Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy – Trung tâm Nhi – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Bại liệt là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút Polio (bại liệt) gây ra. Vi rút bại liệt gồm 3 týp 1, 2 và 3. Sau khi vào cơ thể vi rút sẽ xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương gây nên tổn thương ở các tế bào thần kinh vận động. Bệnh có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng liệt không hồi phục và tàn tật suốt đời.
Bệnh bại liệt lây truyền từ người sang người qua đường tiêu hóa. Bệnh rất dễ lây. Hầu hết trẻ em sống cùng nhà hoặc tiếp xúc với người mang mầm bệnh có thể bị nhiễm vi rút. Cách phòng bệnh bại liệt hiệu quả là tạo hệ miễn dịch chủ động bằng cách tiêm hoặc uống vắc xin bại liệt. Vắc xin bại liệt có hai dạng là vắc xin bại liệt dạng uống và dạng tiêm.
1. Phân biệt vắc xin bại liệt dạng uống và dạng tiêm
Hai loại vắc xin phòng bệnh bại liệt đơn cử là :
1.1 Vắc xin sống giảm động lực dạng uống (OPV)
Vắc xin sống giảm độc lực dạng uống ( OPV ) : chứa vi rút bại liệt sống đã làm suy yếu, có tính năng kích thích khung hình tạo miễn dịch. Miễn dịch này giúp cho khung hình phòng vệ không cho vi rút xâm nhập vào khung hình .
1.2 Vắc xin bất hoạt dạng tiêm (IPV)
Vắc xin bất hoạt dạng tiêm (IPV) có chứa các virus bại liệt chết đã được xử lý có tác dụng kích thích cơ thể tạo miễn dịch phòng bệnh hiệu quả. Dạng vắc xin phòng bệnh bại liệt dạng tiêm có thể ở dạng phối hợp cùng một số loại vắc xin khác.
Hiện có một số loại vắc xin phòng bệnh bại liệt như: Vắc xin OPV chứa 3 tuýp kháng nguyên bại liệt (tOPV) 1,2,3 được triển khai dành cho trẻ ở độ tuổi 2,3,4 tháng. Vắc xin này khẳng định hiệu quả phòng ngừa bệnh cao.
Bên cạnh đó, vắc xin OPV chứa 2 tuýp kháng nguyên bại liệt (bOPV) 1, 3 được triển khai trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng thay thế cho loại vắc xin tOPV đã được triển khai trên hơn 150 quốc gia. Một loại vắc xin IPV có chứa 3 tuýp kháng nguyên bại liệt 1,2,3 được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng tại nhiều nước trong đó có Việt Nam bắt đầu từ năm 2018.
2. Nên sử dụng vắc xin bại liệt dạng tiêm hay uống?
Việc sử dụng vắc xin bại liệt dạng uống hay dạng tiêm đều có hiệu quả phòng bệnh như nhau. Tuy nhiên, nếu trẻ được tiêm vắc xin có thành phần phòng ngừa bệnh bại liệt ở các mũi phối hợp, trẻ vừa được phòng bại liệt vừa có kháng thể bảo vệ trước nhiều bệnh căn bệnh nguy hiểm khác.
Việc lựa chọn vắc xin phòng bệnh bại liệt dạng uống hay dạng tiêm tùy thuộc vào điều kiện và sự lựa chọn của từng cha mẹ. Quan trọng là cần tiêm uống đúng đủ mũi và đúng lịch để được nâng cao tối đa hiệu quả phòng bệnh vắc xin.
Ngoài ra, vắc xin bại liệt cũng có trong thành phần các mũi tiêm chủng phối hợp như vắc xin 6in1 Infanrix Hexa, 6in1 Hexaxim ngừa được 6 bệnh bao gồm bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và các bệnh gây do vi khuẩn Haemophilus influenzae túyp B (Hib) gây ra, vắc xin 5in1 Pentaxim ngừa 5 bệnh bao gồm: Bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván và các bệnh gây do vi khuẩn Haemophilus influenzae tuýp B (Hib), vắc xin Tetraxim ngừa được 4 bệnh bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván.
3. Lịch tiêm phòng bại liệt
Hai loại vắc xin bại liệt dạng uống và tiêm chỉ khác nhau về thành phần kháng nguyên phòng bệnh. Lịch tiêm chủng mở rộng vắc xin bOPV, tOPV cụ thể:
- Liều 1: Khi trẻ 2 tháng tuổi
- Liều 2: Khi trẻ 3 tháng tuổi
- Liều 3: Khi trẻ 4 tháng tuổi
Khi trẻ 5 tháng tuổi sẽ được tiêm 1 mũi IPV. Đối với tiêm phòng dịch vụ, những mũi tiêm có chứa thành phần bại liệt gồm :
- Vắc xin 6in1 Infanrix Hexa (Bỉ) và 6in1 Hexaxim (Pháp), vắc xin 5in1 Pentaxim (Pháp) tiêm 3 mũi chính từ 2, 3, 4 tháng tuổi. Mũi 4 tiêm nhắc lại khi trẻ 16 đến 18 tháng tuổi.
- Vắc xin phòng 4 bệnh Tetraxim (Pháp) nên được bắt đầu từ tháng thứ 2. Hai mũi tiếp theo tiêm cách nhau khoảng 1 đến 2 tháng. Mũi nhắc lại được tiêm vào năm thứ 2.
4. Chuyển vắc xin từ tOPV sang bOPV
Vắc xin OPV là vắc xin uống có chứa những thành phần virus bại liệt đã được làm suy yếu nên tỷ suất nhỏ rủi ro tiềm ẩn virus có năng lực đổi khác, lây bệnh ở hội đồng. Tỷ lệ này rất thấp và hiếm nhưng đã có ghi nhận những trường hợp mắc bệnh bại liệt do virus có nguồn gốc từ vắc xin và thường gặp nhất là virus tuýp 2. Chính vì thế việc sửa chữa thay thế vắc xin bại liệt 3 tuýp tOPV được quy đổi sau sử dụng vắc xin bại liệt 2 tuýp bOPV .Nếu trẻ đang uống vắc xin tOPV hoàn toàn có thể chuyển sang liên tục uống bOPV mà không phải uống lại từ đầu .Vắc xin bOPV có chống chỉ định với trẻ nhỏ bị mẩn với bất kể thành phần nào của vắc xin hoặc trẻ đã từng bị phản ứng nghiêm trọng khi sử dụng vắc xin bại liệt uống. Trẻ tiêm phòng vắc xin bại liệt cần được khám sàng lọc trước khi triển khai. Trẻ sau khi sử dụng vắc xin dù dạng uống hay tiêm có những phản ứng phụ như sưng đau, sốt quấy khóc thì cha mẹ không nên quá lo ngại. Đây là những tín hiệu thông thường ở trẻ khi tiếp đón vắc xin vào khung hình. Tùy vào cơ địa mỗi trẻ mà những bộc lộ trên sẽ mất sau vài ngày. Cha mẹ cần theo dõi thực trạng của trẻ và chăm nom trẻ dưới sự hướng dẫn của bác sĩ .
Với vắc xin phòng bệnh bại liệt [Vắc xin Infanrix Hexa (Bỉ), vắc xin 6in1 Hexaxim (Pháp), vắc xin 5in1 Pentaxim (Pháp), Tetraxim (Pháp) ], cha mẹ có thể tiêm cho con tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với đầy đủ các loại vắc xin đáp ứng nhu cầu phòng bệnh cho con trẻ.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Lựa chọn tiêm vắc-xin tại Bệnh viện Vinmec, khách hàng sẽ được hưởng những lợi ích sau:
- Trẻ được các bác sĩ chuyên khoa Nhi – Vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế Thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
- Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
- 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
- Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
- Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu vui chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái và tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
- Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
- Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
