tạo điều kiện kèm theo giúp cân đối thân-tâm của chính hành giả, đưa đến sự hài hoà giữa hành giả với người chung quanh và thiên nhiên và môi trường xung quanh. Lúc bấy giờ hành giả cảm thấy thân tâm thật sự an nhàn và niềm hạnh phúc. Sự an nhàn và niềm hạnh phúc đó không phải đến từ bên ngoài mà đến từ bên trong nhận thức của hành giả so với chân tánh hiện tượng kỳ lạ trần gian. Trên cơ bản khi khởi đầu nhận rõ chân tánh hiện tượng kỳ lạ là hành giả đã mở màn có trí huệ, biết rõ mọi hiện tượng kỳ lạ đều vô thường đều biến hóa. Nó xuất hiện do nhiều duyên hợp lại, khi duyên tan rã thì nó biến mất, vì thế không dại gì mà dính mắc với nó cho khổ. Ngoài ra, trải qua những cách ứng dụng pháp học ( giáo lý ) và pháp hành là Thiền Định, hành giả có năng lực khai triển những năng lượng bên trong chính sách tánh giác để phát huy trí huệ tự phát, trong kinh gọi là trí huệ bát nhã hay trí huệ tâm linh. Nhờ huệ tự phát mà hành giả dẹp được tham sân si, vì vậy nói tu tâm là tu huệ, còn tu tập để phát huy năng lượng của những tánh gọi là dưỡng tánh. Tu tâm dưỡng tánh có nghĩa là như vậy ! Tu tướng hay tu phước, tu tâm hay tu huệ … cả hai đều thiết yếu cho cuộc sống tu tập của người Phật tử. Nếu tất cả chúng ta chỉ muốn đời sống của tất cả chúng ta bớt khổ được an nhàn trong đời này và đời sau thì nên tập tu phước. Tuy nhiên tu phước vẫn còn phải chịu lặn ngụp trong vòng sanh tử để nhận phước báo mình đã gieo trồng hay những Nghiệp xấu mà mình đã tạo ra trong nhiều đời nhiều kiếp trước, hoặc vì sơ sót trong đời này, mình đã lỡ gây ra. Tu huệ là tất cả chúng ta cần phải học giáo lý để hiểu rõ và xâm nhập Nhận thức của Đức Phật về con người và thiên hà như thế nào, rồi hành trì những pháp Chỉ, Quán, Định, Huệ, theo đúng con đường tu tập Đức Phật đã phát hoạ là : Văn, Tư, Tu ( tam Tuệ ) để mở mang trí huệ. Tu hành với mục tiêu thoát khổ, giải thoát, giác ngộ … thành Phật thì phải tu theo thứ tự Giới-Định-Huệ ( tam Vô Lậu học ) dẹp sạch lậu hoặc thì mới vượt thoát khỏi vòng luân hồi sanh tử.
Đường tu còn dài, dài vô cùng tận… nhưng nếu không bắt đầu thì bao giờ mới tới đích? Trong khoảng thời gian dài ba a-tăng-kỳ kiếp hoặc hơn đó, chúng ta hãy cứ tu phước và tu huệ. Được bao nhiêu quý bấy nhiêu. Tu phước thì chúng ta sẵn sàng làm những việc thiện có lợi cho người cũng có lợi cho ta.
Giúp người bớt khổ hẳn tâm ta cũng nhẹ nhàng an vui. Tu phước là tất cả chúng ta không thao tác ác mà thao tác lành. Bên cạnh việc tu phước tất cả chúng ta cũng tu huệ bằng cách học những chiêu thức thanh lọc cho tâm ý được thanh tịnh. Ứng dụng sự thanh tịnh tuyệt đối của tâm để phát huy trí huệ từ thấp đến cao theo những chủ đề trong thiền Quán ( Anupassanà ), thiền Chỉ ( Samatha ), thiền Định ( Samàdhi ) và thiền Huệ ( Vipassanà ). Đó là tất cả chúng ta tu tập cả hai : Phước và huệ gọi là ” Phước huệ tuy nhiên tu “. Cả hai giải pháp tu này tương hỗ lẫn nhau, giúp cho đời sống hiện tại của tất cả chúng ta được an ổn niềm hạnh phúc. Và những đời sống sau đó ở tương lai không ít gì cũng hưởng được phước báo thiện lành, liên tục gặp Phật Pháp để tiến tu cho đến khi nào trọn thành Phật đạo. Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
