THẾ NÀO LÀ “CƠ SỞ KHOA HỌC”?
Hai chữ “ khoa học ” đang trở thành một loại ngôn từ thời thượng của 1 số ít người muốn tăng khối lượng cho phát biểu của mình. Các quan chức, không riêng gì riêng ngành y tế, sử dụng hai chữ đó như thể một dấu ấn cho độ đáng tin cậy của những nhận xét. Nhưng tôi e rằng hai chữ “ khoa học ” đã bị hiểu nhầm, rồi từ hiểu nhầm dẫn đến lạm dụng, và lạm dụng khoa học dẫn đến việc gây khó khăn vất vả cho nhiều người và bất bình đẳng trong xã hội .
Khi được hỏi trên cơ sở nào mà Bộ Y tế ra lao lý người lái xe gắn máy trên 50 cc phải có chiều cao trên 145 cm và cân nặng trên 40 kg, những quan chức y tế cho biết họ dựa trên “ cơ sở khoa học ”. Họ lý giải thêm rằng đó là những số liệu về độ cao và khối lượng trung bình tính từ một cuộc tìm hiểu nhân trắc học ở nước ta vào thập niên 1990. Phát biểu của một quan chức y tế cho biết : “ Người Nước Ta 20-24 tuổi, nam có chiều cao 163,72 + ( – ) 4,32 cm, cân nặng là 52,11 + ( – ) 4,70 và nữ có chiều cao lá 153,00 + ( – ) 4,42 cm, cân nặng là 44,60 + ( – ) 4,22. [ … ]. Như vậy việc lao lý người có chiều cao dưới 145 cm hoặc cân nặng dưới 40 kg thì không được lái xe A1 là có cơ sở khoa học và cũng tương thích với hầu hết dân cư Nước Ta ”. Ngoài ra, Bộ Y tế còn cho biết họ đã tìm hiểu thêm quan điểm của những chuyên viên về nhân trắc học, xã hội học, chuyên viên pháp lý, những giáo sư và những vị có uy tín trong ngành ý tế .
Thật khó hiểu được cái logic biện chứng cho tiêu chuẩn thể trạng về bảo đảm an toàn giao thông vận tải bằng một link giữa những số lượng trung bình và lao lý về một ngưỡng chiều cao hay cân nặng. Thật ra một link như vậy càng không hề xem đó là lý giải “ khoa học ”. Thế mà câu hỏi đặt ra là : CƠ SỞ KHOA HỌC LÀ GÌ ?
Theo cách hiểu được cộng đồng khoa học nhất trí, một lao lý hay phát biểu được xem là KHOA HỌC nếu hội đủ tối thiểu 3 điều kiện kèm theo : ( i ) tài liệu thật, ( ii ) công bố trước công chúng và ( iii ) tính tái xác lập. Một pháp luật hay phát biểu không hội đủ ba điều iện này không hề xem là mang tính khoa học được .
Khoa học dựa vào thực sự hay tài liệu thật. Những thực sự phải được quan sát hay tích lũy và giám sát bằng những giải pháp chuẩn. Điều quan trọng và thiết yếu trong khoa học là không chỉ thực sự mà tài liệu có tương quan đến yếu tố đang được tìm hiểu. Ở đây yếu tố đang được chăm sóc là và bảo đảm an toàn giao thông vận tải và yếu tố gây nên tai nạn đáng tiếc giao thông vận tải, chứ không phải những số lượng thống kê mang tính miêu tả về chiều cao, cân nặng hay vòng ngực. Do đó, việc đưa ra những số lượng trung bình từ một cuộc tìm hiểu hội đồng ( chưa hẳn là một nghiên cứu và điều tra khoa học ) chẳng tương quan gì đến bảo đảm an toàn giao thông vận tải không hề xem là vật chứng khoa học được .
Khoa học không dựa vào kinh nghiệm cá nhân (dù cá nhân đó là chuyên gia) hay suy luận theo cảm tính. Theo y học thực chứng, ý kiến cá nhân của các giáo sư và chuyên gia có giá trị khoa học thấp nhất. Điều này đúng vì lịch sử y tế và y học cho thấy suy luận theo cảm tính đã gây ra nhiều tác hại cho bệnh nhân. Do đó dựa vào kiến thức của chuyên gia thì không thể nói đó là bằng chứng khoa học được.
Bằng chứng khoa học là những tác dụng và tài liệu nghiên cứu và điều tra đã được công bố trên những tập san khoa học chuyên ngành, những tập san này có mạng lưới hệ thống bình duyệt ( phản biện ) từ những chuyên viên. Tác giả đã xem qua thư viện y sinh học quốc tế và chưa thấy một bất kể điều tra và nghiên cứu nào từ Nước Ta về mối liên hệ giữa chiều cao, cân nặng hay vòng ngực và tai nạn thương tâm giao thông vận tải. Các nghiên cứu và điều tra từ quốc tế cho thấy chẳng có mối đối sánh tương quan nào giữa độ cao hay khối lượng và tai nạn thương tâm giao thông vận tải, nhất là ở nữ. Do đó chưa thể nói rằng lao lý của Bộ Y tế về thể trạng để cấp bằng lái xe gắn máy là dựa vào dẫn chứng khoa học được .
Để mang đặc thù khoa học, toàn bộ những nghiên cứu và điều tra đều phải có năng lực TÁI XÁC NHẬN. Liên quan đến đặc thù này, hoàn toàn có thể nói mối liên hệ giữa chiều dài của chân và chiều cao mang tính khoa học, chính bới điều tra và nghiên cứu từ Nước Ta, Đài Loan ( Trung Quốc ), Trung Quốc đại lục và Nhật Bản đều cho ra một tác dụng đồng điệu : chiều dài của chân bằng 46 % chiều cao khi đứng. Kết quả của một nhiên cứu đơn thuần chưa thể xem là mang tính khoa học nếu tác dụng này chưa được lặp lại nhiều lần trong nhiều quần thể khác nhau. Do đó, giả định của Bộ Y tế cho rằng chiều dài của chân bằng 51,7 % độ cao ( để pháp luật chiều cao tối thiểu 145 cm ) là không có cơ sở khoa học. Cho đến nay tất cả chúng ta chưa thấy bất kể mối liên hệ nào giữa thể trạng và tai nạn đáng tiếc giao thông vận tải tại Nước Ta, vì thế tất cả chúng ta có quyền hoài nghi “ cơ sở hoa học ” của Bộ Y tế .
Y tế và y khoa thời nay dựa vào dẫn chứng khoa học ( còn gọi là y học thực chứng – evidence – based medicine ). vật chứng khoa học hoàn toàn có thể không tuyệt vời, nhưng dụa vào dẫn chứng khoa học tất cả chúng ta ít sai hơn là dựa vào kinh nghiệm tay nghề và niềm tin duy ý chí. Do đó, ở những nước tiên tiến và phát triển ngày này, mọi chủ trương y yế công cộng đều dựa vào bằng chứng từ nghiên cứu và điều tra khoa học và kiến thức và kỹ năng thực địa chứ không phải dựa vào quan điểm cá thể của chuyên viên hoặc một chỉ huy duy ý chí nào .
Chính vì dựa vào bằng chứng khoa học về mối liên hệ giữa việc thắt dây an toàn và tai nạn giao thông mà ở các nước phương Tây, nhà nước có quy định bắt buộc người lái xe hành khách xe ô tô phải thắt dây an toàn, hay người đi xe gắn máy và xe đạp phải đội nón bảo hiểm. Nhưng vì chưa đủ bằng chứng khoa học về thể trạng và an toàn giao thông nên chưa có nước nào dựa vào chiều cao, cân nặng hay vòng ngực để hạn chế cấp bằng lái xe gắn máy. Thật vậy, ở các nước phương Tây, người khuyết tật, người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, thấp khớp, cao huyết áp, v.v… cũng được quyền lái xe.
Những lý giải trên đây cho thấy rõ ràng rằng pháp luật của Bộ Y tế chẳng những không có cơ sở khoa học mà còn không tương thích với trào lưu quốc tế, vô hình trung gây khó khăn vất vả cho hàng triệu người, nhất là phụ nữ và gây ra bất bình đẳng xã hội một cách nghiêm trọng .
( Theo GS. Nguyễn Văn Tuấn. )
