Thứ Sáu 05/06/2009, 09 : 38 ( GMT + 7 )
Đồng huyết (consanguinity) thường do giao phối cận huyết (inbreeding ) mà ra. Giao phối cận huyết là hiện tượng các con vật có cùng huyết thống được giao phối với nhau.
Ví dụ như sự giao phối trong cùng dòng họ vật nuôi, giữa cha mẹ và con cháu hay ngược lại, hoặc giữa anh chị em ruột vật nuôi với nhau. Cơ chế của sự cận huyết là những gen lặn ( thường là những gen suy thoái và khủng hoảng ), chúng chỉ bộc lộ ra ngoài và biểu lộ công dụng xấu đi khi chúng là đồng hợp tử. Khi giao phối cận huyết năng lực chúng gặp nhau là rất lớn, do thông số đồng huyết rất cao ( cha mẹ với con, anh chị em ruột với nhau : 25 % ; bạn bè họ với nhau, chú bác với cháu : 12,5 % … ).
Tác hại của phối giống cận huyết: Trong chăn nuôi, phối giống cận huyết ngoài ứng dụng để thuần chủng đàn giống, cố định một tính trạng, phát huy và bảo tồn huyết thống của các tổ tiên tốt, phát hiện và thải loại các gen lặn có hại… thì tác hại của giao phối cận huyết thường là rất lớn nhất là đàn vật nuôi cao sản như đàn bò sữa.
Tác hại được bộc lộ ở những tính trạng sinh sản, sinh trưởng tăng trưởng và tính trạng kinh tế tài chính như : Giảm năng lực sinh sản của thế hệ sau ; giảm khối lượng sơ sinh của bê con ; giảm vận tốc sinh trưởng ; gây ra hiện tượng kỳ lạ quái thai ; giảm năng lực kháng bệnh ; giảm năng lực thích nghi với điều kiện kèm theo sống ; giảm công dụng văn minh di truyền của đực giống ( mục tiêu của truyền giống tự tạo ) ; giảm sức sản xuất. Các tai hại này không riêng rẽ mà chúng cộng hưởng thì hậu quả kinh tế tài chính không hề lường mà cần thời hạn dài, tốn kém mới khắc phục được.
Nguyên nhân gây ra đồng huyết: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến đồng huyết đàn vật nuôi như:
– Khó phân biệt hậu quả do lâu mới Open và hậu quả thường ẩn sau những yếu tố chăm nom nuôi dưỡng. Lâu nay, nhiều điều tra và nghiên cứu và chương trình tập trung chuyên sâu xử lý năng lực sinh sản và sức sản xuất kém thường chỉ nhắm vào những yếu tố sản khoa, yếu tố dinh dưỡng mà không quan tâm đến yếu tố gián tiếp nhưng mang tính nguồn gốc đó là đồng huyết. – Quần thể nhỏ, địa phận phân bổ của quần thể hẹp, bị cách biệt với quần thể xung quanh. – Truyền giống tự tạo thường giữ 1 số ít ít bò đực giống cao sản, do đó đời sau của những con đực này thường dễ cận huyết với nhau, nhất là khi quản trị giống không tốt.
– Do nhu cầu của công tác giống như tạo dòng thuần nhất, cố định các tính trạng tốt tạo điều kiện nâng cao ưu thế lai.
– Không rõ tổ tiên của cha mẹ của con bò cái và con đực giống, do không ghi chép lý lịch của bò cái nên khi phối bị nhầm lẫn. Đây thường là điểm yếu kém đa phần của cán bộ phối giống tự tạo của ta lúc bấy giờ. – Chất lượng con giống tạo ra do phối giống tự tạo không gắn với tổ chức triển khai hoặc cá thể tuyển chọn, nuôi đực giống để sản xuất tinh ướp lạnh. – Thiếu sự phong phú, cạnh tranh đối đầu trong sản xuất tinh ướp đông để người chăn nuôi có thời cơ lựa chọn từ đó bắt buộc nhà phân phối giống phải quản trị giống thì mới hoàn toàn có thể sống sót được. – Người chăn nuôi chưa am hiểu tường tận tai hại của phối giống cận huyết vì tai hại này khó phân biệt và ẩn khuất sau những yếu tố sinh sản và chăm nom nuôi dưỡng.
Phương pháp phòng tránh: Từ trước đến nay, chúng ta luân chuyển đực giống để phòng tránh đồng huyết. Đây chỉ là giải pháp tình thế, khi phẩm giống với tính trạng kinh tế chưa cao hoặc chưa thể sử dụng được phương pháp khác. Đã đến lúc, Việt Nam phải bỏ dần phương pháp này và có giải pháp tiên tiến hơn. Lâu nay, chúng ta đã có ý định hình thành bộ máy quản lý giống vật nuôi từ trung ương đến địa phương, nhưng không thành vì phải nuôi thêm một bộ máy mới. Từ kinh nghiệm của một số nước và nguyên nhân nêu trên, chúng ta có thể đưa ra các giải pháp cụ thể, khả thi theo phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm, không tốn kém thêm chi phí:
– Đưa nội dung này vào trong những lớp tập huấn ( thụ tinh nhân tạo, kỹ thuật chăn nuôi, khuyến nông … ) để cảnh báo nhắc nhở cho người chăn nuôi biết được tai hại của phối giống cận huyết. Từ đó, người chăn nuôi tự quản lý giống đàn vật nuôi của mình. – Giao nghĩa vụ và trách nhiệm cho tổ chức triển khai hoặc cá thể nuôi đực giống, sản xuất tinh ướp đông phải làm công tác làm việc giống ( lập lý lịch bò cái, bê cái, ghi chép, tư vấn cho người chăn nuôi … ) gắn với kiểm tra chất lượng đực giống và mẫu sản phẩm tinh cọng rạ. Đương nhiên là dưới sự quản trị nhà nước TW và địa phương. – Khuyến khích những thành phần kinh tế tài chính nuôi đực giống, sản xuất tinh ướp lạnh để phong phú nguồn tinh từ nhiều đực giống khác nhau. Tạo ra sự thi đua và cạnh tranh đối đầu về chất lượng, giá tiền loại sản phẩm trải qua tính văn minh chất lượng giống do người chăn nuôi lựa chọn.
