Ăn nhiều thức ăn chứa nhân purin hoàn toàn có thể dẫn đến tăng acid uric máu. Ảnh : medicalnewstoday.com
Gout là một bệnh khớp do rối loạn chuyển hoá, gây ra bởi tình trạng lắng đọng các tinh thể urat ở các mô của cơ thể, do tăng acid uric trong máu. Tuy nhiên không phải bất kỳ ai tăng acid uric máu đều bị bệnh gout.
Bình thường lượng acid uric trong máu luôn được giữ không thay đổi ở nồng độ dưới 7,0 mg / dl ( 420 micromol / l ) và được giữ ở mức độ hằng định do sự cân đối giữa quy trình tổng hợp và đào thải chất này. Bất kỳ nguyên do nào làm mất cân đối hai qua trình tổng hợp và đào thải này, ví dụ điển hình tăng tổng hợp acid uric hoặc giảm thải trừ acid uric đều làm tăng acid uric trong máu. Được coi là tăng acid uric máu khi lượng acid uric trong máu tăng cao hơn số lượng giới hạn bình thươờng ( tùy theo chỉ số của mỗi phòng xét nghiệm, tuổi, giới ), thường ở nam là trên 7,0 mg / dl ( hay trên 420 micromol / l ), ở nữ trên 6,0 mg / l ( 360 micromol / l ) .
Hiện nay có một thực tế là rất nhiều người, kể cả các bác sĩ không phải chuyên khoa, cho rằng cứ tăng acid uric máu là bệnh gout và cho điều trị luôn. Đây là quan niệm sai lầm vì chỉ coi là có bệnh gout khi tăng acid uric máu đi kèm với sự lắng đọng acid uric và gây tổn thương ở khớp hay những tổ chức khác.
Chẩn đoán bệnh Gout (hiện nay theo tiêu chuẩn Bennett và Wood 1968)
a ) Hoặc tìm thấy tinh thể urat trong dịch khớp hay trong những hạt tô-phi .b ) Hoặc tối thiểu có trên 2 trong những tiêu chuẩn sau đây :- Tiền sử hoặc hiện tại có tối thiểu 2 đợt sưng đau của một khớp với đặc thù khởi phát bất ngờ đột ngột, đau kinh hoàng, và khỏi trọn vẹn trong vòng hai tuần .- Tiền sử hoặc hiện tại có sưng đau khớp bàn ngón chân cái với những đặc thù như trên .- Có hạt tô phi .- Đáp ứng tốt với colchicin ( giảm viêm và đau trong 48 h ) trong tiền sử hoặc hiện tại .Chẩn đoán xác lập khi có tiêu chuẩn a hoặc 2 yếu tố của tiêu chuẩn b .Như vậy ta thấy nồng độ acid uric máu tăng không phải nằm trong tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh gout. Thậm chí có bệnh nhân gout mà xét nghiệm acid uric có thời gian còn thấp hơn thông thường. Tuy nhiên những nghiên cứu và điều tra cho thấy tăng acid uric máu là một trong những yếu tố rủi ro tiềm ẩn rõ ràng cho sự hình thành bệnh gout, mặc dầu nhiều quan sát thấy rằng nhiều người tăng acid uric máu nhiều năm mà không hề có cơn gout cấp. Những người này gọi là thực trạng tăng acid uric máu không triệu chứng .
Nguyên nhân tăng acid uric máu
Vậy câu hỏi đặt ra là nguyên do của thực trạng tăng acid uric máu là gì, và khi nào thì phải điều trị thực trạng tăng acid uric máu không triệu chứng .Về nguyên do tăng acid uric máu người ta thấy có 1 số ít nguyên do chính sau đây :- Nhóm suy giảm năng lực bài xuất acid uric ở ống thận tiên phát đa nguyên nhân, đặc biệt quan trọng trong trường hợp ăn nhiều thức ăn chứa nhân purin, nghiện rượu. Loại này thường có đặc thù mái ấm gia đình, khởi phát thường do uống quá nhiều rượu. Đây là nhóm hay gặp nhất ( 90 % những trường hợp ) .- Nhóm tăng tạo acid uric nguyên phát ( bẩm sinh ). Đây là nhóm nguyên do hiếm gặp ( dưới 1 % ) do có những không bình thường về enzym : Thiếu hụt trọn vẹn hoặc một phần enzym hypoxanthine guanine phosphoribosyl transferase ( HGPRT ), hoặc do tăng hoạt tính của enzym phosphoribosyl pyrophosphate ( PRPP ) .- Nhóm nguyên do còn lại ( chiếm khoảng chừng 10 % ) là thực trạng tăng acid uric thứ phát : Do tăng sản xuất acid uric do siêu thị nhà hàng nhiều thức ăn có nhân purin ( đặc biệt quan trọng những thịt màu đỏ như chó, bò, dê, cá biển … ) ; uống nhiều rượu ; do tăng hủy tế bào gặp trong bệnh đa u tủy xương, thiếu máu tan máu, bệnh bạch cầu ( leucemia ), dùng hoá chất gây độc tế bào điều trị ung thư ; bệnh vẩy nến, … Tăng acid uric thứ phát còn do giảm bài tiết acid uric ở thận. Nhóm này có những nguyên do như nghiện rượu, suy thận mạn tính, tăng huyết áp, thực trạng nhiễm toan ceton trong đái tháo đường hay nhịn đói lâu ngày, thực trạng nhiễm toan lactic ở người nghiện rượu .- Một trong những nguyên do gây giảm bài tiết acid uric là do sử dụng thuốc. Các thuốc thường gặp là aspirin liều thấp ; phenylbutazone liều thấp ; hầu hết những thuốc lợi tiểu dùng lê dài ( trừ nhóm spironolactone ) như thiazide, furosemide ; thuốc điều trị lao như ethambutol, pyrazinamind ; những thuốc acid ethacrynic, acid nicotinic …
Điều trị tăng acid uric máu
Lợi ích của việc điều trị thực trạng tăng acid uric máu ở những bệnh nhân đã bị cơn gout là điều đã được chứng tỏ. Nó góp thêm phần hạn chế, ngừng những cơn gout cấp tái phát cũng như biến chuyển bệnh thành gout mạn tính có hạt tô-phi, sỏi thận – suy thận do gout. Tuy nhiên trong trường hợp tăng acid uric máu không triệu chứng thì còn nhiều tranh cãi. Có nên điều trị hạ acid uric hay không, điều trị như thế nào. Qua nhiều nghiên cứu và điều tra cho thấy không có những dẫn chứng can đảm và mạnh mẽ ủng hộ việc dùng thuốc hạ acid uric trong trường hợp này. trái lại với quyền lợi rất ít thu được là việc bệnh nhân phải mất nhiều ngân sách cho điều trị cũng như tăng rủi ro tiềm ẩn mắc nhiều biến chứng do dùng thuốc .
Trong trường hợp tăng acid uric không triệu chứng nên tuân theo chỉ dẫn sau: Chỉ dùng thuốc khi nồng độ acid uric máu quá cao trên 10-12mg/dl (khoảng 700 micromol/l) hoặc khi có sự sản xuất acid uric cấp tính, ví dụ trong điều trị hoá trị liệu trong bệnh ung thư gây hủy tế bào nhiều. Có thể dùng liệu pháp dự phòng tình trạng tăng acid uric máu ở những trường hợp dự đoán trước là sẽ có tình trạng tăng acid uric nhiều cấp tính như trên. Khi đó lợi ích thu được chủ yếu là tránh được tình trạng suy thận cấp do tăng lắng đọng tinh thể urat ở ống thận. Thuốc lựa chọn hàng đầu trong các trường hợp này là thuốc ức chế xanthine oxidase như allopurinol (Zyloric), tisopurine (Thiopurinol) hoặc thuốc tiêu acid uric (enzym uricase- biệt dược Uricozym).
Các trường hợp xét nghiệm tiếp tục có thực trạng tăng acid uric trên 10 mg / dl mà kháng với những giải pháp kiểm soát và điều chỉnh chính sách nhà hàng siêu thị, hoặc có tiền sử mái ấm gia đình bị gout, bị sỏi thận kèm tăng acid uric máu, có tín hiệu tổn thương thận đều cần phải dùng những thuốc giảm acid uric. Lưu ý không dùng thuốc nhóm tăng thải acid uric như probenecid ( Benemid ) qua thận ở những bệnh nhân có một trong những bộc lộ sau : Tiền sử hoặc đang có sỏi thận, suy thận, có hạt tô-phi và giảm bài tiết urat qua thận .Tất cả những trường hợp tăng acid uric máu không có triệu chứng khác ở mức độ trung bình ( dưới 10 mg / dl ) đều cần thực thi những chính sách siêu thị nhà hàng hoạt động và sinh hoạt hài hòa và hợp lý như với những bệnh nhân bị gout mà chưa cần dùng thuốc hạ acid uric máu .Tóm lại, nếu như trong thực tiễn bạn gặp những trường hợp xét nghiệm máu mà có tăng acid uric nhưng không có biểu lộ bệnh gout trên lâm sàng, bệnh nhân nên đến chuyên khoa cơ xương khớp để có được tư vấn thích hợp. / .
